Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 grudnia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że J. Ł. jako pracownik u płatnika składek Biuro (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 września 2018 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przeprowadził postępowanie kontrolne w zakresie zgłoszenia J. Ł. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia u płatnika Biuro (...).

J. Ł. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako pracownik od dnia 3 września 2018 roku na podstawie umowy o pracę od dnia 1 września 2018 roku, a począwszy od dnia 13 września 2018 roku stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży. Organ rentowy stwierdził, że zatrudnienie J. Ł. budzi wątpliwości z uwagi na brak wcześniejszego tytułu do ubezpieczeń, nie zostały przedłożone dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy, stanowisko pracy było specjalnie utworzone, nikt nie został zatrudniony na stanowisku ubezpieczonej, wynagrodzenie było wygórowane w stosunku do dochodów płatnika.

Wobec tego organ rentowy stwierdził, że umowa o pracę zawarta między R. M. (1), a ubezpieczoną, jako zawarta w celu obejścia przepisów prawa, jest nieważna, a zatem z tytułu zawartej umowy o pracę J. Ł. nie podlega ubezpieczeniom społecznym od 1 września 2018 roku.

/decyzja – k. 79 -76 akt ZUS/

Od powyższej decyzji odwołania złożyły J. Ł. i R. M. (1) reprezentowane przez pełnomocnika - radcę prawnego, wnosząc o ich uwzględnienie, nie zgadzając się z ustaleniami organu rentowego. Wniosły także o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

/odwołanie – k. 3, k. 3 akt VIII U 431/19/

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań, przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie – k. 32, k. 31 akt VIII U 431/19/

Sprawy z obu odwołań zostały połączone do wspólnego rozstrzygnięcia.

/postanowienie – k. 35 akt VIII U 431/19/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona J. Ł. posiada wykształcenie wyższe. Jest absolwentką studiów na kierunku rachunkowość, ma także tytuł technika ekonomisty. W okresie 3.07.2017 – 28.07.2017 odbyła praktyki zawodowe u płatnika.

/okoliczność bezsporna/

R. M. (1) jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w ramach zadaniowego czasu pracy. Prowadzi też w ramach działalności gospodarczej biuro rachunkowe. Wszystkie czynności świadczy u klienta. W lipcu i sierpniu 2018 r płatnik osiągnął przychód w wysokości po 8000 zł, wydatki wyniosły po 2754,19 zł, w czerwcu przychód wyniósł 8000 zł, wydatki - 1927,39 zł, w maju - przychód 8000 zł, wydatki 4489,90 zł.

/ zeznania płatnika – e –prot. z dnia 21.05.19 00:32:09 – 00:56:55 w zw. z e – prot. z dnia 27.06.19 00:29:20, księga podatkowa – k. 41 – 36/

Ubezpieczona choruje na celiakię. Z chorobą ta związane są bóle brzucha, biegunki, mdłości, nieregularne okresy.

/karta infor. – k. 24,25, zeznania świadka P. P. e – prot. 21.05.19 00:59:01, A. P. – e –prot. z dnia 27.06.19 00:18:48, zeznania ubezpieczonej – e –prot. z dnia 21.05.19 00:05:56 – 00:32:09 w zw. z e – prot. z dnia 27.06.19 00:29:20/

O możliwości zatrudnienia ubezpieczona dowiedziała się od R. M. (1) pod koniec lipca 2018 r. R. M. (1) wykonywała czynności księgowe w ramach dwóch projektów na rzecz Stowarzyszenia (...), w tym Klub (...). Początkowo projekt miał trwać do września 2018, natomiast aneksem do umowy z dnia 1.04.2016 r , który wszedł w życie z dniem 31.08.2018 r umowa została przedłużona do 31.01.2019 r, wynagrodzenie miesięczne wynosiło 5000 zł, a czynności określone w umowie miał wykonać wykonawca osobiście lub pracownik wykonawcy J. P.. Wydłużenie projektu kolidowało z pracą zawodową płatnika. Aneksem do umowy z dnia 16.03.2016 r dot. Stowarzyszenia (...) (drugi projekt) wskazano , że umowę wykona wykonawca lub jego pracownik J. P.. Ubezpieczona zapoznała się ze specyfiką ośrodka i projektu w czasie praktyk.

/aneks – k. 42 akt ZUS, aneks – k. 26, umowa – 27, umowa – k. 30, zeznania świadka J. N. e –prot, z dnia 27.06.19 00:03:26, zeznania ubezpieczonej – e –prot. z dnia 21.05.19 00:05:56 – 00:32:09 w zw. z e – prot. z dnia 27.06.19 00:29:20, zeznania płatnika – e –prot. z dnia 21.05.19 00:32:09 – 00:56:55 w zw. z e – prot. z dnia 27.06.19 00:29:20, /

W projekcie (...) w 2018 r było (...) dokumentów księgowych, w projekcie (...).

/ informacja -k . 17,18/

W dniu 31.08.2018 r doszło do zawarcia umowy o pracę pomiędzy J. P. (obecnie Ł.) a R. M. (1) na czas określony 1.09.2018 – 31.12.2018 , za wynagrodzeniem w wysokości 4500 zł, na stanowisku księgowej. Jako termin rozpoczęcia pracy wskazano 3.09.2018.

/umowa – k. 72 akt ZUS/

Zgodnie z zakresem obowiązków do obowiązków ubezpieczonej należało m.in.:

- prowadzenie dokumentacji księgowej w postaci księgi handlowej klientów biura rachunkowego

- prowadzenie dokumentacji kadrowej oraz ewidencji płacowej, sporządzanie list wynagrodzeń oraz dokumentów ZUS

- rozliczanie finansowe projektów/dotacji/ zadań publicznych zgodnie z harmonogramem oraz wytycznymi

- sporządzanie harmonogramów płatności projektu i monitoring ich realizacji

- przygotowywanie dokumentów księgowych w przypadku kontroli realizacji projektu

- inne zadania wynikające z prawidłowego rozliczania finansowego projektów/dotacji/zadań publicznych

/zakres obowiązków – k. 71 akt ZUS/

Pracownika obowiązywał norma czasu pracy w postaci 8 godzin na dobę, przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w ramach zadaniowego czasu pracy.

/informacja dla pracownika – k. 70 akt ZUS/

W dniu 30.08.2018 r ubezpieczona uzyskała orzeczenie o zdolności do pracy na stanowisku księgowej.

/orzeczenie – k. 69 akt ZUS/

Została sporządzona karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP.

/karta – k. 68 akt ZUS/

W dniu 3.09.2018 ubezpieczona uzyskała upoważnienie do przewarzania danych osobowych dot. Stowarzyszenia (...), Klub (...), Stowarzyszenia (...), (...) i rehabilitacji Uzależnień w Ł.

/upoważnienie – k. 19, 18 akt ZUS/

Ubezpieczona pobierała klucze do biura (...) w dniach:

- 3.09.18 – 10 -18

- 4.09.18 – 8-16

-5.09.18 – 10 -18

-6.09.18 - 8-16

- 7.09.18 – 9-17

-10.09.18 – 9.50 – 18

-11.09.18 – 8-17

-12.09.18 – 9-17

Od 13.09 klucze pobierała R. M.

/kserokopia zeszytu wydawania kluczy – k. 17 akt ZUS, k. 10 -16/

Wynagrodzenie księgowej projektu wynosi – 6500 -9000 zł. Zaproponowane wynagrodzenie ubezpieczonej było z dolnego pułapu, uwzględniało koszty dojazdu pracownika oraz ewentualną konieczność przemieszczania się w celach służbowych.

/oferta – k. 20, zeznania płatnika – e –prot. z dnia 21.05.19 00:32:09 – 00:56:55 w zw. z e – prot. z dnia 27.06.19 00:29:20 /

Praca przez ubezpieczoną wykonywana była w siedzibie Stowarzyszenia w O.. Projekty dotyczyły pomocy młodzieży wykluczonej z rynku pracy i młodzieży z problemami wychowawczymi. Ubezpieczona obsługiwała oba projekty. Miała do dyspozycji laptop i biurko. Pracę świadczyła w różnych godzinach – 8-16, 9-17, gdyż miała zadaniowy czas pracy. Nie podpisywała list obecności. Wszystkie dokumenty sprawdzała pod kątem formalno – rachunkowym. Były to faktury zakupowe, rachunki. Był to okres wzmożonej pracy, która spiętrzyła się z uwagi na okres urlopowy. Trzeba było przygotować wnioski o płatność. Każdy dokument opisywała. Było to istotne z punktu widzenia kontroli. Była pieczątka projektu, numer zadania, pieczątka potwierdzająca sprawdzenie, sposób zapłaty, skierowanie do księgowej. Ostatecznie dokumenty podpisywał koordynator projektu i R. M.. Sprawdzała wyciągi, przygotowywała dane do deklaracji w programie E.. Analizowała koszty budżetu i robiła zestawienia finansowe. Pozostałe czynności księgowania wykonywała płatnik. Deklaracje wysyłała R. M.. Zaciągała przygotowane przez ubezpieczoną dane do systemu. R. M. codziennie przyjeżdżała, w różnych godzinach i sprawdzała, czy praca została wykonana poprawnie.

/zeznania ubezpieczonej – e –prot. z dnia 21.05.19 00:05:56 – 00:32:09 w zw. z e – prot. z dnia 27.06.19 00:29:20, zeznania płatnika – e –prot. z dnia 21.05.19 00:32:09 – 00:56:55 w zw. z e – prot. z dnia 27.06.19 00:29:20,, zeznania św P. P. e – prot. 21.05.19 00:59:01, Ł. Ł. 01:03:58, zeznania sw J. N. – e – prot. z dnia 27.06.19 00:03:30, A. P. – 00:18:48/

Płatnik nie zatrudnia innych pracowników

/okoliczność bezsporna/

Ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie i wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy przelewem.

/potwierdzenie – k. 61,60 akt ZUS, lista płac – k. 51,50 akt ZUS/

O ciąży ubezpieczona dowiedziała się w dniu 9.09.18, pierwsza wizyta lekarska miała miejsce w dniu 13.09.18. Od dnia 13.09. 19 była niezdolna do pracy. Nie planowała ciąży w związku ze schorzeniem podstawowym. Ślub i wesele były planowane na 22.08.2020 rok, zostało przełożone na listopad 2018 r.

/kserokopia umowy – k. 91, k. 93, zeznania ubezpieczonej – e –prot. z dnia 21.05.19 00:05:56 – 00:32:09 w zw. z e – prot. z dnia 27.06.19 00:29:20, zeznania świadka P. P. e – prot. 21.05.19 00:59:01, Ł. Ł. 01:03:58, dok. med. – k. 86, karta ciąży - kserok. – k. 114, zeznania świadka A. P. – e – prot. z dnia 27.06.19 00:18:48/

Nikt nie został zatrudniony na miejsce ubezpieczonej, bo nie zgodził się klient – nie chciał nowych osób w projekcie, nie było osoby, która znałaby projekt, poza tym trudno było znaleźć na 4 miesiące inną kompetentna osobę.

/zeznania płatnika – e –prot. z dnia 21.05.19 00:32:09 – 00:56:55 w zw. z e – prot. z dnia 27.06.19 00:29:20/

Umowa o pracę została przedłużona do dnia porodu.

/świadectwo pracy – k. 120/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy i aktach organu rentowego, których prawdziwości żadna ze stron nie kwestionowała, a także w oparciu o zeznania płatnika, ubezpieczonej oraz przesłuchanych w sprawie świadków. Zarówno strony jak i świadkowie zgodnie zeznali, że ubezpieczona wykonywała powierzone jej obowiązki księgowej i codziennie przychodziła do pracy. Okoliczność tę potwierdzają również wpisy w zeszycie poboru kluczy.

Uwadze Sądu nie uszło, iż ubezpieczonej powierzono stanowisko zgodnie z jej kierunkowym wykształceniem, po odbytej u płatnika praktyce zawodowej.

Sąd dał wiarę zeznaniom wyżej wskazanych świadków oraz płatnikowi i ubezpieczonej, w których wskazali na realność zawartej umowy o pracę oraz faktyczne świadczenie pracy przez ubezpieczoną w ramach powyższej umowy o pracę w przedmiotowym okresie. Z zeznań wynikało, że ubezpieczona świadczyła pracę na rzecz płatnika – w miejscu, i w godzinach wynikających z umowy o pracę, podlegała też zwierzchnictwu pracodawcy, o czym świadczy codzienny nadzór wykonywanej pracy. Wersję zdarzeń przedstawioną przez ubezpieczoną i płatnika potwierdzili świadkowie, także koordynator projektu, osoba obca dla każdej ze stron, a więc niemająca interesu w tym by zeznawać na korzyść, którejkolwiek ze stron. Na podkreślenie zasługuje okoliczność, iż złożone do akt dokumenty nie były kwestionowane przez ZUS, a zeznania płatnika, ubezpieczonej oraz świadków nie zostały zasadnie podważone w toku procesu przez organ rentowy, który nie przedstawił w czasie postępowania przed sądem żadnych dowodów na poparcie swoich racji.

Treść osobowych źródeł dowodowych znalazła potwierdzenie w dokumentach w postaci dokumentacji osobowo- płacowej , nadto w upoważnieniu do przetwarzania danych, zeszycie poboru kluczy, umowach z klientem.

Na uwagę zasługuje też okoliczność, że w momencie podejmowania zatrudnienia wnioskodawczyni nie wiedziała, że jest w ciąży ani jej nie planowała.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie w świetle zgromadzonego materiału dowodowego według przeprowadzonej wyżej oceny dowodów zasługuje na uwzględnienie i powoduje zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie zaś do treści art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60 poz. 636 z późn. zm.), osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 w/w ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 22 §1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosownie do treści § 11 art. 22 kp, zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Zaś zgodnie z § 12 art. 22, nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany . Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W niniejszej sprawie odwołujące się zawarły umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej.

Jednakże ważność tej umowy została przez organ rentowy zakwestionowana. Należało zatem ustalić, czy strony w istocie nawiązały współpracę, na jakiej podstawie oraz czy doszło do rzeczywistego świadczenia pracy w ramach pracowniczego podporządkowania.

Należy przypomnieć, że stosownie do treści art. 58 §1 kc, czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Zaś w myśl § 2 w/w przepisu, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Po pierwsze podkreślić należy, iż zawarcie przedmiotowej umowy o pracę nie miało na celu obejścia przepisów ustawy, gdyż osiągnięcie wskazanych przez organ rentowy celów jest zgodne z ustawą. Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Mając na uwadze powyższe należy uznać, iż zachowanie ubezpieczonej zostało zakwalifikowane jako zgodne z prawem. W tym miejscu należy rozważyć, czy zachowanie to nie narusza zasad współżycia społecznego, gdyż zgodnie z w/w art. 58 § 2 kc nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W wyroku z dnia 18 października 2005 roku (sygn. akt II UK 43/05, opubl. OSN Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 15 – 16, poz. 251) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka i niezdolność do pracy w okresie ciąży) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W niniejszej sprawie ubezpieczona zawarła kwestionowaną umowę o pracę będąc w ciąży, ale nie wiedząc o tym, a nawet jej nie planując z uwagi na chorobę podstawową i odległe plany małżeńskie. W istocie już od dnia 13.09.2018 r stała się niezdolna do pracy, co pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie, wobec ustalenia, iż świadczyła faktycznie pracę i dopiero wtedy, gdy okazało się, że jej zdrowie jest zagrożone skorzystała ze zwolnienia lekarskiego.

Zgodnie z treścią art. 83 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, okoliczność, na którą Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, Nr 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, Nr 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, Nr 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, Nr 15, poz. 235, str. 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Na uwagę zasługuje także stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z 14 marca 2001 r. (II UKN 258/00, OSNP 2002/21/527), zgodnie z którym nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował i wypłacał z tego tytułu wynagrodzenie za pracę. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego zawarty w wyroku z dnia 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04 opublikowanym w OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).

W świetle poczynionych w rozpoznawanej sprawie ustaleń faktycznych nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę.

Z poczynionych ustaleń wynika, iż ubezpieczona J. Ł. posiada wykształcenie wyższe. Jest absolwentką studiów na kierunku rachunkowość, ma także tytuł technika ekonomisty. W okresie 3.07.2017 – 28.07.2017 odbyła praktyki zawodowe u płatnika. Zatem miała niezbędne wykształcenie i doświadczenie do tego konkretnego zatrudnienia.

R. M. (1) jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w ramach zadaniowego czasu pracy. Prowadzi też w ramach działalności gospodarczej biuro rachunkowe. Wszystkie czynności świadczy u klienta. W lipcu i sierpniu 2018 r płatnik osiągnął przychód w wysokości po 8000 zł, wydatki wyniosły po 2754,19 zł, w czerwcu przychód wyniósł 8000 zł, wydatki - 1927,39 zł, w maju - przychód 8000 zł, wydatki 4489,90 zł.

O możliwości zatrudnienia ubezpieczona dowiedziała się od R. M. (1) pod koniec lipca 2018 r. R. M. (1) wykonywała czynności księgowe w ramach dwóch projektów na rzecz Stowarzyszenia (...), w tym Klub (...). Początkowo projekt miał trwać do września 2018, natomiast aneksem do umowy z dnia 1.04.2016 r , który wszedł w życie z dniem 31.08.2018 r umowa została przedłużona do 31.01.2019 r, wynagrodzenie miesięczne wynosiło 5000 zł, a czynności określone w umowie miał wykonać wykonawca osobiście lub pracownik wykonawcy J. P.. Wydłużenie projektu kolidowało z pracą zawodową płatnika. Zatem uzasadnione było zatrudnienie ubezpieczonej. Aneksem do umowy z dnia 16.03.2016 r dot. Stowarzyszenia (...) (drugi projekt) wskazano , że umowę wykona wykonawca lub jego pracownik J. P.. Ubezpieczona zapoznała się ze specyfiką ośrodka i projektu w czasie praktyk. Ubezpieczona zatem została uwzględniona w dokumentacji klienta.

Jednocześnie w projekcie (...) w 2018 r było (...) dokumentów księgowych, w projekcie (...), zatem był to projekt z dużą ilością dokumentów.

W dniu 31.08.2018 r doszło do zawarcia umowy o pracę pomiędzy J. P. (obecnie Ł.) a R. M. (1) na czas określony 1.09.2018 – 31.12.2018 , za wynagrodzeniem w wysokości 4500 zł, na stanowisku księgowej. Jako termin rozpoczęcia pracy wskazano 3.09.2018. Zatem umowa zbiegła się w czasie z przedłużeniem projektu.

Zgodnie z zakresem obowiązków do obowiązków ubezpieczonej należało m.in.:

- prowadzenie dokumentacji księgowej w postaci księgi handlowej klientów biura rachunkowego

- prowadzenie dokumentacji kadrowej oraz ewidencji płacowej, sporządzanie list wynagrodzeń oraz dokumentów ZUS

- rozliczanie finansowe projektów/dotacji/ zadań publicznych zgodnie z harmonogramem oraz wytycznymi

- sporządzanie harmonogramów płatności projektu i monitoring ich realizacji

- przygotowywanie dokumentów księgowych w przypadku kontroli realizacji projektu

- inne zadania wynikające z prawidłowego rozliczania finansowego projektów/dotacji/zadań publicznych

Pracownika obowiązywał norma czasu pracy w postaci 8 godzin na dobę, przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w ramach zadaniowego czasu pracy.

W dniu 30.08.2018 r ubezpieczona uzyskała orzeczenie o zdolności do pracy na stanowisku księgowej.

Została sporządzona karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP.

W dniu 3.09.2018 ubezpieczona uzyskała upoważnienie do przewarzania danych osobowych dot. Stowarzyszenia (...), Klub (...), Stowarzyszenia (...), (...) i rehabilitacji Uzależnień w Ł.

Ubezpieczona pobierała klucze do biura (...) w dniach:

- 3.09.18 – 10 -18

- 4.09.18 – 8-16

-5.09.18 – 10 -18

-6.09.18 - 8-16

- 7.09.18 – 9-17

-10.09.18 – 9.50 – 18

-11.09.18 – 8-17

-12.09.18 – 9-17

Od 13.09 klucze pobierała R. M.

Wynagrodzenie księgowej projektu wynosi – 6500 -9000 zł. Zaproponowane wynagrodzenie ubezpieczonej było z dolnego pułapu, uwzględniało koszty dojazdy pracownika oraz ewentualną konieczność przemieszczania się w celach służbowych. Nadto wysokość znalazła pokrycie w wysokości wynagrodzenia, które otrzymywał płatnik w ramach umowy z klientem.

Praca przez ubezpieczoną wykonywana była w siedzibie Stowarzyszenia w O.. Projekty dotyczyły pomocy młodzieży wykluczonej z rynku pracy i młodzieży z problemami wychowawczymi. Ubezpieczona obsługiwała oba projekty. Miała do dyspozycji laptop i biurko. Pracę świadczyła w różnych godzinach – 8-16, 9-17, gdyż miała zadaniowy czas pracy. Nie podpisywała list obecności. Wszystkie dokumenty sprawdzała pod kątem formalno – rachunkowym. Były to faktury zakupowe, rachunki. Był to okres wzmożonej pracy, która spiętrzyła się z uwagi na okres urlopowy. Trzeba było przygotować wnioski o płatność. Każdy dokument opisywała. Było to istotne z punktu widzenia kontroli. Była pieczątka projektu, numer zadania, pieczątka potwierdzająca sprawdzenie, sposób zapłaty, skierowanie do księgowej. Ostatecznie dokumenty podpisywał koordynator projektu i R. M.. Sprawdzała wyciągi, przygotowywała dane do deklaracji w programie E.. Analizowała koszty budżetu i robiła zestawienia finansowe. Pozostałe czynności księgowania wykonywała płatnik. Deklaracje wysyłała R. M.. Zaciągała przygotowane przez ubezpieczoną dane do systemu. Codziennie przyjeżdżała, w różnych godzinach i sprawdzała, czy praca została wykonana poprawnie.

Zatem wykonywała pracę zgodnie z zakresem obowiązków, pod nadzorem pracodawcy.

Ubezpieczona otrzymała wynagrodzenie i wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy przelewem. Zatem wykonała pracę odpłatnie.

Nikt nie został zatrudniony na miejsce ubezpieczonej, ale nie zgodził się klient – nie chciał nowych osób w projekcie, nie było osoby, która znałaby projekt, poza tym trudno było znaleźć na 4 miesiące inną kompetentna osobę.

W ocenie Sądu zatem ubezpieczona faktycznie wykonywała czynności w wyniku zawartej umowy o pracę. Wnioskodawczyni była podporządkowana co do miejsca, czasu i sposobu wykonywanych czynności, bowiem świadczyła pracę w określonym miejscu, czasie oraz stosowała się do polecenia pracodawcy co do sposobu księgowania dokumentów.

Nadto sytuacja finansowa pracodawcy jest dobra, oprócz wynagrodzenia za pracę osiąga stały dochód z działalności gospodarczej, a zaproponowane wynagrodzenie nie było wygórowane, mając na uwadze wykształcenie ubezpieczonej oraz realia rynkowe. W istocie bezpośrednio po udaniu się ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie nie został zatrudniony nowy pracownik, jednakże trudno oczekiwać od pracodawcy, że od razu zatrudni kolejną osobę, tym bardziej, iż pracownik potrzebny był na 4 miesiące.

Reasumując Sąd zadecydował o zmianie zaskarżonej decyzji, a to z tej przyczyny, że postępowanie dowodowe wykazało, iż ubezpieczona pracę podjęła i faktycznie ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie, co potwierdzają oprócz zeznań świadków dokumenty znajdujące się w aktach sprawy,

Jednocześnie ustalone okoliczności faktyczne sprawy uprawniają Sąd do oceny kwestii wynagrodzenia określonego w umowie o pracę pomiędzy wnioskodawczynią a płatnikiem składek.

Zgodnie z art. 78 kp wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

Otrzymywana przez ubezpieczoną kwota wynagrodzenia 4500 zł brutto miesięcznie nie jest kwotą wygórowaną, mając na uwadze omawiane powyżej okoliczności (wykształcenie, zakres obowiązków, dochody płatnika, pokrycie w wynagrodzeniu od klienta).

Przy czym Sąd Okręgowy podziela w tym miejscu stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w treści wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. w sprawie II UK 309/09, opubl. LEX nr 604210 „Zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji w granicach jej treści i przedmiotu”. Kwestia oceny samej wysokości wynagrodzenia określonego w spornej umowie pod kątem jego zgodności z zasadami współżycia społecznego, czy też z przepisami ustawy może być przedmiotem nowej decyzji ZUS. W decyzji tej organ rentowy może rozstrzygnąć, czy ustalone przez strony wynagrodzenie było faktycznie adekwatne do powierzonych obowiązków oraz uzasadnione zasobami finansowymi pracodawcy.

W ocenie Sądu zawarta między stronami umowa o pracę nie była pozorna. O pozorności można mówić jedynie wówczas, gdy oświadczenie woli złożone jest drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. A zatem strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę. Pracodawca zatrudnił ubezpieczoną, ubezpieczona zaś świadczyła pracę i otrzymywała stosowne wynagrodzenie. A zatem brak było po obydwu stronach zgody na zatrudnienie pozorne.

Zawarcie umowy o pracę przez ubezpieczoną z płatnikiem składek w świetle zebranego materiału dowodowego, w ocenie Sądu Okręgowego nie było też sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, iż decyzja organu rentowego wydana została w oparciu o błędnie ustalony stan faktyczny i nie znajduje oparcia w realiach niniejszej sprawy.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję jak w pkt 1 sentencji wyroku uznając odwołania za zasadne.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z §9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804) i zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz płatnika i ubezpieczonej kwoty po 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.