Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 1363/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2017 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie I Wydział Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący : SSR Małgorzata Andrzejkowicz

Protokolant : Magdalena Pukszta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 lutego 2017 r. w S.

sprawy z powództwa J. I.

przeciwko (...) spółki akcyjnej w W.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powoda J. I. na rzecz pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. kwotę 77 zł (siedemdziesiąt siedem złotych) tytułem kosztów procesu.

SSR Małgorzata Andrzejkowicz

Sygn. akt I C 1363/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 27 maja 2015 r. powód J. I. wniósł przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. o nakazanie pozwanej przeliczenia pobranych przez pozwaną z rachunku powoda (...) w okresie od 17 listopada 2001 r. do d0 grudnia 2013 r. pieniędzy na spłatę kredytu hipotecznego dla osób fizycznych Plan waloryzowanego kursem (...) numer umowy (...) według średniego kursu NBP polskiego złotego do franka szwajcarskiego z każdego dnia spłaty oraz zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, iż w dniu 17 listopada 2010 r. strony zawarły umowę kredytu hipotecznego. Kwota kredytu została ustalona w wysokości 182.000 CHF. Raty kapitałowo-kredytowe miał być spłacane w złotych polskich po ich uprzednim przeliczeniu wg sprzedaży z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50.Postanowienie to było częścią wzorca umownego który został powodowi narzucony. Wskazał, iż wyrokiem z dnia 27 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uznał na niedozwoloną w umowach z konsumentami stosowaną przez pozwaną klauzulę o treści: raty kapitałowo-kredytowe są spłacane w złotych polskich po ich uprzednim przeliczeniu wg sprzedaży z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50. Wobec abuzywności tego postanowienia do dokonanych przez powoda spłat kredytu w (...) nie miał zastosowania kurs obowiązujący u pozwanej z godz. 14.50. W ocenie powoda przeliczenie rat powinno nastąpić wg średniego kursu NBP PLN do (...) z dnia spłaty raty kredytu. Powód wyjaśnił, iż w dniu 30 grudnia 2013 r. wyłącznie z jego inicjatywy doszło do podpisania aneksu do umowy który dostawał umowę kredytu do wskazanych wyżej zapisów ustawy ,,antyspredowej”. Po wprowadzonym aneksie kurs zakupu waluty był nie tylko bardziej korzystniejszy dla powoda od kursu z dnia spłaty kredytu z godziny 14.50 ale także niższy do kursu wymiany oferowanego przez pozwaną. Podpisanie aneksu kończyło zatem okres faktycznego stosowania przez pozwaną wskazanej klauzuli abuzywnej. Powód wyjaśnił, iż dochodzi wykonania umowy.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazała, iż powód zapoznał się z warunkami umowy oraz regulaminu. Wyjaśnił, iż u pozwanego obowiązuje zasada jednej tabeli kursowej. Podał, iż kredyt waloryzowany kursem waluty jest niżej oprocentowany niż kredyt jest udzielony bezpośrednio w złotych. Wskazał, że wszyscy klienci banku byli informowani o możliwości spłaty zaciągniętego kredytu waloryzowanego kursem (...) bezpośrednio w walucie z pominięciem kursów (...), stosowny zapis znalazł się także w regulaminie. Podał, iż aby dane postanowienie mogło zostać uznane za abuzywne musi kształtować prawa i obowiązki konsumenta sprzeczne z dobrymi obyczajami rażącą naruszając jego interesy. Bank nie ustala specjalnie tabeli kursów na potrzeby waloryzacji świadczeń kredytobiorców, tabele te bowiem mają charakter generalny i odzwierciedlają politykę walutową banku. Podał, iż bank w dacie zawarcia umowy oferował różne kredyty a wybór danego produktu zależał wyłącznie od woli powoda. Powód miał przy tym realną możliwość oceny ryzyka związanego ze zmiennością kursów. Reasumując pozwany wskazał, iż kwestionowane postanowienie nie narusza dobrych obyczajów oraz ani nie narusza w sposób rażący interesu powoda.

Na rozprawie w dniu 6 lutego 2017 r. powód wyjaśnił, iż nie formułuje żądania o ustalenie lecz domaga się wykonania umowy. Podał, iż w jego ocenie z uwagi na abuzywność zapisu par. 11 ust. 5 umowy w jego miejsce powinny wejście inne zapisy umowy. Po wyelimowaniu tego zapisu nie ma w umowie określenia w według jakiego kursu ma następować przeliczenie raty. Pozwana nie wykonała umowy kredytu w sytuacji pominięcia spornego zapisu stąd też powód domaga się jej wykonania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 października (...). powód J. I. złożył wniosek do pozwanego (poprzednio (...) Bank spółki akcyjnej w W.) o przyznanie kredytu w wysokości 180.000 CHF wskazując w wniosku walutę spłaty rat w PLN.

W dniu 17 listopada 2010 r. powód zawał z pozwanym umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mPlan waloryzowany kursem (...). W umowie określono kwotę kredytu na 182.000 zł a walutę waloryzacji kredytu na (...). W § 1 ust. pkt 3 a wskazano, iż kwota kredytu w walucie waloryzacji na koniec dnia 15 listopada 2010 r. według kursy kupna waluty z tabeli kursowej (...) Banku S.A. wynosi 64.025,89 CHF. Podana wysokość kwoty kredytu w walucie waloryzacji ma charakter informacyjny i nie stanowi zobowiązania banku do uruchomienia kredytu. Wartość kredytu wyrażona w walucie waloryzacji w dniu uruchomienia kredytu może być różna od podanej w niniejszym punkcie. Okres kredytowania wynosi 360 miesięcy tj. od dnia 17 listopada (...) do dnia 16 listopada 2040 r. Spłata kredytu miała następować w ratach równych kapitałowo - odsetkowych do 15 dnia każdego miesiąca. W § 11 ust. 1 wskazano, iż kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w ratach kapitałowo -odsetkowych. W § 11 ust. 5 określono, iż raty kapitałowo-odsetkowe spłacane są w złotych, po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14.50. W § 29 powód oświadczył, iż otrzymał od mBanku wszystkie istotne informacje dla oceny ryzyka i kosztów związanych z jej zawarciem, został poinformowany o ponoszeniu ryzyka zmiennej zmiany stopy procentowej i spreadu walutowego polegającego na tym, że w wyniku niekorzystnej zmiany stopy procentowej lub spreadu walutowego może ulec zwiększeniu comiesięczna rata spłaty kredytu oraz wartości całego zaciągniętego zobowiązania. Powód oświadczył, iż jest świadomy ponoszenia tego ryzyka, związanego z wybranym przez niego produktem kredytowym; mBank poinformował kredytobiorcę również o kosztach obsługi kredytu w wypadku niekorzystnej zmiany stopy procentowej i spreadu walutowego tj. o możliwości wzrostu raty kapitałowo – odsetkowej; informacje te zostały mu przedstawione w postaci symulacji wysokości raty kredytu przed zawarciem umowy. Powód oświadczył, iż wnioskując o kredyt waloryzowany kursem waluty obcej (...) przedstawił mu w pierwszej kolejności ofertę kredytu w polskim złotym; po zapoznaniu się z ofertą zdecydował się, iż dokonuje wybory oferty kredytu denominowanej w walucie obcej mając pełną świadomość ryzyka związanego z tym produktem, w tym tego, że niekorzystna zmiana kursu waluty lub spreadu walutowego spowoduje wzrost comiesięcznych rat spłaty kredytu oraz wzrost całego zadłużenia. W § 26 wskazano, iż w sprawach nieuregulowanych w umowie stosuje się postanowienia Regulaminu udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mPlanów (dalej jako regulamin). Powód otrzymał ww. regulamin przed zawarciem umowy.

Zgodnie z § 28 regulaminu spłata kredytu w walucie waloryzacji dla kredytów waloryzowanych kursem (...) może następować wyłącznie w drodze polecenia przelewu na rachunek do spłaty. Zgodnie z § 29 regulaminu w przypadku kredytów hipotecznych waloryzowanych kursem waluty kredytobiorca w trakcie trwania okresu kredytowania może złożyć pisemny wniosek o zmianę waluty spłaty rat ze złotych na walutę waloryzacji bez przeliczania wysokości raty na złote; wniosek o zmianę waluty spłaty kredytu kredytobiorca może złożyć poprzez mLinie oraz w placówce (...); zmiana waluty spłaty kredytu wymaga zawarcia aneksu do umowy określającego nowy sposób spłaty kredytu oraz posiadania albo otwarcia rachunku walutowego w (...) prowadzonego w walucie w której ma być dokonywania spłata kredytu.

Powód zapoznał się z treścią umowy przed jej podpisaniem. W momencie podpisania umowy zapoznał się także z treścią regulaminu.

Dowód: umowa z dnia 17 listopada 2010 r. k. 7-11; regulamin k. 62-70; wniosek k. 71- 76; decyzja kredytowa k. 77- 79; zeznania powoda k. 164-166.

W dniu 30 grudnia 2013 r. powód zawarł z (...) Spółką akcyjną aneks do umowy z dnia 17 listopada 2013 r. W § 1 ust. 1 aneksu wskazano, iż bank zapewnia kredytobiorcy możliwość dokonywania zmian waluty spłaty kredytu hipotecznego ze złotych polskich na walutę waloryzacji oraz z waluty waloryzacji na złote polskie w okresie obowiązywania umowy. W § 1 ust. 3 wskazano, iż dyspozycja zmiany waluty spłaty może dotyczyć jedynie rat wymagalnych po dniu zawarcia niniejszego aneksu. W § 3 ust. 3 wskazano, iż powód na dzień zawarcia aneksu wybiera spłatę kredytu w walucie waloryzacji kredytu tj. w (...). Postanowiono, iż aneks wchodzi w życie z dniem jego zawarcia.

Dowód: aneks z dnia 30 grudnia 2013 r. k. 12-15; zeznania powoda k. 164-166.

Po zawarciu aneksu powód w korespondencji emilowej kierowanej do banku wezwała pozwaną do zwrotu pobranych środków wynikających z różnicy kursu średniego NBP oraz kursu zastosowanego przez bank w dniu pobrania raty kredytu oraz do ,,korekty” umowy.

Dowód: korespondencja emailowa k. 16-18; zeznania powoda k. 164-166.

Na stronie internetowej (...) widnieje informacja dotyczą kursu franka szwajcarskiego z danego dnia spłaty oraz godziny począwszy od 17 listopada 2010 r. do dnia 30 grudnia 2013 r.

niesporne.

Sąd zważył, co następuje:

Wywiedzione powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Ustalony stan faktyczny Sąd oparł na znajdujących się w aktach sprawy dokumentach które nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania oraz korespondujących z ich treścią zeznaniach powoda.

W niniejszej sprawie powód domagał się wykonania umowy z dnia 17 listopada 2010 r. Wskazał przy tym, iż z uwagi na abuzywność zapisu § 11 ust. 5 umowy w jego miejsce powinny wejść inne zapisy umowy. Podał, iż po wyelimowaniu tego zapisu nie ma w umowie określenia według jakiego kursu ma następować przeliczenie raty, przeliczenie to w ocenie powoda powinno nastąpić według średniego kursu NBP. Pozwana z kolei zakwestionowała żądanie pozwu wskazując, iż sporne postanowienie nie stanowi niedozwolonego postanowienia umowy.

Odnosząc się do przedstawionej przez strony argumentacji wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 385 1 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W przypadku uznania, iż konkretne postanowienia nie wiążą konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie zgodnie z § 2 cytowanego przepisu. Stosownie do treści § 3 nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Artykuł 385 1§ 4 k.c. wskazuje z kolei, iż ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

W pierwszym rzędzie podnieść trzeba, iż samo stwierdzenie przez Sad Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 27 grudnia 2010 r. w sprawie XII AmC 1531/09, iż sporne postanowienie jest abuzywne nie pociąga za sobą nieważności lub bezskuteczności takiego samego postanowienia w umowie zawartej z konkretnym konsumentem, w tym z powodem. Wyjaśnienia wymaga, iż rozszerzona prawomocność nie odnosi się do wszelkich stosunków regulowanych umowami zawierającymi klauzule o treści tożsamej lub zbliżonej do uznanej za niedozwoloną. Kognicja Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w ramach postępowania o uznanie postanowień wzorca za niedozwolone jest ograniczona, albowiem przeprowadzana przez ten sąd kontrola ma charakter abstrakcyjny i dotyczy wyłącznie treści postanowień zawartych we wzorcu, w oderwaniu o konkretnego stosunku umownego (a nawet niezależnie od tego, czy doszło w ogóle do zawarcia umowy z wykorzystaniem tego wzorca). Postępowanie w sprawie kontroli abstrakcyjnej ma na celu wyłączenie stosowania pewnych postanowień wzorców, a nie postanowień umów. Wskazuje się więc, że nie można wykluczyć sporu co do legalności posługiwania się określonymi sformułowaniami, instytucjami czy rozwiązaniami w konkretnej umowie zawartej z udziałem innego przedsiębiorcy, aniżeli ten, który zastosował wzorzec uznany w pewnym zakresie za niedozwolony. Nie można też aprobować mechanicznego przenoszenia oceny abuzywności z wyroku zapadłego w odniesieniu do innego postanowienia wzorca. Może się okazać, że ustalona w zgodzie z dyrektywami art. 65 i 385 KC treść konkretnego postanowienia nie jest wcale materialnie zbieżna z uznanymi za niedozwolone. Nawet bowiem niewielkie zmiany językowe mogą istotnie modyfikować ogólny sens postanowienia, a literalnie tożsame klauzule - in concreto realizować inny cel (tak wyr. SN z 12.2.2014 r. (III SK 18/13, L.). Zatem przed sądem powszechnym dokonywana jest kontrola „in concreto” co oznacza, że jest dokonywana w odniesieniu do danego stosunku prawnego i nie może abstrahować od okoliczności konkretnie rozpoznawanego przypadku. Innymi słowy, nawet w sytuacji, gdy umowa zawiera postanowienie, które jest uznane za niedozwolone, to w sposób automatyczny nie prowadzi to do uznania, że jest ono niedozwolone i nie wiąże. Każdorazowo, bowiem należy ocenić czy spełnione zostały przewidziane w art. 385 1 § 1 k.c. ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 maja 2015 r., I ACa 16/15). W rezultacie Sąd jest zobowiązany sam dokonać indywidualnej kontroli abuzywności spornego postanowienia w kontekście całokształtu okoliczności sprawy.

Oceniając kwestionowane przez powoda postanowienie przez pryzmat przesłanek określonych w art. 385 1 § 1 k.c. wskazać należy w pierwszym rzędzie, iż zawierając umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym powód niewątpliwe występował jako konsument w rozumieniu art. 22 1 k.c., zaś pozwany miał status przedsiębiorcy w rozumieniu art.43 1 k.c.

Wyjaśnienia wymaga, iż dla uznania postanowienia umownego za abuzywne koniecznym jest by niedozwolone postanowienie zawarte we wzorcu umownym lub umowie kształtowało prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszało jego interesy. Jak wskazuje się w doktrynie w stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do wartości takich jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta, nie pozwalając na realizację tych wartości, będą uznawane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. W szczególności w taki sposób kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy (por. M. Bednarek [w:] E. Łętowska (red.) System prawa prywatnego, t. 5, Warszawa 2006, s. 662-663; W. Popiołek [w:] K. Pietrzykowski (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, 2005, art. 3851, nb 7; K. Zagrobelny [w:] E. Gniewek (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2008, art. 3851, nb 9). Sprzeczne z dobrymi obyczajami będą także działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u klienta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności (por. I. Wesołowska [w:] C. Banasiński (red.) Niedozwolone postanowienia umowne, w: Standardy wspólnotowe w polskim prawie ochrony konsumenta, Warszawa 2004, s. 180). Dla uznania klauzuli za niedozwoloną, zgodnie z przepisem art. 385 1 § 1 k.c., poza kształtowaniem praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, musi ona rażąco naruszać jego interesy. Nie jest więc wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta). Należy uwzględnić nie tylko interesy o wymiarze ekonomicznym, ale inne, zasługujące na ochronę dobra konsumenta, jak jego zdrowie, czas, dezorganizacja zajęć, prywatność, poczucie godności osobistej czy satysfakcja z zawarcia umowy o określonej treści (por. M. Bednarek (w:) System prawa prywatnego, t. 5, s. 768–769; E. Łętowska, Prawo umów konsumenckich, s. 341). Jak wskazał przy tym Sąd Najwyższy „w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c. rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast "działanie wbrew dobrym obyczajom" w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku” (wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, Pr. Bankowe 2006/3/8, Biul. SN 2005/11/13).

Podnieść należy, niewątpliwie przedmiotem umowy o kredyt, zawartej pomiędzy powodem a pozwaną Spółką, był oferowany przez bank kredyt, stanowiący co do zasady gotowy produkt bankowy, co oznacza, że pozwana opierała się na z góry ustalonym i gotowym wzorcu umownym. Spornym postanowieniem pozwana w istocie przyznała sobie uprawnienie do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem waluty franka szwajcarskiego poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży waluty franka szwajcarskiego oraz wartości spreadu walutowego, stanowiącego różnicę pomiędzy kursem sprzedaży a kursem zakupu wskazanej waluty obcej. Z zakwestionowanych postanowień wynika, że podstawy przeliczania rat kredytu miały odbywać się według tabeli kursowej pozwanej (w konkretnej dacie oraz godzinie).Tak redagując wskazane postanowienia, pozwana przyznała sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem (...) poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży franka szwajcarskiego oraz wartości spreadu walutowego (rozumianego jako różnica pomiędzy kursem sprzedaży a kursem zakupu waluty obcej). Na mocy wskazanego postanowienia bankowi zostało przyznane uprawnienie do określania wysokości kursu sprzedaży (kupna) (...), które nie doznawało żadnych ograniczeń. W żadnym postanowieniu umowy nie sprecyzowano sposobu ustalania kursu wymiany walut wskazanego w tabeli kursów banku. W szczególności postanowienia przedmiotowej umowy nie przewidują wymogu, aby wysokość kursu ustalanego przez bank pozostawała w określonym stosunku do aktualnego kursu (...), ukształtowanego przez rynek walutowy lub na przykład kursu średniego publikowanego przez Narodowy Bank Polski . Oznacza to, że bankowi pozostawiona została dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu (...) w swoich tabelach kursowych, a przez to kształtowania wysokości zobowiązań klientów, których kredyty waloryzowane są kursem (...). Samo sprecyzowanie momentu waloryzacji (godzina 14:50 poprzedniego dnia) nie stanowi wystarczającego zabezpieczenia interesów konsumenta. Czynniki obiektywne, a zatem sprawdzalne z punktu widzenia konsumenta, jak w szczególności wysokość rynkowych kursów wymiany (...), tylko częściowo wpływają na ostateczny koszt kredytu ponoszony przez konsumenta. Kurs sprzedaży waluty obcej, określony w tabeli kursowej banku, zawiera bowiem marżę kupna lub sprzedaży, która to wartość jest zależna wyłącznie od woli banku ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 maja 2015 r. I ACa 16/15).

Zauważyć należy, że niebagatelne znaczenie dla układu stosunków stron miało wejście w życie w dniu 26 sierpnia 2011 r. wspomnianej już ustawy z 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo bankowe (Dz. U. Nr 165, poz. 984 – dalej również jako – nowela). Ideą wejścia w życie tej noweli, jak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 19 marca 2015 r. sygn. akt IV CSK 362/14, było utrzymanie funkcjonujących kredytów według nowych zasad poprzez wprowadzenie do ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe m.in. art. 69 ust. 2 pkt. 4a, zgodnie z którym umowa kredytu powinna określać w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. W myśl art. 4 noweli, w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, ma zastosowanie art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz art. 75b prawa bankowego (a w konsekwencji również art. 69 ust. 3) w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W istocie zatem wyroku Sądu Okręgowego z dnia 27 grudnia 2010 r. wobec wprowadzonej zmiany stracił swą aktualną.

Rozwiązania wprowadzone rzeczoną nowelą nie obejmowały natomiast już spłaconych należności. Zaakcentowania wymaga, iż częściowa spłata kredytu przez powoda odbywała się według konkretnych zasad. Spłata została dokonana przy zastosowaniu określonego sposobu przeliczeń. Nawet, jeżeli pierwotnie był on niejasny według treści umowy, to z chwilą dokonania spłaty został skonkretyzowany i tym samym niedozwolony (abuzywny) charakter tych postanowień został wyeliminowany (wyrok Sądu Najwyższego z 19 marca 2015 r. sygn. akt IV CSK 362/14). Stanowisko to należy zaakceptować z takim wszelako zastrzeżeniem, wywodzonym z wyżej przedstawionego modelu oceny postanowienia umownego zastrzegającego dla banku uprawnienie do samodzielnego i nieweryfikowalnego kształtowania kursu waluty, że wartość zastosowanych kursów utrzymana powinna być w ryzach wyznaczonych przez rynek i zasady uczciwego obrotu w stosunkach z konsumentami i przez ten pryzmat podlegała kontroli w niniejszym postępowaniu, ze względu na zagrożenie, jakie niosła płaszczyzna kompetencyjna postanowienia § 11 ust. 5 spornej umowy. Powód stał na stanowisku, iż raty kredytowe w wypadku umowy zawartej z pozwanym bankiem, winny były być ustalane przy uwzględnieniu kursu średniego Narodowego Banku Polskiego, a nie w oparciu o dowolny kurs stosowany przez kredytodawcę. W tym względzie podnieść natomiast należy, iż sama niejasność postanowienia umowy nie powoduje jeszcze jego eliminacji z obrotu konieczne jest bowiem wykazanie naruszenia interesu konsumenta w rażącym stopniu. Powód winien był zatem wykazać, że do czasu wprowadzenia ww. zmian do umowy o kredyt, pozwana ustalała wysokość rat w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy powoda. W szczególności winien on był udowodnić, że pozwana stosowała zawyżone kursy waluty franka szwajcarskiego, nieuzasadnione w stosunku do kursu rynkowego. Powód jednak w tym zakresie nie przedstawił żadnej inicjatywy dowodowej a poprzestał jedynie na stwierdzeniu, iż po zawarciu aneksu zakup waluty przez powoda u podmiotów trzecich był dla niego bardziej korzystny i niższy od tego stosowanego przez pozwaną, a co za tym idzie nie wykazał, iż owe postanowienie umowne naruszały jego interesy w rażącym stopniu.

Podnieść ponadto należy, iż jak już była o tym mowa ocena postanowień zawartych w konkretnej umowie zawartej z konsumentem powinna uwzględniać wszystkie okoliczności danej sprawy, w szczególności postanowienia całej umowy, rozkład praw i obowiązków stron oraz ryzyka, jakie zgodzili się ponieść (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., sygn. III CZP 17/15, LEX nr 1916698, (...) Biul.SN 2015/11/10, M.Prawn. 2016/2/59; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2013 r., sygn. IV CSK 142/13, LEX nr 1385868). Zgodnie ze stanowiskiem judykatury, za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać wprowadzenie do umowy klauzul godzących w równowagę kontraktową. Rażące naruszenie interesów konsumenta polega na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na jego niekorzyść. Obydwa te kryteria powinny być spełnione łącznie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2012 r., II CSK 515/11, LEX nr 1231312). Z treści zaś § 29 regulaminu stanowiącego integralną części umowy z dnia 17 listopada 2010 r. wynikało uprawnienie powoda do zawarcia w każdym czasie aneksu do umowy o zmianę waluty spłaty rat ze złotych na walutę waloryzacji, tym samym bank, wprowadzając to uregulowanie jeszcze przed wyjściem ustawy antysperadowej, umożliwił powodowi kształtowanie swojej sytuacji prawnej. Kwestia zaś, iż powód skorzystał z tej możliwości dopiero po 3 latach od zawarcia umowy nie może obciążać banku.

Wskazać wreszcie należy, iż powód w niniejszej sprawie podał, iż dochodzi wykonania umowy. Wyjaśnił, iż po wyeliminowaniu tego zapisu w umowie nie ma określenia według jakiego kursu ma następować przeliczenie raty a co za tym idzie pozwana nie wykonała umowy. Odnosząc się do tego podnieść w pierwszym rzędzie należy, iż samo posługiwanie się w stosunkach kontraktowych - także z konsumentem - wzorcem umownym, zawierającym postanowienia abuzywne, nie oznacza tym samym niewykonania wykonania umowy (art. 471 KC) – wyrok SN z dnia 14 maja 2015 r., II CSK 768/14. Trzeba także zauważyć, że konsekwencją ewentualnego stwierdzenia abuzywności i niejednoznaczności klauzuli nie może być przyjmowanie w stosunku kredytowym, jak chce powód, przeliczenie kursu (...) według średniego kursu NBP polskiego złotego do franka szwajcarskiego z każdego dnia spłaty. Prowadziłoby to bowiem do zmiany charakteru zobowiązania kredytowego łączącego strony. Takiej zaś ekstensywnej wykładni skutków prawnych stwierdzenia abuzywności (art. 385 1 § 1 k.c.) nie można usprawiedliwiać nawet przy założeniu jej wybitnie prokonsumenckiego celu. Wartością podlegającą ochronie w ramach systemu ochrony konsumenckiej jest równowaga kontraktowa, a nie jej zaburzenie na korzyść konsumenta. Można przywołać utrwalone stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE, zgodnie z którym art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U.UE.L.1993.95.29) zmierza do zastąpienia ustanowionej w umowie równowagi formalnej między prawami i obowiązkami stron równowagą rzeczywistą, pozwalającą na przywrócenie równości tych stron bez konieczności unieważnienia wszystkich umów zawierających nieuczciwe warunki (zob. m.in. wyrok z dnia 30 kwietnia 2014 r., C-26/13, pkt 77, LEX nr 1455098; wyrok w sprawie P. i P., C-453/10, EU:C:2012:144, pkt 31; wyrok w sprawie B. E. de C., EU:C:2012:349, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo). Przyjmuje się, że art. 6 ust. 1 powołanej dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się on przepisowi państwa członkowskiego, który zezwala sądowi krajowemu, przy stwierdzeniu nieważności nieuczciwego warunku w umowie zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, na uzupełnienie rzeczonej umowy poprzez zmianę treści owego warunku (zob. wyrok w sprawie B. E. de C., EU:C:2012:349, pkt 73; vide wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 07.03.2016 r., III Ca 1706/15). W konsekwencji uwzględnienie żądania pozwu byłoby sprzeczne z zasadą swobody umów, i stanowiłoby niedopuszczalną ingerencję sądu w postanowienia umowy, co w efekcie kreuje nowe warunki umowy.

Dla wyczerpania tego wywodu marginalnie podnieść należy, iż powód dysponując informacjami archiwalnymi ze strony internetowej banku sam mógł dokonać stosownego wyliczenia i porównania kursu (...) jaki stosował pozwany w stosunku do kursu NBP. Samo przy tym nakazanie pozwanej przeliczenia pobranych przez pozwaną z rachunku powoda w okresie od 17 listopada 2010 r. do 30 grudnia 2013 r. pieniędzy na spłatę kredytu hipotecznego dla osób fizycznych waloryzowanego kursem (...) według średniego kursu NBP polskiego złotego do franka szwajcarskiego z każdego dnia spłaty nie zmieniałoby nic w sytuacji prawnej powoda, o czym powód będąc reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika z pewnością zdawał sobie sprawę. Nie ulega wątpliwości, iż po owym przeliczeniu konieczne było by wytoczenie powództwa o zapłatę. Treść sformułowania pozwu, w ocenie Sądu, zmierzała jedynie do ,,uzyskania” tych wyliczeń, co za tym idzie ułatwienia sobie następnie możliwości (bez angażowania własnych środków i sił co do konieczności przeprowadzenia tych wyliczeń, a jedynie poprzez przerzucenie na pozwaną obowiązku ich dokonania) wystąpienia z powództwem o zapłatę i upewnienia się co do szans przyszłej wygranej.

Mając na uwadze powyższe żądanie pozwu podlegało oddaleniu.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialnością za wynik sporu, który powód przegrał w całości, rozstrzygniecie o kosztach procesu oparto na treści art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. przy zastosowaniu § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (….). Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 60 zł oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

SSR Małgorzata Andrzejkowicz