Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2019 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...)i Skarbowi Państwa - (...) w E.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 18 czerwca 2018 r. sygn. akt I C 585/17

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

K. J. M. G. W.

UZASADNIENIE

Powód R. K. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – (...) kwoty 240.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za wyrządzoną mu krzywdę w związku z publikacją w Internecie listu gończego, zawierającego nieprawdziwe dane odnośnie poszukiwania go za przestępstwo rozpijania małoletniego. Powyższe działanie skutkowało naruszeniem jego dóbr osobistych, w tym naraziło go na utratę w środowisku dobrego imienia i godności osobistej. Przez osoby mu znane był bowiem postrzegany jako przestępca działający na szkodę dzieci, w związku z czym zmuszony był zmienić miejsce zamieszkania.

Pozwany Skarb Państwa – (...)zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podważył zasadność roszczenia powoda zarówno, co do zasady, jak i jego wysokości. Podniósł, że wymieniony nie wykazał zarówno przesłanek odpowiedzialności deliktowej Sądu Rejonowego w Olsztynie, który wydając list gończy nie dopuścił się w żadnego uchybienia proceduralnego, jak też wystąpienia uszczerbku w postaci naruszenia jego dóbr osobistych.

Niezależnie od powyższego, pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia. Wskazał, że wedle oświadczenia samego powoda, miał on powziąć wiedzę na temat publikacji w Internecie listu gończego na początku 2012 r., a zatem minął już 3-letni termin przedawnienia z art. 442 ¹ § 1 k.c.

Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2018 r. Sad Okręgowy w Olsztynie oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 10.800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Z ustaleń tego Sądu wynika, że wyrokiem (...) z dnia 24 maja 1990 roku w sprawie II K 22/90 R. K. został uznany winnym popełnienia przestępstwa z art. 208 k.k. w zw. z art.11 § 1 k.k. w zw. z art. 208 k.k. w zw. z art. 60 § 2 k.k. w zw. z art. 58 k.k., polegającego na tym, że działając wspólnie i w porozumieniu z A. C. w warunkach przestępstwa ciągłego, dokonując włamań zagarnęli mienie prywatne o łącznej wartości 2.411.700 zł, a nadto usiłowali zagarnąć mienie o nieustalonej wartości,

Postanowieniem z dnia 13 maja 2011 r. (...) w sprawie VII WP 341/1 990, II K 22/90 zarządził poszukiwanie skazanego R. K. listem gończym, z uwagi na ukrywanie się wymienionego przed wymiarem sprawiedliwości. W części wstępnej omawianego orzeczenia Sąd wskazał, jako podstawę prawną skazania R. K. art. 208 d.k.k. w zw. z art.11 § 1 d.k.k. w zw. z art. 208 d.k.k. w zw. z art. 60 § 2 d.k.k. w zw. z art. 58 d.k.k.

Jednocześnie Sąd zarządził publikację treści listu gończego, wizerunku skazanego i danych personalnych w Internecie. Czynności w tym zakresie wykonywał właściwy organ prowadzący postępowanie poszukiwawcze.

W 2012 r. powód dowiedział się, że w Internecie jest zamieszczony list gończy dotyczący jego osoby. Jak wynika z dołączonego do pozwu wydruku komputerowego, w dniu 2 marca 2017 r. o godz. 11.08, ze strony internetowej (...) miała zostać wygenerowana informacja dotycząca osoby R. K., z której wynika, że wymieniony był poszukiwany w na podstawie art. 208, tj. z przyczyny rozpijania małoletniego.

Oczywistym jest przy tym, że skrót „d.k.k.” użyty przez(...) w przedmiotowym postanowieniu, jak też w treści listu gończego, na określenie przepisów kodeksu karnego oznacza „dawny kodeks karny” i odnosi się do ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94 ze zm.), a zatem ustawy obowiązującej przed datą wejścia w życie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.), tj. w dacie popełnienia przez R. K. przypisanych mu wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 24 maja 1990 roku, sygn. akt II K 22/90, przestępstw.

Z żadnych dowodów nie wynika natomiast, aby w ramach listu gończego (...)jako podstawę poszukiwań wskazywał przestępstwo rozpijania małoletniego z art. 208 Kodeksu karnego z 1997 r.

Podstawę roszczenia powoda stanowiły przepisy art. 24 § 1 k.c. i art. 448 k.c.

Zdaniem Sądu Okręgowego, istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do oceny, czy (...)dopuścił się, w związku z zarządzeniem poszukiwań powoda listem gończym, naruszenia jego dóbr osobistych oraz czy działania te cechowała bezprawność w rozumieniu art. 23 k.c. w zw. z art. 24 k.c. Pozwany nie kwestionował samego faktu wydania postanowienia z dnia 13 maja 2011 r., sygn. akt VII WP 341/1 990, ale negował, iż na skutek powyższego spowodowane zostało zdarzenie generujące powstanie roszczenia o ochronę dóbr osobistych powoda.

Dalej stwierdził, że żaden dowód przedstawiony w sprawie nie wskazuje, aby w ramach wydanego listu gończego (...)jako podstawę poszukiwań wskazywał przestępstwo rozpijania małoletniego z art. 208 k.c. z 1997 r. Dlatego też nie sposób przyjąć, aby powód – w wyniku czynności podejmowanych we wskazanej jednostce organizacyjnej pozwanego w postępowaniu wykonawczym, w ramach którego zarządzono poszukiwania listem gończym – doznał bezprawnego naruszenia dóbr osobistych w postaci dobrego imienia, czy też godności osobistej.

Oceny tej nie zmienia fakt ujawnienia w Internecie informacji dotyczącej jego osoby, z której wynika, że był poszukiwany w związku ze skazaniem go za czyn z art. 208, tj. rozpijanie małoletniego. Odpowiedzialnym za te działanie nie był (...). Nie wynika to w szczególności z dołączonego do pozwu wydruku, w którego treści (...) nie pojawia się w żadnym kontekście.

Niezależnie od powyższego, roszczenie powoda o zadośćuczynienie wynikłej z tego krzywdy Sąd Okręgowy uznał za przedawnione, zaś podniesiony przez pozwanego w tym zakresie zarzut za prowadzący do oddalenia powództwa.

Z pozwu wynika bowiem, że wiedzę o zamieszczeniu w Internecie danych, mających naruszać jego dobra osobiste, powód powziął w 2012 r. Odpowiedzialność pozwanego miałaby charakter odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego. Stosownie do art. 442 ¹ § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Roszczenia powoda związane z ujawnieniem nieprawdziwych danych o jego osobie w Internecie, przedawniałyby się zatem najpóźniej z końcem 2015 r., w którym upłynęły trzy lata od daty, w której powziął wiadomość o ich publikacji i przekonanie, że odpowiada za to pozwana jednostka Skarbu Państwa. Pozew został wniesiony niemal dwa lata po upływie terminu przedawnienia (październik 2017 r.). Zgodnie z art. 117 § 2 k.c. po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, a pozwany uczynił to podnosząc zarzut przedawnienia w odpowiedzi na pozew.

O kosztach procesu, z uwagi na wynik sprawy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. 2016, poz. 2261) w zw. z § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015, poz. 1804), zasądzając od R. K. na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 10.800 zł.

Powód zaskarżył powyższy wyrok nieformalną apelacją w całości. Nie zgodził się z tym, że jego roszczenie uległo przedawnieniu. Podniósł, iż list gończy zamieszczony był w Internecie przez okres sześciu lat, w związku z czym naruszenie jego dóbr osobistych było czynem o charakterze ciągłym.

W apelacji skarżący powołał się nadto na normę art. 121 pkt. 4 k.c., argumentując, że z powodu „siły wyższej” doznał przeszkody w dochodzeniu roszczenia przed sądem.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona.

Na wstępie należy stwierdzić, że niniejsza sprawa wiąże się z działalnością dwóch jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa, a mianowicie Sądu Rejonowego w Olsztynie, który wydał zarządzenie o opublikowaniu listu gończego oraz Komendę Powiatową Policji w E., która wykonała to zarządzenie, zamieszczając na stronie internetowej nieprawdziwą informację, jakoby powód był poszukiwany listem gończym w związku ze skazaniem go za czyn z art. 208 k.k. tj. rozpijanie małoletniego.

Dlatego też Sąd Apelacyjny wezwał Komendę Powiatową Policji w E. do udziału w sprawie jako właściwą statio fisci Skarbu Państwa obok dotychczasowej jednostki organizacyjnej tj. Sądu Rejonowego w Olsztynie, kierując się w tym względzie utrwalonym zapatrywaniem prawnym, wyrażonym m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28.03.2017 r., II CSK 320/16 oraz postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 05.04.2013 r., III CZP 14/13.

Przechodząc do oceny kwestii przedawnienia dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia, trzeba podkreślić, że sam powód w pozwie stwierdził, co następuje: „….W początku roku 2012 zostałem powiadomiony przez osobę znajomą telefonicznie, że w Internecie na stronie „Policja pl. osoby poszukiwane” jest umieszczony list gończy z moim zdjęciem i danymi osobowymi. Odszukałem tę stronę i stwierdziłem, że faktycznie jest taki list gończy wydany przez (...) VIII Wydział Karny…”.

Przytoczonej wypowiedzi nie można potraktować inaczej, jak jednoznacznego twierdzenia powoda o tym, że już w 2012 roku dowiedział się on nie tylko o zdarzeniu, z którym wiąże naruszenie jego dóbr osobistych (opublikowanie w Internecie listu gończego), ale także o jednostkach organizacyjnych Skarbu Państwa, odpowiadających za opublikowanie listu gończego tej treści, a tym samym obowiązanych do ewentualnego naprawienia wyrządzonej mu na skutek tego zdarzenia krzywdy.

Sąd Apelacyjny dostrzega przy tym, że źródłem hipotetycznej krzywdy powoda był czyn o charakterze ciągłym, skoro przedmiotowy list gończy zamieszczony był na stronie internetowej policji jeszcze 02.03.2017 r. Jednak na bieg trzyletniego terminu przedawnienia liczonego od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do naprawienia (art. 442 ¹ § 1 k.c.) powyższa okoliczność wpływa jedynie w ten sposób, że po upływie dziesięciu lat od ustania czynu o charakterze ciągłym będącego źródłem szkody (art. 442 ¹ § 1 zdanie drugie k.c.), kończy bieg – jeżeli się rozpoczął – również ten trzyletni termin (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08.05.2014 r, V CSK 370/13 i powołane tam orzecznictwo).

Sąd Apelacyjny nie dostrzegł natomiast usprawiedliwionych względów do zastosowania w niniejszej sprawie art. 5 k.c. Nie przemawiają bowiem za tym ani stosunkowo długi okres bezczynności powoda w dochodzeniu roszczenia; ani też w istocie rzeczy nie są znane przyczyny tej zwłoki. W tych okolicznościach uprawnionym wydaje się wniosek, że rzeczywista przyczyna opóźnienia w dochodzeniu roszczenia leżała po stronie powoda, który po prostu unikał jakichkolwiek kontaktów z sądami, ponieważ ukrywał się przed organami wymiaru sprawiedliwości, chcąc uchylić się od kary wymierzonej mu prawomocnym wyrokiem za popełnione czyny.

Nie sposób jednak przyjąć, że takie zachowanie stanowi usprawiedliwioną przyczyną zwłoki w dochodzeniu roszczenia o charakterze majątkowym, czy też „siłę wyższą” w rozumieniu art. 121 pkt. 4 k.c.

Skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia stanowi wystarczającą podstawę do oddalenia powództwa, w związku z czym nie ma potrzeby rozważania, czy spełnione zostały wszystkie inne podstawy odpowiedzialności jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa, występujących w tej sprawie po stronie pozwanej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda na podstawie art. 485 k.c.

O kosztach procesu instancji odwoławczej orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, wyrażoną w art. 98 k.p.c.

Jarosław Marek Kamiński K. G. W.