Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Jolanta Kazberuk (spr.)

Sędziowie: SA Barbara Orechwa-Zawadzka

SO del. Grażyna Załęska-Bartkowiak

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 listopada 2016 r. w B.

sprawy z odwołania M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji wnioskodawcy M. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 16 listopada 2015 r. sygn. akt V U 1141/14

oddala apelację.

SSO del. Grażyna Załęska-Bartkowiak SSA Maria Jolanta Kazberuk SSA Barbara Orechwa-Zawadzka

Sygn. akt III AUa 44/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 20 czerwca 2014 r. odmówił przywrócenia M. M. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ Komisja Lekarska ZUS uznała go za zdolnego do pracy.

W odwołaniu od tej decyzji M. M. zaznaczył, że ma gruźlicze zapalenie kręgosłupa C5-C6. Choroba ta ma charakter nieuleczalny, zaś tylko dzięki lekom może kontrolować jej przebieg. Z zawodu jest mechanikiem-ślusarzem i monterem instalacji c.o. W obecnym stanie zdrowia nie może pracować w takim charakterze. Wnioskodawca podkreślił, że w latach 2008-2014 pobierał rentę. Wniósł o przywrócenie mu prawa do tego świadczenia.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 16 listopada 2015 r. oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przyznał M. M. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 2 czerwca 2008 r. do dnia 31 maja 2014 r. Celem ustalenia stanu zdrowia wnioskodawcy Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu neurologii. Biegły rozpoznał u wnioskodawcy chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa i stan po gruźliczym zapaleniu kręgosłupa C5-C6. Zdaniem biegłego, dotychczasowe leczenie doprowadziło do poprawy stanu zdrowia wnioskodawcy. Biegły nie stwierdził, aby uszkodzenie układu nerwowego uniemożliwiało M. M. podjęcie pracy. Zaznaczył jednak, że w okresie nasilenia objawów choroby zwyrodnieniowej wnioskodawca może być leczony w ramach zwolnienia lekarskiego.

Z uwagi na zakres zarzutów wnioskodawcy złożonych do tej opinii Sąd dopuścił również dowód z opinii biegłych z zakresu ortopedii, chorób zakaźnych i medycyny pracy. Biegli ci dodatkowo rozpoznali u niego nadciśnienie tętnicze, chorobę wrzodową dwunastnicy i ujemną obserwację w kierunku boreliozy. Na podstawie kart informacyjnych z leczenia szpitalnego uznali, że stan jego zdrowia od rozpoznania w 2006 r. gruźliczego zapalenia kręgosłupa stopniowo poprawiał się. W sierpniu 2009 r. miał niedowład wiotki kończyn po lewej stronie, ale był samodzielny i zdolny do samoobsługi. W kwietniu 2010 r. był rehabilitowany w SP ZOZ w B.. W dniu przyjęcia poruszał się bez pomocy ortopedycznych i był w pełni samodzielny. Następne pobyty w szpitalu doprowadziły do zmniejszenia natężenia dolegliwości bólowych, złagodzenia objawów korzeniowych, poprawy ruchomości kręgosłupa lędźwiowego oraz poprawy kondycji. Biegli uznali, że stan zdrowia wnioskodawcy uległ ewidentnej poprawie i obecnie jest on zdolny do pracy.

M. M. zakwestionował tę opinię. Zarzucił biegłym niezapoznanie się z wynikami badań kręgosłupa szyjnego. Domagał się od biegłych wypowiedzenia się, czy do wydania ostatecznej opinii nie jest konieczne wykonanie badania rezonansu magnetycznego. Dodatkowo złożył zaświadczenie lekarskie wystawione w dniu 19 czerwca 2015 r. przez specjalistę z zakresu medycyny pracy, z którego wynika, że od około 3 tygodni wnioskodawca odczuwa nasilenie dolegliwości bólowych ze strony kręgosłupa szyjnego. Na dzień 9 lipca 2015 r. miał wyznaczony termin konsultacji u neurologa.

Na żądanie Sądu wnioskodawca złożył kserokopię wyniku badania MR kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, ale nie złożył dowodu potwierdzającego wykonanie jakiegokolwiek badania przez neurologa w wyżej wskazanej dacie. W tej sytuacji Sąd uznał prowadzenie dalszego postępowania dowodowego za niepotrzebne.

Sąd podzielił opinie biegłych, uznając je za wiarygodne. Podkreślił, że zarzuty do opinii biegłych muszą mieć charakter merytoryczny, a nie subiektywny. Odwołując się do art. 57 i art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, określających przesłanki przyznania lub przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, Sąd Okręgowy stwierdził, że M. M. nie jest osobą częściowo niezdolną do pracy i tym samym nie spełnia warunku, o którym mowa w powołanych wyżej przepisach. Z tych powodów Sąd oddalił odwołanie na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

M. M. złożył apelację od wyroku Sądu Okręgowego, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 12 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy wnioskodawca winien być uznany za osobę częściowo niezdolną do pracy, albowiem obecny stan jego zdrowia nie daje mu możliwości wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami;

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego:

1)  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a mianowicie art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 § 1 k.p.c. przez oddalenie wniosku dowodowego ubezpieczonego o przeprowadzenie jego ponownego badania, podczas gdy biegli wydając opinię w niniejszej sprawie nie oparli się na całości dokumentacji medycznej, nie przeanalizowali przedmiotowej dokumentacji i nie przeprowadzili wszystkich koniecznych badań mogących wykazać ewentualną zdolność lub niezdolność ubezpieczonego do pracy;

2)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na braku wszechstronnego rozpatrzenia zebranego materiału dowodowego, w tym zwłaszcza pominięcie dogłębnej analizy złożonych do sprawy dokumentów, tj. wyników badań MR kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z dnia 27 marca 2015 r., z którego wynika, że wnioskodawca cierpi na zmiany zwyrodnieniowe w stawach na poziomie L4/L5 oraz L5/S1, oraz wyników badań rezonansu magnetycznego z okresów wcześniejszych, które wykazują istnienie u wnioskodawcy tych samych dolegliwości, a także dokumentów potwierdzających stwierdzenie istnienia u wnioskodawcy średniego stopnia niepełnosprawności, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że dolegliwości wnioskodawcy ustały i nie przysługuje mu prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy;

3)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez zupełne pominięcie w uzasadnieniu wyroku wskazania faktów, których nie uznał za udowodnione oraz dowodów, którym odmówił wiarygodności, zwłaszcza w zakresie wpływu schorzenia na niezdolność wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie

2.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania od decyzji organu rentowego

3.  zasądzenie od organu na rzecz wnioskodawcy kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Apelujący wniósł również o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z ponownego badania wnioskodawcy przez lekarzy: neurologa, ortopedę, specjalistę chorób zakaźnych i medycyny pracy w oparciu o całość zgromadzonej dokumentacji medycznej, w tym zwłaszcza o wyniki badania rezonansu magnetycznego z marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 6 grudnia 2013 r., I ACa 764/13). Tymczasem z uzasadnienia Sądu Okręgowego jednoznacznie wynika, że treść opinii biegłych w zakresie oceny stanu zdrowia wnioskodawcy nie nasuwała wątpliwości Sądu Okręgowego, a rozstrzygnięcie oparto na opiniach biegłych z zakresu neurologii, ortopedii, chorób zakaźnych i medycyny pracy, którzy jednoznacznie orzekli o zdolności wnioskodawcy do pracy z zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

Wobec jednak złożenia przed Sądem Okręgowym wyniku badania MR kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego z dnia 27 marca 2015 r. Sąd Apelacyjny uznał za zasadne uzupełnienie materiału dowodowego sprawy i dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu neurologii. Biegły stwierdził, że zastosowane leczenie specjalistyczne przyniosło poprawę stanu zdrowia wnioskodawcy. W badaniu neurologicznym biegły nie stwierdził u wnioskodawcy istotnych deficytów ruchowych ani cech trwałego uszkodzenia korzeni nerwowych. Stwierdzono jedynie dyskretne osłabienie siły uścisku dłoni lewej, chód utykający na lewą kończynę dolną, ograniczenie skłonu odcinka L-S (próba palce- podłoga) 30 cm i ograniczenie rotacji odcinka szyjnego kręgosłupa w lewo. Jednakże zdaniem biegłego, deficyty nie powodują częściowej, a tym bardziej całkowitej niezdolności do pracy, co jest zgodne z oceną biegłych lekarzy z zakresu medycyny pracy, ortopedii i chorób zakaźnych. Jednocześnie biegły zaznaczył, że opis badania MR odcinka L-S kręgosłupa z dnia 27 marca 2015 r. sugeruje włączenie leczenia niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi oraz leczenia zachowawczego (farmakoterapia i rehabilitacja) na odcinek L-S kręgosłupa. Biegły uznał jednak, że zmiany nie powodują klinicznie cech trwałego uszkodzenia korzeni nerwowych skutkującego niedowładem kończyn dolnych (podczas oceny neurologicznej nie było objawów rozciągowych ani cech rwy kulszowej). Z tego względu biegły stwierdził, że wynik MR odcinka L-S kręgosłupa nie wpływa na zmianę orzeczenia o zdolności wnioskodawcy do pracy z przyczyn neurologicznych.

Tak uzupełniony materiał dowodowy sprawy nie prowadził do zmiany zaskarżonego wyroku, stąd zarzuty naruszenia prawa procesowego nie zasługują na uwzględnienie. W ocenie Sądu Apelacyjnego, ocena wartości opinii biegłych z zakresu neurologii, ortopedii, chorób zakaźnych i medycyny pracy nie nasuwa wątpliwości co do prawidłowości ich sporządzenia. Opinie te zostały wydane przez lekarzy właściwej specjalności, po uprzednim zapoznaniu się z dokumentacją medyczną wnioskodawcy oraz po jego przebadaniu. Wnioski wyprowadzone z tych opinii są jasne, logiczne i należycie umotywowane. Tok rozumowania biegłych został klarownie przedstawiony z powołaniem na konkretne okoliczności sprawy, a ocena stanu zdrowia wnioskodawcy dokonana przez biegłych odnosiła się do czynników medycznych oraz zawodowych, określonych w art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 z późn. zm., zwanej dalej ustawą emerytalną), zgodnie z którym niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Ponadto, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy, zgodnie z art. 13 ustawy emerytalnej, biegli uwzględnili stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Uznanie wnioskodawcy za osobę zdolną do pracy powoduje, że wnioskodawca nie spełnił wszystkich przesłanek prawa materialnego, które uzasadniałby przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Zgodnie bowiem z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy (pkt 1), ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy (pkt 2) oraz niezdolność do pracy powstała w okresach przewidzianych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (pkt 3), przy czym ten ostatni punkt ww. ustawy nie ma zastosowania do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej). Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat (art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy emerytalnej). Ponadto, prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy (art. 61 ustawy emerytalnej).

Mając na uwadze treść powyższych przepisów oraz opinie biegłych z zakresu neurologii, ortopedii, chorób zakaźnych i medycyny pracy, uznające wnioskodawcę za osobę zdolną do pracy na dzień wydania zaskarżonej decyzji organu rentowego, należy stwierdzić, że wnioskodawca nie spełnił podstawowej przesłanki do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy zgodnej z jego kwalifikacjami zawodowymi, ponieważ na dzień wydania zaskarżonej decyzji organu rentowego (tj. na dzień 20 czerwca 2014 r.) nie był osobą niezdolną do pracy ani w stopniu częściowym, ani w stopniu całkowitym. Istotnie, schorzenia, na które wnioskodawca cierpi, są poważne. Jednakże, o niezdolności do pracy nie może decydować sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Dlatego ocena niezdolności do pracy i jej stopnia wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych, dysponujących specjalistyczną wiedzą medyczną (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 sierpnia 2013 r., III AUa 551/13, Legalis nr 998891). Wyłącznie subiektywne przekonanie ubezpieczonego, że był niezdolny do pracy, nie może skutkować przyznaniem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wydane opinie biegłych z zakresu neurologii, ortopedii, chorób zakaźnych i medycyny pracy są na tyle wszechstronne, fachowe i uzasadnione, że brak było podstaw do uznania, że wnioskodawca był osobą niezdolną do pracy na dzień wydania zaskarżonej decyzji organu rentowego z dnia 20 czerwca 2014 r. Z tego względu apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

SSO del. Grażyna Załęska-Bartkowiak SSA Maria Jolanta Kazberuk SSA Barbara Orechwa-Zawadzka