Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Nowakowska

Protokolant: st.sekr.sądowy Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 05 czerwca 2019 r. w Kaliszu

odwołania B. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 11 marca 2019 r. Nr (...)

w sprawie B. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość świadczenia

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 11 marca 2019 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje B. B. przy emeryturze prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach poczynając od 01 maja 2018r.

2.  Zasądzą od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz B. B. kwotę 180zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 09.05.2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., odmówił B. B. prawa do przeliczenia emerytury z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, gdyż nie udowodniła stosownym świadectwem 15 letniego okresu wykonywania takiej pracy

W odwołaniu od powyższej decyzji B. B. wywodziła, iż spełnia warunki niezbędne do uzyskania prawa do rekompensaty z uwagi na wykonywanie przez okres co najmniej 15 lat pracy instruktora terapii zajęciowej w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a obowiązki kierownika Ośrodka (...) wykonywała tylko w wymiarze 2,5 godziny miesięcznie i to poza godzinami pracy, zaś z chorymi pozostawała często 24 godziny na dobę.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc, iż nie został właściwie udokumentowany co najmniej 15-sto letni okres pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołująca się B. B., urodziła się (...)

W 1978r. ukończyła Technikum (...). W 1992r. ukończyła roczny cykl psychologiczny treningów grupowych i warsztatów metodycznych, następnie przebyła szkolenia m.in. w Ośrodku (...), w roku 1997 ukończyła dwuletnie Studium (...) uzyskując certyfikat w zakresie psychoprofilaktyki i socjoterapii, w 2001r. uzyskała licencjat w zakresie pedagogiki ogólnej, w 2004r. uzyskała tytuł magistra w zakresie pedagogiki resocjalizacyjnej.

(dokumenty w aktach osobowych)

Od 17.06.1985r. r. odwołująca się podjęła pracę jako wychowawca w Stowarzyszeniu (...) w Zespole (...) w M..

Odwołująca się pracowała kolejno:

od 17.06.1985r do 31.12.1989r. w Ośrodku (...) w M. w pełnym wymiarze czasu pracy w bezpośrednim kontakcie z pacjentami jako instruktor terapii odwykowej, w tym od 30.04.1987r. do 31.08.1988r. korzystała z urlopu wychowawczego, a od 05.06.1989r. do 28.06.1989r. z urlopu bezpłatnego

od 15.05.1989r. do 30.11.1989r. w Ośrodku (...) w wymiarze ½ etatu jako instruktor,

od 1.12.1989r. w Ośrodku (...) w N. w pełnym wymiarze czasu pracy jako lider, a od 29.16.1994r. do 17.12.2016r. jako kierownik tego ośrodka.

Akta osobowe odwołującej się nie zawierają zakresu obowiązków na stanowisku instruktora terapii ani lidera ale angaże płacowe wskazują, że posługiwano się tymi nazwami zamiennie lub łącznie. Z zakresu obowiązków na stanowisku kierownika ośrodka wynika, że łączyło się ono z ponoszeniem odpowiedzialności za prawidłową działalność resocjalizacyjną, administracyjną, gospodarczą, kasową i materiałową oraz zaopatrzeniową, w szczególności za prawidłowość procesu resocjalizacji i właściwą opiekę medyczną, bezpieczeństwo pracy i pobytu pacjentów, organizację i dyscyplinę pracy personelu, prawidłową i oszczędną eksploatację majątku, rzetelne opracowanie i terminowe przekazywanie do Zarządu Głównego planów i sprawozdań merytorycznych, administracyjno-gospodarczych, zatrudnienie i funduszu płac, za realizację planów, przestrzeganie obowiązujących regulaminów, ustalonych limitów, wskaźników i norm. ( k 64 akt osobowych).

Pracodawca - Stowarzyszenie (...) w dniu 24.01.2019r. wydał odwołującej się świadectwo pracy w szczególnych warunkach potwierdzające, że w okresie od 1.12.1989r. do 17.12.2016r. wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę na stanowisku instruktora terapii zajęciowej, co wymienione jest w wykazie A dział XII pkt 1 stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12.07.1983r.w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu zdrowia.

( w aktach ZUS)

Wcześniej w piśmie z 30.07.2018r. Stowarzyszenie (...) podając okresy pracy na poszczególnych stanowiskach podało, że odwołująca się pracowała w bezpośrednim kontakcie z pacjentami już od 17.06.1985r. pracując na stanowisku instruktora terapii odwykowej w Ośrodku (...) w M. i tak samo- stale i w pełnym wymiarze czasu pracowała w bezpośrednim kontakcie z pacjentami jako lider w Ośrodku (...), również pracując na stanowisku kierownika tego ośrodka od 29.04.1994r.

( Dowód –informacja Stowarzyszenia (...) z 30.07.2018r. w aktach ZUS)

Organ rentowy uwzględnił odwołującej się jako pracę w szczególnych warunkach pracę wykonywaną w ośrodku w M. od 17.06.1985r. do 30.11.1989r. z wyłączeniem okresu urlopu wychowawczego od 30.04.1987r. do 31.08.1987r. Stanowi to okres 4 lat 1 miesiąca i 13 dni.

Odmówiono natomiast zaliczenia pracy na stanowisku lidera od 1.12.1989r. a następnie od 29.06.1994r. na stanowisku kierownika ośrodka uznając, że nie ma możliwości, by osoba zatrudniona na stanowisku kierowniczym wykonywała stale w pełnym wymiarze czasu pracę na stanowisku robotniczym wymienione w wykazie.

W oparciu o zeznania świadków E. Z. i E. W. Sąd ustalił, że odwołująca się przez cały czas pracy w ośrodku (...) w N. wykonywała tego samego rodzaju pracę terapeutyczną w bezpośrednim kontakcie z pacjentami i to bez względu na stosowaną nazwę jej stanowiska pracy. Stanowisko lidera zostało wprowadzone w MONAR na określenie osoby, która w ośrodku leczenia narkomanów jako jedyna była odpowiedzialna za całość relacji interpersonalnych i przebieg procesu terapeutycznego. Musiała być to osoba z autorytetem, budząca zaufanie, a jednocześnie z silną osobowością, mogąca zapanować nad wszystkimi pacjentami, by rozwiązywać bieżące sytuacje konfliktowe.

Odwołująca się mieszkała na terenie ośrodka (...) w N. i posiadała wymagane cechy, liderem została ustanowiona przez M. K. po przegłosowaniu i akceptacji społeczności. Odwołująca się jako lider ośrodka jednocześnie nadal prowadziła terapię osób uzależnionych, gdyż nie można oddzielać roli instruktora terapii zajęciowej od roli lidera. Terapia w ośrodkach (...) prowadzona jest wobec wszystkich osób przez cały czas pobytu w ośrodku, a nie tylko w określonych godzinach, gdyż cały czas pobytu tam jest terapią. Jest to terapia metodą społeczności terapeutycznej. Polega na skłonieniu pacjentów do zmiany stylu życia, nauczenia się odpowiedzialności, pracy, samodzielności, a odbywa się zarówno poprzez rozmowy, terapię indywidualną, zbiorową, społeczności grupowej, wspólne zajęcia jak i poprzez pracę. W ośrodku nie zatrudnia się osób do obsługi, pacjenci sami dbają o porządek, piorą odzież, przygotowują posiłki, uprawiają warzywa, hodują inwentarz. Lider musiał przekonać ich do włączenia się w pracę zespołową, do przyjmowania i realizowania różnych zadań i przypisanych ról i dopilnowywać wykonywania pracy, a jednocześnie reagować na pojawiające się konflikty. Odwołująca się jako lider nie wykonywała pracy administracyjnej, ale stricte terapeutyczną stale i w pełnym wymiarze czasu. Tak samo jej praca przebiegała gdy odstąpiono od używania pojęcia lidera i wprowadzono funkcję kierownika ośrodka. Rola odwołującej się wiążąca się z tą zmianą polegała na okazjonalnym podpisywaniu faktur i dokumentów przegotowywanych przez księgową oraz na sporządzaniu sprawozdań merytorycznych co do ilości i rodzaju pacjentów. Sporządzenia najbardziej obszernego z nich, dla zarządu głównego, zajmowało około pół godziny i obywało się raz w roku.

Odwołująca się przy tym była całodobowo gotowa do reagowania na pojawiające się problemy, gdyż mieszkała w mieszkaniu służbowym na terenie ośrodka w N.. Czas trwania tzw. społeczności, czyli spotkań pacjentów z terapeutami jest trudny do przewidzenia, spotkania te nie są ograniczane sztywnymi godzinami, trwają tak długo jak potrzeba dla rozwiązania problemu, a spotkania bywały zwołane także dodatkowo, w zależności od bieżących sytuacji

dowód-zeznania odwołującej (1:02:44- 1:19) się oraz świadków E. Z. (00:5-00:33) i E. W. (00:40- 00:58:48)

Sąd uznał za wiarygodne zeznania powyższych świadków jak i odwołującej się, gdyż ich zeznania są spójne i nie zawierają sprzeczności, obrazują specyfikę pracy w ośrodkach (...) opartej na terapii metodą społeczności terapeutycznej. Są to zeznania przekonujące. Nie przedstawiono przy tym dowodów przeciwnych.

W ocenie Sądu można zatem przyjąć, że w rzeczywistości mimo stosowania różnego nazewnictwa stanowiska pracy odwołująca się wykonywała przez cały czas zatrudnienia w ośrodku (...) w N. pracę stanowiącą w istocie pracę instruktora terapii zajęciowej, odpowiadającą stanowisku wymienionemu w dziale XII poz. 1 litera b podpunkt 7 branżowego wykazu stanowisk stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12.07.1983r.w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu zdrowia. Dotyczy to pracy na oddziałach psychiatrycznych i odwykowych w zakładach dla m.in. alkoholików i narkomanów. Zważywszy, że zatrudnienie odwołującej się w pełnym wymiarze czasu pracy w ośrodku w N. miało miejsce od 1.12.1989r., to licząc do dnia 1.01.2009r. pracę tę B. B. wykonywała stale i w pełnym wymiarze przez okres co najmniej 15 lat.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z definicją ustawową z art. 2 pkt. 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. 2017 poz. 664 t. j. ze zm.) rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Przesłanki przedmiotowego świadczenia są sprecyzowane w art. 21, art. 22 i art. 23 ust. 2 ustawy pomostowej. Zgodnie z powołanymi przepisami rekompensata przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948r. (tylko dla tych ubezpieczonych ustala się kapitał początkowy), który ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat do dnia 31 grudnia 2008r. Jednocześnie ust. 2 art. 21 precyzuje przesłankę negatywną, stanowiąc, iż rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Powyższe oznacza, iż dla ustalenia prawa do rekompensaty konieczne jest wykazanie określonego charakteru pracy ubezpieczonego pracownika wykonywanej w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o ustawy o emeryturach i rentach z FUS w wymiarze co najmniej 15 lat do dnia 31 grudnia 2008r.

W bogatym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z tego punktu widzenia, ma zatem możliwość zakwalifikowania jego pracy pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. Przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia stanowi zresztą, że akt ten ma zastosowanie do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do niego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r., IUK 393/10).

W wykazie stanowiącym załącznik do przepisów ogólnych czyli do wspomnianego rozporządzenia z 07.02.1983r. w dziale XII odnoszącym się do służby zdrowia wymienia się pod pozycją 1: „prace na oddziałach: intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologicznych, leczenia oparzeń oraz ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami”.

W ułatwiającym dokonanie prawidłowej wykładni przepisów powyższego rozporządzenia wykazie resortowym, tj w zarządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12.07.1983r. r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej co do prac na oddziałach psychiatrycznych i odwykowych, co dotyczy również zakładów leczenia odwykowego alkoholików i narkomanów wymienia się m.in. instruktora terapii zajęciowej, ale nie wymienia się lidera ani kierownika ośrodka.

O umieszczeniu takiej pracy w wykazie zadecydował stopień jej uciążliwości i konieczność zachowania wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia oraz stałe narażenie na stres związany z pracą ze specyficzną grupą osób. W ocenie Sądu odwołująca się wykonywała prace w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie tylko do czasu objęcia funkcji lidera, a potem kierownika ośrodka, ale przez cały czas swego zatrudnienia. Jak wyżej wspomniano odwołująca się wykonywała bowiem przez cały czas w pełnym wymiarze pracy pracę instruktora terapii zajęciowej. Mimo zatem, że stanowiska lidera i kierownika ośrodka nie są wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do zarządzenia resortowego, to nie wiązały się z pracą administracyjną, biurową, nie zmniejszały zakresu pracy terapeutycznej i przyjąć należy, że brak ich w wykazie nie stanowi przesłanki negatywnej. Dla uznania konkretnej pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach decydujące są zawsze okoliczności faktyczne. Zarządzenia resortowe nie stanowią źródeł prawa powszechnie obowiązującego w obecnym polskim porządku konstytucyjnym. Treść przepisów resortowych może mieć jedynie znaczenie dowodowe, pomocnicze, porządkujące, zależne od całokształtu materiału dowodowego danej sprawy .

W tym stanie rzeczy B. B. nabyła prawo do rekompensaty przy przyznanej jej emeryturze od miesiąca wniosku w tym przedmiocie czyli od 1maja 2018r.

Zaskarżona decyzja podlegała więc zmianie i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w pkt 1. wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt.2 na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 ze zm.). Zgodnie z wyżej powołanym rozporządzeniem stawka minimalna adwokata w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynosi 180 zł.