Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 716/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Marta Postulska-Siwek

Sędzia Sądu Rejonowego Anna Wołucka-Ławnikowicz

(delegowana)

Protokolant Sekretarz sądowy Przemysław Ochal

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2019 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa Z. W. i K. W.

przeciwko B. Ł. (1)

o zapłatę solidarnie kwoty 1236 zł tytułem odszkodowania i kwoty 5000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

na skutek apelacji powodów od wyroku Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 11 maja 2018 roku, sygn. akt II C 1119/17

I. oddala apelację;

II. zasądza od Z. W. na rzecz B. Ł. (2) kwotę 455,20 zł (czterysta pięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

III. zasądza od K. W. na rzecz B. Ł. (2) kwotę 455,20 zł (czterysta pięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Marta Postulska-Siwek Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

Sygn. akt II Ca 716/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 30 października 2017 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie w dniu 14 listopada 2017 roku, powodowie – Z. W. i K. W. wnieśli o zasądzenie od pozwanego – B. Ł. (2) kwoty 6461 zł tytułem „odszkodowania i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikających z naruszenia dóbr osobistych, po 1/2 tej kwoty na rzecz każdego z nich” oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali między innymi, że w punkcie II postanowienia Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 23 lutego 2017 roku, wydanego w sprawie II Ca 763/16, zasądzono od powodów na rzecz pozwanego kwotę 1817 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego. Rozstrzygnięcie to zostało opatrzone klauzulą wykonalności z dnia 24 kwietnia 2017 roku.

Powodowie wskazali, że świadczenie z tytułu wykonawczego przestało być aktualne, ponieważ powodowie przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, to jest w dniu 14 lipca 2017 roku za pośrednictwem Kancelarii swojego pełnomocnika przelali na rachunek bankowy pełnomocnika pozwanego – r. pr. B. Ł. (2), całą wymaganą kwotę, stosownie do treści jego wezwania z ustalonym terminem zapłaty na dzień 17 lipca 2017 roku.

Powodowie wskazali, że w dniu 15 września 2017 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie T. D. na wniosek radcy prawnego B. Ł. (2) zajął emeryturę powodów wraz ze wszystkimi wzrostami i dodatkami, z wyłączeniem tylko dodatków rodzinnych, dla sierot zupełnych i dodatku pielęgnacyjnego, oraz wezwał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. do złożenia odpowiednich oświadczeń oraz potrącania zajętej wierzytelności dłużnika – Z. W.

Powodowie wskazali, że pomimo tego, iż zobowiązanie wynikające z tytułu wykonawczego wygasło, pozwany wszczął egzekucję, narażając powodów na szkodę i krzywdę.

Jako podstawę prawną żądania powodowie wskazali przepisy art. 24 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 448 k.c.

Powodowie wskazali, że na kwotę 6461 zł dochodzoną pozwem składają się:

1) kwota 2500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez Z. W. krzywdę,

2) kwota 2500 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez K. W. krzywdę,

3) kwota 1461 zł tytułem odszkodowania na rzecz obojga powodów.

Powodowie wskazali, że w związku z wszczęciem wobec nich postępowania egzekucyjnego zmuszeni byli ponieść koszty niezbędne do celowego dochodzenia swoich praw, jak również celowej obrony. Wynagrodzenie pełnomocnika za czynności podjęte w interesie małżonków W. oraz wydatki z tym związane wyniosły:

1) w sprawie (...)

a) „koszty pełnomocnika wg stawki z rozporządzenia” – 225,00 zł,

b) opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17,00 zł;

2) w sprawie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego:

a) „koszty pełnomocnika wg. stawki z rozporządzenia” – 900,00 zł,

b) opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17,00 zł,

c) opłata sądowa – 102 zł;

3) wynagrodzenia za sporządzenia wezwania do zapłaty – 200 zł.

*

W odpowiedzi na pozew B. Ł. (1), reprezentowany przez pełnomocnika, nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 31-35).

*

Na rozprawie w dniu 24 stycznia 2018 roku pełnomocnik powodów oświadczył, że cofa pozew w zakresie kwoty 225 zł z tytułu odszkodowania. Pełnomocnik pozwanego oświadczył, że wyraża zgodę na cofnięcie pozwu w kwocie 225 zł i wniósł o zasądzenie kosztów procesu w związku z cofnięciem pozwu (k. 71v).

*

W piśmie procesowym wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w dniu 5 lutego 2018 roku pełnomocnik powodów oświadczył, że „modyfikuje powództwo, wnosząc o:

A. zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów solidarnie kwoty 1.236- zł (…) tytułem odszkodowania za wydatki poniesione przez Powodów w związku z ustanowieniem pełnomocnika w postępowaniu egzekucyjnym o sygn. akt Km 2746/17 wobec zaistniałej sytuacji oraz koniecznością sporządzenia pozwu,

B. zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów solidarnie kwoty 5.000- zł (…) tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikającą z naruszenia dóbr osobistych (k. 73-80).

*

Pozwany nie uznał wskazanych wyżej żądań (k. 99, 110).

*

Wyrokiem z dnia 11 maja 2018 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie:

I. umorzył postępowanie w zakresie kwoty 225 zł;

II. oddalił powództwo w pozostałej części;

III. zasądził od Z. W. i K. W. solidarnie na rzecz B. Ł. (1) kwotę 1817 zł tytułem kosztów procesu (k. 112).

*

Od wyroku z dnia 11 maja 2018 roku apelację wnieśli powodowie, reprezentowani przez pełnomocnika, zaskarżając rozstrzygnięcia zawarte w punktach II i III.

Powodowie zarzucili:

„1) Naruszenie przepisów postępowania, które to miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie tj. naruszenie art. 233 § 1 kpc polegające na braku wszechstronnego rozważenia zgromadzonego materiału dowodowego, zwłaszcza z pominięciem doświadczenia życiowego oraz reguł logicznego myślenia, poprzez:

a) Brak przyznania waloru wiarygodności w pełnym zakresie zeznaniom I. W. oraz Z. W., podczas gdy zeznania te były logiczne, korelowały z pozostałym materiałem dowodowym, zawierały istotne okoliczności w świetle niniejszej sprawy, zwłaszcza w zakresie przeżyć emocjonalnych Powodów: niepokoju, bardzo silnego wzburzenia, problemów ze snem oraz kardiologicznych, które były długotrwałe i wymagały wsparcia farmakologicznego, a także poczucia poniżenia i wstydu, które, stosując kryterium obiektywne, były przejawem naruszenia dóbr osobistych Powodów

b) Brak rozważenia pod względem doświadczenia życiowego, i uznanie że „nieuzasadnione” działanie Pozwanego nie spowodowało żadnych ujemnych konsekwencji dla Powodów podczas gdy bezprawne działanie doprowadziło do poniżenia Powodów i wywołania poczucia wstydu w niewielkiej, ledwo tysięcznej miejscowości, w której mimo anonimowości pisma, sama okoliczność pism urzędowych podchodzących m.in. od komorników „odbija się echem” w lokalnym życiu społecznym, powodując spekulacje i rozważania na temat zarówno pochodzenia pism jak i ich zawartości oraz adresatów i ich kondycji finansowej oraz sytuacji życiowej;

c) Zbagatelizowanie działania Pozwanego występującego w charakterze profesjonalnego pełnomocnika H. W. uznające je jedynie jako „nieuzasadnione” i podjęte w skutek „błędnego przekonania” podczas gdy wszczęcie postępowania egzekucyjnego bez podstawy faktycznej, a także rażące niedopełnienie obowiązków spoczywających na profesjonalnym pełnomocniku w zakresie upewnienia się, czy żądanie wyrażone w wezwaniu do zapłaty zostało spełnione, zwłaszcza iż środki finansowe miały zostać przekazane na konto bankowe Pozwanego (banki oferują usługę powiadamiania sms o przelewach), stanowi działanie oczywiście bezprawne, a którego domniemanie nie zostało obalone w wyniku inicjatywy dowodowej Pozwanego, a także jest sprzeczne z zasadami wiedzy prawniczej i etyki zawodowej, które doprowadziło w sposób oczywisty do naruszenia dóbr osobistych Powodów w postaci zdrowia i dobrego imienia”.

Powodowie wnieśli o „zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie na rzecz Powodów 6236 złotych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikającą z naruszenia dóbr osobistych, po 1/2 tej kwoty na rzecz każdego z nich a także zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powodów kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych” (k. 132-136).

÷

W odpowiedzi na apelację B. Ł. (2), reprezentowany przez pełnomocnika, wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym (k. 145-148).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powodów popierał apelację. Pozwany wnosił o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie kosztów (k. 161v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powodów jest oczywiście bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Oczywiście bezzasadne było również żądanie pozwu w takim kształcie, w jakim zostało określone ostatecznie w piśmie procesowym z dnia 5 lutego 2018 roku.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd Okręgowy podziela w całości ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku oraz dokonaną przez ten Sąd ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego. Ponowne przytaczanie tych ustaleń oraz rozważań w zakresie oceny dowodów jest zbędne.

Przypomnieć jedynie należy, że tytułowi egzekucyjnemu w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 23 lutego 2017 roku, wydanemu w sprawie II Ca 763/16, nadana została w dniu 24 kwietnia 2017 roku klauzula wykonalności na rzecz H. W., jako wierzyciela, nie zaś na rzecz B. Ł. (1).

Przypomnieć również należy, że wniosek egzekucyjny w sprawie (...) Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie T. D. złożony został przez H. W., jako wierzyciela, reprezentowanego przez radcę prawnego B. Ł. (1), jako pełnomocnika (k. 14).

B. Ł. (1) nie działał zatem w imieniu własnym w sprawie egzekucyjnej Km 2746/17, ale w imieniu wierzyciela. Już tylko z tego względu B. Ł. (1) nie jest osobą legitymowaną biernie w zakresie zgłoszonych w rozpoznawanej sprawie roszczeń powodów o odszkodowanie za szkodę majątkową, pomijając nawet fakt, że roszczenia te byłyby bezzasadne również wówczas, gdyby powództwo o nie wytoczone zostało przeciwko H. W.. Ta ostatnia kwestia zostanie poruszona w dalszej części uzasadnienia.

÷

Oczywiście bezzasadne było żądanie zasądzenia od pozwanego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Przepis art. 448 k.c., regulujący odpowiedzialność pieniężną za doznaną krzywdę w razie naruszenia dobra osobistego, znajduje się w Tytule VI Księgi trzeciej Kodeksu cywilnego, a więc w tej jednostce strukturalnej Kodeksu cywilnego, w której uregulowana została odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym. Oznacza to, że dla przyjęcia odpowiedzialności, o której mowa w tym przepisie, musi istnieć nie tylko normalny związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem oznaczonej osoby naruszającym określone dobro osobiste innej osoby a krzywdą, ale musi istnieć również normalny związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem oznaczonej osoby a naruszeniem dobra osobistego innej osoby.

W kontekście tego ostatniego stwierdzenia należy uznać, że co do zasady nie można przyjąć istnienia normalnego związku przyczynowego pomiędzy taką czynnością jak złożenie wniosku wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi a stanem zdrowia dłużnika, czy wreszcie co do zasady nie można przyjąć istnienia normalnego związku przyczynowego pomiędzy wniesieniem pozwu w sprawie cywilnej a stanem zdrowia pozwanego. Określone dolegliwości czy zakłócenia w zakresie stanu psychofizycznego dłużnika albo pozwanego w następstwie złożenia wniosku egzekucyjnego albo pozwu nie stanowią normalnej reakcji na fakt złożenia wniosku egzekucyjnego lub pozwu.

Faktem powszechnie znanym jest okoliczność, że w ciągu każdego roku w skali całego kraju wszczynane są miliony spraw egzekucyjnych i sądowych, w znacznej części dotyczące roszczeń bezzasadnych, i normalną reakcją dłużników albo pozwanych nie jest rozstrój zdrowia w reakcji na wiadomość o toczącej się sprawie. Zakłócenia stanu psychofizycznego dłużnika albo pozwanego z powodu otrzymania wiadomości o wniosku egzekucyjnym lub pozwie nie mogą być zatem uznane co do zasady za normalne następstwa takich czynności wierzyciela albo powoda, nawet gdyby zakłócenia te rzeczywiście nastąpiły. Oznacza to, że w takich wypadkach nie można co do zasady mówić o naruszeniu dobra osobistego w postaci zdrowia. Dotyczy to również takiego dobra osobistego jak dobre imię.

Sam fakt, że wierzyciel złożył niecelowy wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego albo też powód wniósł bezzasadny pozew, nie oznacza jeszcze, że zostały naruszone jakiekolwiek dobra osobiste dłużnika albo pozwanego, nawet gdyby z takimi czynnościami wiązały się intensywne przeżycia psychofizyczne dłużnika albo pozwanego.

Abstrahując od prawdziwości twierdzeń powodów w rozpoznawanej sprawie na temat stanu ich zdrowia, należy wskazać, że powodowie utożsamili skutek w postaci jakichkolwiek cierpień fizycznych lub psychicznych osoby fizycznej z faktem naruszenia dobra osobistego takiej osoby. Stanowisko takie jest w oczywisty sposób błędne. W życiu każdego człowieka mogą wystąpić bardzo intensywne ujemne przeżycia psychiczne, skutkujące nawet cierpieniami fizycznymi, będące następstwem zachowań innych osób, a jednak brak jest podstaw do przyjęcia, że w każdej takiej sytuacji doszło do naruszenia dobra osobistego. Wystarczy wskazać na takie sytuacje, jak zdrada małżeńska czy zdrada w jakimkolwiek innym związku opartym na relacji bliskości, niewykonywanie przez dłużnika zobowiązań cywilnoprawnych, zwłaszcza niewykonywanie celowe zobowiązań o znacznej wartości majątkowej, niespełnianie przez dzieci uzasadnionych oczekiwań rodziców i inne sytuacje podobne.

W rozpoznawanej sprawie brak jest przy tym jakichkolwiek podstaw faktycznych do przyjęcia, że złożenie przez adwokata B. Ł. (1) w imieniu wierzyciela wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego ukierunkowane było na wywołanie u dłużników rozstroju zdrowia, czy też naruszenie ich dobrego imienia.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, należy wskazać, że zarzuty apelacji dotyczą ustaleń w zakresie okoliczności faktycznych, które nie mają żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia, a w związku z tym należy uznać, że zarzuty te są bezprzedmiotowe, pomijając już fakt, że zarzuty te nie są również uzasadnione w zakresie prawidłowości ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji.

W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy nie miał zatem zastosowania przepis art. 448 k.c.

Tylko ubocznie należy wskazać, że w polskim systemie prawnym nie tylko brak jest podstawy prawnej, która przewidywałaby solidarne uprawnienie kilku osób do otrzymania zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, ale brak jest również podstawy prawnej przewidującej solidarne uprawnienie kilku osób do otrzymania odszkodowania za szkodę w ogólności.

Zawarte w piśmie procesowym żądanie zasądzenia zadośćuczynienia w kwocie 5000 zł solidarnie na rzecz powodów było w zakresie przewidującym tę solidarność oczywiście bezzasadne.

÷

Brak jest podstaw do uznania za szkodę majątkową powodów należności wskazanych w pozwie na łączną kwotę 1461 zł.

Zwrotu kosztów postępowania egzekucyjnego poniesionych przez dłużników w sprawie egzekucyjnej (...) (kwoty 225 zł i 17 zł) dłużnicy mogli dochodzić wyłącznie w tej sprawie, a ponadto mogli ich dochodzić od wierzyciela, czyli H. W., nie zaś, jako odszkodowania, od pełnomocnika wierzyciela – radcy prawnego B. Ł. (1), który składając wniosek egzekucyjny nie działał w imieniu własnym, lecz w imieniu wierzyciela.

Zwrotu kosztów postępowania sądowego w sprawie (...) Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego powodowie mogli dochodzić wyłącznie w tej sprawie cywilnej, a ponadto mogli ich dochodzić od wierzyciela, czyli H. W., nie zaś, jako odszkodowania, od pełnomocnika wierzyciela – radcy prawnego B. Ł. (1), który składając wniosek o nadanie klauzuli wykonalności nie działał w imieniu własnym, lecz w imieniu wierzyciela.

Koszty poniesione przez Z. W. i K. W. w związku z wezwaniem do zapłaty skierowanym do B. Ł. (1) także nie mogą być uznane za szkodę powodów, za którą miałby ponosić odpowiedzialność B. Ł. (1). Skoro wezwanie z dnia 27 września 2017 roku (k. 15-18) dotyczyło bezzasadnych żądań powodów, jakiekolwiek koszty wzywających związane z tym wezwaniem nie mogą być uznane za szkodę, za którą miałby ponosić odpowiedzialność B. Ł. (1).

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Okręgowy oddalił apelację powodów.

*

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził:

a) od Z. W. na rzecz B. Ł. (2) kwotę 455,20 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego,

b) od K. W. na rzecz B. Ł. (2) kwotę 455,20 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

W związku z tym, że apelacja powodów została oddalona w całości, powodowie są stroną przegrywającą sprawę w całości w postępowaniu odwoławczym. Powodowie powinni zatem zwrócić pozwanemu koszty poniesione przez pozwanego w postępowaniu odwoławczym. Koszty te obejmują:

a) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 900 zł, ustalone według stawki minimalnej na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.),

b) opłatę pocztową za przesłanie do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku – 5,20 zł (k. 115),

c) opłatę pocztową za przesłanie pełnomocnikowi powodów odpisu odpowiedzi na apelację – 5,20 zł (k. 144a).

Koszty procesu zostały zasądzone od powodów na rzecz pozwanego w sposób podzielny, w równych częściach, ponieważ brak jest podstaw do zasądzenia tych kosztów w inny sposób, w szczególności solidarnie.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Marta Postulska-Siwek Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz