Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2018 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w S.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 11 kwietnia 2017 r. sygn. akt VII GC 35/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 8.671 zł (osiem tysięcy sześćset siedemdziesiąt jeden złotych) tytułem kosztów postepowania apelacyjnego;

3.  nakazuje ściągnąć od strony powodowej (...) Sp. z o.o. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie kwotę 396 zł (trzysta dziewięćdziesiąt sześć złotych) tytułem brakujących kosztów sądowych.

SSA Józef Wąsik SSA Teresa Rak SSA Paweł Rygiel

sygn. akt AGa 218/18

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 10 grudnia 2018 r.

Strona powodowa, (...) Spółka z o.o. w W., domagała się zasądzenia od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. w S. kwoty 1.134.901 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 października 2013 r. i kosztami procesu, a to tytułem odszkodowania wynikającego z wadliwego wykonania umowy w zakresie dostarczenia żelbetowych belek podwalinowych pod budowę ekranów akustycznych.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy powództwo oddalił i zasądził do strony powodowej na rzecz strony pozwanej koszty procesu.

Podstawą wyrokowania były następujące ustalenia Sądu I instancji.

Powodowa spółka zawarła w dniu 3 grudnia 2013 r. z (...) Spółką z o.o. w K. umowę przelewu wierzytelności, której przedmiotem była wierzytelność spółki (...) wobec (...) Sp. z o.o. w kwocie 1.134.900,91 zł, stanowiąca odszkodowanie za szkodę poniesioną w następstwie nienależytego wykonania umów dostawy podwalin betonowych na roboty związane z budową ekranów akustycznych na kontrakcie (...) Ś. - N..

W dniu 22 grudnia 2010 r. (...) Sp. z o.o. jako lider konsorcjum (podwykonawca) zawarł ze (...) Sp. z o.o. w P. (generalny wykonawca) umowę o roboty budowlane polegające na wykonaniu ekranów akustycznych na pododcinku (...) Ś. - R., realizowanej przez generalnego wykonawcę inwestycji „Budowa autostrady (...) Ś. - N.”. Jednym z załączników do umowy były specyfikacje techniczne(...). Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót budowlanych (...) Ekrany akustyczne w pkt 2.8 przewidywała prefabrykowane podwaliny betonowe z betonu klasy(...)zbrojonego siatką zbrojeniową, a w pkt 2.10 beton - wymagania jak w(...)- (...).

W dniu 29 lipca 2011 r. spółka (...) złożyła u pozwanego zamówienie na wykonanie i dostawę belek podwalinowych na odcinek 5.4 w ilości 619 sztuk, z terminem dostawy 32-35 tygodni. W zamówieniu określono klasę betonu w podwalinach na(...)Towar miał być dostarczony na budowę. Załącznikami do zamówienia były rysunki szalunkowy i zbrojenia belek, stanowiące część projektu wykonawczego wykonanego w 2011 r. Według rysunków podwaliny miały być wykonane z betonu klasy (...).

W dniu 27 września 2011 r. (...) Sp. z o.o. złożyła u pozwanego zamówienie na 540 sztuk belek podwalinowych na odcinek 5.1, z terminem dostawy od 5.10. do 15 października 2011 r. Towar miał być dostarczony na budowę. W zamówieniu klasę betonu w podwalinach określono na (...) Załącznikami do zamówienia były rysunki szalunkowy i zbrojenia stanowiące część projektu wykonawczego z 2011 r. Według rysunków podwaliny miały być wykonane z betonu klasy (...)
W dniu 28 września 2011 r. (...) Sp. z o.o. złożył u pozwanego zamówienie na 50 sztuk belek podwalinowych na odcinek (...) z terminem dostawy 4 października 2011 r. Towar miał być dostarczony na budowę. W zamówieniu klasę betonu w podwalinach określono na (...). Załącznikami do zamówienia były rysunki szalunkowe i zbrojenia stanowiące część projektu wykonawczego sporządzonego w 2011 r. Według rysunków belki miały być wykonane z betonu (...)

W okresie od 12 października 2011 r. do 29 października 2011 r. (...) Sp. z o.o. drogą mailową składał zamówienia na wykonanie i dostawę dodatkowych podwalin na odcinki(...) określając ich wymiary i klasę betonu na(...)W mailu z dnia 28 października 2011 r. skierowanym do pozwanego, D. W. z ramienia (...) Sp. z o.o. potwierdził zgodę na transport podwalin w terminie wcześniejszym niż 10 dni od daty produkcji. W mailu z dnia 19 października 2011 r. proponował także rozważenie zastosowania przez pozwanego(...)

Pozwany zrealizował dostawę belek podwalinowych w okresie od września do listopada 2011r.

Sąd Okręgowy poczynił także ustalenia, z których wynika, że generalny wykonawca zwrócił się do spółki (...) o przekazanie wyników badań mrozoodporności i wodoszczelności betonu stosowanego do podwalin ekranów akustycznych, zgodnych z wymaganiami umowy i specyfikacji technicznych. W dniu 19 września 2011 r. pozwany przesłał (...) Sp. z o.o. recepturę z 21 stycznia 2011 r. na podwaliny pod ekrany akustyczne na (...). Dotyczyły one klasy betonu(...) o wodoszczelności (...), mrozoodporności (...). Jako dokument odniesienia wskazano normę (...)

W dniu 11 stycznia 2012 r. laboratorium badawcze (...) Sp. z o.o. sporządziło sprawozdania nr (...), z przeprowadzonych w okresie od 20 listopada 2011 r. do 11 stycznia 2012 r. badań belek podwalinowych. Jedno z nich dotyczyło belek wyprodukowanych przez pozwaną spółkę. W tym przypadku przedmiotem badań było 15 próbek wyciętych w dniu 19 października 2011 r. z gotowego wyrobu wyprodukowanego w dniu 11 października 2011 r. i opatrzonego etykietą. Badanie wytrzymałości betonu na ściskanie, nasiąkliwość i mrozoodporność wykazały, że belki podwalinowe nie spełniają wymagań (...)

Następnie Sąd poczynił ustalenia dotyczące reklamacji składanych pozwanej przez spółkę (...) w związku z otrzymanym sprawozdaniem z badań próbek informując, że został zobowiązany do wymiany belek, zgodnie z harmonogramem uzgodnionym z generalnym wykonawcą oraz że generalny wykonawca wstrzymał zapłatę wynagrodzenia. Pozwany odmówił uwzględnienia reklamacji twierdząc, że sporne belki zostały wykonane prawidłowo, jak też kwestionując wykonane badania. Pozwana spółka podniosła m.in., że nie uczestniczyła w pobieraniu próbek, nie zabezpieczono dla niej próbek do badań kontrolnych jak i do badań przez niezależne laboratorium, że nie wiadomo skąd pochodziły próbki, czy zostały prawidłowo pobrane i przygotowane do badań, że nie podano jak przebiega zbrojenie w próbkach. Nadto wskazała, że w zamówieniu dotyczącym odcinka(...)było jedynie wymaganie co do klasy betonu (...)a także, że żądanie (...) Sp. z o.o. były wysyłane świeże prefabrykaty, dwu-trzy dniowe, a zatem to odbiorca wziął odpowiedzialność za pielęgnację betonu i osiągnięcia przez niego parametrów wytrzymałości, nasiąkliwości i mrozoodporności.

W dniach 9 września 2011 r. i 15 grudnia 2011 r. laboratorium pozwanego sporządziło sprawozdanie z badań betonu (...)na płyty podwalinowe pod ekrany akustyczne, które wykazały, że próbki betonu spełniają wymagania powyższych norm.

Sąd wskazał także, że zgodnie z polską normą (...)Beton zwykły, klasa betonu (np. (...)) klasyfikuje beton pod względem jego wytrzymałości na ściskanie. Liczba po literze (...)oznacza wytrzymałość gwarantowaną. Stopień mrozoodporności oznaczony symbolem (np. (...)) klasyfikuje beton pod względem jego odporności na działanie mrozu, liczba po literze (...) oznacza wymagalną liczbę cykli zamrażania i odmrażania próbek betonowych. Stopień wodoszczelności oznaczony symbolem (np. (...)) klasyfikuje beton pod względem przepuszczalności wody, liczba po literze(...)oznacza dziesięciokrotną wartość ciśnienia wody działającego na próbki betonowe. Betony o stopniach mrozoodporności powyżej (...) i wodoszczelności powyżej (...) zaliczają się do betonów specjalnych.
Według normy ograniczenie się tylko do symbolu klasy np.: beton zwykły(...)oznacza, że stopnie mrozoodporności i wodoszczelności nie muszą być zagwarantowane.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okregowy, odwołując się do treści art. 471 k.c. uznał zgłoszone roszczenie za bezzasadne, bowiem pozwana spółka w sposób prawidłowy wykonała zobowiązanie umowne.

Przede wszystkim Sąd przyjął, w oparciu o załączone do zamówień rysunki stanowiące część dokumentacji projektowej wykonawczej, sporządzonej na potrzeby budowy, że przedmiotem zamówienia były belki podwalinowe wykonane z betonu klasy(...), przy czym strona powodowa nie wykazała, by beton, oprócz w/w klasy, miał spełniać także inne parametry, w tym w zakresie stopnia mrozoodporności (...) i stopnia wodoszczelności (...)W tej sytuacji brak było podstaw do uznania, że dostarczone przez pozwaną belki miały spełniać parametry, które zostały zakwestionowane przez spółkę (...).

Niezależnie od tego Sąd I instancji – uwzględniając zarzuty strony pozwanej - wskazał, iż brak było podstaw do uznania, że wykonane przez laboratorium badawcze (...) Sp. z o.o. badania wyprodukowanego przez pozwaną betonu były poprawne i wiarygodne. Pobrane próbki nie były reprezentatywne dla całej partii wyprodukowanych belek podwalinowych, nie wiadomo z jakiej partii i kiedy wyprodukowanej zostały pobrane. W konsekwencji strona powodowa nie wykazała, że dostarczone przez (...) Sp. z o.o. belki podwalinowe w ilości 3.589,88 m ² posiadały wady tj. nie spełniały parametrów mrozoodporności i wodoszczelności.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Od powyższego orzeczenia apelację wniosła strona powodowa, zarzucając naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dowolnej i wybiórczej, a nie swobodnej ocenie dowodów w postaci:

- dołączonych do zamówień rysunków szalunkowych oraz receptury betony z dnia 21 stycznia 2011 r. i przyjęcie, wbrew literalnej treści tych dokumentów, że umowa zawarta między stronami nie wymagała spełniania przez podwaliny betonowe parametrów wodoszczelności (...) i mrozoodporności (...)

- normy (...)i pominięcie przez Sąd I instancji przy ocenie materiału dowodowego treści tej normy, z której wynika, że beton klasy(...)powinien spełniać wymogi nasiąkliwości, który to parametr został zakwestionowany przez niezależnego inżyniera – i w konsekwencji błędne przyjęcie, iż produkt pozwanego odpowiadał wymogom zamówienia betonu klasy (...)

Strona apelująca zarzuciła także naruszenie prawa procesowego tj. art. 278 § 1 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego strony powodowej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu budownictwa w sytuacji, w której tylko opinia biegłego dałaby odpowiedź na pytanie, czy produkt pozwanej spółki spełniał wymogi określone w zamówieniu i wynikające z zawartej między stronami umowy.

W uwzględnieniu podniesionych zarzutów powodowa spółka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Wniosła o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego ds. budownictwa na podnoszone przez siebie okoliczności. Jako wniosek ewentualny wniosła żądanie uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Ustalenia dokonane w pierwszej instancji Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne, za wyjątkiem okoliczności faktycznych dotyczących przedmiotu zamówienia i parametrów, jakie zgodnie z umową stron miał spełniać beton, z którego wyprodukowane zostały sporne belki podwalinowe.

Strony umowy nie określiły wprost wymogów, jakie przedmiotowy beton miał spełniać. Zamówienie było ogólnikowe i wskazywało jedynie, iż ma to być beton klasy (...)z odwołaniem się do oznaczonej normy. Z zamówieniem tym w części w sprzeczności pozostawały dołączone do niego dokumenty tj. rysunki szalunkowy i zbrojenia belek podwalinowych, w których wskazywano, iż belki mają być wykonane z betonu (...). Nadto sąd dysponował dokumentacją będącą załącznikiem do umowy zawartej pomiędzy generalnym wykonawcą a spółką (...), w której wskazano jedynie ogólnikowe oznaczenie betonu jako (...)W oczywisty zatem sposób z dostępnej dokumentacji nie wynikały w sposób jasny parametry, jakimi odpowiadać miał beton użyty do produkcji belek, a postanowienia umowy w tym zakresie musiały podlegać wykładni w rozumieniu art. 65 k.c.

Zgodnie z tym przepisem, oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje, a w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Zważyć zatem należy, że przy braku innych dowodów niż wyżej wskazane, istotne znaczenie dla oceny przedmiotu zamówienia ma ocena zachowania stron umowy. Nie może przy tym mieć decydującego znaczenia fakt, iż w rysunkach dołączonych do zamówienia posłużono się określeniem betonu jako (...) skoro nawet sama pozwana spółka nie twierdzi, iż belki podwalinowe miały być wykonane z tej klasy betonu niż (...)Z drugiej strony, w przedmiotowych rysunkach oznaczono parametry mrozoodporności i wodoszczelności betonu jako(...) Zważyć należy, że w stosunkach umownych pomiędzy generalnym wykonawcą a spółką (...) nie budziło wątpliwości, że belki miały być wyprodukowane z betonu o w/w parametrach, skoro na etapie kontroli realizacji prac sprawdzano prawidłowość wykonania belek podwalinowych z uwagi na spełnienie w/w kryteriów. Nieracjonalnym zatem pozostaje, by spółka (...) zamówiła belki u strony pozwanej z innego rodzaju betonu. Podkreślić także należy, że na etapie realizacji prac także pozwana spółka wydawała się być przekonana, iż beton ma spełniać wyżej określone parametry, skoro własne badania laboratoryjne betonu wykonała z uwzględnieniem spełnienia przedmiotowych kryteriów.

Wszystkie te okoliczności przekonują, iż przedmiotem zamówienia u strony pozwanej były belki podwalinowe z betonu klasy (...)odpowiadające parametrom mrozoodporności(...)i wodoszczelności (...) W tym zakresie Sąd Apelacyjny modyfikuje dokonane w pierwszej instancji ustalenia.

W tym stanie rzeczy odpadła główna przyczyna, dla której Sąd Okręgowy oddalił zgłoszone w sprawie roszczenie. Otwiera to potrzebę badania okoliczności, które wymagają wiedzy specjalnej, a to dotyczących tego, czy dostarczony przez pozwaną produkt odpowiadał wymogom określonym w umowie stron oraz, czy badania belek podwalinowych przeprowadzone na zlecenie generalnego wykonawcy są wiarygodne. Z tych względów uzasadniony okazał się także zarzut strony apelującej naruszenia art. 278 k.p.c. poprze pominiecie dowodu z opinii biegłego.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe, dopuszczając dowód z opinii biegłego.

Na tej podstawie Sąd ustalił, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadniona stwierdzenie, iż beton we wszystkich belkach podwalinowych dostarczonych przez stronę pozwaną, za wyjątkiem tych, z których wycięto próbki, spełnia wymagania w zakresie wytrzymałości na ściskanie i trwałości, odporności na działanie mrozuu dla stopnia mrozoodporności (...)przepuszczalności przez beton dla stopnia wodoszczelności (...)i nasiąkliwości do 5 %.

Przeprowadzone na zlecenie generalnego wykonawcy badania laboratoryjne dotknięte były szeregiem wad: brak w nich było informacji na temat sposobu pobrania i przygotowania próbek do badania, brak było informacji w jakim dokładnie wieku był beton w chwili rozpoczęcia badań, badania wykonano na połowie wymaganych próbek (w przypadku badania odporności na działanie mrozu) bądź na 3-ch z 5-ciu wymaganych (w przypadku badania nasiąkliwości), w sprawozdaniu nie podano niepewności wyniku badania. Nadto, w przypadku badania nasiąkliwości, badanie przeprowadzono w oparciu o procedurę badawczą przeznaczoną do oznaczenia nasiąkliwości wagowej próbek formowanych przy stanowisku betonowania, natomiast nie uwzględniono wpływu wycinania próbek na wynik badania. Wady te miały istotny wpływ na uzyskany wynik i dalszą ocenę betonu. W rezultacie, dla jednoznacznego stwierdzenia parametrów spornego betonu niezbędne byłoby wykonanie wiarygodnych badań. Wreszcie, jest wysoce prawdopodobne, że ewentualne nieuzyskanie przez podwaliny betonowe założonych wymagań jest (może być) wynikiem zaniedbań pielęgnacyjnych.

Powyższe stwierdzenia wprost wynikają z opinii biegłych Instytutu (...) w W.. Wnioski opinii są wiarygodne i znajdują uzasadnienie w jej części opisowej. Biegli w sposób logiczny wytłumaczyli przyjęte przez siebie konkluzje. Wnioski opinii nie były też kwestionowane przez żadną ze stron – w wyznaczonym terminie żadna ze stron nie złożyła zarzutów do opinii.

W tym stanie rzeczy, pomimo zasadności części z podniesionych zarzutów, apelacja strony powodowej nie może odnieść skutku. Ustalony w sprawie stan faktyczny jednoznacznie wskazuje, że zgłoszone roszczenie jest bezzasadne.

Przede wszystkim strona powodowa nie wykazała, by pozwana spółka w sposób wadliwy wykonała obowiązek umowny w zakresie dostarczenia belek podwalinowych wykonanych betonu o przewidzianych w umowie parametrach. Zaoferowany w sprawie materiał dowodowy nie dawał biegłym podstaw do zakwestionowania jakości dostarczonych przez pozwaną belek. Wykonane przez generalnego wykonawcę badania laboratoryjne nie były wiarygodne i nie mogły być podstawą dla ustalenia wadliwej jakości betonu. Nawet w tej części belek, z których pobrano próbki, sposób wykonania badań był niewłaściwy.

W konsekwencji, zakwestionowanie jakości wyprodukowanego przez pozwaną betonu wymagałoby przeprowadzenia nowych badań laboratoryjnych, o co strona powodowa nie wnosiła. Nie jest przy tym wiarygodne, by aktualnie przeprowadzenie takich badań było możliwe.

Niezależnie od powyższego, jest wysoce prawdopodobne, że ewentualne nieosiągnięcie przez podwaliny betonowe wymaganych umową parametrów było wynikiem nieprawidłowej pielęgnacji w zakresie wilgotnościowej i termicznej – a pielęgnacja taka obciążała spółkę (...), skoro w sprawie zostało wykazane, iż na żądanie tej spółki strona pozwana dostarczyła podwaliny przed upływem okresu, po jakim beton uzyskać miał zakładaną wytrzymałość.

W tym stanie rzeczy bezprzedmiotowe stało się prowadzenie dalszego postępowania dowodowego, dla weryfikacji wysokości twierdzonej szkody.

W tym stanie rzeczy apelacja powodowej spółki okazała się bezzasadna i Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.). O brakujących kosztach sądowych Sąd orzekł zgodnie z art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

SSA Józef Wąsik SSA Teresa Rak SSA Paweł Rygiel