Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2019 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 maja 2019 roku w L.

sprawy W. R.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

o wysokość renty inwalidzkiej

z udziałem Rzecznika Praw Obywatelskich, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Stowarzyszenia Komendantów Policji Polskiej

na skutek odwołania W. R.

od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

z dnia 28 czerwca 2017 roku znak (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala W. R. wysokości renty inwalidzkiej od dnia 1 października 2017 roku w wysokości obowiązującej do dnia 30 września 2017 roku wraz z przysługującymi wzrostami i dodatkami;

II.  zasądza od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na rzecz W. R. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 498/19

UZASADNIENIE

Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. decyzją z dnia 28 czerwca 2017 roku powołując się na treść art. 22a w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2016, poz. 708 ze zm.) oraz na podstawie otrzymanej z IPN informacji nr 389800/2017, ponownie ustalił od dnia 1 października 2017 roku wysokość renty inwalidzkiej W. R. na kwotę 1000 złotych brutto. W uzasadnieniu wskazał, że renta inwalidzka II grupy zgodnie z art. 22a ust. 2 ustawy wynosi 1000 złotych. W punkcie 13 powołał się na okres służby na rzecz totalitarnego państwa, określonej w art. 13b ustawy od 1 lutego 1983 roku do 15 lipca 1983 roku (decyzja z dnia 28 czerwca 2017 roku- akta MSWIA).

W dniu 13 lipca 2017 roku W. R. złożył odwołanie od powyższej decyzji, czym zainicjował postępowanie przed Sądem Okręgowym w Warszawie XIII Wydziałem Ubezpieczeń Społecznych. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, w tym przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Wniósł o ponowne ustalenie wysokości emerytury za okres służby w policji to jest od 1 lutego 1983 roku do 15 lipca 1983 roku, a także o zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania według norm przepisanych (odwołanie k. 5-24 a.s.). W uzupełnieniu odwołania wskazał, że w okresie od 1 lutego 1983 roku do 15 lipca 1983 roku był rencistą II grupy inwalidzkiej, od dnia 8 lutego 1983 roku nie służył na rzecz totalitarnego państwa. Wywodził również, że powierzone mu stanowisko Zastępcy Kierownika Komisariatu Milicji Obywatelskiej do spraw P.-Wychowawczych nie zostało wymienione w ustawie (k. 40 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. wniósł o jego oddalenie podnosząc, że środkiem dowodowym potwierdzającym datę i podstawę zwolnienia ze służby oraz okres służby jest zaświadczenie o przebiegu służby, sporządzone na podstawie akt osobowych funkcjonariusza, wystawione przez właściwe organy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu lub Państwowej Straży Pożarnej. Wskazał, że informacja o przebiegu służby była równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby sporządzanym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy i jest ona wiążąca dla organu rentowego (odpowiedź na odwołanie k. 26-30 a.s.).

Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2018 roku w sprawie III AUo 296/18 Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowił wyznaczyć do rozpoznania Sąd Okręgowy w Lublinie (postanowienie k. 53-59 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 21 listopada 2018 roku odwołujący podtrzymywał stanowisko prezentowane w sprawie i wniósł o zmianę w całości decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. o ponownym ustaleniu inwalidzkiej renty policyjnej poprzez przywrócenie świadczenia rentowego w dotychczasowej wysokości określonej w decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA o waloryzacji policyjnej renty inwalidzkiej z dnia 27 lutego 2017 roku, to jest w kwocie 3 493,28 złotych brutto (pismo k. 63-82 a.s.).

Pozwany organ rentowy w piśmie z dnia 8 marca 2019 roku wnosił o zawieszenie postepowania z uwagi na skierowanie do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego na dotyczącego zgodności z konstytucją przepisów na podstawie których wydano zaskarżoną decyzję (k. 84 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 18 marca 2019 roku swój udział w sprawie zgłosił Rzecznik Praw Obywatelskich, który wniósł o uwzględnienie odwołania. Wskazał, że po zdarzeniu z dnia 8 lutego 1982 roku odwołujący nie pełnił służby w Milicji Obywatelskiej. Pomimo przeniesienia go z dniem 1 lutego 1983 roku na stanowisko Kierownika Komisariatu Milicji Obywatelskiej w Ł. do spraw polityczno-wychowawczych, z uwagi na orzeczoną grupę inwalidzką, nigdy nie wykonywał służby związanej z powierzoną funkcją. Wywodził również, że organ rentowy nie wykazał, by W. R. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, (pismo k. 90-102 a.s.).

W dniu 14 maja 2019 roku Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła w sprawie opinię amicus curie (przyjaciela Sądu), w którym wniosła o zmianę decyzji Wskazała między innymi, że z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy wynika, że W. R. nigdy nie wykonywał czynności na stanowisku związanym z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa (pismo k. 126-137,150-157 a.s.).

W dniu 13 maja 2019 roku Stowarzyszenie Komendantów Policji Polskiej we W. na podstawie art. 8 w zw. z art. 63 k.p.c. złożyło pismo przedstawiając pogląd w sprawie. W konkluzji Stowarzyszenie wniosło o zmianę zaskarżonej decyzji podnosząc, że w okresie wskazanym w informacji z IPN odwołujący nie wykonywał żadnych zadań służbowych w formacjach zmilitaryzowanych, gdyż przebywał na zwolnieniach lekarskich i był poddany długotrwałej rehabilitacji (pismo k. 120-124, 158-162 a.s.).

Na rozprawie w dniu 15 maja 2019 roku pełnomocnik odwołującego popierał odwołanie i wnosił o zasądzenie kosztów procesu według norm prawem przepisanych. Oponował co do wniosku o zawieszenie postępowania. Pełnomocnik organu rentowego wnosił o oddalenie odwołania. Podtrzymał wniosek o zawieszenie postępowania.

Pełnomocnik Rzecznika Praw Obywatelskich podtrzymał stanowisko wyrażone w złożonych pismach, oponując co do zawieszenia postępowania. Pełnomocnik Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji (protokół rozprawy k. 163v a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. R. od dnia 1 czerwca 1972 roku był funkcjonariuszem Milicji Obywatelskiej. Na podstawie rozkazu personalnego z dnia 10 czerwca 1972 roku został przyjęty na stanowisko milicjanta na wolny etat dzielnicowego (...) Ł.. Na podstawie rozkazu personalnego z dnia 20 października 1972 roku został odwołany z zajmowanego stanowiska i powołany z dniem 15 października 1972 roku na stanowisko milicjanta na wolny etat inspektora doskonalenia zawodowego (...) Ł.. Rozkazem personalnym z dnia 1 października 1973 roku został odwołany z zajmowanego stanowiska i mianowany z dniem 1 października 1973 roku na stanowisko referenta referatu operacyjno-dochodzeniowego (...) Ł.. Rozkazem personalnym numer 233/75 z dnia 31 maja 1975 roku W. R. został z dniem 1 czerwca 1975 roku przekazany do dyspozycji (...) B.. Następnie rozkazem personalnym numer 014/75 z dnia 24 lipca 1975 roku odwołujący został przeniesiony służbowo i mianowany z dniem 1 czerwca 1975 roku na stanowisko młodszego inspektora sekcji włamań i kradzieży Wydziału Kryminalnego (...) B..

Rozkazem personalnym numer 091/75 z dnia 16 grudnia 1975 roku został odwołany z zajmowanego stanowiska i mianowany z tym dniem na stanowisko inspektora sekcji zabójstw i rozbojów Wydziału Kryminalnego (...) B. (rozkazy personalne- kopia akt osobowych w wersji elektronicznej IPN Lu 277/6- koperta k. 44 a.s.).

W dniu 8 lutego 1982 roku w czasie pełnienia służby, podczas pościgu za przestępcą W. R. został postrzelony. Odniósł ciężkie rany postrzałowe brzucha, ramienia, głowy i szyi. Od 8 lutego 1982 roku do 15 lipca 1983 roku przebywał na leczeniu szpitalnym w Szpitalu (...) w L. (aktualnie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w L.), następnie był poddawany rehabilitacji w sanatoriach. Pozostawał w leczeniu ambulatoryjnym.

Rozkazem personalnym numer (...) z dnia 14 lipca 1982 roku W. R. został odwołany z zajmowanego stanowiska i mianowany na stanowisko starszego inspektora grupy obyczajowej Wydziału Kryminalnego (...) B. z dniem 1 lipca 1982 roku (rozkaz personalny- kopia akt osobowych w wersji elektronicznej IPN Lu 277/6 – koperta k. 44 a.s.).

Orzeczeniem numer 44/0/82 z dnia 31 lipca 1982 roku stwierdzono u odwołującego 80% uszczerbku na zdrowiu w związku z wypadkiem przy pracy.

W dniu 10 października 1982 roku W. R. zwrócił się z wnioskiem do Naczelnika Wydziału Kadr Komendy Wojewódzkiej o skierowanie do Komisji Lekarskiej celem stwierdzenia jego przydatności do dalszej służby.

Orzeczeniem nr 107/83 z dnia 21 marca 1983 roku stwierdzono, że wymieniony jest niezdolny do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia, nadto niezdolny do wykonywania zatrudnienia i do zarobkowania w normalnych warunkach, a także niezdolny do wykonywania jakiegokolwiek zatrudnienia. Z tego powodu W. R. został zaliczony dnia 8 listopada 1982 roku do drugiej grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia oraz do drugiej grupy inwalidów w związku ze służbą. W orzeczeniu wskazano, że inwalidztwo istnieje u badanego od 8 lutego 1982 roku (orzeczenie nr 107/83 Wojewódzkiej Komisji Lekarskiej przy Zarządzie (...) i Spraw Socjalnych (...) w L. z dnia 21 marca 1983 roku- kopia akt osobowych w wersji elektronicznej IPN Lu 277/6 koperta k. 44 a.s., k. 66-68 a.s.).

W trakcie niezdolności do pracy rozkazem personalnym Naczelnika Wydziału Kadr (...) w B. numer 029/83 z dnia 23 lutego 1983 roku W. R. został odwołany z zajmowanego stanowiska, przeniesiony służbowo i mianowany z dniem 1 lutego 1983 roku na stanowisko Zastępcy Kierownika Komisariatu Milicji Obywatelskiej w Ł. do spraw P.-Wychowawczych (rozkaz personalny- kopia akt osobowych w wersji elektronicznej IPN Lu 277/6- koperta k. 44 a.s.).

Przeniesienie służbowe nastąpiło z inicjatywy Naczelnika Wydziału Kryminalnego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w B., który wnioskował o odwołanie W. R. z zajmowanego stanowiska w wydziale kryminalnym. Mianowanie na stanowisko Zastępcy Kierownika Komisariatu Milicji Obywatelskiej w Ł. do spraw P.-Wychowawczych, nastąpiło bez zgody wnioskodawcy, na podstawie rozkazu służbowego. W. R. z uwagi na całkowitą niezdolność do pełnienia służby nie objął powierzonej mu funkcji, nie wykonywał żadnych czynności z nią związanych. Po wypadku z dnia 8 lutego 1982 roku odwołujący przebywał stale na zwolnieniach lekarskich i nie powrócił do służby (książka zdrowia funkcjonariusza MO k. 12-14 a.s., zeznania wnioskodawcy k. 164-164v a.s., k. 165-165v a.s., zeznania świadka J. K. k. 164v-165 a.s.).

Na podstawie rozkazu personalnego numer (...) Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 maja 1983 roku W. R. został zwolniony z dniem 15 lipca 1983 roku ze służby w Milicji Obywatelskiej.

Ustalono, że stanowisko zastępcy kierownika komisariatu Milicji Obywatelskiej do spraw polityczno- wychowawczych nie jest wymienione w katalogu stanowisk zawartych w przepisie art. 13ust.2 ustawy, którego pełnienie w myśl tego przepisu uznaje się za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Decyzją z dnia 12 sierpnia 1983 roku przyznano W. R. prawo do renty inwalidzkiej milicyjnej II grupy inwalidów od dnia 1 sierpnia 1983 roku (kopia akt osobowych w wersji elektronicznej IPN Lu 277/6 koperta k. 44 a.s., decyzja z dnia 12 sierpnia 1983 roku- akta MSWIA). Po wejściu w życie ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin wysokość renty policyjnej odwołującego ustalono na nowo od 1 czerwca 1994 roku według zasad wynikających z nowej ustawy (decyzja z dnia 18 czerwca 1994 roku- akta MSWIA). Następnie renta W. R. podlegała kolejnym waloryzacjom, które od 1 stycznia 1999 roku, po zmianie treści art. 6 powołanej wyżej ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku podlegały waloryzacji według zasad waloryzacji emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (decyzje- akta MSWIA).

Decyzją z dnia 27 lutego 2017 roku organ rentowy dokonał waloryzacji renty inwalidzkiej odwołującego ustalając, że od dnia 1 marca 2017 roku jej wysokość do wypłaty wynosi miesięcznie 2 866,88 złotych (decyzja z dnia 27 lutego 2017 roku- akta MSWIA).

Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w L. w informacji o przebiegu służby Numer (...) z dnia 5 maja 2017 roku stwierdził, że W. R. w okresie od 1 lutego 1983 roku do 15 lipca 1983 roku pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2016, poz. 708 ze zm.). W uwagach wskazano, że został mianowany na stanowisko Zastępcy Kierownika Milicji Obywatelskiej do spraw P.-Wychowawczych w celu zwiększenia uposażenia przed otrzymaniem świadczeń rentowych (informacja Oddziałowego Archiwum IPN w L. z dnia 5 maja 2017 roku, Nr (...) – akta MSWIA, k. 65 a.s.).

Organ rentowy otrzymał informację z Instytutu Pamięci Narodowej w związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2017 roku ustawy z dnia 16 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2016, poz. 2270).

Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. decyzją z dnia 28 czerwca 2017 roku powołując się na treść art. 22a w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2016, poz. 708 ze zm.) oraz na podstawie otrzymanej z IPN informacji nr 389800/2017, zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją ponownie ustalił od dnia 1 października 2017 roku wysokość renty inwalidzkiej W. R. na kwotę 1000 złotych brutto.

Odwołujący zwracał się o weryfikację informacji o przebiegu służby. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu postanowieniem z dnia 8 czerwca 2018 roku stwierdził niedopuszczalność wniosku W. R. o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz o wydanie uaktualnionej informacji o przebiegu służby (postanowienie k. 69-71 a.s.).

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją numer (...) z dnia 10 stycznia 2018 roku, po rozpoznaniu wniosku W. R. z dnia 16 sierpnia 2017 roku postanowił odmówić wyłączenia stosowania wobec niego art. 15c, art. 22a i art. 24a ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, (...) Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2016, poz. 708 ze zm) (decyzja k. 72-73 a.s.).

Stowarzyszenie Emerytów i Rencistów (...) zwróciło się do Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej o przyznanie W. R. renty specjalnej (wniosek k. 71-76 a.s.).

Ustalono, że Sąd Okręgowy w Warszawie, w sprawie o sygnaturze akt XIII 1 U 326/18, powziął wątpliwość, czy przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 2016 roku o zaopatrzeniu emerytalnym, które są podstawą wydania zaskarżonej decyzji spełniają standardy konstytucyjne, kierując pytanie prawne do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 4/18. Sprawa przed Trybunałem Konstytucyjnym oczekuje na rozstrzygniecie.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił na podstawie powołanych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym rozkazów personalnych oraz orzeczeń znajdujących się w aktach osobowych w wersji elektronicznej IPN Lu 277/6 i aktach rentowych, a także zeznań odwołującego W. R. oraz świadka J. K.. Jedynym dowodem, który był podstawą wydania zaskarżonej decyzji jest informacja o przebiegu służby odwołującego z Instytutu Pamięci Narodowej. Wynika z niej, że W. R. w okresie od 1 lutego 1983 roku do 15 lipca 1983 roku pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13 b ustawy. Powyższy dokument urzędowy był podstawą wydania zaskarżonej decyzji przez Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.. Pozwany podnosił, że informacja ta jest wiążąca dla organu rentowego.

Dokonując oceny tego dokumentu Sąd Okręgowy miał na uwadze stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 stycznia 2012 roku (K 36/09, OTK-A 2012/1/3) stwierdził, że informacja o przebiegu służby byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL, mimo braku możliwości bezpośredniego zakwestionowania jej treści w postępowaniu przed IPN przez funkcjonariusza, którego informacja dotyczy, podlega nie tylko weryfikacji w postępowaniu przed właściwym organem emerytalnym, ale przede wszystkim podlega wszechstronnej kontroli sądowej w postępowaniu wyjaśniającym. W razie bowiem zaskarżenia decyzji organu emerytalnego o ostatecznym ukształtowaniu praw emerytalnych funkcjonariusza rozstrzyga co do istoty sąd powszechny, który nie jest prawnie związany treścią tej informacji. Zobligowany jest on jednak do respektowania kwalifikacji tego dowodu jako dokumentu urzędowego (art. 244 § 1 k. p. c. ), sporządzonego w przepisanej formie przez powołany do tego organ państwowy, w zakresie działania tego organu (art. 244 § 1 k. p. c.). Wystawiający taki dokument Instytut Pamięci Narodowej jest organem państwowym, działającym na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (t.j. Dz. U. 2018, poz. 2032 ze zm.). Informacja taka, jako dokument urzędowy, odpowiadający wymaganiom z art. 244 § 1 k. p. c., korzysta z domniemania prawdziwości (autentyczności) oraz domniemania zgodności z prawdą tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone. Domniemania te mogą być jednak obalone w sposób przewidziany w art. 252 k. p. c., to jest przez zaprzeczenie prawdziwości dokumentu i udowodnienie, że oświadczenie organu zawarte w danym dokumencie urzędowym, wystawionym przez ten organ, jest niezgodne z prawdą (Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Jędrzejewska Maria, Grzegorczyk Paweł, Weitz Karol, Ereciński Tadeusz, Gudowski Jacek [w: ] Ereciński Tadeusz Część pierwsza, tytuł VI, dział III, rozdział 2, oddział 2, art. 244).

Przepis art. 252 k. p. c. nie zawiera przy tym żadnych ograniczeń dotyczących rodzaju dowodów, za pomocą których strona powinna wykazać prawdziwość swoich twierdzeń w przedmiocie kwestionowania wartości dowodowej dokumentu urzędowego (postanowienie Sądu Najwyższego Izba Cywilna z dnia 24 kwietnia 2003 roku, I CKN 256/2001, Lex Polonica nr 375455). Sąd orzekający w sprawie miał również na uwadze stanowisko Sądu Najwyższego sformułowane między innymi w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 grudnia 2006 roku, I UK 179/06 LEX nr 342283, zgodnie z którym w postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd kieruje się regułami dowodzenia określonymi w art. 227-309 k.p.c., zwłaszcza że w przepisach regulujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 ⁸ i nast. k.p.c.) nie ma jakichkolwiek odrębności lub ograniczeń. Przeciwnie przepis art. 473 § 1 k.p.c. stanowi, że w sprawach z tego zakresu nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron, co oznacza, że fakty, od których uzależnione jest prawo do emerytury i renty oraz wysokość tych świadczeń, mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi, w tym także zeznaniami świadków.

W niniejszej sprawie W. R. skutecznie zaprzeczył zgodności z prawdą informacji IPN nr 389800/2017 o przebiegu jego służby w organach bezpieczeństwa państwa. Sąd nie dał wiary wyżej wymienionemu dowodowi z dokumentu IPN. Wynikająca z niego informacja jest sprzeczna z treścią ustaleń dokonanych przez Sąd. Należy podnieść, że wskazany w informacji przepis art. 13b ustawy stosuje się do jednostek organizacyjnych podległym organom o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 roku (ust. 4 art.13 b ustawy).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka J. K., który przesłuchiwany na okoliczność przebiegu służby W. R. w okresie od 1 lutego 1983 roku do 15 lipca 1983 roku i przyczyn zmiany stanowiska zeznał, że po wypadku odwołujący przebywał stale na zwolnieniach lekarskich. Pracodawca powierzył mu stanowisko Zastępcy Kierownika Komisariatu Milicji Obywatelskiej w Ł. do spraw P.- Wychowawczych, by zwiększyć uposażenie oraz zwolnić zajmowane przez W. R. stanowisko w wydziale kryminalnym i przekazać prowadzone przez niego sprawy innemu funkcjonariuszowi. Zeznał nadto, że osoba zasłużona przed odejściem na rentę lub emeryturę otrzymywała wyższe wynagrodzenie i była przenoszona na inny etat.

Świadek wskazał, że pracował w wydziale kadr (...) w B. w latach 1975-1990, zajmował się sprawami emerytalno-rentowymi funkcjonariuszy. Za korelujące z treścią dokumentów znajdujących się w aktach osobowych odwołującego należało uznać jego twierdzenia, że W. R. nie przystąpił do wykonywania pracy na powierzonym mu stanowisku na podstawie rozkazu personalnego z dnia 23 lutego 1983 roku. Nie było to możliwe z uwagi na stan zdrowia oraz okoliczność, że orzeczeniem komisji lekarskiej odwołujący został uznany za trwale niezdolnego do pracy i zaliczony do II grupy inwalidów. Brak było możliwości dopuszczenia W. R. do służby.

Sąd Okręgowy uznał w całości za wiarygodne zeznania odwołującego który podniósł, że został przeniesiony na stanowisko zastępcy Komendanta do Spraw Wychowawczo-Politycznych Komisariatu Milicji Obywatelskiej w Ł. bez jego wiedzy i zgody. Z inicjatywą powierzenia mu innego stanowiska wystąpił Naczelnik Wydziału Kryminalnego. W. R. negował, by podjął służbę na powierzonym mu stanowisku gdyż był niezdolny do pracy i pozostawał w ciągłym leczeniu. Jego niezdolność do służby była związana z wypadkiem przy pracy.

Zeznania W. R. są zbieżne z treścią dokumentów znajdujących się w aktach osobowych z których wynikało, że na skutek doznanych obrażeń wnioskodawca został uznany za inwalidę II grupy z 80% uszczerbkiem na zdrowiu. Odwołujący nie mógł podjąć i wykonywać w spornym okresie od 1 lutego do 15 lipca 1983 roku obowiązków służbowych.

Stan faktyczny przedmiotowej sprawy był zasadniczo niesporny pomiędzy stronami, które wywodziły odmienne skutki prawne z tak ustalonych faktów, a w szczególności z informacji IPN.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie W. R. zasługuje na uwzględnienie. Na wstępie wskazać należy, że w ustalonym stanie faktycznym rozstrzygniecie sprawy nie wymaga odnoszenia się do zarzutów dotyczących zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów ustawy z dnia 16 grudnia 2019 roku, na naruszenie których wskazywał w odwołaniu W. R.. Brak jest zatem podstawy do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 punktu 3 ¹ k.p.c., o co wnosił organ rentowy w piśmie z dnia 8 marca 2019 roku (k. 84 a.s.).

W ustalonym stanie faktycznym brak jest podstaw do zastosowania w stosunku do W. R. przepisów ustawy z dnia 16 grudnia 2016 roku na podstawie, której wydano zaskarżoną decyzję. Z tych względów postanowieniem z dnia 15 maja 2019 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił wniosek pozwanego o zawieszenie postępowania (k. 164 a.s.).

Z dniem 1 stycznia 2017 roku weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. 2016, poz. 2270) na mocy której wprowadzono art. 13b ustalający katalog cywilnych i wojskowych instytucji i formacji, w których służba w od dnia 22 lipca 1944 roku do dnia 31 lipca 1990 roku jest uznawana za służbę na rzecz totalitarnego państwa.

Ustawa zmieniająca wprowadziła także w art. 15c zasady obliczania wysokości świadczenia dla osób, które pełniły służbę na rzecz totalitarnego państwa. Zgodnie z brzmieniem art. 15 c ust. 1 w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 roku, emerytura wynosi:

1) 0% podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, I której mowa w art. 13b;

2)2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, la oraz 2-4. Powołany przepis zawiera także obostrzenie zawarte w ust. 3, zgodnie z którym wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Ta regulacja spowodowała niemożność uwzględnienia ponad wyznaczony przez ustawodawcę limit, przy obliczaniu emerytury, także okresów zatrudnienia poza służbą mundurową i innych, o których mowa w art. 14 ustawy emerytalnej, które dotychczas doliczało się do wysługi emerytalnej i podwyższały one emeryturę o 1,3% podstawy jej wymiaru. Ustawodawca, na mocy nowelizacji z 16 grudnia 2016 roku uchylił także wynikającą z dotychczasowego przepisu art. 15b ust. 2 zasadę, że w przypadku osoby, która pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 roku odpowiednio stosuje się m.in. art. 15 ust. 4, stanowiący, że emeryturę podwyższa się o 15% podstawy wymiaru emerytowi, którego inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą. Obecnie nowy przepis art. 15c ust. 2 stanowi, że odpowiednio stosuje się art. 14 i art. 15 ust. 1-3a, 5 i 6, przy czym emerytury nie podwyższa się zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3, jeżeli okoliczności uzasadniające podwyższenie wystąpiły w związku z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b. Art. 22a wprowadził podobne mechanizmy w przypadku rent inwalidzkich. Ustawa nowelizująca uregulowała także tryb postępowania w sprawie wydania decyzji ustalających na nowo wysokość świadczeń oraz ustaliła. Z przepisów ustawy wynika, że od decyzji przysługuje prawo odwołania do właściwego sądu według przepisów kodeksu postępowania cywilnego, a złożenie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji.

Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję powoływał się na informację o przebiegu służby z dnia 5 maja 2017 roku, Nr (...) sporządzoną przez Instytut Pamięci Narodowej. W oparciu o powyższe zaświadczenie organ rentowy dokonał ponownego przeliczenia świadczenia odwołującego.

W postanowieniu z dnia 9 grudnia 2011 roku, II UZP 10/11 Lex Polonica nr 2802706, OSNP 2012/23-24 poz. 298) Sąd Najwyższy zaprezentował stanowisko, że sąd powszechny (sąd ubezpieczeń społecznych), rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia odwołania od decyzji organu emerytalnego (Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa, nie jest związany treścią takiej informacji zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa).

Stanowisko to Sąd Okręgowy w pełni akceptuje. Ustalenia faktyczne i interpretacje prawne Instytutu Pamięci Narodowej nie mogą wiązać Sądu - do którego wyłącznej kompetencji należy ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w przedmiocie prawa do emerytury policyjnej i jej wysokości oraz odpowiednia kwalifikacja prawna ustalonych faktów. Taka argumentacja jest uzasadniona tym bardziej, że w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dowodowe wynikające z przepisów rozporządzenia, odmiennie niż w postępowaniu przed organem rentowym, a zastosowanie znajdują wyłącznie przepisy k.p.c., w tym także przepisy dotyczące postępowania dowodowego.

Sąd, w przeciwieństwie do organu rentowego, nie jest związany określonymi środkami dowodowymi, gdyż zgodnie z treścią art. 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron. Oznacza to, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, o czym stanowi art. 473 § 1 k.p.c.

Zgodnie z treścią art. 13 b ustawy z dnia 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (aktualnie t.j. Dz. U. 2019, poz. 288 ze zm.), za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę od dnia 22 lipca 1944 roku do dnia 31 lipca 1990 roku w enumeratywnie wymienionych cywilnych i wojskowych instytucjach i formacjach.

W myśl art. 13 ust. 2 punktów 1 lit. d tej ustawy, za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się również służbę na etacie zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego lub miejskiego do spraw polityczno-wychowawczych, zastępcy szefa wojewódzkiego, rejonowego lub miejskiego urzędu spraw wewnętrznych do spraw polityczno-wychowawczych. Sporządzając informację o przebiegu służby z dnia 5 maja 2017 roku IPN nie skonkretyzował, pod dyspozycję którego z przepisów ustawy zakwalifikował stanowisko powierzone odwołującemu w spornym okresie.

Bezspornie W. R. pracował w strukturach Milicji Obywatelskiej, jednak służbę rozpoczął po dniu 14 grudnia 1954 roku. W ocenie Sądu, stanowisko Zastępcy Kierownika Komisariatu Milicji Obywatelskiej w Ł. do spraw P.-Wychowawczych, na które został formalnie przeniesiony z dniem 1 lutego 1983 roku nie zostało ujęte w katalogu stanowisk wymienionych we wskazanym wyżej art. 13 b ust. 2 pkt 1 lit. c i d ustawy. W okresie od 1 lutego do 15 lipca 1983 roku W. R. nie pełnił funkcji w żadnej z wymienionych w tych przepisach jednostce organizacyjnej, w tym zastępcy komendanta wojewódzkiego, powiatowego lub miejskiego do spraw polityczno-wychowawczych, zastępcy szefa wojewódzkiego, rejonowego lub miejskiego urzędu spraw wewnętrznych do spraw polityczno-wychowawczych. Odwołujący był bowiem zatrudniony na etacie zastępcy kierownika komisariatu Milicji Obywatelskiej w Ł. do spraw P.-Wychowawczych. Komisariaty były jednostkami niższego rzędu w stosunku do jednostek szczebla wojewódzkiego, powiatowego, rejonowego i miejskiego. Ich statut był uregulowany w dekrecie z dnia 21 grudnia 1955 roku o organizacji i zakresie działania Milicji Obywatelskiej (Dz. U. 1955 Nr 46, poz. 311), który w art. 4 stanowił, że Organami MO są: Komenda Główna, komendy wojewódzkie, miejskie, powiatowe i dzielnicowe, komisariaty i posterunki. Odwołującemu powierzono stanowisko w jednostce Milicji Obywatelskiej - komisariacie, która nie została wymieniona w cytowanym wyżej przepisie.

W ocenie Sądu, art. 13 b ustawy zawiera odrębny, zamknięty oraz rozbudowany katalog cywilnych i wojskowych instytucji oraz formacji, w których pełnienie służby jest równoznaczne ze służbą na rzecz państwa totalitarnego i brak jest podstaw do jego rozszerzania. Ubezpieczony w przyjętym przez organ okresie rzekomej służby na rzecz państwa totalitarnego, nie piastował też funkcji na etacie zastępcy szefa wojewódzkiego, rejonowego, miejskiego lub dzielnicowego urzędu spraw wewnętrznych do spraw Służby Bezpieczeństwa. Urzędy spraw wewnętrznych zostały wprowadzone do porządku prawnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 lipca 1983 roku o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie działania podległych mu organów (Dz. U. 1983, nr 38, poz. 172), która zastąpiła dekret o organizacji i zakresie działania Milicji Obywatelskiej z dnia 21 grudnia 1955 roku i weszła w życie w dniu 19 lipca 1983 roku, a więc po zwolnieniu odwołującego ze służby.

W tym stanie rzeczy przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 2016 roku nie znajdują zastosowania do W. R..

Podnieść należy, że odwołujący w czasie pełnienia służby w dniu 8 lutego 1982 roku doznał rozstroju zdrowia, który spowodował niezdolność do służby. W. R. posiadał orzeczenie o niezdolności do służby. Faktycznie i realnie nie wykonywał żadnych czynności na powierzonym mu stanowisku od dnia 1 lutego 1983 roku ani w jakichkolwiek formacjach zmilitaryzowanych. Przeniesienie na stanowisko Zastępcy Kierownika Komisariatu Milicji Obywatelskiej w Ł. do spraw P.-Wychowawczych w czasie niezdolności do służby miało wyłącznie charakter formalny i służyło uzyskaniu wyższego świadczenia rentowego oraz było podyktowane decyzjami kadrowymi, to jest potrzebą obsadzenia stanowiska inspektora wydziału kryminalnego.

Z tych względów zaskarżona decyzja jako błędna podlega zmianie. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Sąd Okręgowy orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. rozstrzygającego o zasadzie odpowiedzialności za wynik postępowania, a ich wysokość ustalono na podstawie § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015, poz. 1804 ze zm. w wersji obowiązującej w dacie wniesienia odwołania), zasądzając od organu rentowego na rzecz odwołującego W. R. koszty procesu w kwocie 180 złotych, na które składały się koszty zastępstwa procesowego.