Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lipca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Renaty Duszczyk

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2019 r.

sprawy S. S.

oskarżonego z art. 284 § 1 kk

na skutek apelacji, wniesionych przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim

z dnia 23 listopada 2018 r. sygn. akt II K 571/17

oraz zażalenia obrońcy oskarżonego na postanowienie Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim z dnia 14 stycznia 2019 r. w przedmiocie dowodów rzeczowych

zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy; zasądza od S. S. na rzecz Skarbu Państwa 610 złotych, zaś od oskarżyciela posiłkowego O. G. (1) 70 złotych – tytułem kosztów sądowych za postepowanie odwoławcze.

Sygn. akt II Ka 112/19

UZASADNIENIE

S. S. został oskarżony o to, że w okresie od 26 lipca 2016 roku do dnia 22 stycznia 2017 roku w miejscowości D., powiat (...), województwo (...) dokonał przywłaszczenia mienia w postaci maszyn i urządzeń firmy (...) o wartości 60 000 zł wyszczególnionych
w spisie majątku ruchomego o symbolu (...) stanowiącym załącznik do umowy pożyczki z dnia 24 maja 2016 r. zawartej pomiędzy O. G. (1) i O. K. a S. S., czym działał na szkodę O. G. (2) i O. K., tj. o czyn z art. 284 § 1 k.k.

Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim wyrokiem z dnia 23 listopada 2018 r. :

I.  oskarżonego S. S. w ramach zarzuconego mu czynu uznaje za winnego tego, że w okresie bliżej nieustalonym, nie wcześniej niż w sierpniu 2016 roku, w miejscowości D., powiat (...), województwo (...), oraz w miejscu bliżej nieustalonym, a ujawnionym w N., powiat (...), województwo (...), dokonał przywłaszczenia mienia w postaci maszyn i urządzeń firmy (...) o wartości nie mniejszej niż 58.920 zł, wyszczególnionych w spisie majątku ruchomego o symbolu (...), stanowiącym załącznik do umowy pożyczki z dnia 24 maja 2016 r. zawartej pomiędzy O. G. (1) i O. K. a S. S., poprzez zadysponowanie nimi wbrew woli i wiedzy O. G. (1) i O. K., czym działał na szkodę O. G. (1) i O. K., tj. dokonania czynu wyczerpującego dyspozycję art. 284 § 1 kk. i za czyn ten na podstawie art. 284§1 kk skazał go oraz na podstawie art. 284 § 1 kk w zw. z art. 37a kk. wymierzył mu karę grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 30 złotych.

II.  na podstawie art. 46§2 kk zobowiązał oskarżonego S. S. do zapłaty na rzecz pokrzywdzonych O. G. (1) i O. K. solidarnie kwoty 2.000 złotych, tytułem nawiązki.

III.  zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego O. G. (1) kwotę 1152 złote tytułem zwrotu wydatków za ustanowienie w sprawie pełnomocnika.

IV.  zasądził od oskarżonego rzecz Skarbu Państwa kwotę 600 złotych tytułem opłaty i obciążył go poniesionymi w sprawie wydatkami
w kwocie 2181,26 złotych.

Apelację od wyroku sądu I instancji wniósł pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych. Zaskarżając wyrok na niekorzyść oskarżonego w zakresie punktu II wyroku tj. orzeczenia środka kompensacyjnego na podstawie art. 46 § 2 kpk zobowiązującego oskarżonego S. S. do zapłaty na rzecz pokrzywdzonych O. G. (1) i O. K. solidarnie kwoty 2.000 złotych tytułem nawiązki orzeczeniu temu zarzucił:

- obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 46 § 1 kk poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy w przedmiotowej sprawie zaistniały wszystkie przesłanki potrzebne do oznaczenia przez sąd obowiązku naprawienia szkody przez oskarżonego tj. wniosek pokrzywdzonego, wydanie wyroku skazującego, istnienie szkody w dniu orzekania oraz bezsporna wartość przywłaszczonego mienia w kwocie 58,920,00 złotych, a więc wysokość poniesionej przez pokrzywdzonych szkody;

- obrazę przepisów postępowania, która ma wpływ na treść orzeczenia tj. art. 7 kpk w zw. z art. 424 § 1 pkt 1 oraz § 2 kpk poprzez nieprawidłowe sporządzenie uzasadnienia w sposób sprzeczny z wymogami wskazanymi w art. 424 kpk tj. brak wskazania na podstawie jakich dowodów i okoliczności, sąd określił wysokość nawiązki na rzecz pokrzywdzonych na kwotę 2.000 złotych, czego skutkiem jest uniemożliwienie dokonania merytorycznej kontroli orzeczenia w zakresie oceny zasadności wysokości orzeczonej nawiązki.

W konsekwencji tak sformułowanych zarzutów skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zobowiązanie przez sąd oskarżonego S. S. do zapłaty na rzecz pokrzywdzonych O. G. (2) i O. K. solidarnie kwoty 58.920.00 złotych tytułem obowiązku naprawienia szkody, a także zasądzenie od oskarżonego na rzecz oskarżycieli posiłkowych zwrotu wydatków z tytułu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne według stawki maksymalnej opłat za czynności adwokackie.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Mińsku Mazowieckim z dnia 23 listopada 2018 r. wniósł także obrońca oskarżonego. Zaskarżając wyrok w całości orzeczeniu temu zarzucił:

- obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia w postaci art. 7 kpk poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów przeprowadzonych w sprawie w szczególności wyjaśnień oskarżonego i na tej podstawie błędne ustalenie stanu faktycznego, że oskarżony dokonał zmiany miejsca przechowywania rzeczy bez wiedzy pokrzywdzonego, podczas gdy prawidłowa ocena dowodów powinna prowadzić do ustaleń, że zmiana miejsca przechowywania rzeczy była za wiedzą i zgodą pokrzywdzonego;

- obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 284 § 1 kk poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i skazanie oskarżonego pomimo tego, że nie wypełnił on znamion czynu zabronionego opisanych w w/w przepisie. W konsekwencji podniesionego zarzutu skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu. W toku rozprawy apelacyjnej prokurator wniósł o nieuwzględnienie apelacji obrońcy oskarżonego i utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy. Wniósł o utrzymanie w mocy zaskarżonego postanowienia w przedmiocie dowodów rzeczowych wniósł o nieuwzględnienie apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, bowiem zaskarżonym postanowieniem sąd dokonał zwrotu na jego rzecz zabezpieczonych maszyn.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesione w niniejszej sprawie apelacje okazały się niezasadne i z tego względu nie zasługiwały na uwzględnienie. Przed przystąpieniem do analizy środków odwoławczych stwierdzić należy, że z uwagi na brak wniosku pochodzącego od obrońcy oskarżonego S. S., Sąd Okręgowy skorzysta z uprawnienia wskazanego w art. 457 § 2 kpk i odniesie się jedynie do apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego. W pierwszej kolejności przed przystąpieniem do analizy zarzutów apelacyjnych wskazać należy, że uznanie sprawstwa oskarżonego S. S. w zakresie zarzuconego mu przestępstwa z art. 284 § 2 kk nie budzi wątpliwości. Na mocy umowy pożyczki oraz umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie właścicielem maszyn wskazanych w spisie stali się O. G. (1) i O. K., zaś maszyny pozostały w posiadaniu oskarżonego. W związku z tym S. S. nie miał prawa nimi rozporządzać bez wiedzy i zgody pokrzywdzonych, a w szczególności wyzbywać się ich własności, co ostatecznie uczynił. Działanie oskarżonego bez wątpienia wypełniło zatem znamiona czynu z art. 284 § 1 kk. Zastrzeżeń Sądu Okręgowego nie wzbudziła zastosowana względem oskarżonego S. S. kara grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych po 30 złotych każda stawka. Kara ta odzwierciedla stopień winy i społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu i będzie dla niego stanowiła odpowiednią dolegliwość. W związku z tym, że pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego nie sformułował zarzutów wprost odnoszących się do wymierzonej kary Sąd Okręgowy, zgodnie z poglądem wyrażonym w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 stycznia 2018 r. w sprawie II AKa 275/17, nie jest zobligowany do szczegółowego odniesienia się do tej części rozstrzygnięcia. Przechodząc do apelacji pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych to w ocenie Sądu Okręgowego, żaden z dwóch przedstawionych przez skarżącego zarzutów apelacji, nie cechuje się zasadnością i w związku z tym wywiedziony przez niego środek odwoławczy nie mógł skutkować zmianą zaskarżonego wyroku w kierunku pożądanym przez skarżącego. Przede wszystkim stwierdzić należy, że skarżący pozostaje w błędzie o ile wskazuje, że zaskarżone orzeczenie zapadło z obrazą normy prawa materialnego zawartą w art. 46 § 1 kk. Mając na względzie okoliczności niniejszej sprawy, przychylić się trzeba do stanowiska Sądu Rejonowego o trudnościach związanych z orzeczeniem obowiązku z art. 46 § 1 kk i konieczności skorzystania instytucji nawiązki, uregulowanej w art. 46 § 2 kk. Orzeczenie nawiązki na podstawie art. 46 § 2 kk jest bowiem możliwe tylko po ziszczeniu się następujących warunków: spełnienia przesłanek z art. 46 § 1 kk, istnienia szkody majątkowej lub niemajątkowej, która nie została naprawiona lub nie może być naprawiona, skazanie za przestępstwo oraz znaczne trudności w orzeczeniu obowiązku naprawienia szkody, w szczególności brak możliwości naprawienia szkody w całości lub w części bądź inne czynniki uniemożliwiające orzeczenie obowiązku naprawienia szkody. Przypomnieć należy, że w toku niniejszego postępowania zabezpieczono jedynie część przedmiotów, które znalazły się w spisie rzeczy stanowiącym załącznik do umowy pożyczki i umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie jej spłaty. Biegły sądowy na podstawie oględzin zabezpieczonych przedmiotów określił ich wartość na kwotę 58.920 złotych. Jednocześnie nie był w stanie określić wartości pozostałych maszyn znajdujących się w przedmiotowym spisie z uwagi na niemożność dokonania ich oględzin, wskazując przy tym, że w zależności od ich stanu technicznego mogłaby być równa wartości złomu bądź też wynosić nawet ok. 350.000 złotych. Zabezpieczone w toku postępowania rzeczy o wartości 58.920 złotych, zostały oddane im na przechowanie. Chociaż w toku postępowania ustalono, że szkoda wynikła z przestępstwa wynosi co najmniej 58.920 złotych i zasądzenia takiej właśnie kwoty domaga się w apelacji pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych, to zauważyć należy, że w dacie wyrokowania nie rozstrzygnięto jeszcze o dowodach rzeczowych w postaci zabezpieczonych maszyn, które przecież stanowiły własność oskarżycieli posiłkowych i można było domniemywać, że maszyny te zostaną pokrzywdzonym zwrócone, o czym też następnie orzekł Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim nieprawomocnym postanowieniem z dnia 14 stycznia 2019 r. Zasądzenie na rzecz pokrzywdzonych kwoty 58.920 złotych w sytuacji spodziewanego zwrotu zatrzymanego sprzętu mogłoby spowodować nieuzasadnione przysporzenie majątkowe po stronie oskarżycieli posiłkowych. Ponadto nie bez znaczenia pozostaje również, że w obecnym stanie sprawy z uwagi na fakt, że biegły nie miał możliwości oceny stanu pozostałych niezabezpieczonych maszyn, a tym samym oszacowania ich wartości, niemożliwe było również określenie wysokości zaistniałej szkody ponad kwotę 58.920 złotych, stąd też wynika prawidłowe przekonanie Sądu Rejonowego o konieczności orzeczenia środka kompensacyjnego w postaci nawiązki, a nie zaś obowiązku naprawienia szkody. Sąd Rejonowy prawidłowo zasądził przy tym na rzecz oskarżycieli posiłkowych 2000 złotych, uznając tą kwotę za niezbędne minimum, które częściowo zrekompensuje pokrzywdzonym zaistniałą szkodę, a jednocześnie nie doprowadzi do ich bezpodstawnego wzbogacenia. Dokładne ustalenie wysokości zaistniałej szkody wymagałoby prowadzenia dalszego, długotrwałego postępowania dowodowego stąd też celowym będzie dochodzenie roszczeń ponad orzeczoną kwotę na drodze postępowania cywilnego. Sąd Okręgowy nie podziela także drugiego z zarzutów pełnomocnika odnoszącego się do kwestii naruszenia norm postępowania określonych w art. 7 i 424 kpk w stopniu mającym wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia. W szczególności nie przekonuje Sądu Okręgowego twierdzenie skarżącego, iż forma sporządzenia uzasadnienia w zakresie wysokości orzeczonej nawiązki uniemożliwia instancyjną kontrolę tego rozstrzygnięcia. W tym miejscu koniecznym wydaje się przypomnienie, że naruszenie przepisu art. 424 kpk, nie może mieć wpływu na treść orzeczenia, gdyż czynność sporządzenia uzasadnienia jest wtórna wobec wyrokowania. Orzecznictwo wyróżnia jednak dwie sytuacje, w których zarzut obrazy art. 424 kpk mógłby zostać uwzględniony. Pierwszą z nich jest niemożność sporządzenia przez stronę środka odwoławczego, a drugą niemożność skontrolowania prawidłowości rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy. Na gruncie tej sprawy żadna z powyższych sytuacji nie zaistniała, bo chociaż uzasadnienie wyroku nie artykułuje wprost z jakich względów Sąd Rejonowy zasądził na rzecz oskarżycieli posiłkowych solidarnie kwotę 2000 złotych, to jednak wszystkie okoliczności sprawy przedstawione powyżej w sposób jednoznaczny wskazują tok rozumowania Sądu Rejonowego w tym zakresie. Mając powyższe na uwadze, wobec niezasadności argumentów tego apelującego, Sąd Okręgowy utrzymał w mocy wyrok Sądu I instancji w zaskarżonym przez niego zakresie. O kosztach postępowania od oskarżonego i oskarżycieli posiłkowych Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 633 kpk w zw z art. 636 § 2 kpk, ustalając wysokość tych kosztów na podstawie odpowiednio art. 3 ust. 1 i art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych oraz § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym. Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 456 kpk i art. 437 § 1 i 2 kpk.