Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 sierpnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 7 sierpnia 2019 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z wniosku I. M. i W. M.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawców i uczestnika od postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 5 listopada 2018 r., sygn. akt X Ns 802/14,

p o s t a n a w i a:

I.  oddalić obie apelację,

II.  koszty postępowania apelacyjnego wnioskodawcy i uczestnik ponoszą każdy w zakresie związanym ze swoim udziałem w sprawie.

Jacek Barczewski Mirosław Wieczorkiewicz Agnieszka Żegarska

Sygn. akt IX Ca 223/19

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy wnieśli o ustanowienie za wynagrodzeniem w wysokości 108.937,50,-zł służebności przesyłu na nieruchomości obejmującej działki ewidencyjne nr (...), położonej w miejscowości S., której treścią będzie:

- znoszenie istnienia na tej nieruchomości urządzeń przesyłowych w postaci słupa kratowego WN wraz z linią napowietrzną WN, słupa SN wraz z linią napowietrzną SN, a także linii energetycznej niskiego napięcia prowadzonej kablem podziemnym,

- prawo korzystania z tej nieruchomości w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji urządzeń przesyłowych lub ich instalacji wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości odpowiednim sprzętem.

Ustanowienie służebności przesyłu zgodnie z wnioskiem miało nastąpić na okres 10 lat. Ponadto wnioskodawcy wnieśli o zasądzenie na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu wnioskodawcy wskazali, że na działkach nr (...) posadowione zostały urządzenia przesyłowe należące do uczestnika. Wnioskodawcy również wskazali, że uczestnik występował do Sądu Rejonowego w Olsztynie z wnioskiem o zasiedzenie służebności przesyłu (sygn. akt I Ns 275/10). W toku postępowania uczestnik zmienił jednak żądanie, wnosząc o ustanowienie służebności przesyłu, po czym po wydaniu opinii biegłego wniosek został przez niego cofnięty. Wnioskodawcy wyjaśnili, że wniosek o ustanowienie służebności na czas określony jest podyktowany przewidywanym okresem eksploatacji urządzeń. Wskazali także sposób wyliczenia wynagrodzenia.

Uczestnik wniósł o oddalenie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu oraz o zasądzenie od wnioskodawców na jego rzecz kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek uczestnik zakwestionował żądanie wnioskodawców zarówno, co do zasady, jak i wysokości. Jednocześnie przyznał, że na wskazanych przez wnioskodawców działkach posadowione są stanowiące jego własność urządzenia przesyłowe, tj.:

a)  na działce nr (...) znajduje się:

- linia napowietrzna WN 110 kV (...) – D., która została odbudowana w związku z zniszczeniami wojennymi i ponownie włączona do eksploatacji w roku 1953r. Linia ta była jednocześnie wielokrotnie modernizowana, zaś ostatni jej remont przeprowadzony był na podstawie decyzji administracyjnej i zakończył się oddaniem linii do użytku w dniu 3 października 1986r.,

- linia napowietrzna SN 15 kV relacji (...) – D. o długości 25 m, która została włączona do eksploatacji w dniu 5 grudnia 1980 r,

- linia kablowa NN 0,4 kV o długości 28 m, która została włączona do eksploatacji w dniu 5 grudnia 1980r.,

- linia kablowa NN 0,4 kV o długości 6 m, która została włączona do eksploatacji w dniu 16 listopada 1989r.,

b)  na działce nr (...) znajduje się linia kablowa nN 0,4 kV o długości 7 m, która została włączona do eksploatacji w dniu 16 listopada 1989r.

Uczestnik także podkreślił, że urządzenia te zostały wybudowane w oparciu o obowiązujące w tym okresie przepisy prawa. Jednocześnie wskazał, że Naczelnik Gminy D. w dniu 6 marca 198 r. wydał decyzję ograniczającą prawa rzeczowe właścicieli gruntów, w tym prawa wnioskodawcy, w związku z przebudową linii WN 110 kV położonej na działce nr (...). Właśnie z uwagi na istnienie skutecznego tytułu prawnego do korzystania z ich nieruchomości, zdaniem uczestnika, wniosek wnioskodawców powinien zostać oddalony.

Dodatkowo, w ramach wywodów odnoszących się do linii WN na działce nr (...), uczestnik podniósł alternatywnie także zarzut zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu.

Odnosząc się do pozostałych linii (w tym także w części znajdującej się na działce nr (...)) uczestnik podał, że zostały one wybudowane w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, a ich trasa nie ulegała zmianom wskazując zarazem daty nabycia przez siebie służebności gruntowych w związku z ich istnieniem.

Uczestnik wyraził pogląd, że z wydanego przez Sąd Rejonowy w Olsztynie w sprawie o zasiedzenie postanowienia (sygn. akt I Ns 275/10) nie wynika podstawa faktyczna rozstrzygnięcia, w szczególności – których urządzeń dotyczy, nie sposób jest także wyprowadzić tej podstawy z treści wniosku o zasiedzenie. Tym samym nie sposób rozstrzygnąć, co miałoby być objęte powagą rzeczy osądzonej.

Uczestnik wskazał również, że do czasu posiadania służebności gruntowej należy zaliczyć czas posiadania jego poprzedników, tj.: Skarbu Państwa, na rzecz którego władztwo wykonywały:

- od 1958r. Zakłady (...) w B.,

- powstałe w 1989r. Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład (...) w O., które uzyskało posiadanie przedmiotowej służebności na swoją rzecz, zaś w roku 1993 r. zostało przekształcone w spółkę akcyjną Skarbu Państwa – Zakład (...) S.A. w O.. W dniu 25 stycznia 2005 r. został on z kolei przejęty przez (...) S.A w G., zaś w wyniku jego podziału powstał uczestnik.

Uczestnik również wskazał, że na wypadek uwzględnienia żądania wnioskodawców, co do zasady uczestnik podniósł, że kwota wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu jest rażąco wygórowana. Według uczestnika, w sprawie sygn. akt I Ns 275/10 kwota wynagrodzenia za ustanowienie służebności została określona na 43.279,-zł.

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2018r. Sąd Rejonowy w Olsztynie ustanowił na rzecz uczestnika, na będącej własnością wnioskodawców nieruchomości, położonej w miejscowości S., służebność przesyłu, oznaczoną przez biegłego z zakresu geodezji kolorem zielonym na stanowiącej integralną część orzeczenia „Mapie z projektem przebiegu służebności przesyłu” na k. 537 akt sprawy (przebiegającą przez działki o numerach: (...)), polegającą na prawie korzystania ze znajdujących się na wymienionych działkach urządzeń elektroenergetycznych w postaci: słupa kratowego wysokiego napięcia wraz z linią napowietrzną wysokiego napięcia, słupa średniego napięcia wraz z linia napowietrzną średniego napięcia i linii niskiego napięcia prowadzonych kablem podziemnym, w zakresie niezbędnym dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania tych urządzeń, w szczególności - prawie wstępu na nieruchomość i dostępu do urządzeń celem konserwacji, remontów i modernizacji oraz instalacji urządzeń przesyłowych, także przy użyciu odpowiedniego sprzętu (pkt I) oraz zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawców tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie opisanej w pkt I postanowienia służebności kwotę 13.514,-zł płatną w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w jej płatności (pkt II).

Oprócz tego Sąd ten nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Olsztynie), tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od wnioskodawców solidarnie - kwotę 1.368,47,-zł, od uczestnika - kwotę 3.368,47,-zł i orzekł, że wnioskodawcy i uczestnik ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie we własnym zakresie.

Sąd Rejonowy ustalił, że:

- na podstawie postanowienia z dnia 5 marca 1975r. została założona księga wieczysta KW nr (...), dla nieruchomości położonej w miejscowości S. gm. D., o powierzchni 8 arów, obejmującej działkę ewidencyjną nr (...), której właścicielem był Skarb Państwa;

- w dniu 25 marca 1975r. wnioskodawcy nabyli tę nieruchomość od Skarbu Państwa do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską. Na nieruchomości tej został wzniesiony dom jednorodzinny i warsztat;

- na podstawie zmian w ewidencji gruntów z 1992r., działka ewidencyjna objęta wymienioną księgą wieczystą, o powierzchni 7,87 arów uzyskała numer (...);

- w dniu 22 września 2000r. wnioskodawcy nabyli w ramach wspólności ustawowej małżeńskiej od Gminy D. w D. własność nieruchomości, położonej w S. i obejmującej działkę nr (...) o powierzchni 705 m ², celem poprawy warunków zagospodarowania posiadanej przez wnioskodawców działki nr (...), za cenę 5.047,-zł;

- działka nr (...) powstała w wyniku podziału należącej do Gminy D. działki nr (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...). W związku ze sprzedażą działki nr (...) na rzecz wnioskodawców, działka ta została odłączona z księgi wieczystej KW Nr (...) i przyłączona do księgi wieczystej KW nr (...);

- Gmina D. w D. stała się właścicielem działki nr (...) na podstawie decyzji z 31 grudnia 1992r., wydanej na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 4 ustawy z 10 maja 1990r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Wcześniej właścicielem tej działki był Skarb Państwa;

- w chwili zakupu nabycia obu działek od Skarbu Państwa, będące przedmiotem wniosku urządzenia przesyłowe były już na nich posadowione;

- w latach 50- tych została wybudowana linia napowietrzna WN 110 kV (...) – D., która przebiega przez działkę nr (...). Na działce tej posadowiony jest słup kratowy wysokiego napięcia;

- w dniu 6 marca 1985 r., na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U z 1974 r. nr 10 poz. 64), Naczelnik Gminy D. wydał decyzję, w której zezwolił Zakładom (...) na wejście z modernizacją linii energetycznej O. – L. na gruntach wymienionych właścicieli m.in. wnioskodawcy (w miejscowości S.);

- przedmiotowa linia energetyczna została oddana ostatecznie po modernizacji do użytku w dniu 3 października 1986r.;

- pod koniec roku 1980 została wybudowana i oddania do eksploatacji linia napowietrzna SN 15 kV relacji (...) – D., posadowiona na działce o numerze (...) (wraz ze słupem średniego napięcia).

- na działkach nr (...) wybudowano, a następnie w dniu 16 listopada 1989r. została oddana do eksploatacji linię kablową NN 0,4 kV;

- opisane urządzenia przesyłowe należały początkowo do Skarbu Państwa, w imieniu którego zarząd nimi sprawowały przedsiębiorstwa państwowe;

- zarządzeniem nr 233 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958r. zostało utworzone przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...) z siedzibą w B.. Przedsiębiorstwo to powstało z połączenia i przejęcia majątku innych przedsiębiorstw państwowych, w tym – Zakładu (...) w O.;

- zarządzeniem nr 48/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989r., z dniem 1 stycznia 1989 r. zostało utworzone przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą: Zakład (...) w O.. Powstało ono w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) w B., na bazie zakładu Zakład (...) w O.”. Przydzielono mu składniki mienia powstałego z podziału;

- z dniem 12 lipca 1993r. przedsiębiorstwo to uległo podziałowi, w wyniku którego wyodrębniono zorganizowaną część mienia celem wniesienia jej aportem przez Skarb Państwa do (...) Spółki Akcyjnej w W.. Przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w O. zostało przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w O.. Spółka ta wstąpiła we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa, z wyłączeniem praw i obowiązków przejętych przez (...) S.A. w W.;

- w 2001r. do Krajowego Rejestru Sądowego została wpisana (...) Spółka Akcyjna w G., która ostatecznie zmieniła nazwę na (...) Spółkę Akcyjną w G.;

- w 2004r. doszło do połączenia spółek w trybie art. 492 § 1 ksh poprzez przeniesienie na uczestnika całego majątku Zakładu (...) Spółki Akcyjnej w O.;

- celem dokonania przeglądów i konserwacji, wykonania napraw w związku z awariami, wycinania drzew, pracownicy uczestnika lub jego poprzedników prawnych wchodzili i nadal wchodzą na nieruchomość wnioskodawców. Działka jest ogrodzona, więc wnioskodawca musi każdorazowo otwierać im bramę wjazdową, niekiedy w nocy. Wnioskodawcy ponoszą koszty podatku od nieruchomości oraz związane z koszeniem trawy na terenie działki (...).

- na działce nr (...), znajduje się wielofunkcyjny budynek gospodarczy i dom jednorodzinny. W strefie oddziaływania sieci położony jest także kawałek ogrodu. Wnioskodawca uzyskał informację, że korzystanie z budynku gospodarczego dłużej niż 8 godzin dziennie jest szkodliwe dla zdrowia.

Mając to na uwadze Sąd I instancji wskazał, że bezspornym było, iż na nieruchomościach wnioskodawców znajdują się słupy średniego i wysokiego napięcia oraz linie przesyłowe wysokiego, średniego i niskiego napięcia.

Według ustaleń tego Sądu, w tym z twierdzeń stron, potwierdzonych aktualną treścią księgi wieczystej wynika także jednoznacznie, że nie doszło do ustanowienia służebności, dającej uczestnikowi prawo do korzystania z nieruchomości we wskazywanym zakresie, w drodze umowy.

Co do zarzutów zgłoszonych przez uczestnika Sąd Rejonowy stwierdził, że fakt wywłaszczenia nieruchomości dla celów posadowienia na niej urządzeń przesyłowych nie został dostatecznie wykazany.

W warunkach niniejszej sprawy, zdaniem Sądu I instancji, istnienie tego rodzaju decyzji z 6 marca 1985r., zezwalającej jedynie na modernizację linii nie może stanowić podstawy do domniemania, iż uczestnikowi przysługuje obecnie własne i skuteczne wobec właściciela nieruchomości prawo do korzystania z linii, polegające w szczególności na prawie wykonywania jej dalszych remontów, konserwacji i eksploatacji.

Sąd ten podkreślił, że z omawianej decyzji nie wynika w żaden sposób, aby po przebudowaniu linii uczestnik (lub jego poprzednik prawny) posiadał (i w jakim zakresie) uprawnienia korzystania z nieruchomości wnioskodawców w ramach eksploatacji i konserwacji linii, bo nie doszło do tzw. wywłaszczenia.

Rozpatrując zarzut zasiedzenia Sąd I instancji wskazał, że został on jednoznacznie wyrażony w treści wniosku wyłącznie, co do uprawnienia do korzystania przez uczestnika z urządzeń wysokiego napięcia posadowionych na działce nr (...). Uznając, że po doprecyzowaniu jego treści na rozprawie dotyczył także prawa do korzystania z pozostałych znajdujących się na nieruchomości urządzeń, zarzut ten podlegał – zdaniem Sądu I instancji - w całości oddaleniu.

W tym zakresie Sąd ten stanął na stanowisku, że postanowienie oddalające wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności, wydane w sprawie I Ns 275/10, ma charakter wiążący w niniejszej sprawie.

Według Sądu Rejonowego z treści żądania zasiedzenia zgłoszonego w tej sprawie wynika, że dotyczy ono nabycia służebności na nieruchomości wnioskodawców, w związku z korzystaniem z wszystkich znajdujących się na niej urządzeń należących do (...) S.A. w G. i posadowionych na działce nr (...). Będąca przedmiotem zasiedzenia służebność miała polegać na trwałym korzystaniu z urządzeń, tj. (jak sprecyzowano w uzasadnieniu) na prawie korzystania w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, przebudowy urządzeń i wymienionych instalacji elektroenergetycznych.

Skoro zaś Sąd Rejonowy w Olsztynie w sprawie I Ns 275/10 wskazał w uzasadnieniu, że stan faktyczny sprawy – w szczególności istnienie urządzeń było bezsporne, to musiał uznać, że zgodne były ostatecznie także twierdzenia stron, co do istnienia na nieruchomości także linii wysokiego napięcia. Sporządzane projekty przebiegu służebności i postanowienia dowodowe wydawane w toku sprawy wskazują jednoznacznie, że wszystkie należące do (...) S.A. w G. urządzenia posadowione na działce nr (...) były objęte badaniem.

W tych warunkach Sąd I instancji wysnuł wniosek, że Sąd w sprawie I Ns 275/10 orzekał, co do ustanowienia służebności w związku z istnieniem wszystkich urządzeń.

Urządzenia te są tożsame z urządzeniami na nieruchomości, których dotyczy sprawa niniejsza.

Sąd Rejonowy zwrócił też uwagę, że z treści uzasadnienia omawianego postanowienia wynika, iż podstawą orzeczenia o żądaniu zasiedzenia było założenie, że rozpoczęło ono bieg od 1 lutego 1989r., zaś wnioskodawczyni nabyła posiadanie służebności w złej wierze. Sąd orzekający w przedmiocie zasiedzenia przyjął również, że w chwili wydawania rozstrzygnięcia 30-letni termin do nabycia służebności w złej wierze jeszcze nie upłynął, bowiem miałoby to nastąpić dopiero 1 lutego 2019r.

Rozpoznając zarzut zasiedzenia w niniejszej sprawie Sąd I instancji podkreślił, że nie był zatem uprawniony do czynienia innych założeń niż powyższe, będące podstawą rozstrzygnięcia w sprawie o zasiedzenie.

W rezultacie Sąd Rejonowy postanowił o ustanowieniu służebności przesyłu, przychylając się przy tym do wniosku uczestnika, który domagał się, aby w przypadku ustanowienia służebności sąd nie określał czasu jej trwania.

W tym zakresie Sąd I instancji wskazał, że brak jest jakichkolwiek przesłanek do uznania, że w terminie 10-letnim lub innym oznaczonym terminie ustanie potrzeba korzystania z urządzeń przesyłowych na nieruchomości.

W ocenie Sądu Rejonowego, okres eksploatacji konkretnych urządzeń nie ma znaczenia w sytuacji, gdy nie jest planowana zmiana samego przebiegu linii.

W dalszej części Sąd ten podał, że przebieg tej służebności został zaprojektowany przez biegłego z zakresu geodezji. Jak się wydaje, nie uwzględnia on fragmentu linii niskiego napięcia, co do którego potrzeby ustanowienia służebności nie dostrzegał biegły z zakresu elektroenergetyki.

Sąd I instancji w tym zakresie stanął na stanowisku, że skoro część linii niskiego napięcia, zlokalizowana na działce nr (...) służy wyłącznie potrzebom wnioskodawców, trudno jest mówić o „obciążeniu”. W istocie brak zgody na posadowienie cudzych rzeczy na nieruchomości nie dotyczy tych linii (nawet w przypadku odmiennego stanowiska nie istniałyby podstawy do przyznania wynagrodzenia, skoro istnienie linii zwiększa wartość nieruchomości).

O wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z treścią opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

W ocenie Sądu Rejonowego, fakt nabycia nieruchomości przez wnioskodawców wraz ze wszystkimi urządzeniami przesyłowymi musiał mieć wpływ na wartość nabywanej nieruchomości. Sąd ten wskazał przy tym, że nawet, jeżeli prawdziwe są twierdzenia o tym, że wnioskodawcy zakupili nieruchomość z zamiarem wybudowania na niej domu dla dzieci, wobec zapewnień sprzedawcy, że urządzenia zostaną usunięte, to przeświadczenie o istnieniu realnej możliwości zmiany przebiegu linii energetycznej wysokiego napięcia bez zasięgnięcia informacji na ten temat u właściciela sieci wydaje się nieusprawiedliwione. Działka nr (...) została nabyta przez wnioskodawców stosunkowo niedawno, po wieloletnim okresie eksploatacji sieci i jedynie celem poprawy warunków zagospodarowania działki nr (...).

W tej sytuacji, zdaniem Sądu Rejonowego, uwzględnienie w wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu również odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości wydaje się bezzasadne, dlatego uzasadnione jest traktowanie wnioskodawców, jako „nowonabywców”.

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd ten orzekł po myśli art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 520 § 1 i 2 kpc, a o kosztach postępowania rozstrzygnął stosownie do treści art. 520 § 1 i 2 kpc, uznając, że wprawdzie interesy wnioskodawców i uczestnika były sprzeczne, jednakże wnioski i zarzuty każdej ze stron zostały jedynie po części uwzględnione.

Apelację od tego postanowienia złożyli wnioskodawcy i uczestnik postępowania.

Wnioskodawcy w swojej apelacji zaskarżali orzeczenie w całości i zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 233 kpc polegające na zupełnie swobodnej ocenie Sądu poprzez przyjęcie, że jeśli w chwili nabycia, na działce znajdowały się już urządzenia przesyłowe, to nie można dochodzić całego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu,

2. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 233 kpc polegające na zupełnie swobodnej ocenie dowodów poprzez pominięcie, iż z dokumentu dotyczącego określenia wartości działki nie wynika, by fakt istnienia urządzeń na działce miał wpływ na jej wycenę, zwłaszcza, że zakup działki nastąpił jeszcze przed uregulowaniem kwestii związanych ze służebnością przesyłu,

3. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 305 ² § 2 kc, polegające na błędnej interpretacji, poprzez przyjęcie, że przy wynagrodzeniu za ustanowienie służebności przesyłu nie ma znaczenia okres eksploatacji konkretnych urządzeń, podczas gdy przy określeniu wysokości wynagrodzenia za służebność jest to dość istotna okoliczność,

4. naruszenie ark 520 § 2 kpc polegające na dodatkowym obciążeniu wnioskodawców kosztami postępowania, podczas gdy koszty te powstały tylko z uwagi na zachowanie się uczestnika, który sprzeciwiał się ustanowieniu służebności przesyłu, zatem to uczestnik winien ponieść koszty postępowania.

W rezultacie wnioskodawcy wnieśli o:

- zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez wskazanie w punkcie I okresu trwania służebności na lat 10,

- zasądzenie w punkcie II od uczestnika na rzecz wnioskodawców kwoty 36.999,-zł płatnej w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia wraz z odsetkami w razie zwłoki,

- a w punkcie III o nakazanie ściągnięcia od uczestnika całej kwoty 4.736,94,-zł. Uczestnik również zaskarżył postanowienie Sądu Rejonowego w całości i zarzucając mu:

I. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy:

1. art. 233 § 1 kpc poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie i dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, poprzez:

-

pominięcie przy rozstrzygnięciu decyzji wywłaszczeniowej wydanej na rzecz poprzednika prawnego uczestnika, na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 dawnej ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (jedn. tekst: Dz.U. z 1974r., nr 10, poz. 64 ze zm.),

-

błędne przyjęcie, że po stronie uczestnika mamy do czynienia z posiadaniem w złej wierze, podczas gdy przedmiotowe urządzenia były wybudowane lub zmodernizowane przez przedsiębiorstwo państwowe na przedmiotowych nieruchomościach, które w chwili budowy urządzeń także były własnością Skarbu Państwa,

2. art. 328 § 2 kpc poprzez - niedostateczne wyjaśnienie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, z jakiego powodu Sąd I instancji pominął przy rozstrzygnięciu decyzję wydaną na rzecz poprzednika prawnego uczestnika, na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 dawnej ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, która stanowi tymi prawny do nieruchomości,

II. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

1. art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości poprzez błędną wykładnię i niezastosowanie powyższego przepisu,

2. art. 224 § 2 w zw. z art. 225 kc poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że uczestnik jest posiadaczem w złej wierze, podczas gdy poprzednik prawny uczestnika wszedł w posiadanie części nieruchomości wnioskodawców oraz służebności, w czasie obowiązywania ustawy z dnia z dnia 28 czerwca 1950r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli (Dz.U.1954.32.135 z dnia 1954.07.17), co przesądza o dobrej wierze poprzedników prawnych pozwanej, a ponadto urządzenia zostały wybudowane na gruncie Skarbu Państwa,

3. art. 292 w zw. z art. 172 kc poprzez nieuwzględnienie zarzutu zasiedzenia pomimo zaistnienia przesłanek w postaci posiadania i upływu czasu, niezbędnych do nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu,

4. art. 7 kc poprzez nieprawidłową jego wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe zastosowane i uznanie, że doszło do obalenia domniemania posiadania służebności w dobrej wierze, podczas gdy nie został przeprowadzony żaden dowód przeciwny pozwalający na poczynienie ustaleń w zakresie złej wiary posiadania przez uczestnika służebności, co skutkowało błędnym przyjęciem, iż nie upłynął okres pozwalający na zasiedzenie służebności, a domniemanie posiadania w dobrej wierze zostało obalone,

III. błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za jego podstawę, a polegający na uznaniu przez Sąd, że uczestnik nie ma tytułu prawnego do nieruchomości, podczas gdy uczestnik powołał się na decyzję wywłaszczeniową wydaną na rzecz poprzednika prawnego uczestnika, na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 dawnej ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, która stanowi tytuł prawny do nieruchomości, a którą Sąd pominął.

W rezultacie skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i oddalenie wniosku, ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, a nadto zasądzenie od wnioskodawców solidarnie na rzecz uczestnika kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje nie były zasadne.

Wbrew zarzutom apelacyjnym, Sąd odwoławczy uznał, że ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy nie wykraczają poza granice swobodnej oceny dowodów.

Poczynione zostały na podstawie prawidłowej analizy dowodów, których ocena nie wykazała błędów natury faktycznej, czy logicznej, znajdując swoje odzwierciedlenie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Sąd Rejonowy wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione, na czym oparł poszczególne ustalenia. Sąd I instancji wskazał również wnioski, jakie wyprowadził z dokonanych ustaleń, opierając na nich swoje merytoryczne rozstrzygnięcie, co zostało zawarte w obszernych, dokładnych i logicznych wywodach uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia.

Ponadto wbrew stawianym zarzutom Sąd Rejonowy nie dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego oraz powołanych w apelacjach przepisów prawa procesowego.

W konsekwencji ustalenia te i oceny Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, zwracając uwagę, że nie ma wobec tego potrzeby procesowej przeprowadzania na nowo w uzasadnieniu tego orzeczenia oceny każdego ze zgromadzonych dowodów, a wystarczy odnieść się do tych ustaleń i ocen, które zostały zakwestionowane w apelacji (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998r., III CKN 792/98, OSNC 1999 nr 4, poz. 83, z dnia 23 lipca 2015r., I CSK 654/14, Legalis nr 1325762, z dnia 11 maja 2016r., z dnia 26 stycznia 2017r., I CSK 54/16, Legalis nr 1591680, z dnia 15 lutego 2018r., I CSK 215/17, Legalis nr 1768192 i z dnia 4 grudnia 2018r., IV CSK 213/18 , Legalis nr 1852711 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2017r., I CSK 93/17, Legalis nr 1611995 i z dnia 31 stycznia 2018r., I CSK 222/17, Legalis nr 1754802).

W tym miejscu przywołać należy również zasadę, według której sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07, OSNC 2008, z. 6, poz. 55).

Analiza akt sprawy nakazuje stwierdzić, że nie zaszły w toku procedowania Sądu pierwszej instancji jakiekolwiek okoliczności, skutkujące nieważnością postępowania według przesłanek tej nieważności, wskazanych w treści przepisu art. 379 kpc.

W rozpoznawanej sprawie, wnioskodawcy domagali się ustanowienia na dwóch działkach swej nieruchomości służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem, przy czym czas trwania służebności miał wynosić lat 10. Dla obrony przed dochodzonym roszczeniem uczestnik postępowania wskazał, że dysponuje tytułem prawnym uprawniającym do korzystania z gruntów objętych wnioskiem w postaci decyzji z dnia 6 marca 1985r. wydanej przez Naczelnika Gminy D. na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (k. 192-193). Ponadto - niezależnie od powyższego - uczestnik zgłosił zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu (k. 31).

Sąd odwoławczy na wstępie pragnie wyjaśnić, że ustanowienie służebności przesyłu jest możliwe tylko wówczas, gdy przedsiębiorca nie posiada tytułu prawnego niezbędnego dla wykonywania ciążących na nim obowiązków związanych z własnością urządzeń przesyłowych.

Oznacza to, że zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miała ocena charakteru decyzji przedłożonej przez uczestnika postępowania oraz podniesionego zarzutu zasiedzenia ograniczonego prawa rzeczowego.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do znajdującej się w aktach sprawy decyzji Naczelnika Gminy D. z 6 marca 1985r., dotyczącej zezwolenia Zakładowi (...) na wejście z modernizacją linii energetycznej O.-L. m.in. na grunt należący aktualnie do wnioskodawców.

Podstawę prawną powyższej decyzji, stanowił przepis art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

Zgodnie z ust. 1 powołanego przepisu, organy administracji państwowej, instytucje i przedsiębiorstwa państwowe mogą za zezwoleniem prezydium powiatowej rady narodowej zakładać i przeprowadzać na nieruchomościach - zgodnie z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową - ciągi drenażowe, przewody służące do przesyłania płynów, pary, gazu i elektryczności oraz urządzenia techniczne łączności i sygnalizacji a także inne podziemne lub nadziemne urządzenia techniczne niezbędne do korzystania z tych urządzeń lub przewodów.

Zgodnie natomiast z ust. 2 omawianej regulacji, osobom upoważnionym przez właściwy organ, instytucję lub przedsiębiorstwo państwowe przysługuje prawo dostępu do tych przewodów i urządzeń w celu wykonywania czynności związanych z ich konserwacją.

Co do zasady wydanie decyzji w trybie powyżej wskazanej ustawy powodowało wywłaszczenie nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego, nie mniej za każdym razem należy dokonać interpretacji decyzji i wyrażonych w jej treści zamiarów.

Z dołączonej do akt niniejszej sprawy decyzji wynika, że Naczelnik Gminy D. zezwolił Zakładowi (...) wyłącznie na wejście z modernizacją linii energetycznej. Tymczasem w ocenie Sądu Okręgowego, aby można było mówić o wywłaszczeniu nieruchomości, musiałoby dojść do trwałego ograniczenia własności nieruchomości wnioskodawców.

Przedłożona decyzja z dnia 6 marca 1985r. takiego uprawnienia nie daje, ponieważ z jej treści wynika, że chodziło o jednorazowe wejście na posesję i modernizację linii energetycznej.

Skoro tak, to nie można uznać, aby przedmiotowa decyzja uprawniała przedsiębiorcę przesyłowego do trwałego znoszenia przez wnioskodawców stanu ukształtowanego przebiegiem zainstalowanych urządzeń przesyłowych, a tym samym była decyzją wywłaszczeniową, która ograniczałaby ich prawa własności do tych działek gruntu, na których została pobudowana infrastruktura elektroenergetyczna.

Tymczasem zgodnie z obowiązującym orzecznictwem, jedynie w przypadku decyzji wywłaszczeniowej właściciel nieruchomości nie mógłby ubiegać się o ustanowienie służebności przesyłu. Taka sytuacja na kanwie niniejszej sprawy nie zachodzi, a zatem wnioskodawcy byli w pełni uprawnieni do domagania się ustanowienia tego ograniczonego prawa rzeczowego.

W dalszej kolejności zauważyć należy, że w toku postępowania uczestnik podnosił zarzut zasiedzenia służebności.

Zauważyć jednak należy, że okoliczność ta była już przedmiotem oceny Sądu Rejonowego w sprawie I Ns 275/10, który wniosek oddalił.

Tymczasem, jak podkreśla się w orzecznictwie, sąd jest związany na podstawie art. 365 § 1 kpc prawomocnym postanowieniem oddalającym wcześniejszy wniosek o stwierdzenie zasiedzenia. Prawomocne oddalenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia nie stoi na przeszkodzie - w wypadku zmiany okoliczności (art. 523 zd. 2 kpc) - wniesieniu ponownego wniosku w tym przedmiocie. Możliwe jest także w toczącej się innej sprawie zgłoszenie zarzutu prejudycjalnego zasiedzenia, ale z powołaniem się na „nowe okoliczności” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2016r., V CSK 72/16 , Legalis numer 1536738 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2011r., II CSK 718/10, Legalis numer 459007).

Warto w tym zakresie podkreślić, że to zresztą na zainteresowanym spoczywa obowiązek wykazania zaistnienia innych faktów, które mogą doprowadzić do modyfikacji prawomocnego orzeczenia (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2017r., I CSK 426/17 , Legalis numer 1715332).

Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu Najwyższego w tej kwestii, że przez „okoliczności sprawy” należy rozumieć stan faktyczny decydujący o oddaleniu wniosku, a nie jego ocenę prawną (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 21 marca 1973r., III CRN 429/72, OSPiKA 1973, nr 10, poz. 196, z dnia 22 stycznia 2003r., IV CKN 1689/00, Legalis nr 59161, z dnia 21 sierpnia 2008r., IV CSK 231/10, Legalis nr 400883 i z 29 maja 2015r., V CSK 516/14, Legalis nr 1281629).

W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął, że w okolicznościach niniejszej sprawy Sąd I instancji był związany rozstrzygnięciem wydanym przez Sąd Rejonowy w sprawie I Ns 275/10 i słusznie uznał za bezskuteczny podniesiony przez uczestnika zarzut zasiedzenia służebności, zwłaszcza, że uczestnik ten nawet nie powołał się on na żadne „nowe okoliczności” wymagane przepisem art. 523 zd. 2 kpc, mogące skutkować w rezultacie oceną odmienną, aniżeli ta uczyniona w sprawie I Ns 275/10.

W tym kontekście na marginesie wskazać tylko należy, że przed dniem 1 lutego 1989r. przedsiębiorstwa państwowe nie mogły nabywać na swoją rzecz żadnych praw w drodze zasiedzenia. Zmiana art. 128 kc dokonana ustawą z dnia 31 stycznia 1989r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 3, poz. 11) weszła w życie z mocą od dnia 1 lutego 1989r. i przyznawała uprawnienie do mienia ogólnonarodowego Skarbowi Państwa oraz innym państwowym osobom prawnym. Od tego czasu przedsiębiorstwo państwowe mogło nabywać prawa na swoją rzecz (por. por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008r., III CZP 89/08, Biuletyn SN 2008, nr 10, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2010r., III CZP 36/10, OSNC 2010, Nr 12, poz. 163, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2011r., III CZP 124/10, OSNC 2011, Nr 9, poz. 99, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2011r., I CSK 157/11, OSNC-ZD 2012, nr B, poz. 45, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013r., III CZP 18/13, OSNC 2013, Nr 12, poz. 139, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013r., III CZP 31/13, OSNC 2014, Nr 2, poz. 11 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia z dnia 3 sierpnia 2017r., IV CSK 85/17, Legalis nr 1665612).

Dotyczy to przebiegu służebności pobudowanej na działkach stanowiących własność osób fizycznych, jak w niniejszej sprawie. Natomiast bieg terminu zasiedzenia służebności polegającej na korzystaniu z linii przesyłowej znajdującej się w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego, przebiegającej po działce stanowiącej własność Skarbu Państwa, nie mógł się rozpocząć przed dniem 5 grudnia 1990r. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2015r., IV CSK 468/14, Legalis nr 1310221).

Skoro tak, to liczony od tego czasu 30-letni termin zasiedzenia – na moment orzekania przez Sąd I instancji – jeszcze nie upłynął, ponieważ niniejszym postępowaniem został w 2014r. przerwany, wobec czego rozstrzygnięcie tego Sądu było prawidłowe.

W tym zakresie Sąd odwoławczy miał na względzie to, że wniosek właściciela nieruchomości o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 3052 § 2 kc) przerywa bieg terminu zasiedzenia tej służebności (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2011 r.
III CZP 124/10, OSNC 2011, nr 9, poz. 99).

W konsekwencji tych wniosków Sąd odwoławczy uznaje, że podnoszone przez uczestnika zarzuty dotyczące zasiedzenia służebności są całkowicie bezskuteczne, zwłaszcza, że w ich treści uczestnik zdaje się podnosić kwestie, które były przedmiotem badania w sprawie I Ns 275/10.

W tych warunkach należy uznać, że kwestia dobrej, czy złej wiary w posiadaniu, a ponadto upływu czasu nie mogły być przedmiotem analizy Sądu I instancji, skoro Sąd ten był związany uprzednim rozstrzygnięciem oddalającym wniosek u stwierdzenie zasiedzenia, a uczestnik nie powołał się on na żadne „nowe okoliczności” wymagane przepisem art. 523 zd. 2 kpc.

Odnośnie zarzutu naruszenia procedury, wbrew stanowisku uczestnik, Sąd I instancji analizował treść i znaczenie prawne spornej decyzji z 6 marca 1985r. i prawidłowo ocenił jej znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, co ma odzwierciedlenie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, dlatego bezzasadne są zarzuty naruszenia art. 233 § 1 i art. 328 § 2 kpc.

Nie były zasadne również zarzuty naruszenia prawa materialnego, ponieważ uczestnik pomija, że apelujący formułuje zarzut naruszenia prawa materialnego i uzasadnia to naruszenie porównując własny - przez siebie ustalony - stan faktyczny z powołanymi przepisami prawnymi. Wskazuje bowiem uczestnik, że na podstawie decyzji z 6 marca 1985r. przedsiębiorstwo przesyłowe nabyło uprawnienia do władania w ramach służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu z nieruchomości wnioskodawców, gdyż doszło na mocy tej decyzji administracyjnej do wywłaszczenia części gruntów wnioskodawców w ramach art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, na podstawie przedstawionych do pozwu dowodów. Takiego ustalenia nie poczynił Sąd I instancji. Jest to zabieg niedopuszczalny i nieskuteczny. Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że naruszenie prawa materialnego nie może być uzasadniane błędami w zakresie ustaleń faktycznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2010r., II CSK 352/09, Legalis numer 338396 i Małgorzata Manowska, Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013, s. 97).

Przechodząc do omówienia apelacji wnioskodawców, to zaznaczyć należy, że w swej istocie odnosiła się ona głównie do kwestionowania wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

W tej kwestii Sąd Okręgowy podziela stanowisko judykatury i orzecznictwo Sądu Najwyższego, że odpowiednie wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno być ustalone proporcjonalnie do stopnia ingerencji w treść prawa własności, ponadto powinno uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie szkodę właściciela z uszczuplenia prawa własności. Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia wskazówką powinien być także sposób wykorzystania pozostałej części obciążonej służebnością przesyłu nieruchomości.

W tym zakresie należy zauważyć, że brak jest w art. 305 ² § 2 kc kryteriów określających rozmiar odpowiedniego wynagrodzenia, co oznacza, że ustawodawca pozostawił sądowi swobodę polegającą na indywidualizacji ocen w tym zakresie, dokonywanych w ramach swobody jurysdykcyjnej na podstawie określonego stanu faktycznego, które mogą też wynikać z ogólnych reguł porządku prawnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2018r., V CSK 614/17 , Legalis numer 1781862 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2019r., IV CSK 430/17, Legalis numer 1894283).

Sąd Rejonowy rozpoznając przedmiotową sprawę wskazał przede wszystkim na fakt, że w momencie zakupu działki (...) była już na niej posadowiona infrastruktura elektroenergetyczna.

Należy zatem mieć na uwadze, że zgodnie z doświadczeniem życiowym i typowym zachowaniem stron w umowach sprzedaży, przy zakupie nieruchomości przez wnioskodawców została już w jej cenie uwzględniona wartość działki wraz ze znajdującą się już na niej cudzą budowlą w postaci słupów energetycznych i rozpiętych na nich liniach elektroenergetycznych (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2013r., IV CSK 440/12, Legalis nr 572405).

Warto również zauważyć, że sąd określając wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinien odmiennie ocenić uciążliwości powstające dla właściciela nieruchomości obciążonej służebnością, gdy dopiero ma zostać zainstalowana nowa linia przesyłowa z budowlami towarzyszącymi (np. słupy, stacje transformatorowe itp.), a odmiennie, gdy linia ta już istnieje od wielu lat i w tym stanie nieruchomość była przedmiotem obrotu. O wynagrodzeniu decydują, bowiem wtedy głównie te uciążliwości, których może doznać właściciel nieruchomości obciążonej w przyszłości (np. musząc znosić wstęp na działkę konserwatorów urządzeń przesyłowych) (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2013r., V CSK 471/12 , Legalis nr 877776).

Na kwestię tę zwrócił uwagę także powołany w sprawie biegły z zakresu elektroenergetyki, którego zresztą opinię Sąd odwoławczy w pełni podziela, że wnioskodawcy byli tzw. „nowonabywcami” nieruchomości obciążanej infrastrukturą elektroenergetyczną, w związku, z czym w cenę jej nabycia uwzględniono już urządzenia przesyłowe (k. 355).

Z kolei powołany w sprawie biegły z zakresu szacowania nieruchomości określił w swej opinii dwie wartości służebności przesyłu.

Pierwszą na kwotę 36.999,-zł, uwzględniającą odszkodowanie z tytułu spadku wartości nieruchomości spowodowanego lokalizacją infrastruktury oraz współkorzystanie z pasa gruntu o ograniczonym stopniu korzystania z nieruchomości. Drugą na kwotę 13.514,-zł, uwzględniającą współkorzystanie z pasa gruntu o ograniczonym stopniu korzystania z nieruchomości dla tzw. „nowonabywców” (k. 653).

Skoro tak, to Sąd Rejonowy ustalając wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności, po pierwsze zasadnie kierował się opinią biegłego, która nota bene sporządzona została z wykorzystaniem wiedzy fachowej i doświadczenia biegłego i którą Sąd Okręgowy w całości podziela, a po drugie zasadnie przyjął wariant nieuwzględniający odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości.

W tej sytuacji należy zauważyć, że wskazany w apelacji wnioskodawców zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc daje wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażającej się w rozstrzyganiu kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału, dlatego skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 kpc wymaga wskazania, że sąd uchybił w sposób rażący zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego.

Wnioskodawcy w swojej apelacji pomijają, że sąd, oceniając materiał dowodowy, zawsze jednym dowodom daje wiarę, a innym jej odmawia, ale fakt ten nie może uzasadniać zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc, jeżeli ocenę tę cechuje wnikliwość i staranność, a wyciągnięte wnioski końcowe tworzą zwartą logiczną całość, zgodną z zasadami doświadczenia życiowego. Skoro ocena dowodów należy do sądu orzekającego, to nawet w sytuacji, w której z dowodu można było wywieść wnioski inne niż przyjęte przez sąd, nie dochodzi do naruszenia art. 233 § 1 kpc, jeśli tylko wnioski te odpowiadają regułom logicznego myślenia (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 kwietnia 2003r., I ACa 1137/02, LEX nr 193544 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2008r., I ACa 205/08, LEX nr 465086).

Ponadto dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 kpc nie wystarcza twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego nie odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest, bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Postawienie zarzutu obrazy art. 233 kpc nie może polegać na zaprezentowaniu ustalonego przez siebie, na podstawie własnej oceny dowodów stanu faktycznego. Skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd rażąco naruszył zasady logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego i że uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Zaś uwzględnienie przez Sąd w ocenie materiału dowodowego powszechnych i obiektywnych zasad doświadczenia życiowego nie usprawiedliwia zarzutu przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów na tej tylko podstawie, że indywidualne i subiektywne doświadczenia strony są od tych zasad odmienne.

Ponadto postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 29 października 1996r., II CKN 8/96, OSNC 1997 nr 3, poz. 30; z dnia 16 października 1997r., II CKN 393/97, LEX nr 50532; z dnia 17 kwietnia 1998 r., II CKN 704/97, OSNC 1998 nr 12, poz. 214; z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 nr 7-8, poz. 139; z dnia 10 kwietnia 2000r., V CKN 17/00, OSNC 2000 nr 10, poz. 189; z dnia 16 grudnia 2005r., III CK 314/05, LEX nr 172176; z dnia 14 grudnia 2006r., I UK 161/06, LEX nr 950393).

Wnioskodawcy nie mają również racji, zarzucając wadliwość stanowiska Sądów I instancji o niecelowości ustanowienia służebności przesyłu na czas określony. Służebność przesyłu, jak większość praw rzeczowych, z założenia ma na celu trwałe uporządkowanie stosunków prawnych związanych z nieruchomością, czego wyrazem jest związanie obowiązków wynikających z tego prawa z nieruchomością a nie z jej konkretnym właścicielem. Nie jest to, więc prawo służące wymuszaniu czynności mających prowadzić do jego ustania, lecz zapewnieniu jego spokojnego wykonywania przez cały czas trwania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2018 r., IV CSK 185/17, Legalis nr 1799266).

Argumenty skarżących są również wadliwe, ponieważ przy uwzględnienie czasu trwania służebności przesyłu zostały uwzględnione bezterminowe korzystanie z gruntów wnioskodawców w ramach służebności przesyłu.

W konsekwencji powyższego za niezasadne Sąd odwoławczy uznał zarzuty obrazy art. 233 § 1 kpc i art. 305 ² § 2 kc.

Sąd Okręgowy nie podzielił również postawionego przez wnioskodawców zarzutu obrazy art. 520 § 2 kpc.

Nie ulega wątpliwości, że w sprawie występowały strony o spornych interesach, a to, że uczestnik sprzeciwiał się ustanowieniu służebności przesyłu było jego prawem. Skoro był on przekonany o zasiedzeniu tej służebności i władaniu skutecznym wobec właściciela prawem co do nieruchomości, co zresztą podnosił w swoich pismach, to trudno wymagać, aby bez cienia wątpliwości zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawców. Okoliczność ta absolutnie nie może mieć wpływu na obciążenie wyłączenie uczestnika kosztami postępowania.

Tymczasem jak podkreśla się w orzecznictwie, sprzeczność interesów pomiędzy uczestnikami w rozumieniu art. 520 § 2 i 3 kpc występuje wtedy, gdy postanowienie kończące postępowanie w sprawie wywiera wpływ dla jednych zainteresowanych na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie ich praw (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012r., I CZ 148/12 , Legalis numer 584429 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2019 r., III CSK 232/18, Legalis numer 1922646).

W tych warunkach Sąd Okręgowy uznaje, że Sąd I instancji w tej konkretnej sprawie mógł zastosować art. 520 § 2 kpc z uwagi na sprzeczne interesy stron, co zresztą uczynił zasadnie.

Reasumując, Sąd odwoławczy przyjął, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego było prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w obu apelacjach nie były skuteczne, dlatego też obie apelacje oddalono na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł po myśli art. 520 § 1 kpc, gdyż na tym etapie postępowania wnioskodawcy i uczestnik ustąpili w swoich środkach zaskarżenia.

Jacek Barczewski Mirosław Wieczorkiewicz Agnieszka Żegarska