Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 731/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Anna Podolska-Kojtych

Sędzia Sądu Rejonowego Anna Wołucka-Ławnikowicz

(delegowana)

Protokolant Starszy sekretarz sądowy Magdalena Deputat

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2019 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa R. C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę kwoty 21648 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 marca 2016 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej z dnia 12 lutego 2018 roku, w sprawie (...)

I. zmienia częściowo zaskarżony wyrok:

1) w punkcie I w ten sposób, że zasądza od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz R. C. kwotę 3382,50 zł (trzy tysiące trzysta osiemdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 marca 2016 roku do dnia zapłaty,

2) w punkcie II w ten sposób, że zasądzoną od R. C. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 5238,07 zł (pięć tysięcy dwieście trzydzieści osiem złotych siedem groszy) obniża do kwoty 3455,15 zł (trzy tysiące czterysta pięćdziesiąt pięć złotych piętnaście groszy),

3) w punkcie III w ten sposób, że nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

a) od R. C. kwotę 190,45 zł (sto dziewięćdziesiąt złotych czterdzieści pięć groszy),

b) od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 36,28 zł (trzydzieści sześć złotych dwadzieścia osiem groszy);

II. oddala apelację w pozostałej części;

III. zasądza od R. C. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1049,89 zł (tysiąc czterdzieści dziewięć złotych osiemdziesiąt dziewięć groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Anna Podolska-Kojtych Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

Sygn. akt II Ca 731/18

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej w dniu 1 marca 2016 roku powód – R. C., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 21648 zł odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł uiszczonej tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał między innymi, że w dniu 7 lipca 2015 roku miała miejsce kolizja, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki M. (...), numer rejestracyjny (...), należący do V. V.. Ilość i zakres uszkodzeń zostały szczegółowo opisane w kalkulacji naprawy oraz udokumentowane zdjęciami znajdującymi się w aktach szkody. Sprawdza kolizji posiadał ważną plisę OC w (...) Spółce Akcyjnej.

Powód wskazał, że z uwagi na postawę pozwanego, a w szczególności przedłużający się proces likwidacji szkody oraz symboliczne wypłaty odszkodowań w pierwszej fazie likwidacji, właściciel pojazdu został zmuszony wynająć pojazd zastępczy marki F. (...).

Powód wskazał, że właściciel pojazdu wynajmował pojazd zastępczy przez okres 115 dni za cenę dobową 300 zł netto.

Ostatecznie wypożyczający zgodził się na udzielenie rabatu za najem, mając na uwadze, że najem trwał długo z winy pozwanego. Ostatecznie cena dobowa najmu została ustalona na 220 zł netto.

Powód wskazał, że kwota należna tytułem najmu pojazdu zastępczego wyniosła łącznie 31119 zł brutto.

Powód wskazał, że pozwany został zawiadomiony o fakcie najmu pojazdu zastępczego, jednakże z tego tytułu wypłacił jedynie kwotę 9471 zł, dlatego też powód domaga się dopłaty kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą wynikającą z faktury za najem a kwotą wypłaconą przez pozwanego. Różnica ta wynosi 21648 zł (k. 3-6).

*

W dniu 25 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie I Nc 283/16, w którym uwzględnił powództwo w całości (k. 27).

*

Od nakazu zapłaty z dnia 25 kwietnia 2016 roku sprzeciw wniósł pozwany – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., reprezentowany przez pełnomocnika, zaskarżając nakaz w całości.

Pozwany wniósł między innymi o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 31-32v).

*

Wyrokiem z dnia 12 lutego 2018 roku Sąd Rejonowy w Białej Podlaskiej:

I. oddalił powództwo;

II. zasądził od R. C. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 5238,07 zł tytułem kosztów procesu;

III. obciążył R. C. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej kwotą 226,73 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

IV. zwrócił (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 578,93 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego (k. 142-143).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 7 lipca 2015 roku w Ł. doszło do kolizji drogowej, w której uszkodzeniu uległ samochód osobowy marki M. (...), numer rejestracyjny (...), stanowiący własność V. V.. Sprawca posiadał obowiązkowe ubezpieczenie OC posiadacza pojazdów mechanicznych w (...) Spółce Akcyjnej w W..

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 8 lipca 2015 roku poszkodowany zgłosił szkodę u ubezpieczyciela i w tej samej dacie wynajął od R. C. samochód zastępczy marki F. (...), przy czym z wymienioną wyżej datą wystawiony został także druk umowy najmu wypełnionej już z wpisaną datą zakończenia najmu, to jest 31 października 2015 roku lub dniem zakończenia likwidacji szkody.

Sąd Rejonowy ustalił, że poszkodowany i ubezpieczyciel kontynuowali wymianę pism drogą elektroniczną. W dniu 11 lipca 2015 roku ubezpieczyciel poinformował o miejscu i terminie wykonania oględzin pojazdu na dzień 22 lipca, następnie przełożonych na dzień 24 lipca. W dniu 22 lipca ubezpieczyciel przesłał do poszkodowanego kalkulację naprawy uszkodzonego pojazdu. W dniu 2 września ubezpieczyciel przyznał częściowe odszkodowanie. W dniu 9 września poszkodowany wniósł o wykonanie dodatkowych oględzin, w dniu 11 września ubezpieczyciel poinformował o terminie oględzin w dniu 21 września. W dniu 22 września ubezpieczyciel ustalił wysokość przeciętnych kosztów naprawy w kwocie 18538,50 zł oraz przesłał kalkulację naprawy uszkodzonego pojazdu. W dniu 30 września poszkodowany przesłał ubezpieczycielowi kosztorys przed naprawą. W dniu 6 października poszkodowany przesłał wyliczenie wartości pojazdu na warunki białoruskie. W dniu 16 października ubezpieczyciel przyznał dopłatę odszkodowania, w dniu 21 października zweryfikował kosztorys przed naprawą. W dniu 26 października poszkodowany poinformował ubezpieczyciela, że przedmiotowy pojazd będzie dostępny w Polsce do oględzin do dnia 3 listopada 2015 roku. W dniu 30 października ubezpieczyciel poinformował o terminie oględzin w dniu 4 listopada. Rzeczoznawca ubezpieczyciela nie zastał pojazdu pod wskazanym adresem w dniu 2 listopada.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany ubezpieczyciel przyznał poszkodowanemu łącznie z tytułu odszkodowania za naprawę pojazdu kwotę 63317 zł – w trzech częściach:

a) 14317,40 zł w dniu 3 września 2015 roku,

b) 13611,91 zł w dniu 19 października 2015 roku,

c) 35386,84 zł w dniu 7 grudnia 2015 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 19 listopada 2015 roku powód R. C. wystawił poszkodowanemu fakturę za najem pojazdu zastępczego przez 115 dni za cenę 220 zł dziennie na łączną kwotę 31119 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że ubezpieczyciel wypłacił poszkodowanemu kwotę 9471 zł tytułem kosztów najmu pojazdu, następnie odmówił dopłaty odszkodowania z tego tytułu.

Sąd Rejonowy ustalił, że technologiczny czas naprawy przedmiotowego pojazdu wynosił 22 dni, zwyczajowo powiększa się go o dostarczenie pojazdu do naprawy, a więc o jeden dzień i odebranie pojazdu po naprawie – również o jeden dzień. Uzasadniony czas naprawy pojazdu to okres od dnia 8 lipca 2015 roku do dnia 11 stycznia 2016 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że umową cesji z dnia 12 grudnia 2015 roku V. V. przelał na powoda R. C. wierzytelność, to jest prawo do zwrotu kosztów związanych z wynajmem pojazdu zastępczego przysługujące cedentowi w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 7 lipca 2015 roku. Zgodnie z umową wraz z wierzytelnością przeszły na cesjonariusza wszelkie związane z wierzytelnością prawa w szczególności roszczenia o zaległe odsetki.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód wzywał następnie pozwanego ubezpieczyciela do zapłaty odszkodowania, jednak pozwany odmówił.

Sąd Rejonowy wskazał dowody, na podstawie których dokonał ustaleń faktycznych, oraz przedstawił stanowisko w zakresie oceny dowodów.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 822 § 1 i 4 k.c. oraz art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych i wyjaśnił, że ubezpieczyciel odpowiada w takich samych granicach, w jakich odpowiadałby sprawca szkody.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 436 § 1 i 2 k.c. i wyjaśnił, że za szkodę wyrządzoną w wyniku zderzenia się pojazdów mechanicznych odpowiada ten posiadacz, któremu można przypisać winę.

Sąd Rejonowy wskazał, że w rozpoznawanej sprawie pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności co do zasady, natomiast w procesie podtrzymał swoje stanowisko z postępowania likwidacyjnego w przedmiocie dopłaty odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego.

Sąd Rejonowy wskazał, że na powodzie spoczywał ciężar dowodu okoliczności faktycznych stanowiących przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 6 k.c.), jednak nie wykazał tych okoliczności, co prowadziło do oddalenia powództwa. Powód ostatecznie cofnął wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka – poszkodowanego oraz wniosek o przesłuchanie w charakterze strony postępowania samego powoda. W tej sytuacji, gdy pozwany zaprzeczył wszelkim okolicznościom faktycznym dotyczącym potrzeby i celowości wynajmowania pojazdu zastępczego przez okres 115 dni, była to okoliczność sporna, co do której powód w istocie nie zaoferował dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia tej kwestii.

Sąd uznał, że nie są w tym zakresie miarodajne dowody z dokumentów prywatnych, stanowią one bowiem bez wyjątku potwierdzenie okoliczności bezspornych co do samego faktu najmu, okresu trwania czy rodzaju pojazdu zastępczego, ale w swojej treści nie stanowią dowodu okoliczności, że pojazd zastępczy był poszkodowanemu potrzebny przez tak długi okres. Nieznana, dowodowo niewykazana jest ani ekonomiczna ani inna przyczyna, dla której poszkodowany musiał wynajmować pojazd u powoda przez niemal cztery miesiące. Okoliczności tych siłą rzeczy nie wykazuje opinia biegłego, który wskazał wprawdzie technologiczny i uzasadniony czas naprawy, ale w sprawie brak dowodu do jakich celów i z jakich przyczyn samochód zastępczy tego typu był poszkodowanemu niezbędny. Zdaniem Sądu, jakkolwiek korzystanie z samochodu stanowi dziś standard cywilizacyjny i konieczności wynajęcia pojazdu natychmiast po zdarzeniu wyrządzającym szkodę nie trzeba dowodzić, to długotrwałość najmu i generowanych w ten sposób kosztów budzi wątpliwości choćby z uwagi na podnoszony w odpowiedzi na pozew obowiązek współdziałania poszkodowanego w minimalizowaniu wysokości szkody.

Sąd Rejonowy wskazał, że kwota najmu rzędu 30000 zł to kwota, za jaką można już nabyć używany samochód; można to samo odnieść do kwoty dwukrotnie mniejszej, a rosnącą kwotę za najem pojazdu poszkodowany z pewnością kalkulował na bieżąco.

Sąd Rejonowy wskazał, że z uwagi na brak dowodów nie sposób zweryfikować czy średnia przejechanych dziennie kilometrów przez poszkodowanego była uzasadniona, bo wynikała na przykład z faktu prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Skoro pod koniec października 2015 roku, kiedy to poszkodowany zakończył wykonywanie najmu, nie wydarzyło się nic, co usprawiedliwiało zakończenie wykonywania tej umowy, a pojazd został przewieziony nienaprawiony za granicę, usprawiedliwia to wniosek, że możliwe było i wcześniejsze zakończenie najmu. W ocenie Sądu tak długi okres nie pozostaje już w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, z którego szkoda wynikła, pozostają koszty najmu samochodu zastępczego w okresie koniecznym i niezbędnym do dokonania naprawy pojazdu, a tego okresu powód nie wykazał.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

*

Od wyroku z dnia 12 lutego 2018 roku apelację wniósł R. C., reprezentowany przez pełnomocnika, zaskarżając wyrok w całości.

Powód zarzucił:

„1. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 328 § 2 kpc poprzez niezastosowanie, polegające na pominięciu w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku kwestii dobowej stawki najmu za okres 55 dni uznany przez pozwanego w sytuacji gdy była to kwestia sporna pomiędzy stronami, czym Sąd uniemożliwił kontrolę instancyjną orzeczenia w tym zakresie;

2. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 kpc polegające na poczynieniu ustaleń, bez oparcia się o zebrany w sprawie materiał dowodowy, w sposób dowolny oraz sprzeczny z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, polegające na:

a) oddaleniu powództwa także w części odnoszącego się do najmu pojazdu przez bezsporne 55 dni, przy uznaniu dobowej stawki 140 netto, w sytuacji gdy z opinii biegłego sądowego, której Sąd dał wiarę wynika, że stawki najmu na rynku lokalnym wahały się w tym czasie pomiędzy 160 netto a 235 netto za dobę;

b) bezzasadnym przyjęciu, że poszkodowany za kwotę najmu mógł nabyć używany samochód zamiast wynajmować pojazd zastępczy, w sytuacji gdy z akt sprawy wynika, że wartość uszkodzonego pojazdu była co najmniej 4 krotnie wyższa niż wartość najmu oraz że nie mamy tutaj do czynienia ze szkodą całkowitą;

c) bezzasadnym przyjęciu, że poszkodowany w październiku 2015 r. zakończył wykonywanie najmu i w związku z przewiezieniem uszkodzonego pojazdu za granicę, usprawiedliwia wniosek że było możliwe wcześniejsze zakończenie najmu w sytuacji gdy z akt sprawy nie wynika aby najem został zakończony w październiku 2015 r. a fakt nienaprawienia pojazdu wynikał jedynie z postawy pozwanego przy wypłacie odszkodowania;

3. sprzeczność poczynionych ustaleń faktycznych z zebranym materiałem dowodowym, że cofając wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka V. V. oraz powoda R. C., strona powodowa nie udowodniła zasadności i celowości tak długiego najmu, w sytuacji gdy z akt sprawy, w szczególności zgromadzonych tam dokumentów jasno wynika, że najem był celowy oraz uzasadniony oraz że właściciel pojazdu mógł dopiero rozpocząć jego naprawę po 7 grudnia 2015 r.;

4. sprzeczność poczynionych ustaleń faktycznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, polegająca na bezzasadnym przyjęciu, że strona powodowa nie udowodniła zasadności i celowości tak długiego okresu najmu w sytuacji gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika zgoła odmienny wniosek;

5. obrazę prawa materialnego, tj. art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnym w zw. z art. 361 k.c., art. 363 k.c. oraz art. 415 k.c. poprzez niezastosowanie w sytuacji gdy z akt sprawy jednoznacznie wynika, że okres najmu był uzasadniony, a zastosowana dobowa stawka najmu mieściła się w granicach stawek na rynku lokalnym”.

Powód wniósł o „zmianę zaskarżonego orzeczenia i w konsekwencji orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu, czyli zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 21.648 zł. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty” oraz o „zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm obowiązujących za obie instancje. Ewentualnie, wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania”.

Powód wniósł również o „zwrócenie się do Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej I Wydział Cywilny i zażądanie akt sprawy (...). Po wykonaniu powyższego, (…) o dopuszczenie dowodów z dokumentów, w postaci wyroku z dnia 06 października 2017 r. oraz opinii biegłego z zakresu techniki samochodowej P. O. z dnia 27.04.2017 r. oraz uzupełniającej opinii z dnia 26.06.2017 r. na okoliczność faktycznych kosztów naprawy samochodu M. (...) o numerze rejestracyjnym (...) stanowiącego własność V. V.. Z ostrożności procesowej, wniósł o wezwanie na rozprawę i przesłuchanie w charakterze świadka V. V. na okoliczność czasu najmu pojazdu zastępczego, celów do jakiego był wykorzystywany pojazd zastępczy”1 (k. 157-164).

÷

W odpowiedzi na apelację pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie apelacji, pominięcie wniosków dowodowych zawartych w apelacji oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za drugą instancję według norm przepisanych (k. 174-175v).

÷

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powoda popierał apelację (k. 330v).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda jest zasadna jedynie częściowo.

Należy zwrócić uwagę, że w rozpoznawanej sprawie powód domagał się zapłaty świadczenia ubezpieczeniowego, stanowiącego przedmiot wierzytelności nabytej w drodze przelewu, obejmującego także część należności za najem pojazdu zastępczego za okres, za który ubezpieczyciel przyznał i wypłacił w dniu 7 grudnia 2015 roku świadczenie w kwocie 9471 zł.

Z pism ubezpieczyciela kierowanych do poszkodowanego wynika, że ubezpieczyciel uwzględnił żądanie poszkodowanego w odniesieniu do 55 dni wynajmowania samochodu zastępczego. Dni te składały się na okresy wymienione w piśmie ubezpieczyciela z dnia 7 grudnia 2015 roku (k. 217v).

Ubezpieczyciel określił wysokość świadczenia ubezpieczeniowego (odszkodowania) według stawki w wysokości 140 zł za jeden dzień najmu. Ustalone świadczenie zostało podwyższone przez ubezpieczyciela o stawkę podatku od towarów i usług, ponieważ w toku postępowania, które toczyło się po złożeniu ubezpieczycielowi wniosku przez poszkodowanego, nie ustalono, aby poszkodowany był podatnikiem podatku od towarów i usług.

Świadczenie ubezpieczeniowe przyznane i wypłacone przez ubezpieczyciela, obejmujące wskazany wyżej okres, wyniosło 9471 zł (k. 217-217v, 229).

(140 zł/d · 55 d ) + (140 zł/d · 55 d · 0,23) = 9471 zł

Skoro zatem ubezpieczyciel spełnił świadczenie obejmujące odszkodowanie za szkodę poniesioną tytułem czynszu najmu pojazdu zastępczego przez okres 55 dni, a więc przed wniesieniem pozwu w rozpoznawanej sprawie uznał zasadę roszczenia odszkodowawczego z omawianego tytułu w odniesieniu do okresu 55 dni trwania najmu pojazdu, to należało wziąć tę okoliczność pod uwagę przy dokonywaniu ustaleń faktycznych w rozpoznawanej sprawie i rozważyć, czy uzasadnione jest żądanie powoda w wysokości wyższej niż przyjął to ubezpieczyciel w odniesieniu do zaakceptowanego przez siebie okresu najmu. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika bowiem, że Sąd Rejonowy zakwestionował celowość wynajmowania pojazdu przez poszkodowanego przez okres przyjęty przez samego ubezpieczyciela.

O ile należy zgodzić się ze stanowiskiem powoda zawartym w apelacji, że z opinii biegłego G. P. wynika, że stawki dzienne czynszu najmu w okresie, którego dotyczy żądanie powoda, kształtowały się w regionie (...) w zakresie od kwoty 160 zł netto za dzień do kwoty 235 zł netto za dzień (k. 75), to jednak nie oznacza to w okolicznościach sprawy, że szkoda poszkodowanego, a tym samym mające ją rekompensować odszkodowanie, powinny być ustalone według stawki wynoszącej 220 zł netto za dzień.

W umowie najmu, którą V. V. zawarł z A. C. już w dniu 8 lipca 2015 roku, strony określiły stawkę dziennego czynszu najmu na kwotę 300 zł netto, czyli na kwotę 369 zł brutto, to jest z uwzględnieniem stawki podatku od towarów i usług. Przy zastosowaniu takiej stawki wystawiona została przez wynajmującego pierwotna faktura w związku z najmem pojazdu. Łączna kwota czynszu określona w fakturze wynosiła 42435 zł (k. 223 – kopia faktury z dnia 12 listopada 2015 roku).

Wysokość dziennej stawki czynszu najmu określonej w umowie najmu w rażącym stopniu przekraczała nie tylko średnią wysokość w rejonie (...) dziennej stawki rynkowej czynszu najmu tego rodzaju pojazdów, jak pojazd poszkodowanego, ale także maksymalnej stawki rynkowej czynszu takich pojazdów występującej na tym rynku.

Wystawienie przez wynajmującego w dniu 19 listopada 2015 roku kolejnej faktury obejmującej czynsz najmu pojazdu za ten sam okres co poprzednio, jednak przy zastosowaniu obniżonej dziennej stawki czynszu najmu (220 zł netto), nie było udzieleniem poszkodowanemu rabatu, zastosowaniem promocji, czy wreszcie częściowym zwolnieniem z długu, ale w rzeczywistości zmianą umowy poprzez określenie nowej, urealnionej stawki czynszu najmu, stosownie do zarzutów ubezpieczyciela dotyczących także wysokości stawki czynszu najmu.

Okoliczność, że nowa stawka tego czynszu mieściła się a granicach stawek wskazanych w opinii biegłego, nie oznacza jeszcze, że może być przyjęta bezkrytycznie przy określeniu wysokości szkody poszkodowanego. W rozpoznawanej sprawie nie zostało w ogóle wskazane, a tym bardziej wykazane, że V. V. podjął jakiekolwiek działania w celu wynajęcia pojazdu przy jak najniższym czynszu albo że podjęcie takich działań lub zawarcie umowy najmu z innym najemcą na bardziej korzystnych warunkach nie było możliwe lub nie było celowe.

Jednym z obowiązków poszkodowanego jest dążenie do minimalizacji skutków zdarzenia wyrządzającego szkodę. Wydatki, które nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie mogą być uznane za szkodę w znaczeniu prawnym.

Z opinii biegłego G. P. wynika, że stawki dzienne czynszu najmu w okresie, którego dotyczy żądanie powoda, a które biegły poddał analizie, wynosiły u różnych wynajmujących 160 zł, 163 zł, 170 zł, 185 zł, 190 zł, 200 zł, 203 zł, 235 zł netto za dobę najmu pojazdu zastępczego klasy tego rodzaju co pojazd V. V., który uległ uszkodzeniu (k. 79).

Średnia stawka najmu wynosiła zatem około 190 zł. Tę stawkę należało przyjąć w okolicznościach rozpoznawanej sprawy za wyznacznik szkody właściciela uszkodzonego pojazdu, jako pozostającą w normalnym związku przyczynowym z wyrządzeniem temu właścicielowi szkody przez uszkodzenie pojazdu i tym samym pozbawienie właściciela możliwości korzystania z własnego pojazdu.

Mając na uwadze powyższe ustalenia, należy wskazać, że wynagrodzenie netto za jeden dzień najmu pojazdu zastępczego powinno wynieść 190 zł.

Wartość wynagrodzenia netto za 55 dni najmu pojazdu zastępczego wynosi zatem 10450 zł.

190 zł/d · 55 d = 10450 zł

Wartość wynagrodzenia brutto, czyli powiększonego o stawkę podatku od towarów i usług, za 55 dni najmu pojazdu zastępczego wynosi 12853,50 zł.

10450 zł + 10450 zł · 0,23 = 10450 zł + 2403,50 zł = 12853,50 zł

Powód otrzymał już od ubezpieczyciela kwotę 9471 zł, a więc do zapłaty pozostaje jeszcze kwota 3382,50 zł.

12853,50 zł – 9471 zł = 3382,50 zł

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy:

I. zmienił częściowo zaskarżony wyrok:

1) w punkcie I w ten sposób, że zasądził od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz R. C. kwotę 3382,50 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 marca 2016 roku do dnia zapłaty,

2) w punkcie II w ten sposób, że zasądzoną od R. C. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 5238,07 zł obniżył do kwoty 3455,15 zł,

3) w punkcie III w ten sposób, że nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

a) od R. C. kwotę 190,45 zł,

b) od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 36,28 zł.

÷

Częściowa zmiana zaskarżonego wyroku w punktach II i III jest konsekwencją częściowej zmiany wyroku w punkcie I.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu za pierwszą instancję stanowi przepis art. 100 zd. 1 k.p.c., który stanowi, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Z uwagi na to, że powództwo zostało częściowo oddalone, Sąd Okręgowy stosunkowo rozdzielił koszty procesu pomiędzy stronami, mając na względzie fakt, w jakiej części żądanie pozwu zostało uwzględnione.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w postanowieniu z dnia 31 stycznia 1991 roku, II CZ 255/90 (OSP 1991, z. 11, poz. 279), stosunkowy podział kosztów procesu (art. 100 k.p.c.) dotyczy ich całości, co oznacza przyjęcie za podstawę obliczeń sumy należności obu stron, ustalonych stosownie do zasad z art. 98 § 2 i 3 k.p.c. (oraz art. 99 k.p.c.), w wypadkach tam wskazanych. Sumę tę dzieli się proporcjonalnie do stosunku, w jakim strony utrzymały się ze swymi roszczeniami lub obroną, otrzymując w wyniku kwoty, stanowiące ich udziały w całości kosztów. Jeżeli poniesione przez stronę koszty przewyższają obciążający ją udział – zasądzeniu na jej rzecz podlega różnica.

Ogółem koszty procesu w rozpoznawanej sprawie wyniosły w pierwszej instancji 11143,27 zł.

Powód poniósł koszty w kwocie 5905,20 zł, obejmujące:

a) opłatę od pozwu – 1083 zł (k. 2, 9),

b) opłatę skarbową od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (k. 8),

c) opłatę pocztową za przesłanie przesyłki poleconej zawierającej odpis pisma procesowego z dnia 30 sierpnia 2017 roku dla pełnomocnika pozwanego – 5,20 zł (k. 117),

d) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 4800 zł, ustalone według stawki minimalnej na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800) w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2016 r. poz. 1668).

Pozwany poniósł koszty w kwocie 5238,07 zł, obejmujące:

a) opłatę skarbową od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (k. 34),

b) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 4800 zł, ustalone według stawki minimalnej na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804) w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1667),

c) wykorzystaną częściowo zaliczkę na pokrycie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego – 421,07 zł (k. 71, 88, 94).

Pozwany przegrał sprawę w 0,16 części, ponieważ w takim zakresie zostało uwzględnione żądanie pozwu (3382,50 zł : 21648 zł = 0,16). Powód przegrał sprawę w 0,84 części.

Udział w sumie kosztów procesu obciążający pozwanego wynosi 1782,92 zł (= 11143,27 zł · 0,16). Udział w sumie kosztów procesu obciążający powoda wynosi 9360,35 zł.

Ponieważ poniesione przez pozwanego koszty (5238,07 zł) o 3455,15 zł przewyższają obciążający go udział, zasądzeniu na jego rzecz tytułem zwrotu kosztów procesu podlega ta właśnie różnica.

÷

Na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 zd. 1 k.p.c. Sąd Okręgowy rozdzielił stosunkowo między stronami obowiązek zapłaty na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczonych kosztów sądowych, które obejmują wyłożone przez Skarb Państwa wydatki na pokrycie części kosztów związanych z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego – 226,73 zł (k. 71, 111, 123).

W związku z tym, że powód przegrał sprawę w pierwszej instancji w 0,84 części, a pozwany w 0,16 części, w takim samym stosunku należało rozdzielić obowiązek zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kwoty 226,73 zł nieuiszczonych wydatków. Z tego względu Sąd Okręgowy nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Białej Podlaskiej tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych:

a) od R. C. kwotę 190,45 zł,

b) od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 36,28 zł.

*

W pozostałej części apelacja powoda jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że nie jest zasadny wniosek apelacji o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Wprawdzie wniosek ten został zgłoszony jako wniosek ewentualny, ale, jako dalej idący, wymaga omówienia w pierwszej kolejności.

Z przepisów art. 386 § 2 i 4 k.p.c. wynika, że uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Dodatkową podstawę prawną uchylenia wyroku stanowi przepis art. 505 12 § 1 k.p.c., mający zastosowanie w postępowaniu uproszczonym. Przepis ten stanowi, że jeżeli sąd drugiej instancji stwierdzi, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku, uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania.

W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna ze wskazanych wyżej podstaw uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Postępowanie przed Sądem pierwszej instancji nie jest dotknięte nieważnością. Sąd ten rozpoznał istotę sprawy, analizując zasadność żądania pozwu z punktu widzenia okoliczności faktycznych przytoczonych jako podstawa faktyczna powództwa i rozpoznając zarzuty podniesione przez pozwanego. Wydanie wyroku przez Sąd Okręgowy nie wymaga również przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, ani też nawet uzupełniania, czy powtarzania postępowania dowodowego.

W sprawie nie miał zastosowania przepis art. 505 12 § 1 k.p.c., ponieważ sprawa nie podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.

Należy także zwrócić uwagę, że powód nie przytacza w apelacji zarzutów, których uwzględnienie mogłoby skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. Uzasadnienie wyroku Sądu pierwszej instancji spełnia wymagania określone w powołanym przepisie. Okoliczność, że przy dokonywaniu ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy nie ustalił oznaczonego faktu i w związku z tym nie wymienił tego faktu w uzasadnieniu, nie oznacza, że został naruszony przepis art. 328 § 2 k.p.c., jak również, że Sąd Rejonowy „uniemożliwił kontrolę instancyjną orzeczenia w tym zakresie”.

Prawidłowość ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji mogła być kwestionowana w postępowaniu apelacyjnym na ogólnych zasadach dotyczących możliwości podnoszenia zarzutów odnoszących się do tych ustaleń i z tego uprawnienia powód skorzystał w apelacji, wskazując na okoliczność faktyczną wynikającą z zebranego w sprawie materiału dowodowego, której nie ustalił Sąd Rejonowy.

÷

Bezzasadne są zarzuty przytoczone w punktach 3 i 4 części wstępnej apelacji.

Powyższą ocenę należy uzupełnić o przypomnienie, że zarzut sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego ma rację bytu wówczas, gdy zachodzi sprzeczność pomiędzy ustaleniami faktycznymi sądu a dowodami, które sąd ten uznał za wiarygodne. W sytuacji, gdy określony dowód czy dowody nie zostały uznane przez sąd za wiarygodne, a strona lub uczestnik postępowania uważa, że ocena ta nie jest trafna i, że dowody te powinny stanowić podstawę ustaleń faktycznych w danej sprawie, podnoszenie zarzutu sprzeczności ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego jest bezprzedmiotowe, gdyż sprzeczność taka w rzeczywistości nie zachodzi. W takiej sytuacji zarzuty strony lub uczestnika postępowania powinny dotyczyć przebiegu postępowania dowodowego lub oceny dowodów. W przypadku uznania takich zarzutów za zasadne odmienna ocena materiału dowodowego przez sąd drugiej instancji może prowadzić do odmiennych ustaleń faktycznych niż dokonane przez sąd pierwszej instancji. Odmienne ustalenia faktyczne nie są wówczas wynikiem przyjęcia, że zachodziła sprzeczność pomiędzy zebranym materiałem a przeprowadzonymi dowodami, ale są konsekwencją uznania za wiarygodne tych dowodów, które nie stanowiły podstawy ustaleń sądu pierwszej instancji, gdyż zostały uznane przez ten sąd za niewiarygodne lub też nie zostały przyjęte za podstawę ustaleń z innych przyczyn.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, chociaż nie zostało to wyrażone dość dobitnie, że Sąd Rejonowy nie uznał za wiarygodne i nie przyjął za podstawę ustaleń faktycznych w zakresie celowości wynajmowania przez poszkodowanego pojazdu przez cały okres objęty żądaniem takich dowodów jak opinia biegłego G. P. oraz korespondencji poszkodowanego kierowanej do ubezpieczyciela.

Powód nie wskazał natomiast w apelacji dowodów uznanych przez Sąd Rejonowy za wiarygodne, z którymi miałyby pozostawać w sprzeczności ustalenia faktyczne tego Sądu.

Zagadnienie wiarygodności opisanych wyżej dowodów należy rozpatrywać na płaszczyźnie prawidłowości oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.), nie zaś na płaszczyźnie zgodności ustaleń faktycznych z treścią zebranego materiału dowodowego2.

Trafnie Sąd Rejonowy uznał, że opinia biegłego G. P. nie może stanowić podstawy ustaleń faktycznych w zakresie, w którym biegły uznał, że uzasadniony czas naprawy pojazdu stanowiącego własność powoda trwał od 8 lipca 2015 roku do dnia 11 stycznia 2016 roku.

W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy przedmiotowy pojazd nie został naprawiony i został wywieziony przez właściciela za granicę, zaś powód nie udowodnił, aby zostały podjęte jakiekolwiek czynności związane z rozpoczęciem i prowadzeniem naprawy, w związku z czym bezprzedmiotowe jest wypowiadanie się, czy w okolicznościach sprawy naprawa trwała „długo”, czy „krótko”, i czy czas tej naprawy był usprawiedliwiony okolicznościami.

Po drugie należy wskazać, że ocena, czy rzeczywisty czas konkretnej naprawy byłby usprawiedliwiony okolicznościami, należał do Sądu pierwszej instancji, nie zaś biegłego. Zadaniem biegłego było wypowiedzenie się, jaki byłby technologiczny czas naprawy pojazdu stanowiącego własność V. V., biorąc pod uwagę rodzaj tego pojazdu oraz zakres uszkodzeń w wyniku wypadku. W tym zakresie dokonanie ustaleń wymagało wiadomości specjalnych i biegły wskazał, że czas naprawy przedmiotowego pojazdu wynosił około 22 dni oraz uzasadnił swoje stanowisko w tym zakresie.

W piśmie z dnia 7 grudnia 2015 roku skierowanym do poszkodowanego ubezpieczyciel wskazał, jakie kalendarzowo okresy czasu uznaje za uzasadnione w zakresie wynajmu przez powoda pojazdu zastępczego (k. 217v).

Jak już wyżej wyjaśniono, nie ma podstaw, aby kwestionować zasadność stanowiska ubezpieczyciela i dokonać ustaleń odmiennych.

Trafnie Sąd Rejonowy uznał, że sam fakt wynajmowania przez poszkodowanego pojazdu zastępczego przez oznaczony czas nie jest równoznaczny z przyjęciem, że wynajmowanie pojazdu przez cały ten okres pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę polegającą na pozbawieniu możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu. Za szkodę właściciela pojazdu mogą być uznane tylko takie wydatki za najem tego pojazdu, które odnoszą się do takiego okresu najmu, który pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę.

Obowiązek wskazania oraz ciężar dowodu okoliczności przemawiających za istnieniem obiektywnej potrzeby wynajmowania pojazdu przez cały okres najmu objęty żądaniem spoczywał na powodzie.

Powód nie wskazał i nie udowodnił, jakiego rodzaju działalność gospodarczą na terenie Polski prowadził V. V., dla jakich konkretnie celów i w jakim zakresie wykorzystywał pojazd, którego był właścicielem, a wreszcie, że nie mógł wyremontować uszkodzonego pojazdu w okresie uznanym przez ubezpieczyciela. Powyższe okoliczności wyznaczały istnienie i zakres obiektywnej potrzeby wynajmowania pojazdu zastępczego przez cały czas trwania najmu.

W szczególności należy podkreślić, że powód nie udowodnił, że V. V. nie posiadał środków finansowych na naprawę pojazdu, którego był właścicielem, i w związku z tym zmuszony był oczekiwać na wypłatę świadczeń przez ubezpieczyciela. W rozpoznawanej sprawie nie zostały przytoczone i udowodnione okoliczności faktyczne, które wskazywałyby na istnienie tego rodzaju zależności. W szczególności nie wiadomo nawet, jaka była sytuacja finansowa poszkodowanego.

Powyższe okoliczności mogły być niewątpliwie stwierdzone dowodami z zeznań świadka, gdyby powód przytoczył takie okoliczności i gdyby nie cofnął wniosku o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka.

Powyższych okoliczności nie potwierdzają pisma V. V., których kserokopie znajdują się w aktach postępowania ubezpieczeniowego złożonych przez pozwanego.

W pismach z dnia 20 sierpnia 2015 roku skierowanych do Komisji Nadzoru Finansowego we W. (k. 281) oraz Biura Rzecznika Ubezpieczonych (k. 244, 264) poszkodowany nie przytaczał jakichkolwiek twierdzeń, które wskazywałyby, że nie posiada środków na naprawę pojazdu. To samo dotyczy pism z dnia 23 października 2015 roku skierowanych do Rzecznika (...) (k. 226) i Komisji Nadzoru Finansowego (k. 241).

Tego rodzaju twierdzeń poszkodowany nie przytacza również w piśmie z dnia 9 listopada 2015 roku, skierowanym do ubezpieczyciela (k. 227, 235). W piśmie tym powód zawarł natomiast ogólne twierdzenia na temat potrzeby wynajmowania pojazdu, jednak nie wyjaśnia ani rodzaju ani zakresu prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Wskazany wyżej dokument jest dokumentem prywatnym i chociaż stanowi niewątpliwie dowód w postępowaniu cywilnym, w szczególności dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie, to jednak wobec zaprzeczenia w rozpoznawanej sprawie twierdzeniom powoda dokument ten nie mógł zastąpić dowodu z zeznań świadka. Same twierdzenia poszkodowanego przytoczone w tym dokumencie również nie uzasadniają obiektywnej potrzeby wynajmowania pojazdu zastępczego przez okres objęty żądaniem powoda.

Przepisy Kodeksu cywilnego nie przewidują dla poszkodowanego uprawnienia do powoływania się na wszelkie skutki zdarzenia wyrządzającego szkodę majątkową lub niemajątkową, jakie wystąpią do czasu otrzymania stosownego odszkodowania lub zadośćuczynienia. Przepis art. 363 § 1 k.c. stanowi jednoznacznie, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Jeżeli poszkodowany może z własnych środków (szeroko rozumianych) naprawić uszkodzoną rzecz, to nie może powoływać się na skutki prawne wynikające z faktu uszkodzenia tej rzeczy następujące po dniu, do którego przeprowadzenie naprawy było obiektywnie możliwe, wskazując jedynie na nieotrzymanie od osoby odpowiedzialnej za szkodę lub ubezpieczyciela stosownego odszkodowania.

W okolicznościach sprawy poszkodowany już w dniu następnym po uszkodzeniu pojazdu zaciągnął zobowiązanie do zapłaty dziennego czynszu najmu w znacznej kwocie 369 zł, mając świadomość, że postępowanie prowadzone przez ubezpieczyciela może trwać co najmniej 30 dni, a więc liczył się z wydatkami za ten okres w wysokości 11070 zł. W okresie 30 dni od dnia zgłoszenia szkody ubezpieczyciel miał obowiązek rozpoznania wniosku.

Skoro poszkodowany liczył się z tak dużymi bieżącymi wydatkami za najem pojazdu zastępczego, to trudno przyjąć, że po wykonaniu przez ubezpieczyciela czynności związanych z ustaleniem okoliczności zdarzenia wyrządzającego szkodę i określeniem zakresu szkody w pojeździe poszkodowany nie mógł przystąpić niezwłocznie do naprawy pojazdu.

W każdym razie w rozpoznawanej sprawie powód nie udowodnił okoliczności faktycznych, które usprawiedliwiałyby obiektywnie potrzebę wynajmowania przez poszkodowanego pojazdu zastępczego w szerszym zakresie, niż to wynika z akceptacji ubezpieczyciela.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego podniesiony w punkcie 5 części wstępnej apelacji. Zarzut ten pozostaje w sprzeczności z zarzutami zawartymi w punktach 1-4 części wstępnej apelacji. Powód bowiem zarzuca naruszenie przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego, a z drugiej strony kwestionuje prawidłowość ustaleń faktycznych, które stanowiły podstawę faktyczną zastosowania przez Sąd Rejonowy przepisu art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Naruszenie prawa materialnego może nastąpić bądź przez jego błędną wykładnię, bądź przez jego niewłaściwe zastosowanie, nie zaś przez błędne ustalenia faktyczne.

Zarzut naruszenia prawa materialnego ma rację bytu wówczas, gdy sąd dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, a tylko nie zastosował odpowiednich przepisów prawa materialnego, niewłaściwie je zastosował lub też dokonał błędnej ich wykładni. W takich wypadkach naruszenie prawa materialnego ma charakter pierwotny i może stanowić podstawę zarzutu apelacyjnego.

Jeżeli natomiast sąd pierwszej instancji dokona nieprawidłowych ustaleń faktycznych i stosownie do tych ustaleń zastosuje lub nie określone przepisy prawa materialnego, to naruszenie prawa materialnego ma charakter wtórny, gdyż jest pochodną nieprawidłowych ustaleń faktycznych. W takim przypadku nie następuje naruszenie prawa materialnego w znaczeniu ścisłym, a podnoszenie wówczas takiego zarzutu jest bezprzedmiotowe.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy częściowo nieprawidłowo ustalił okoliczności faktyczne i częściowo odmienne ustalenia faktyczne Sądu drugiej instancji stanowiły przyczynę częściowej zmiany tego wyroku. Przyczyną zmiany zaskarżonego wyroku nie było natomiast naruszenie prawa materialnego przez Sąd pierwszej instancji.

÷

Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosków dowodowych powoda zawartych w apelacji.

Z przepisu art. 381 k.p.c. wynika, że sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.

Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i (lub) dowody, gdy strona ponosi winę za to, że ich wcześniej nie przytoczyła3. Uregulowanie zawarte w art. 381 k.p.c. jest wyrazem dążenia do koncentracji materiału dowodowego przed sądem pierwszej instancji. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, musi się liczyć z tym, że sąd drugiej instancji jej wniosku dowodowego nie uwzględni4.

Przewidziane w art. 381 k.p.c. ograniczenie możliwości wprowadzenia do materiału procesowego „nowych faktów i dowodów” zostało ustanowione nie po to, aby ograniczyć apelację i zawęzić ramy odwoławcze, lecz głównie w celu dyscyplinowania stron przez skłanianie ich do przedstawiania całego znanego im materiału faktycznego i dowodowego już w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji; tym sposobem ustawodawca zapobiega także przewlekłości postępowania5.

Nie ulega żadnych wątpliwości, że wnioski dowodowe zawarte w apelacji mogły być przedstawione już w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji. To samo dotyczy nowych twierdzeń powoda co do faktów.

Niezależnie od wskazanych wyżej przyczyn oddalenia wniosków dowodowych, wnioski powoda podlegały oddaleniu już z przyczyn proceduralnych. Skarżący ma obowiązek zarówno oparcia apelacji na podstawie nowości, jak i wykazania, że powołanie nowych faktów i (lub) dowodów nie było możliwe albo potrzeba powołania się na nie powstała później. Dociekanie, czy istniały takie przyczyny, nie należy do sądu drugiej instancji6.

Strona, zgłaszając wnioski dowodowe w apelacji, powinna zarówno wskazać, jak i wykazać, że wniosków tych nie mogła powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, albo też, że potrzeba powołania się na nie wynikła później7.

Niezależnie od tego należy stwierdzić, że potrzeba powołania się na nowe fakty i dowody w postępowaniu apelacyjnym musi być uzasadniona okolicznościami o charakterze obiektywnym, nie może wynikać jedynie z samego faktu przegrania sprawy i chęci podważenia dotychczasowych ustaleń faktycznych niekorzystnych dla strony.

*

Na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zasądził od R. C. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 1049,89 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Ogółem koszty postępowania odwoławczego w rozpoznawanej sprawie wyniosły 4688,20 zł.

Powód poniósł koszty w kwocie 2888,20 zł, obejmujące:

a) opłatę od apelacji – 1083 zł (k. 156, 165),

b) wynagrodzenie pełnomocnika procesowego – 1800 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.)

c) opłatę pocztową za wysłanie do Sądu Rejonowego przesyłki poleconej zawierającej apelację – 5,20 zł (k. 166).

Pozwany poniósł koszty w kwocie 1800 zł, obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, ustalone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265 – tekst jednolity).

Pozwany przegrał sprawę w drugiej instancji w 0,16 części, ponieważ w takim zakresie apelacja została uwzględniona. Powód przegrał sprawę w drugiej instancji w 0,84 części.

Udział w sumie kosztów postępowania odwoławczego obciążający pozwanego wynosi 750,11 zł (= 4688,20 zł · 0,16). Udział w sumie kosztów postępowania odwoławczego obciążający powoda wynosi 3938,09 zł.

Ponieważ poniesione przez pozwanego koszty (1800 zł) o 1049,89 zł przewyższają obciążający go udział, zasądzeniu na jego rzecz tytułem zwrotu kosztów procesu podlega ta właśnie różnica.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Anna Podolska-Kojtych Dariusz Iskra Anna Wołucka-Ławnikowicz

1 Przytoczono dosłowne brzmienie zarzutów i wniosków apelacyjnych.

2 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 września 2005 roku, II CK 59/05, Lex nr 385605; uzasadnienie wyroku SN z dnia 18 stycznia 2002 roku, I CKN 132/01, Lex nr 53144.

3 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 2 marca 2012 roku, II CSK 362/11, Lex nr 1165068; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 16 maja 2002 roku, CKN 1269/00, Lex nr 564704; uzasadnienie postanowienia z dnia 7 grudnia 2000 roku, II CKN 334/00, Lex nr 11700115.

4 Por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 kwietnia 2002 roku, IV CKN 980/00, Lex nr 53922; uzasadnienie wyroku SN z dnia 19 lutego 2002 roku, IV CK 3/02, Lex nr 564819.

5 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 27 lipca 2011 roku, II PK 23/11, Lex nr 1095821; uzasadnienie wyroku SN z dnia 23 lipca 2008 roku, I UK 7/08, Lex nr 500238.

6 Por. uzasadnienie postanowienia z dnia 21 listopada 2000 roku, II CKN 428/00, Lex nr 536998; uzasadnienie wyroku SN z dnia 21 września 2007 roku, V CSK 192/07, Lex nr 619680; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 21 listopada 2000 roku, II CKN 428/00, Lex nr 536998.

7 Por.: uzasadnienie wyroku SN z dnia 13 grudnia 2006 roku, II PK 125/06, Lex nr 950402; uzasadnienie wyroku SN z dnia 6 kwietnia 2004 roku, I CK 647/03, Lex nr 585675; uzasadnienie wyroku SN z dnia 7 marca 2003 roku, I CKN 94/01, Lex nr 78899; uzasadnienie wyroku SN z dnia 11 października 2002 roku, I CKN 1063/00, Lex nr 515435; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 stycznia 2001 roku, IV CKN 481/00, Lex nr 52802; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 4 października 2001 roku, I CKN 365/99, Lex nr 52718; uzasadnienie postanowienia SN z dnia 11 stycznia 2001 roku, V CKN 1683/00, Lex nr 536812.