Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Radomiu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR del. Rafał Socha

Protokolant: st. protokolanta sądowego Elżbieta Kaim

po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 2017 roku w Radomiu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. S. (1)

przeciwko SP- Aresztowi Śledczemu w R.

o odszkodowanie

1.  Oddala powództwo.

2.  Nie obciąża powoda kosztami procesu.

/-/ Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt I C 255/16

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 17 czerwca 2015 roku powód M. S. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w R. na jego rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, że podczas odbywania kary pozbawienia wolności doszło u niego do pogorszenia wzroku na skutek niewłaściwego oświetlenia w celi. Od marca 2015 roku powód bezskutecznie stara się o przyjęcie do lekarza okulisty. W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w R. w przebywał on w celi, w której powierzchnia przypadająca na jedną osobę osadzoną wynosiła mniej niż 3 m ². Podał, że w celi o powierzchni 8 m ² przebywało trzech osadzonych, co przyczyniło się u niego do stanu dyskomfortu psychicznego i rozdrażnienia (pozew k. 2).

W piśmie z dnia 11 sierpnia 2015 roku pozwany sprecyzował swoje stanowisko w sprawie i wskazał, że wnosi o zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia w wysokości 90.000 złotych (k. 5).

W piśmie z dnia 3 września 2015 roku powód wskazał, że w dniu 12 sierpnia 2015 roku został przeniesiony do celi zagrzybionej, w której nie ma odpowiedniej wentylacji, a dostęp do kącika sanitarnego jest bardzo wąski (k. 12).

W piśmie z dnia 14 października 2015 roku powód wskazał, że po odliczeniu powierzchni zajmowanej przez łóżka, stół i szafkę, pozostaje 3,5 m ² wolnej powierzchni dla dwóch osób osadzonych w celi (k. 27).

W piśmie z dnia 28 grudnia 2015 roku powód wskazał, że nie ma odpowiedniego dostępu do opieki medycznej (k. 34).

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 września 2016 roku Skarb Państwa – Areszt Śledczy w R. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że od grudnia 2009 roku w Areszcie Śledczym w R. nie ma przeludnienia w celach mieszkalnych. W 2015 roku powód przebywał w celach o nr 15, 221, 222, 159, 470, 462, 464 i 54, które nie były przeludnione. Powierzchnia mieszkalna cel spełniała normy wynosiła co najmniej 3 m ² na jednego osadzonego. Zgodnie z § 2 zarządzenia nr 7/2012 r. Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 30 stycznia 2012 roku w sprawie ustalania pojemności jednostek penitencjarnych do powierzchni mieszkalnej celi nie wlicza się wnęki okiennej oraz grzejnikowej, a także powierzchni znajdującej się poza kratami wewnętrznymi i powierzchni kącików sanitarnych. Powierzchnie cel mieszkalnych nie są pomniejszane przez znajdujący się w nich sprzęt kwaterunkowy, taki jak stoły, taborety i szafki. Powierzchnia wszystkich cel mieszkalnych w Areszcie Śledczym w R. jest wyznaczona z zachowaniem wymogów określonych we wskazanych przepisach. Wbrew twierdzeniom powoda, miał on zapewniony stały dostęp do przełożonych. Problemy związane z warunkami pobytu powód mógł bez przeszkód zgłaszać tym osobom. Personel więzienny nigdy nie lekceważył zgłaszanych przez niego próśb odnośnie warunków bytowych i spraw wychowawczych. Zawsze traktowano powoda humanitarnie, szanując jego godność. Wszystkie cele mieszkalne, w których powód był umieszczony podczas pobytu w Areszcie Śledczym w R., były wyposażone w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy. W celach tych znajdowały się zabudowane kąciki sanitarne, umożliwiające nieskrępowane z nich korzystanie. Funkcjonowała również sprawna instalacja wentylacyjna, zapewniająca odpowiedni dopływ świeżego powietrza. Ponadto cele mogły być w każdej chwili przewietrzone poprzez otwarcie okna na szerokość całej ościeżnicy. Oświetlenie w celach mieszkalnych, gdzie przebywał powód, było zapewnione poprzez zamontowanie świetlówki. Usterki tego oświetlania są na bieżąco i bez zbędnej zwłoki usuwane przez służby remontowe. Powód miał dostęp do lekarza pierwszego kontaktu, lekarzy specjalistów oraz otrzymywał leki zlecone przez lekarzy (odpowiedź na pozew k. 88-92).

W piśmie z dnia 8 września 2016 roku pozwany wskazał, że powód był leczony w związku z podwyższonym ciśnieniem tętniczym. Został skierowany na konsultację okulistyczną i otrzymał okulary korekcyjne. W związku ze zgłaszaniem dolegliwości prawego stawu kolanowego był badany przez lekarza z zakresu ortopedii i traumatologii. Został również zbadany przez lekarza neurologa z powodu zgłaszania bólu głowy (uzupełnienie odpowiedzi na pozew k. 121-122).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. S. (1) odbywa karę pozbawienia wolności. W okresie od dnia 26 października 2011 roku do dnia 6 lipca 2012 roku oraz od dnia 22 lutego 2015 roku do dnia 12 października 2015 roku osadzony był w Areszcie Śledczym w R.. Od dnia 12 października 2015 roku do chwili obecnej powód osadzony jest w Areszcie Śledczym w K. (odpowiedź na pozew k. 88-92, historia rozmieszczenia powoda k. 106, częściowo zeznania powoda M. S. (1) k. 230).

W Areszcie Śledczym w R. M. S. (1) przebywał w następujących celach:

-

w okresie od dnia 26 października 2011 roku do dnia 27 października 2011 roku w celi numer 20,

-

w okresie od dnia 27 października 2011 roku do dnia 31 października 2011 roku w celi numer 13,

-

w okresie od dnia 31 października 2011 roku do dnia 9 listopada 2011 roku w celi numer 19,

-

w okresie od dnia 9 listopada 2011 roku do dnia 6 lutego 2012 roku w celi numer 258,

-

w okresie od dnia 6 lutego 2012 roku do dnia 6 lipca 2012 roku w celi numer 219,

-

w okresie od dnia 23 lutego 2015 roku do dnia 26 lutego 2015 roku w celi numer 15 o powierzchni 8,57 m ²,

-

w okresie od dnia 26 lutego 2015 roku do dnia 24 marca 2015 roku w celi numer 221 o powierzchni 9 m ²,

-

w okresie od dnia 24 marca 2015 roku do dnia 21 kwietnia 2015 roku w celi numer 222 o powierzchni 9 m ²,

-

w okresie od dnia 21 kwietnia 2015 roku do dnia 4 maja 2015 roku w celi numer 159 o powierzchni 9,01 m ²,

-

w okresie od dnia 4 maja 2015 roku do dnia 14 maja 2015 roku w celi numer 470 o powierzchni 9,02 m ²,

-

w okresie od dnia 14 maja 2015 roku do dnia 20 maja 2015 roku w celi numer 462 o powierzchni 9 m ²,

-

w okresie od dnia 20 maja 2015 roku do dnia 12 sierpnia 2015 roku w celi numer 464 o powierzchni 8,20 m ²,

-

w okresie od dnia 12 sierpnia 2015 roku do dnia 12 października 2015 roku w celi numer 54 o powierzchni 8,65 m ² (odpowiedź na pozew k. 88-92, historia rozmieszczenia powoda k. 106 i k. 233, wykaz pomieszczeń k. 109-120, częściowo zeznania powoda M. S. (1) k. 230).

W dniu 24 lutego 2015 roku M. S. (1) został przyjęty przez lekarza pierwszego kontaktu, którego poinformował o tym, że nosi okulary korekcyjne. Powód posiadał takie okulary w chwili przyjęcia do Aresztu Śledczego. W dniu 8 czerwca 2015 roku podczas wizyty lekarskiej M. S. (1) zgłosił ból głowy. Podczas kolejnej wizyty u lekarza w dniu 23 czerwca 2015 roku stwierdzono u powoda podwyższone ciśnienie tętnicze. W związku z tym został on poddany odpowiedniemu leczeniu. Następnie skierowano go na konsultację okulistyczną, która odbyła się w dniu 7 lipca 2015 roku. Po przeprowadzeniu badania w dniu 21 lipca 2015 roku lekarz okulista zalecił powodowi stosowanie okularów korekcyjnych do dali. Okulary te zostały wykonane w dniu 7 października 2015 roku. M. S. (1) zgłaszał występowanie u niego bólu kolana i głowy. W dniu 13 lipca 2015 roku i 7 września 2015 roku był badany przez lekarza z zakresu ortopedii i traumatologii, a w dniu 11 września 2015 roku przez lekarza neurologa. W dniu 11 września 2015 roku został zbadany przez lekarza laryngologa. Powód został poddany badaniom diagnostycznym w postaci RTG zatok obocznych nosa i RMI głowy. Otrzymywał również leki przepisane mu przez lekarza. Koszty przeprowadzonych badań zostały pokryte przez Skarb Państwa – Areszt Śledczy w R. (uzupełnienie odpowiedzi na pozew k. 121-122, zeznania świadka M. S. (2) k. 196, częściowo zeznania powoda M. S. (1) k. 230).

Od grudnia 2009 roku w Areszcie Śledczym w R. nie występowało przeludnienie. Cele wyposażone były w sposób zgodny z przepisami. Miały okno i kącik sanitarny, w którym znajdowała się umywalka, brodzik prysznicowy oraz miska sedesowa. Spełniały wymogi co do metrażu na jedną osobę. Wszystkie cele mieszkalne wyposażone były w odpowiednie sprzęty, takie jak łóżko, taboret do siedzenia, materac do spania, pościel, stół, szafkę ubraniową i kontenery pod łóżkiem. Cele miały wentylację, która podlegała okresowym przeglądom. Osadzeni mieli możliwość wietrzenia celi mieszkalnej poprzez otworzenie okna. Oświetlenie składało się z dwóch lamp jarzeniowych. Począwszy od 2015 roku montowano lampy L.. W celach wykonywano naprawy bieżących usterek, zgłaszanych przez osoby osadzone do funkcjonariusza oddziałowego. Do powierzchni celi nie jest wliczana powierzchnia kącika sanitarnego, która wynosi od 1,20 m ² do 1,40 m ². Pracownicy działu kwatermistrzowskiego kontrolują cele mieszkalne pod względem ich stanu technicznego. W przypadku pojawienia się zagrzybienia, cele są odgrzybiane i remontowane. Zdarzało się, że powód suszył wypraną odzież w celi wbrew zaleceniom administracji Aresztu Śledczego w R. (odpowiedź na pozew k. 88-92, zeszyt usterek oddział II k. 107, wykaz pomieszczeń k. 109-120, zeznania świadka P. G. k. 176v-177v, zeznania świadka T. N. k. 177v-178, częściowo zeznania powoda M. S. (1) k. 230, częściowo zeznania świadka M. R. k. 332, częściowo zeznania świadka M. P. k. 371, częściowo zeznania świadka S. B. k. 381, częściowo zeznania świadka D. U. (1) k. 406).

W dniu 2 października 2015 roku w budynku Aresztu Śledczego w R. dokonano czyszczenia i sprawdzenia przewodów kominowych. Ustalono, że przewody kominowe są drożne, a ciągi w normie. Zalecono utrzymywanie stałego dopływu powietrza do pomieszczeń. Stwierdzono również, że przewody kominowe nadają się do użytkowania (opinie nr (...) k. 96-97).

Obecnie M. S. (1) przebywa w Areszcie Śledczym w K. (historia rozmieszczenia powoda k. 106 i k. 233).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dowody w postaci dokumentów, zeznań wskazanych świadków oraz częściowo zeznań powoda M. S. (1).

Sąd obdarzył wiarą zeznania świadków P. G., T. N. i M. S. (2). Świadkowie ci zeznawali na temat okoliczności, które są im znane ze względu na pełnione przez nich obowiązki służbowe. Ponadto ich zeznania są ze sobą zgodne, wzajemnie się uzupełniają, a nadto znajdują odzwierciedlenie w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym w postaci dokumentów.

W ocenie Sądu, zeznania powoda M. S. (1), zasługują na wiarę jedynie częściowo, to jest w zakresie, w jakim wskazał on, w jakim okresie przebywał w Areszcie Śledczym w R.. W pozostałej części zeznania powoda nie mogą być uznane za wiarygodne, są one bowiem sprzeczne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. W szczególności nie znalazły potwierdzenia zeznania powoda w tej części, w której wskazuje on, że podczas osadzenia w Areszcie Śledczym w R. był on pozbawiony dostępu do opieki medycznej. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powód był badany przez lekarza pierwszego kontaktu oraz przez okulistę, ortopedę, neurologa i laryngologa. Powód otrzymał okulary korekcyjne oraz przepisane mu leki. Niewiarygodne są również zeznania powoda w zakresie tego, że cele Aresztu Śledczego w R., w których przebywał, były przeludnione, zagrzybione, nieprawidłowo wentylowane i niewłaściwie oświetlone. Z zeznań świadków P. G. i T. N. wynika, że cele były wyposażone w sposób zgodny z przepisami i spełniały wymogi co do powierzchni przypadającej na jedną osobę.

Ze wskazanych powyżej przyczyn Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków M. R., M. P., S. B. i D. U. (1) w zakresie tego, że cele Aresztu Śledczego w R. były przeludnione, zagrzybione, nieprawidłowo wentylowane i niewłaściwie oświetlone. Okoliczności te nie znajdują potwierdzenia w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Sąd nie dał również wiary zeznaniom świadków S. B. i D. U. (2) kiedy wskazali, że powód w Areszcie Śledczym w R. nie otrzymywał lekarstw i nie miał dostępu do lekarza. Należy wskazać, że Sąd podszedł z ostrożnością do oceny zeznań świadków ze względu na to, iż jako osoby, które były osadzone w Areszcie Śledczym w R., mają oni interes prawny w wykazaniu nieprawidłowości w funkcjonowaniu tej jednostki penitencjarnej. Świadek D. U. (1) również wystąpił do tutejszego Sądu z pozwem o zasądzenie na jego rzecz odszkodowania od Aresztu Śledczego w R..

Dokumenty zgromadzone w aktach sprawy nie były kwestionowane przez strony, nie budzą one również wątpliwości Sądu zarówno pod względem formalnym jak i materialnym.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest bezzasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

W myśl art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Natomiast na podstawie art. 448 zdanie pierwsze k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Odpowiedzialnością z tytułu naruszenia dóbr osobistych jednostki można obciążyć Skarb Państwa (art. 417 § 1 k.c.).

Nie ulega wątpliwości, że wymóg zapewnienia przez państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych jego obowiązków. Wynika on nie tylko z norm prawa międzynarodowego (art. 10 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 roku - Dz. U. z 1977 roku, Nr 38, poz. 167 i 169 oraz art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 04 listopada 1950 roku – Dz. U. z 1993 roku, Nr 61 poz. 284 ze zmianami), ale też z art. 40, 41 ust. 4 i 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Powód wystąpił z roszczeniem o ochronę dóbr osobistych, które, w jego ocenie, zostały naruszone. Roszczenie swoje wywodził on z faktu, że został osadzony w celi przeludnionej, zagrzybionej, bez odpowiedniej wentylacji i niewłaściwie oświetlonej. Wskazywał ponadto, że przebywanie w takich warunkach spowodowało u niego pogorszenie się wzroku. Podnosił, że źle funkcjonowała opieka medyczna, nie były wydawane leki i nie miał on dostępu do lekarzy.

Zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Oznacza to, że na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, to jest, że odbywał on karę pozbawienia wolności w warunkach, na jakie się powołuje. Natomiast pozwany miał obowiązek udowodnić, że działał zgodnie z prawem i nie naruszył dóbr osobistych powoda (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007 roku, V CSK 431/06, opubl. OSNC 2008/1/13).

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało przede wszystkim, aby powód w trakcie osadzenia w Areszcie Śledczym w R. przebywał w przeludnionej celi. Wręcz przeciwnie, jak wynika z ustalonego stanu faktycznego, M. S. (1) przebywał w tej placówce penitencjarnej od dnia 26 października 2011 roku do dnia 6 lipca 2012 roku oraz od dnia 22 lutego 2015 roku do dnia 12 października 2015 roku w celi, w której, zgodnie z wymogiem określonym w art. 110 § 2 k.k.w., powierzchnia przypadająca na jednego skazanego wynosiła nie mniej niż 3 m ².

Pozostałe zarzuty powoda również nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym. Z poczynionych ustaleń wynika, że cele były regularnie kontrolowane pod względem panujących w nich warunków technicznych. W przypadku pojawienia się zagrzybienia, pomieszczenia były na bieżąco odgrzybiane i remontowane. Należy wskazać, że powód, wbrew zaleceniom administracji Aresztu Śledczego w R., suszył wypraną odzież w celach co mogło przyczyniać się do ich zawilgocenia. Osadzeni mieli możliwość wietrzenia cel poprzez otwarcie okna. Cele miały zapewnioną prawidłową wentylację. Także opieka medyczna dostępna była zgodnie z porządkiem wewnętrznym obowiązującym w Areszcie Śledczym w R.. Leki były wydawane osadzonym zgodnie z zaleceniami. Podczas pobytu w Areszcie Śledczym w R. powód został przebadany przez lekarza pierwszego kontaktu oraz przez okulistę, ortopedę, neurologa i laryngologa. Otrzymał również odpowiednie okulary korekcyjne.

Powód nie wykazał więc żadnymi dostępnymi środkami dowodowymi (np. zeznaniami świadków, dokumentami urzędowymi czy prywatnymi), aby doszło do naruszenia jego dóbr osobistych. Nie udowodnił w szczególności, aby warunki, w których odbywał karę pozbawienia wolności były takie, na jakie się powołuje. Nie wykazał również, aby wskazane warunki wpłynęły w jakikolwiek sposób na jego stan zdrowia, na co wskazywał w pozwie. W ocenie Sądu, są to jedynie gołosłowne twierdzenia powoda, które nie zostały niczym poparte. Należy bowiem zauważyć, że ocena, czy do naruszenia dóbr osobistych doszło, musi mieć również charakter obiektywny. Nie może być to jedynie indywidualne, wewnętrzne odczucie powoda co do naruszenia jego dóbr osobistych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1976 roku, II CR 692/75, opubl. OSNC 1976/11/251).

W świetle poczynionych ustaleń uznać należy, że warunki, w których powód odbywał karę pozbawienia wolności, były zgodne z obowiązującymi przepisami i nie świadczą o niehumanitarnym i nieludzkim traktowaniu.

Na marginesie zaznaczyć należy, że powód odbywa karę pozbawienia wolności, która jest konsekwencją jego sprzecznego z prawem świadomego postępowania. Powód powinien więc liczyć się z ograniczeniami wynikającymi z izolacji i zobowiązany jest znosić rygory życia codziennego w jednostce penitencjarnej.

Wobec powyższego powództwo zostało oddalone, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu zawarte w punkcie II wyroku znajduje oparcie w treści art. 102 k.p.c. W wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sąd wziął pod uwagę, że powód nadal odbywa karę pozbawienia wolności, nie posiada żadnego majątku i nie osiąga dochodów.