Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 1942/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2018 r., Sąd Rejonowy w Pabianicach zasądził od pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej (...) położonej przy ul. (...) w P. na rzecz powoda Gminy Miejskiej P. kwotę 1.853,09 zł z odsetkami:

1.  od kwoty 298,89 zł: odsetki ustawowe od dnia 15 listopada 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

2.  od kwoty 119,56 zł: odsetki ustawowe od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

3.  od kwoty 179,33 zł: odsetki ustawowe od dnia 1 kwietnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

4.  od kwoty 179,33 zł: odsetki ustawowe od dnia 1 lipca 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

5.  od kwoty 179,33 zł: odsetki ustawowe od dnia 1 października 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

6.  od kwoty 179,33 zł: odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

7.  od kwoty 179,33 zł: odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty;

8.  od kwoty 179,33 zł: odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia zapłaty;

9.  od kwoty 179,33 zł: odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 października 2016 r. do dnia zapłaty;

10.  od kwoty 179,33 zł: odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty

oraz kwotę 930 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 17 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2015 r., poz. 1895 z późn. zm.) poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji, brak przyjęcia, że roszczenie o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z terenu należącego do strony powodowej, na której zostały zlokalizowane pojemniki na odpady, powinno być dochodzone przeciwko poszczególnym właścicielom lokali w pozwanej Wspólnocie z uwagi na fakt, iż przedmiotowy teren nie wchodzi w skład majątku wspólnego;

b)  art. 4 ust. 3a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 1997 r., Nr 115, poz. 741, z późn. zm.), zawierającego definicję działki budowlanej, poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji, brak ustalenia, że działka gruntu, na której jest posadowiony budynek mieszkalny, położony przy ul. (...) w P., nie spełnia wymogów działki budowlanej, pozwalających na racjonalne korzystanie z posadowionego na niej budynku, co skutkuje niemożnością ustawienia w jej granicach m. in. pojemników na odpady w wymaganych przez przepisy prawa odległościach od okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi;

c)  art. 209a ust. 2 i ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji, nie ustalenie, że Gmina Miejska P. działała z pominięciem wskazanych przepisów prawnych, co polegało na podaniu przyczyny nie wskazanej w ich treści jako uzasadnienia odmowy zaspokojenia roszczenia pozwanej Wspólnoty o przeniesienie w drodze umowy sprzedaży prawa własności nieruchomości gruntowej przyległej celem doprowadzenia działki, na której jest posadowiony budynek mieszkalny przy ul. (...), do wymogów działki budowlanej;

d)  art. 37 ust. 2 pkt 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji, brak ustalenia, że Gmina Miejska P. w odpowiedzi na żądanie ze strony pozwanej Wspólnoty o sprzedaż terenu przyległego, była uprawniona do zbycia tego terenu w trybie bezprzetargowym, nie zaś jedynie do jego oddania w użyczenie bądź dzierżawę;

e)  art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 1996 r., Nr 132, poz. 622, z późn. zm.) poprzez jego niezastosowanie i brak ustalenia, że Gmina Miejska P. przejęła obowiązek właścicieli nieruchomości, określony w art. 5 w/w ustawy, poprzez wyposażenie nieruchomości przy ul. (...) w P. w pojemniki na odpady, które do niej należą na podstawie umowy dzierżawy, zawartej z podmiotem odbierającym odpady – (...) – REGION Sp. z o.o. – oraz pobieranie opłat za odebranie odpadów;

f)  art. 5 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że Gmina Miejska P., dochodząc odszkodowania za bezumowne korzystanie z terenu, na którym są posadowione pojemniki przeznaczone na składowanie odpadów gromadzonych przez członków pozwanej Wspólnoty, nie naruszyła zasad współżycia społecznego, podczas gdy strona powodowa pobiera opłatę za odebranie odpadów, co powoduje, że dodatkowe obciążenie Wspólnoty opłatą (odszkodowaniem za bezumowne korzystanie z terenu) – zwłaszcza w świetle niedysponowania przez pozwaną terenem pozwalającym na ustawienie pojemników na odpady z zachowaniem odległości przewidzianych przepisami prawa) – stanowi nadużycie przysługującego stronie powodowej prawa z punktu widzenia naruszenia zasad współżycia społecznego;

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c., mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez:

a)  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i nieuwzględnienie pisma z dnia 19 maja 2014 r., wystosowanego przez Naczelnika Wydziału (...) Urzędu Miejskiego P. J. M. – i w konsekwencji, swobodne przyjęcie, że pozwana Wspólnota Mieszkaniowa ma zdolność prawną w zakresie należącego do Gminy terenu pod pojemnikami na odpady, pomimo że nie stanowi on majątku wspólnego i że pozwana może odpowiadać za bezumowne korzystanie z terenu gminnego, podczas gdy odszkodowanie za bezumowne korzystanie z terenu powinno być dochodzone przeciwko poszczególnym właścicielom lokali z uwagi na fakt, iż teren pod pojemnikami na odpady nie wchodzi w skład majątku wspólnego;

b)  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolne przyjęcie – na podstawie zeznań świadków K. M. i A. S. – że pozwana Wspólnota nie skorzystała z uprawnienia, o którym mowa w art. 209a ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami i nie wystąpiła do powodowej Gminy z roszczeniem o przeniesienie własności przyległej nieruchomości gruntowej celem doprowadzenia działki, na której posadowiony jest budynek mieszkalny, położony przy ul. (...), do wymogów działki budowlanej, podczas gdy z zeznań tychże świadków wynika wyraźnie, że strona pozwana wystąpiła z takim roszczeniem;

c)  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i nieuwzględnienie pisma z dnia 29 kwietnia 2016 r., wystosowanego przez Prezydenta Miasta P. G. M. – stanowiącego odpowiedź powodowej Gminy na zgłoszone roszczenie o sprzedaż przyległej nieruchomości gruntowej celem doprowadzenia działki, na której posadowiony jest budynek mieszkalny, położony przy ul. (...), do wymogów działki budowlanej (znak pisma GN. (...)-3/11), którego treść dowodzi podania przez Gminę – jako uzasadnienie decyzji odmownej – przyczyny nieprzewidzianej w art. 209a ustawy o gospodarce nieruchomościami;

d)  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolne przyjęcie, że strona pozwana ograniczyła się tylko do próby narzucenia Gminie własnego rozwiązania w zakresie oddania terenu pod składowanie pojemników na odpady, a po jego niezaakceptowaniu przez Gminę, do odmowy podpisania umowy użyczenia/dzierżawy, podczas gdy pozwana Wspólnota w treści pisma z dnia 19 listopada 2014 r., wystosowanego do powodowej Gminy za pośrednictwem dyrektora Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w P., podała powody nie podpisania umowy użyczenia proponowanego terenu przyległego.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, apelująca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, jak również zasądzenia od strony pozwanej zwrotu kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, powódka wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się bezzasadna.

Tytułem wstępu stwierdzić należy, że Sąd odwoławczy w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji, przyjmując je za własne i czyniąc integralną częścią poniższych rozważań. W konsekwencji, Sąd Okręgowy nie widzi konieczności ich ponownego, szczegółowego przytaczania.

Przystępując do rozpoznania wywiedzionego środka odwoławczego, w pierwszej kolejności koniecznym jest wskazanie, że jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania dowodowego, mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń o naruszeniu przepisów prawa materialnego.

Zgodnie z treścią art. 233 § 1 k.p.c., którego naruszenie zarzuca Sądowi I instancji apelująca, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów, o której mowa w cytowanym przepisie, polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych, i ostateczne ustalenie stanu faktycznego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności i mocy dowodów, przeprowadzonych w danej sprawie, wyraża istotę sądzenia w części, obejmującej ustalenie faktów, albowiem obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego, powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego, wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego, dało się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (vide: Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, który to pogląd Sąd Okręgowy w pełni podziela ). Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może również polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dlań oceny materiału dowodowego, jak również na tym, że określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżącego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906, jak również wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008 r., sygn. akt I ACa 205/08, L.).

W kontekście powyższych uwag stwierdzić należy, że wbrew twierdzeniom apelującego, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że nie można podzielić zarzutu strony skarżącej, jakoby Sąd I instancji, przyjmując, że pozwana ma zdolność prawną w zakresie należącego do powódki terenu, znajdującego się pod pojemnikami na odpady i że to ona, a nie poszczególni właściciele lokali, może odpowiadać za bezumowne korzystanie z w/w terenu, przekroczył granice swobodnej oceny dowodów. Podkreślić bowiem w tym miejscu trzeba, iż opisana wyżej kwestia stanowiła już przedmiot rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w Łodzi – w sprawie o sygn. akt III Cz 396/18. Sąd Okręgowy w obecnym składzie podziela ten pogląd, co oznacza, że stoi na stanowisku, iż do czynności, związanych z zarządzaniem nieruchomością wspólną należy korzystanie z nieruchomości sąsiedniej, polegające na składowaniu w jej obrębie pojemników na odpady. Nie budzi bowiem wątpliwości, iż taki sposób korzystania z sąsiedniej nieruchomości jest powiązany funkcjonalnie z gospodarowaniem nieruchomością wspólnoty.

Ze wskazanych wyżej względów na uwzględnienie nie zasługuje także zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego w postaci art. 17 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2015 r., poz. 1895 z późn. zm.).

Odnosząc się natomiast do pozostałych zarzutów apelującej, dotyczących zarówno innych przejawów naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa procesowego w postaci art. 233 § 1 k.p.c., jak i licznych naruszeń prawa materialnego, podnieść należy, iż apelująca zdaje się całkowicie ignorować okoliczność, stanowiącą sedno niniejszej sprawy. A jest nią niekwestionowany przez obie strony fakt, iż pozwana Wspólnota Mieszkaniowa bezumownie korzysta z części działki nr (...), stanowiącej własność powodowej Gminy. W konsekwencji, w sytuacji, gdy powódka żąda z tego tytułu wynagrodzenia, pozwana ma obowiązek jego uiszczenia.

Przeprowadzone przed Sądem I instancji postępowanie dowodowe nie wykazało, by pozwana mogła się z tego obowiązku zwolnić. Nawet bowiem gdyby przyjąć, że strony łączyła niegdyś ustna umowa bezpłatnego użyczenia terenu pod pojemniki na odpady – czego jednak pozwanej Wspólnocie Mieszkaniowej nie udało się dowieść – to uznać trzeba, że wzywając pozwaną do zapłaty za bezumowne korzystanie z części działki nr (...) o pow. 3,24 m 2, powódka ową umowę wypowiedziała. Co więcej, z materiału dowodowego, zgromadzonego w sprawie, będącej przedmiotem kontroli instancyjnej, wynika, że mimo kilkuletnich negocjacji, w toku których powodowa Gmina składała Wspólnocie propozycje, zmierzające do zapewnienia jej warunków do składowania pojemników na odpady (m. in. propozycję bezpłatnego użyczenia działki nr (...) w zamian za uiszczanie podatku od powierzchni użytkowanego terenu oraz składek na ubezpieczenie OC), lecz pozwana każdorazowo odmawiała. Pozwana występowała z własnymi propozycjami (m. in. dzierżawa części działki nr (...), tj. gruntu znajdującego się wyłącznie pod pojemnikami na odpady, albo nabycie działki nr (...)), lecz one z kolei nie spotkały się z aprobatą powódki. W tym miejscu podkreślenia wymaga, że Sąd odwoławczy w pełni podziela pogląd Sądu Rejonowego, iż powódka miała prawo nie zgodzić się na propozycje pozwanej Wspólnoty, albowiem jest to przywilej, a zarazem dobra wola właściciela gruntu.

Pozwana Wspólnota nie wykazała również, by skorzystała z możliwości, o której mowa w art. 209a ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 1997 r., Nr 115, poz. 741, z późn. zm.). Podnieść bowiem należy, że wbrew twierdzeniom skarżącej, świadek K. M. w swoich zeznaniach w ogóle nie odnosi się do tej kwestii, z kolei świadek A. S. wprost przyznaje, iż pozwana nie występowała z wnioskiem do powodowej Gminy o przeniesienie na nią – w trybie art. 209a ust. 1 w/w ustawy – własności działki nr (...), na której posadowione są pojemniki na odpady (zeznania świadka A. S. – 00:46:55 – 00:50:09 – k. 178 akt).

Wobec powyższego, należy zgodzić się z Sądem I instancji, iż pozwana – jako posiadacz samoistny w złej wierze – ma obowiązek uiszczać na rzecz powódki odszkodowanie za bezumowne korzystanie z gruntu, stanowiącego jej własność.

W kwestii rzekomego naruszenia przez Sąd Rejonowy prawa materialnego w postaci art. 5 k.c., podnieść trzeba, że zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, podzielany również przez Sąd Okręgowy, zgodnie z którym o nadużyciu prawa podmiotowego decydują obiektywne kryteria oceny w postaci sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem prawa podmiotowego. Zastosowanie tego przepisu nie może prowadzić do modyfikacji normy prawnej, ani do nabycia prawa lub jego zniweczenia. Uwzględnienie zarzutu nadużycia prawa podmiotowego oznacza jedynie, że w konkretnych okolicznościach faktycznych, ocenianych na gruncie konkretnej sprawy, przyznane normą prawną istniejące prawo podmiotowe zostaje zakwalifikowane jako wykonywane bezprawnie i w konsekwencji nie podlega ochronie. Stwierdzenie, że powód nadużywa prawa podmiotowego, wymaga przy tym ustalenia okoliczności pozwalających skonkretyzować, które działania pozostają w sprzeczności z normami moralnymi godnymi ochrony i przestrzegania w stosunkach społecznych. (tak m. in. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 27 lipca 2017 roku, sygn. akt I ACa 1113/16, L., czy Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 19 października 2017 roku, sygn. akt I ACa 534/17, L.).

Przenosząc powyższe na grunt sprawy, będącej przedmiotem analizy, w pierwszej kolejności wskazać należy, że obowiązkiem każdej gminy jest dochodzenie należności, związanych z gospodarowaniem gminnymi nieruchomościami. Nie można zatem czynić powódce zarzutu z tego, iż skorzystała wobec pozwanej z przysługującego jej prawa. Co więcej – o czym już była mowa wyżej – powodowa gmina wykazywała wolę porozumienia się z pozwaną Wspólnotą w kwestii gruntu niezbędnego pozwanej do tego, aby posadowić na nim pojemniki na odpady. Pozwana nie wyraziła jednak zgody na żadną z propozycji strony powodowej, a jednocześnie odmówiła zapłaty za bezumowne korzystanie z gruntu gminy. W tych okolicznościach nie może być mowy o tym, że powódka, domagając się zapłaty za bezumowne korzystanie z w/w gruntu, naruszyła zasady współżycia społecznego. Podkreślenia wymaga, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala sformułować wniosek, iż w zbliżonej do pozwanej sytuacji były liczne wspólnoty mieszkaniowe na terenie miasta P., lecz spośród nich jedynie pozwana nie jest w stanie dojść z powodową gminą do porozumienia.

Uwzględniając powyższy wywód, stwierdzić trzeba, że apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, w związku z czym, w oparciu o art. 385 k.p.c., podlegać musiała oddaleniu.

Wobec oddalenia apelacji w całości, strona skarżąca, jako strona przegrywająca postępowanie apelacyjne, w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zobowiązana została do zwrotu stronie powodowej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, tj. kwoty 450 zł, której wysokość ustalono na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 30 stycznia 2018 r., poz. 265).