Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 84/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia

SA Małgorzata Rokicka-Radoniewicz

Sędziowie:

SA Elżbieta Czaja (spr.)

SO del. do SA Jacek Chaciński

Protokolant: sekretarz sądowy Krzysztof Wiater

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2019 r. w Lublinie

sprawy J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji J. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 26 listopada 2018 r. sygn. akt IV U 194/18

oddala apelację.

Jacek Chaciński Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Elżbieta Czaja

Sygn. akt III AUa 84/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 czerwca 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w S., odmówił J. W. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25 letni okres ubezpieczenia oraz 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy podniósł, że udowodniony przez ubezpieczonego okres ubezpieczenia wynosi 23 lata, 6 miesięcy i 13 dni, przy czym nie uwzględniono okresów: od 20 czerwca 1970r. do 25 sierpnia 1970r., od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r., od 20 czerwca 1972r. do 25 sierpnia 1972r., od 20 czerwca 1973r. do 25 sierpnia 1973r. i od 20 czerwca 1974r. do 25 sierpnia 1974r., gdyż ubezpieczony nie przedstawił dowodu potwierdzającego fakt wykonywania pracy w tych okresach w wymiarze wynoszącym nie mniej niż ½ etatu, a powołani przez niego świadkowie w wymienionych okresach byli niepełnoletni i również nie przedstawili żadnego dokumentu na okoliczność wykonywania pracy Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S..

Odwołanie od decyzji złożył J. W. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. Ubezpieczony zarzucił organowi rentowemu, że niezasadnie nie zaliczył do okresu jego ubezpieczenia okresów pracy w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. od 20 czerwca 1970r. do 25 sierpnia 1970r., od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r., od 20 czerwca 1972r. do 25 sierpnia 1972r., od 20 czerwca 1973r. do 25 sierpnia 1973r. i od 20 czerwca 1974r. do 25 sierpnia 1974r., tj. w okresach wakacyjnych, a także że niezasadnie nie zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu jego pracy w powyższym Gospodarstwie od 1 grudnia 1994r. do 30 września 1996r. na stanowisku palacza oraz w Odlewni (...) w S. od 4 listopada 1976r. do 31 października 1978r. na stanowisku przygotowania mas formierskich.

Na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016r. pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, że obok okresów pracy w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. od 20 czerwca 1970r. do 25 sierpnia 1970r., od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r., od 20 czerwca 1972r. do 25 sierpnia 1972r., od 20 czerwca 1973r. do 25 sierpnia 1973r. i od 20 czerwca 1974r. do 25 sierpnia 1974r. wnosił o zaliczenie do okresu zatrudnienia dodatkowo okresów pracy w tym Gospodarstwie od 26 sierpnia 1973r. do 19 czerwca 1974r. i od 1 listopada 1978r. do 1 kwietnia 1979r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wyrokiem z 18 maja 2017r. Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił J. W. prawo do emerytury od(...).,oraz zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Na skutek apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z 18 stycznia 2018 roku uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W toku ponownego rozpoznania sprawy ubezpieczony w zakresie ogólnego okresu ubezpieczenia wnosił o zaliczenie zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. od 20 czerwca 1970r. do 25 sierpnia 1970r., od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r., od 20 czerwca 1972r. do 25 sierpnia 1972r., od 20 czerwca 1973r. do 25 sierpnia 1973r. i od 20 czerwca 1974r. do 25 sierpnia 1974r. oraz od 1 listopada 1978r. do 1 kwietnia 1979r. W odniesieniu do okresu od 26 sierpnia 1973r. do 19 czerwca 1974r. strona nie podtrzymywała wniosku wskazując, że został on podany omyłkowo.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z 26 listopada 2018 roku oddalił odwołanie i nie obciążył J. W. kosztami postępowania. Sąd ustalił, co następuje:

J. W. w dniu (...) ukończył 60-ty rok życia. W dniu 4 maja 2016r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury. Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. udowodniony przez ubezpieczonego okres ubezpieczenia wynosi 23 lata, 6 miesięcy i 13 dni, przy czym nie uwzględniono okresów pracy od 20 czerwca 1970r. do 25 sierpnia 1970r., od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r., od 20 czerwca 1972r. do 25 sierpnia 1972r., od 20 czerwca 1973r. do 25 sierpnia 1973r. i od 20 czerwca 1974r. do 25 sierpnia 1974r. z uwagi na nieprzedstawienie przez ubezpieczonego żadnego dokumentu potwierdzającego fakt wykonywania pracy w tych okresach w wymiarze wynoszącym nie mniej niż ½ etatu. Nadto organ rentowy ustalił, że wykazany przez ubezpieczonego staż pracy w szczególnych warunkach wynosi 14 lat, 3 miesiące i 10 dni i obejmuje okres zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. od 1 sierpnia 1980r. do 30 listopada 1994r. Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie zaliczył okresu pracy ubezpieczonego w powyższym gospodarstwie od 1 grudnia 1994r. do 3 września 1996r. na stanowisku palacza centralnego ogrzewania.

J. W. urodził się w dniu (...) Ojciec jego M. W. od 1959r. do 1986r. był zatrudniony w ramach stosunku pracy w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S.. Ubezpieczony w czerwcu 1970r. (w wieku 15 lat) ukończył naukę w szkole podstawowej. Po wakacjach 1970r. - od 1 września 1970r. rozpoczął naukę w (...) Szkole Zawodowej w S. w zawodzie ślusarz-mechanik. W październiku 1970r. ubezpieczony porzucił naukę w powyższej szkole. Od 1 września 1971r. podjął naukę w innej szkole zawodowej, tj. w (...) Szkole Zawodowej nr (...) w S. w zawodzie ślusarz-mechanik. Nauka w tej szkole trwała trzy lata i świadectwo jej ukończenia ubezpieczony otrzymał w dniu 12 czerwca 1974r.

Państwowe Gospodarstwo Rolne w S., w którym pracował ojciec ubezpieczonego, w okresach wakacyjnych zatrudniało pracowników sezonowych. W wakacje po ukończeniu szkoły podstawowej ubezpieczony zgłosił się do pracy w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S.. Było to w okresie od 20 czerwca 1970r. do 25 sierpnia 1970r. Miał wówczas 15 lat. Do pracy takiej zgłaszał się również w wakacje w okresie nauki w (...) Szkole Zawodowej nr (...) w S., tj. w okresach od 20 czerwca 1972r. do 25 sierpnia 1972r., od 20 czerwca 1973r. do 25 sierpnia 1973r. i od 20 czerwca 1974r. do 25 sierpnia 1974r. Zatrudnienie pracowników sezonowych nie było dokumentowane w formie pisemnej umowy z pracownikiem. Praktyka był taka, że osoby zainteresowane pracą stawiały się o godzinie 7 rano przed budynkiem Gospodarstwa i wyznaczony brygadzista do spraw polowych o nazwisku M. odnotowywał w zeszycie dane pracowników oraz pracę, do której dana osoba została skierowana, a także ilość godzin pracy. Pracownicy młodociani, w tym ubezpieczony kierowani byli do lżejszych prac takich jak pielenie zboża i ziemniaków, wyrywanie kłosów żyta z zasianego owsa lub pszenicy i inne, a w późniejszych latach do cięższych prac np. do przeładunku zboża z kombajnu do magazynu. Młodociani pracownicy pracowali od 6 do 8 godzin. Wynagrodzenie za pracę wykonaną przez sezonowego młodocianego pracownika było wypłacane do rąk rodziców pracujących w Państwowym Gospodarstwie Rolnym. W przypadku ubezpieczonego wynagrodzenie za pracę ubezpieczonego było wypłacane do rak ojca ubezpieczonego.

Jak wskazywał ubezpieczony, w związku z porzuceniem w październiku 1970r. nauki w (...) Szkole Zawodowej w S. od 5 listopada 1970r. - mając 15 lat, podjął pracę w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. i wykonywał ją do końca wakacji 1971r. (do 25 sierpnia 1971r.). W okresie tego zatrudnienia – z uwagi na rozpoczęcie pracy w miesiącu listopadzie, a zatem po sezonie prac polowych, w okresie zimowym – do miesiąca marca 1971r. wykonywał pracę magazyniera w magazynie zbożowym pod nadzorem magazyniera J. B., a w miesiącach wiosennych został skierowany do pracy polegającej na sypaniu nawozów z przyczepy na rozsiewacz.

W odniesieniu do okresu zatrudnienia od 1 listopada 1978r. do 31 marca 1979r. ubezpieczony wskazał, że w okresie tym pracował w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. na magazynie zbożowym, przy czym nie zawierał umowy na piśmie. Miał wówczas 23 lata Od 2 sierpnia 1980r. ubezpieczony rozpoczął pracę w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. na stanowisku traktorzysty Ubiegając się o tę pracę, w kwestionariuszu osobowym datowanym na 1 sierpnia 1980r. ubezpieczony nie wskazał okresu zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S., który miałby przypadać na okres od 1 listopada 1978r. do 31 marca 1979r.

W okresie od 4 listopada 1976r. do 31 października 1978r. ubezpieczony był zatrudniony w Odlewni (...) w S.. Na początku pracował na stanowisku tokarza, a następnie – od 1 stycznia 1978r. do 31 października 1978r. na stanowisku operatora urządzeń transportowych - sterowacza w Oddziale (...). Na tym ostatnim stanowisku ubezpieczony przygotowywał masy formierskie. Polegało to na wsypywaniu do maszyny mieszarki składników potrzebnych do wykonania określonej masy – betonitu, piasku, glinki szkła, a następnie na nadzorowaniu pracy maszyny mieszającej te składniki. W okresie od 1 grudnia 1994r. do 3 września 1996r. ubezpieczony był zatrudniony w Gospodarstwie Rolnym (...) powstałym na bazie dawnego Państwowego Gospodarstwa Rolnego w S.. W okresie tego zatrudnienia ubezpieczony pracował na stanowisku palacza centralnego ogrzewania. Ubezpieczony pracował w kotłowni, która obsługiwała fermę krów mlecznych, biurowiec, cztery bloki mieszkalne, domki dwurodzinne i inne budynki wchodzące w skład w/w Gospodarstwa. Ubezpieczony obsługiwał dwa piece wodne – jeden do ogrzewania pomieszczeń i jeden do podgrzewania wody. Piece były obsługiwane ręcznie, palono w nich węglem. Piece podgrzewały wodę do temperatury 70 stopni. Ubezpieczony posiadał uprawnienia do obsługi kotłów wodnych niskotemperaturowych – do 100 stopni Celsjusza i kotłów parowych niskociśnieniowych – do 0,07 MPa.

Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Sąd uznał, że odwołanie J. W. nie zasługiwało na uwzględnienie. Zgodnie z art.184 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r., poz.748 ze zm.), zwanej dalej ustawa emerytalną ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art. 32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z § 4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z § 2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało w pierwszej kolejności zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu ubezpieczenia.

Na okoliczność zatrudnienia sezonowego oraz zatrudnienia, które miało miejsce w okresie przerwy w nauce – od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r. ubezpieczony przedstawił zeznania świadków podnosząc, że zatrudnienie takie, a w szczególności pracowników młodocianych nie było dokumentowane na piśmie. Ustalenia Sądu oparte na zeznaniach świadków oraz zeznaniach ubezpieczonego pokazały, że w okresach wakacyjnych Państwowe Gospodarstwo Rolne w S. zatrudniało osoby młode – dorastające dzieci przy wykonywaniu sezonowych prac polowych. Przesłuchane osoby wskazały, że zatrudnienie to nie było sformalizowane – nie sporządzano umowy na piśmie, a wypłata wynagrodzenia za pracę dzieci wypłacana była do rąk ich rodziców. Zeznania pozwalają na ustalenie, że ubezpieczony wykonywał pracę sezonową na rzecz Państwowego Gospodarstwa Rolnego w S. w okresach od 20 czerwca 1970r. do 25 sierpnia 1970r., od 20 czerwca 1972r. do 25 sierpnia 1972r., od 20 czerwca 1973r. do 25 sierpnia 1973r. i od 20 czerwca 1974r. do 25 sierpnia 1974r. (łącznie 8 miesięcy i 20 dni). Brak dokumentów potwierdzających fakt zatrudnienia w tych okresach nie może być podnoszona przeciwko ustaleniu, że praca taka była wykonywana, gdyż brak tego rodzaju dokumentów jest w tym przypadku wynikiem tego, że zatrudniające pracowników sezonowych Państwowe Gospodarstwo Rolne nie zawierało z tymi pracownikami umów na piśmie. Wskazać dalej należy, że o ile fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w w/w okresach wakacyjnych (w 1970r., 1972r., 1973r. i 1974r.) należy uznać za wykazany o tyle ocena, czy okresy tej pracy zaliczyć należy do ubezpieczenia, musi być dokonana w świetle przepisów prawa. W dwóch z rozpatrywanych okresów, tj. w okresie od 20 czerwca 1970r. do 25 sierpnia 1970r. i od 20 czerwca 1972r. do 25 sierpnia 1972r. ubezpieczony był niepełnoletni – miało ukończone odpowiednio 15 i 17 lat. Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy emerytalnej za okresy składkowe uważa się przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. okresy - za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na takie ubezpieczenie – w tym okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975r. Sąd wskazał, że w rozpatrywanym okresie (do 31 grudnia 1974r.) obowiązywała ustawa z 2 lipca 1958r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. z 1958r. nr 45, poz.226 ze zm.), która w art. 1 stanowiła, że młodocianymi w rozumieniu ustawy są osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 lat życia, a w art.2 (w brzmieniu od 21 lipca 1961r.) wskazywała, że wzbronione jest zatrudnianie osób, które nie osiągnęły 15 lat życia. Dalej – w art. 3 ust.1 powyższa ustawa stanowiła, że młodociani mogą być zatrudniani przez zakłady pracy tylko w celu: nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy i odbycia wstępnego stażu pracy, a w ust. 2 tego przepisu wprowadziła wyjątek od zasady przewidzianej w ust. 1 stanowiąc, że poza przypadkami określonymi w ust.1 zakłady pracy mogą zatrudniać młodocianych przy lekkich pracach sezonowych i dorywczych, których rodzaj i czas trwania określi w drodze rozporządzenia Rada Ministrów w porozumieniu z Centralną Radą Związków Zawodowych. Wydane w oparciu o powyższą regulację rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1959r. w sprawie zatrudniania młodocianych przy lekkich pracach sezonowych i dorywczych (Dz.U. z 1959r., nr 45, poz.277) zawiera załącznik z wykazem lekkich prac sezonowych i dorywczych dla młodocianych, stanowiąc jednocześnie w §2 ust.2, że zatrudnianie młodocianych nie jest dopuszczalne w zakresie wzbronionym przez przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 26 września 1958r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym. Analiza wykazu lekkich prac sezonowych i dorywczych zawartego w załączniku do w/w rozporządzenia z 28 lipca 1959r. pokazuje, że prace zlecane ubezpieczonemu w w/w okresach wakacyjnych mieściły się w katalogu prac dopuszczonych do wykonywania przez pracowników młodocianych (wycinanie chwastów w polu i przy drogach, pielenie kultur ogrodniczych, suszenie siana na łąkach). W tych okolicznościach sąd uznał , że okresy pracy sezonowej ubezpieczonego od 20 czerwca 1970r. do 25 sierpnia 1970r. i od 20 czerwca 1972r. do 25 sierpnia 1972r. należy zaliczyć do okresu wymaganego do nabycia emerytury. Podobnie ocenić należy okresy pracy ubezpieczonego w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. w kolejnych okresach wakacyjnych – od 20 czerwca 1973r. do 25 sierpnia 1973r. i od 20 czerwca 1974r. do 25 sierpnia 1974r. W okresach tych ubezpieczony był już pełnoletni, ale podobnie jak we wcześniejszych okresach wakacyjnych z chwilą zakończenia roku szkolnego albo nawet kilka dni przed formalnym zakończeniem roku szkolnego rozpoczynał pracę sezonową na rzecz w/w Gospodarstwa i trwała ona do końca wakacji. Suma w/w okresów wakacyjnej pracy sezonowej w wakacje 1970r., 1972r., 1973r. i 1974r. wynosi 8 miesięcy i 28 dni.

W odniesieniu do pozostałych okresów, o których zaliczenie wnioskował ubezpieczony, czyli w odniesieniu do okresu pracy w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. w okresie przerwy w nauce – od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r., a następnie w okresie od 1 listopada 1978r. do 31 marca 1979r., Sąd stwierdził, że okresy te nie podlegają zaliczeniu do okresów wymaganych do nabycia emerytury. W przypadku pierwszego z wymienionych okresów, tj. od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r. Sąd zaznaczył, że przypada on w czasie kiedy ubezpieczony był niepełnoletni (miał 15 lat, a w dniu (...) ukończył 16 rok życia). Oznacza to, że ocena tej pracy w kontekście możliwości zaliczenia jej emerytury musi być dokonana w świetle w/w przepisów dotyczących zatrudniania młodocianych. Z zeznań ubezpieczonego znajdujących potwierdzenie w zeznaniach świadka A. W. (brata ubezpieczonego ) wynika, że w w/w okresie, który przypadał na czas po zakończeniu prac polowych (od 5 listopada 1970r.) ubezpieczony wykonywał pracę w magazynie zbożowym, a od wiosny 1971r. był kierowany również do przesypywania nawozów z przyczepy do siewnika. Oba rodzaje wymienionych prac, tj. prace w magazynach zbożowych i prace przy magazynowaniu, mieszaniu i wysiewie nawozów sztucznych były - w myśl załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 26 września 1958r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym (Dz.U. z 1958r., nr 64, poz.312 ze zm.) wzbronione dla osób młodocianych – dział XIX poz.183 i dział XXIV poz.246. Z zeznań świadka K. T. wynika ponadto, ze okresowo ubezpieczony wykonywał pracę w gorzelni. Tego rodzaju praca również należała w rozpatrywanym okresie do prac wzbronionych młodocianym - dział XIX poz.189 załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 26 września 1958r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym. Z uwagi na to, że w rozpatrywanym okresie od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r. ubezpieczony będąc młodocianym wykonywał prace wzbronione młodocianym stwierdzić należy, że okres ten nie może być zaliczony do okresu wymaganego do nabycia emerytury. Sąd nie może bowiem sankcjonować pracy, która była wykonywana wbrew przepisom prawa ustanowionym w celu ochrony osób młodocianych. Sąd powołał się na pogląd Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wyrażony w wyroku z 31 marca 2016r. w sprawie III AUa 1987/15 (Lex nr 2031193), zgodnie z którym wykonywanie przez młodocianego w wieku poniżej 16 lat, pracy nie wymienionej w załączniku do rozporządzenia z 28 lipca 1959r. w sprawie zatrudniania młodocianych przy lekkich pracach sezonowych i dorywczych nie stanowi okresu składkowego, o którym w art.6 ust.2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W niniejszej sprawie ubezpieczony J. W. w rozpatrywanym okresie nie tylko nie wykonywał pracy zaliczanej do lekkiej pracy sezonowej, ale wykonywał wręcz pracę wzbronioną młodocianym pracownikom.

Do okresu wymaganego do nabycia emerytury nie można ponadto zaliczyć okresu od 1 listopada 1978r. do 31 marca 1979r. Okres ten nie został bowiem przez ubezpieczonego udowodniony. Ubezpieczony podniósł, że w okresie tym wykonywał pracę w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. w magazynie zbożowym. Na potwierdzenie faktu wykonywania tej pracy ubezpieczony nie przedstawił jednak świadectwa pracy, zaświadczenia o zatrudnieniu lub innego dokumentu, który potwierdzałby zatrudnienie ubezpieczonego. Sąd zauważył, że w powyższym okresie ubezpieczony był już pełnoletni (miał 23 lata) i miał za sobą zatrudnienie w Odlewni (...) w S., które trwało do 31 października 1978r. Ubezpieczony podał, że nie zawarto z nim umowy o pracę i dlatego nie jest w stanie przedłożyć dokumentu potwierdzającego fakt tego zatrudnienia. W ocenie Sądu tego rodzaju twierdzenia ubezpieczonego nie dają podstaw do przyjęcia wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia. W ocenie Sądu nie ma podstaw do stwierdzenia, że Państwowe Gospodarstwo Rolne nie zawierało umów z pracownikami (poza omówionymi wyżej przypadkami pracy sezonowej, w szczególności osób małoletnich), tym bardziej, że rok później – w dniu 1 sierpnia 1980r. ubezpieczony zawarł z Państwowym Gospodarstwem Rolnym w S., umowę o pracę na piśmie i przebieg pracy ubezpieczonego udokumentowany jest w aktach osobowych (zielony skoroszyt). Zauważył dodatkowo sąd, że ubiegając się na początku sierpnia 1980r. o pracę w PGR w S., w złożonym kwestionariuszu osobowym datowanym na 1 sierpnia 1980r. ubezpieczony nie wskazał okresu zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S., który miałby przypadać od 1 listopada 1978r. do 31 marca 1979r. (vide: kwestionariusz osobowy z 1 sierpnia 1980r. k.15 części A akt osobowych). Skoro ubiegając się w sierpniu 1980r. o pracę w PGR w S. ubezpieczony nie podaje potencjalnemu pracodawcy, że kilkanaście miesięcy wcześniej był już jego pracownikiem, to w ocenie Sądu (przy braku innych dowodów) nie ma podstaw do przyjęcia, że zatrudnienie takie istotnie miało miejsce.

Sąd stwierdził, że podlegający zaliczeniu do okresu ubezpieczenia, okres pracy sezonowej ubezpieczonego w PGR w S. w wymiarze 8 miesięcy i 28 dni jest niewystarczający do uzupełnienia okresu ubezpieczenia do 25 lat wymaganych do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym (brakujący okres ubezpieczenia do 25 lat wynosi bowiem 1 rok, 5 miesięcy i 17 dni).

Wobec ustalenia, że ubezpieczony nie legitymuje się 25-letnim okresem ubezpieczenia, Sąd uznał za niecelowe omawianie przesłanki dotyczącej stażu pracy w szczególnych warunkach. Jedynie na marginesie wskazał, że okres pracy ubezpieczonego w Odlewni (...) w S. od 1 stycznia 1978r. do 31 października 1978r. na stanowisku operatora urządzeń transportowych - sterowacza w Oddziale (...)odpowiada pracy, o której mowa w wykazie A dział III poz. 21 załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Mając to na uwadze powyższe okoliczności Sąd na podstawie art.477 14 § 1 kpc oddalił odwołanie J. W. jako nieuzasadnione.

Od tego wyroku apelację złożył w imieniu wnioskodawcy jego pełnomocnik zaskarżając wyrok w pkt I oddalającym odwołanie.

Wyrokowi zarzucał:

- naruszenie prawa procesowego - 233 § 1 k.p.c. przez zaniechanie dokonania wszechstronnej oceny zgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego, dokonanie tej oceny z pominięciem istotnej jego części w postaci zeznań świadków i ubezpieczonego z okresu pracy w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. co do:

– rodzaju pracy wykonywanej przez J. W. w czasie od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r. po ukończeniu 15 lat w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S.,

- faktu świadczenia pracy przez J. W. w okresie od 1 listopada 1978r. do 31 marca 1979r. po ukończeniu 18 lat w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S.,

- zaniechanie oceny pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych jako palacza w PGR w S. od 1 grudnia 1994r. do 3 września 1996 r.,

- naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie - art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 4 ust. 4 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze poprzez przyjęcie, że ubezpieczony nie spełnił przesłanek do ustalenia emerytury wobec braku stażu ubezpieczeniowego co najmniej 25 lat pracy, poprzez niezaliczenie do okresów składkowych okresów pracy ubezpieczonego od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r. oraz od 1 listopada 1978r. do 31 marca 1978r. w PGR w S.,

- art. 3 ust. 2 ustawy z 2 lipca 1958r. roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz wstępnym stażu pracy w zw. z § 1 rozporządzenia RM z 26 września 1958 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i w zw. z § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 lipca 1959 roku w sprawie zatrudniania młodocianych przy lekkich pracach sezonowych i dorywczych poprzez ich błędną wykładnie i przyjęcie, że praca ubezpieczonego w okresie od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r. nie podlegała zaliczeniu do okresów wymaganych do nabycia prawa do emerytury z powodu, że tego rodzaju praca należała do prac wzbronionym młodocianym.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżący domagał się zmiany wyroku i decyzji i ustalenie J. W. prawa do emerytury od(...), ewentualne o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył:

Apelacja podlega oddaleniu.

Na etapie postępowania apelacyjnego, spór sprowadza się do kwestii, czy ubezpieczony legitymuje się 25-letnim okresem ubezpieczeniowym, sporne są okresy od 5 listopada 1970 roku do 25 sierpnia 1971 roku oraz od 1 listopada 1978 roku do 31 marca 1978 roku w PGR w S., przy czym bez uwzględnienia obu tych okresów wnioskodawca nie posiada ogólnego stażu wymaganego do przyznania emerytury w wieku obniżonym.

Sąd Apelacyjny nie stwierdza ani naruszenia prawa materialnego, ani sprzeczności w ustaleniach faktycznych Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału. Sąd Okręgowy przeprowadził bardzo dokładne postępowanie dowodowe i ocenił zebrane dowody, przy czym nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c. Ocena tych dowodów nie budzi wątpliwości. Sąd Apelacyjny w podziela zarówno ustalenia faktyczne, jak i wnioskowania prawnicze zawarte w motywach zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji nie zachodzi potrzeba ich powtarzania.

W pierwszej kolejności Sąd Apelacyjny zaznacza, że okres od 1 listopada 1978r. do 31 marca 1979r nie został udowodniony przez skarżącego. Ubezpieczony nie przedstawił żadnego dokumentu, zaświadczenia o zatrudnieniu który potwierdzałby jego pracę. Jak trafnie zauważył Sąd I instancji, w powyższym okresie ubezpieczony posiadał już doświadczenie zawodowe, (wynikające z zatrudnienia w Odlewni (...) w S.), a więc znał formalności związane z nawiązaniem stosunku pracy. Nie ma też podstaw do stwierdzenia, że Państwowe Gospodarstwo Rolne w S. nie zawierało umów z pracownikami (poza przypadkami pracy sezonowej osób małoletnich). Rok później – w dniu 1 sierpnia 1980r. ubezpieczony zawarł z Państwowym Gospodarstwem Rolnym w S., umowę o pracę na piśmie i przebieg jego pracy udokumentowany jest w aktach osobowych. Ubiegając się na początku sierpnia 1980r. o pracę w PGR w S., w złożonym kwestionariuszu osobowym datowanym na 1 sierpnia 1980r. ubezpieczony nie wskazał okresu zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S., który miałby przypadać od 1 listopada 1978r. do 31 marca 1979r. (vide: kwestionariusz osobowy z 1 sierpnia 1980r. k.15 części A akt osobowych). Skoro ubiegając się w sierpniu 1980r. o pracę w PGR w S. ubezpieczony nie podaje potencjalnemu pracodawcy, że kilkanaście miesięcy wcześniej był już jego pracownikiem, to prawidłowo Sąd I instancji przyjął, (przy braku innych dowodów), że nie ma podstaw do przyjęcia, że zatrudnienie takie rzeczywiście miało miejsce.

Mając na względzie powyższe, oraz z uwagi na utrwalone orzecznictwo stanowiące o tym, że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych wymaga dowodów precyzyjnych, jednoznacznych i absolutnie pewnych (por. wyroki Sądu Najwyższego dnia 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 i z dnia 22 listopada 2001 r., I PKN 660/00) stwierdzić należy - że okres ten nie został udowodniony przez wnioskodawcę i jako taki, nie może być też uwzględniony w wymiarze okresów do stażu emerytalnego. Nie jest możliwe przyznanie prawa do emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy.

W tym stanie rzeczy bezprzedmiotowe jest odnoszenie do pozostałych zarzutów apelacji, skoro bez zaliczenia powyższego okresu skarżący nie legitymuje się wymaganym okresem ubezpieczenia.

Tym niemniej, w odniesieniu do okresu pracy w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w S. w trakcie przerwy w nauce – od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r., należy podkreślić, że okresy zatrudnienia młodocianych uważa się za okresy składkowe tylko wtedy, gdy stosunek pracy był nawiązany na warunkach przepisów obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r. Inaczej mówiąc, zatrudnienie (nawiązanie stosunku pracy) niezgodne z warunkami określonymi w wówczas obowiązujących przepisach, nie może być potraktowane jako okres składkowy. Z dniem 21 lipca 1961 r. została zmieniona ustawa z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu przez art. 45 ustawy z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz. U. Nr 32, poz. 160). Zatrudnienie osób, niezgodne z tą ustawą (nie odbywające się na jej warunkach) powoduje, że praca taka nie mogła być zaliczona do uprawnień emerytalnych jako okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach. Prawidłowo więc Sąd Okręgowy stwierdził, że okres ten nie podlega zaliczeniu do okresów wymaganych do nabycia emerytury, skoro przypada on w czasie kiedy ubezpieczony był niepełnoletni (miał 15 lat, a w dniu (...) ukończył 16. rok życia. Praca wskazywana przez wnioskodawcę - w magazynie zbożowym, przesypywanie nawozów z przyczepy do siewnika, były - w myśl załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 26 września 1958r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym (Dz.U. z 1958r., nr 64, poz. 312 ze zm.) wzbronione dla osób młodocianych – dział XIX poz.183 i dział XXIV poz. 246. Również praca w gorzelni należała do prac wzbronionych młodocianym - dział XIX poz.189 załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 26 września 1958r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym. W tym spornym okresie od 5 listopada 1970r. do 25 sierpnia 1971r. ubezpieczony będąc młodocianym nie mógł wykonywać pracy niedozwolonej dla młodocianych pracowników. Nie można więc potraktować wykonywanych przez niego czynności jako okres składkowy, o którym w art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Podnieść należy, że skarżący argumentami przytoczonymi w apelacji w żaden sposób nie podważył zasadności stanowiska Sądu pierwszej instancji.

Apelacja zawiera bowiem jedynie własną ocenę faktów odmienną od przyjętej przez Sąd Okręgowy i interpretację przepisów nie znajdującą potwierdzenia w utrwalonym orzecznictwie sądów, w analogicznych sprawach. Zaskarżony wyrok w pełni odpowiada przepisom prawa, dlatego apelacja nie może być uwzględniona.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.