Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2019 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2019 roku w Grudziądzu

na rozprawie sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko M. B.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej M. B. na rzecz powoda (...) z siedzibą w W. kwotę 5359,04 zł (pięć tysięcy trzysta pięćdziesiąt dziewięć złotych cztery grosze) wraz z następującymi odsetkami:

- umownymi od kwoty 4428,10 zł w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 31.10.2018 r. do dnia zapłaty.

- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 760, 25 zł od dnia 31.10.2018 roku do dnia zapłaty,

- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 170,69 zł od dnia 31.10.2018 r. do dnia zapłaty.

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od pozwanej M. B. na rzecz powoda (...) z siedzibą w W. kwotę 895,49 zł (osiemset dziewięćdziesiąt pięć złotych czterdzieści dziewięć groszy) tytułem zwrotu części kosztów procesu;

IV.  wyrokowi w punktach I. i III. nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 2988/18

UZASADNIENIE

(...) w W. wniósł o zasądzenie od M. B. kwoty 9.077,80 zł wraz z odsetkami wskazanymi w pozwie. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dochodzona wierzytelność wynika z umowy pożyczki zaciągniętej przez pozwaną w dniu 2 lutego 2017 r. w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Wierzytelność o zwrot pożyczki została scedowana na powoda. Zaznaczono, że na dochodzoną kwotę składają się:

- 4428,10 zł pozostały do zapłaty kapitał pożyczki,

- 760,25 zł z tytułu odsetek naliczonych przez poprzedniego wierzyciela od kwoty niespłaconego kapitału za okres od dnia występowania zaległości w spłacie do dnia 11 kwietnia 2018 r.,

- 170,69 zł z tytułu odsetek naliczonych przez powoda od kwoty niespłaconego kapitału od dnia 12 kwietnia 2018 r. do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu,

- 3.718,76 zł z tytułu niespłaconej części prowizji.

Pozwany nie stawił się na rozprawę, nie wniósł o rozpoznanie sprawy pod jego nieobecność i nie złożył odpowiedzi na pozew.

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym (k. 1).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 2 lutego 2017 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. (pożyczkodawca) zawarła z M. B. (pożyczkobiorcą) umowę elastycznej pożyczki ratalnej, na podstawie której udzieliła pozwanej pożyczki w kwocie 5.000 zł na okres 24 miesięcy. Strony przewidziały, że pożyczka jest oprocentowana według stopy procentowej w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych, która na dzień zawarcia umowy wynosiła 10 % rocznie, oraz że za udzielenie pożyczki pożyczkobiorca zobowiązany będzie do uiszczenia na rzecz dającego pożyczkę prowizji w wysokości 4.250 zł. Kwota prowizji została rozdzielona proporcjonalnie do liczby rat pożyczki i miała być uiszczana częściowo przy każdej racie razem z odpowiednią częścią kapitału i odsetkami umownymi. Wysokość raty określono na 407,80 zł.

W umowie pożyczki przewidziano, że na wypadek opóźnienia w spłacie pożyczki pozwana zapłaci odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (§ 10 ust. 1 umowy).

W paragrafie 13 ust. 2 umowy zastrzeżono, że pożyczkodawca ma prawo rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym m.in. w przypadku niedotrzymania przez pożyczkobiorcę zobowiązań dotyczących warunków spłaty pożyczki określonych w umowie.

Dowód : umowa pożyczki wraz z harmonogramem spłat - k. 55-64 akt

Pozwana spłaciła tylko część rat pożyczki, tj. w dniu 6 marca 2017 r. 407,80 zł, w dniu 5 kwietnia 2017 r. 125 zł, i w dniach 9 czerwca 2017 r. i 30 czerwca 2017 r. po 410 zł, a następnie zaprzestała spłat (okoliczności niesporne: pismo powoda z 6.05.2019 r. – k. 87 akt).

Pismem z dnia 3 października 2017 roku (...) sp. z o.o. wezwała pozwaną do spłaty zadłużenia i wypowiedziała umowę pożyczki w związku z niewywiązywaniem się przez pozwaną z obowiązków dotyczących warunków spłaty pożyczki.

Dowód : wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie umowy pożyczki - k. 65 akt

Na mocy umowy przelewu wierzytelności z 12 kwietnia 2018 r. (...) sp. z o.o. w W. sprzedała powodowi wierzytelność o zwrot pożyczki zaciągniętej przez pozwaną dnia 2 lutego 2017 r. Pismem z 12 kwietnia 2018 r. pozwana została zawiadomiona o przelewie wierzytelności.

Dowody : umowa przelewu z wyciągiem z załącznika - k. 26-36 akt

zawiadomienie o przelewie – k. 51 akt

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty złożone przez powoda, które w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i prawdziwości, wobec czego mogły stanowić wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z tytułu udzielenia pożyczki pożyczkodawca może żądać wynagrodzenia w formie odsetek albo prowizji za korzystanie przez pożyczkobiorcę z jego środków finansowych.

Sąd zakwestionował prawo pożyczkodawcy do naliczenia i pobrania wygórowanej prowizji operacyjnej z tytułu przygotowania i udzielenia pożyczki w kwocie 4.250 zł. W umowie nie wyjaśniono, za jakie konkretnie czynności została naliczona ta wygórowana opłata. Zaznaczyć należy, że za udostępnienie pozwanej środków pieniężnych pożyczkodawca naliczył i pobrał od pozwanej odsetki umowne w wysokości maksymalnej. Brak było podstaw do pobierania podwójnego wynagrodzenia za to samo. Wynagrodzeniem pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy środków pieniężnych są albo odsetki umowne albo wynagrodzenie prowizyjne. Nie można pobierać jednego i drugiego, gdyż wówczas pożyczkodawca otrzymałby dwa razy wynagrodzenie za to samo.

W wielu podobnych sprawach toczących się przed tut. Sądem z powództwa innych pożyczkodawców o zwrot pożyczki zakwestionowano praktykę pobierania na podstawie umów pożyczek dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego w bardzo wysokich kwotach, żądanego często obok odsetek umownych za udostępnienie środków pieniężnych, doliczonych do każdej raty. Zapis o tej prowizji uznano za zmierzający do obejścia przepisów o ochronie praw konsumentów oraz o odsetkach maksymalnych (ukryta lichwa). Stwierdzono, że takie działanie nie zasługuje na ochronę prawną, albowiem jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów, dlatego jest nieważne (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Tak było m.in. w sprawach o następujących sygnaturach akt: I C 189/16, I C 2424/16, I C 285/17, I C 397/17, I C 398/17, I C 477/17, I C 501/17, I C 1100/17, I C 1595/17, I C 2706/18 i I C 437/19.

Kwestią obciążania przez pożyczkodawców pożyczkobiorców zbyt wysokimi opłatami prowizyjnymi za udostepnienie na określony czas środków pieniężnych zajmował się również ostatnio Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawach VIII Ca 563/17 i VIII Ca582/17, który w wyrokach z 28 sierpnia 2017 r. i 15 listopada 2017 r. podzielił stanowisko tut. Sądu o sprzeczności umów w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego z dobrymi obyczajami, zasadami współżycia społecznego i przepisami regulującymi kwestie odsetek maksymalnych. Sąd Okręgowy, odwołując się do wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie XVII AmC 5533/11 (Legalis nr 739471), stwierdził, że niezależnie od uregulowań ustawy o kredycie konsumenckim dotyczących maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych, koszty te nie mogą stanowić dodatkowego źródła zysku przedsiębiorcy, powinny zatem być kształtowane w sposób zgodny z rzeczywistym kosztem dokonywanych czynności, w związku z którymi pozostają. W obu przywołanych sprawach Sąd Okręgowy w Toruniu stwierdził również, że omawiana opłata pozostaje oderwana od faktycznych kosztów poniesionych przez powódkę, w istocie nie stanowi więc ,,kosztu okołoodsetkowego”, te bowiem powinny być związane – zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń – z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy. Sąd Rejonowy w Grudziądzu oraz Sąd Okręgowy w Toruniu wyraziły w przywołanych sprawach także pogląd, że wynagrodzenie prowizyjne to ukryta forma odsetek od pożyczonego kapitału, co prowadzi do obejścia przepisów regulujących instytucje odsetek maksymalnych.

Uwagi te mają w pełni odniesienie do prowizji w kwocie 4.250 zł przewidzianej w umowie pożyczki z dnia 2 lutego 2017 r.

Wskazać też należy, że w decyzji nr (...) z dnia 3 czerwca 2015 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura w K. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania pożyczkodawcy polegające na stosowaniu opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty. W uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że sprzeczne z dobrym obyczajem jest naruszenie ekwiwalentności świadczeń przy stosowaniu wobec konsumentów opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty, co godziło w ich słuszny interes. Identyczną decyzję wydał Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura w K. w dniu 30 grudnia 2015 r. w sprawie (...) (...) w zakresie opłaty przygotowawczej. Zarzuty w niej zawarte wobec pożyczkodawcy można jednak odnieść również do opłaty w kwocie 4.250 zł nazwanej w umowie pożyczki z dnia 2 czerwca 2017 r. prowizją.

Ze względu na to, że prowizja w kwocie 4.250 zł została w ocenie Sądu naliczona za to samo, za co należały się pożyczkodawcy odsetki umowne od udzielonej pożyczki, a nadto nie określono w umowie żadnych kryteriów określenia tak wygórowanej opłaty i nie wykazano rzeczywistych kosztów za dokonanie czynności, za które miała być naliczona ta opłata, Sąd uznał, że brak jest podstaw do jej zasądzenia w części, w jakiej nie została uiszczona dobrowolnie przez pozwaną (art. 58 § 1 k.c. i art. 359 § 1-2 ³ k.c.). W konsekwencji Sąd oddalił powództwo w części - co do kwoty 3.718,76 zł (nienależnej części prowizji) i odsetek żądanych od tej kwoty. Powództwo o zwrot kapitału pożyczki uwzględniono na podstawie art. 720 § 1 k.c. .

Odsetki umowne za opóźnienie, naliczone z tytułu braku spłaty rat w terminie za każdy dzień zwłoki oraz dalsze odsetki umowne za opóźnienie od należnej powódce kwoty kapitału od dnia wniesienia pozwu, jak również odsetki ustawowe za opóźnienie od odsetek od tego samego dnia, zasądzono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 482 § 1 k.c. oraz § 10 ust. 1 umowy pożyczki.

O kosztach procesu w punkcie III (trzecim) sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód wygrał sprawę w 59,03 % (5.359,04 zł/9.077,80 zł), ponosząc koszty procesu w łącznej wysokości 1.517 zł z tytułu: opłaty sądowej od pozwu w kwocie 300 zł, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł i wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 1.200,00 zł (spis kosztów na k. 68 i § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz.U. z 2018 r., poz. 265). Finalnie należał się zatem powodowi od pozwanej zwrot kwoty 895,49 zł, albowiem pozwana nie poniosła żadnych kosztów procesu.

O rygorze natychmiastowej wykonalności orzeczono na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.