Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 października 2018 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, Wydział IV Rodzinny i Nieletnich w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Krawczyk - Mandrak

Ławnicy:

Protokolant: Beata Rasiak-Cyganek

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2018 roku w Rybniku

sprawy z powództwa J. W. (W.)

przeciwko A. W. (W.)

o alimenty

1)  zasądza od pozwanego na rzecz powódki alimenty w kwocie po 450 zł (czterysta pięćdziesiąt) miesięcznie, począwszy od 1 kwietnia 2018 roku, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności każdej raty,

2)  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3)  oddala wniosek o zatwierdzenie i nadanie klauzuli wykonalności ugodzie zawartej w postępowaniu mediacyjnym,

4)  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 1587 zł (jeden tysiąc pięćset osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

5)  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Rybniku) 420 zł (czterysta dwadzieścia złotych) tytułem kosztów sądowych,

6)  wyrokowi w punkcie 1 nadaje klauzulę wykonalności.

Sygn. akt IV RC 319/18

UZASADNIENIE

Powódka J. W. domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanego A. W. (męża) alimentów w kwocie po 1000 zł miesięcznie oraz kosztów procesu. Uzasadniając żądanie pozwu, powódka podała, że z uwagi na konflikt z pozwanym wyprowadziła się od niego, a jej jedynym dochodem jest renta w kwocie 772,35 zł, która nie wystarcza na zaspokojenie potrzeb.

Postanowieniem z dnia 20 lipca 2018 roku (k. 98) zabezpieczono powództwo, zobowiązując pozwanego do łożenia po 600 zł miesięcznie na rzecz powódki.

W toku sprawy strony skierowano do postępowania mediacyjnego, w trakcie którego doszło do podpisania ugody w dniu 27 sierpnia 2018 roku, jednakże następnego dnia pozwany poinformował mediator, iż nie zgadza się z treścią ugody (por. sprawozdanie k. 103).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego, podnosząc, iż przywołaną wyżej ugodę podpisał w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

Sąd ustalił.

Powódka J. W. (urodzona (...)) i pozwany A. W. (urodzony (...)) pozostają w związku małżeńskim zawartym w 1995 roku.

(dowód: odpis aktu małżeństwa k. 6)

Z dniem 18 grudnia 1998 roku strony wyłączyły obowiązującą ich majątkową wspólność ustawową.

(dowód: akt notarialny k. 7)

Do lutego 2018 roku strony zamieszkiwały razem. Z uwagi na konflikty powódka wyprowadziła się wtedy od męża i zamieszkała w domu swojej córki, gdzie mieszka również zięć i dwoje wnuków. Przyczyną wyprowadzenia się powódki od męża był m.in. brak akceptacji jego posunięć majątkowych w zakresie przekazania majątku swoim dzieciom. Jednakże powódka sama nie dostrzega, iż ona również dokonała pewnych rozporządzeń majątkowych na rzecz swoich dzieci.

(okoliczność bezsporna)

Powódka jest po operacji nogi oraz leczy się na nadciśnienie. Powódka na swoje wyżywienie przeznacza 500-600 zł miesięcznie (obecnie żywi ją córka), na odzież – 200 zł miesięcznie, na środki czystości i kosmetyki – 100-150 zł miesięcznie, na leczenie – 120 zł miesięcznie. Do opłat za dom dokłada 100 zł miesięcznie, nadto za prąd płaci 90 zł miesięcznie, za wodę 60 zł, za ubezpieczenie na życie – 120 zł co kwartał i kolejne 56 zł miesięcznie, a za Internet i telewizję – 160 zł co kwartał. Powódka utrzymuje się z renty, która wynosi 1266,38 zł brutto, a po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne 1069,41 zł netto miesięcznie. Z renty powódki dokonywane są potrącenia, a z dowodu wypłaty wynika, iż na rachunek wypłacono 772,35 zł. W lutym 2018 roku pozwany przelał powódce 1600 zł, zaś w lipcu tego roku – 600 zł.

Reasumując miesięczny koszt utrzymania powódki wynosi ok. 1320 - 1500 zł.

(dowód: odcinek renty, k. 8, przesłuchanie powódki k. 118-119, rachunki, faktury k. 12-21, 35-36)

Z kolei pozwany A. W. miesięcznie na wyżywienie wydaje 100 zł, na środki czystości i kosmetyki – około 40 zł, na odzież w tym roku wydał 1200 zł. Na ogrzewanie wydaje 2200 zł co kwartał, prąd 106 zł co miesiąc, wywóz śmieci 49 zł. Utrzymuje się z emerytury, która wynosi 2180 zł netto miesięcznie, dodatkowo nie pracuje. Ma oszczędności w wysokości około 100 tys. zł. Zamieszkuje w swojej części budynku w B..

Pozwany jest schorowany, miał dwa zawały serca, udar mózgu. Pozwany jest leczony z powodu cukrzycye typu II-go, nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, kardiomyopati pozawałowej, zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, niedosłuchu obu usznego, stan po udarze niedokrwiennym, choroby P., żylaki kończyn dolnych, stan po operacji zaćmy oka lewego. Pozwany potrzebuje pomocy w codziennych czynnościach. Na stałe leki co miesiąc wydaje 200 zł, a ostatnio zdarzyło mu się wydać nawet 860 zł w miesiącu.

Miesięczny koszt utrzymania powoda wynosi nie mniej niż 1350 zł, przy czym w ocenie Sądu koszty te są na poziomie minimalnym i niewątpliwie niemożliwym jest zaspokojenie swoich miesięcznych potrzeb żywieniowych za kwotę 100 zł miesięcznie.

(dowód: przesłuchanie pozwanego k. 119, potwierdzenie przelewu k. 46, dokumentacja medyczna k. 47-60, faktury i rachunki k. 61-96)

Powódka, podczas pobytu pozwanego w szpitalu i po powrocie z niego do domu, nie opiekowała się pozwanym. Pozwany wymaga pomocy w bieżących sprawach życia codziennego, jak np. w pomocy w zrobieniu zakupów. Z uwagi na to, iż powódka nie mieszka z pozwanym, korzysta on z pomocy kolegi, któremu płaci za przywiezienie zakupów.

(dowód: przesłuchanie pozwanego k. 119)

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o przywołane wyżej dowody, którym należało dać wiarę i które nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania. Wskazać również nale

Sąd zważył.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Zgodnie z art. 27 k.r.o. oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Wśród obowiązków małżeńskich istnieje zatem obowiązek alimentacyjny, a celem świadczeń z art. 27 k.r.o. jest dostarczenie uprawnionemu środków do zaspokajania jego bieżących potrzeb.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy bezsporne jest, że w wyniku konfliktu strony, pozostające dalej w związku małżeńskim, zamieszkały oddzielnie. Obowiązek z art. 27 k.r.o. nie zależy jednak od zachowania się małżonków w trakcie trwania małżeństwa, a zatem nie jest rolą Sądu badanie winy w zaistnieniu separacji faktycznej między powódką a pozwanym. Jak zauważył Sąd Najwyższy w swojej, wciąż aktualnej, uchwale z dnia 7 sierpnia 1974 roku, sygn. akt III CZP 46/74, w procesie o alimenty między małżonkami sąd w zasadzie nie może badać, czy i który z nich ponosi winę rozkładu pożycia. Stwierdziwszy, że związek małżeński istnieje i nie został rozwiązany przez rozwód, sąd ogranicza się do ustalenia, czy zachodzą przesłanki zasądzenia alimentów ze względu na potrzeby małżonka żądającego ich i na możliwości drugiego małżonka. Warty odnotowania jest również pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 października 1976 roku, w której to jest mowa o zasadzie równej stopy życiowej małżonków.

Biorąc więc pod uwagę potrzeby powódki, możliwości zarobkowe pozwanego oraz zasadę równej stopy życiowej małżonków, Sąd uznał, że najbardziej adekwatną kwotą świadczeń alimentacyjnych na rzecz powódki jest kwota 450 zł. Chociaż pozwany deklarował bardzo niskie koszty wyżywienia (100 zł miesięcznie), to jednak trudno uznać, iż są realne koszty, i należy stwierdzić, że pozwany ma prawo do wyżywienia co najmniej na poziomie przeciętnym, tj. za 300-400 zł miesięcznie. Niewątpliwie uzyskuje on wyższe świadczenie emerytalne (ponad 2100 zł netto miesięcznie) niż powódka ma świadczenie rentowe (1069 zł netto miesięcznie), to jednak jest on osobą znacznie bardziej schorowaną i musi wydawać znaczne kwoty pieniężne na lekarstwa (nawet do 860 zł w miesiącu). Nie bez znaczenia jest również to, iż powódka wyprowadziła się od pozwanego i kiedy przebywał on w szpitalu, jak i powrócił do domu powódka nie opiekowała się pozwanym, pomimo tego, iż wymagał on opieki, a taki obowiązek ciążył na powódce. Pozwany zatem zmuszony jest płacić osobom trzecim za udzieloną mu pomoc w bieżących sprawach życia codziennego.

Wskazać ponadto koniecznym jest, iż powódka mieszka w domu z córką, zięciem i dwoma wnukami, a zatem winna ona ponosić ona jedynie 1/5 kosztów utrzymania, zaś pozwany mieszka w swojej części domu w B. i ponosi większe wydatki na utrzymanie domu. W świetle tych okoliczności nie sposób było więc zasądzić większej kwoty na rzecz powódki od pozwanego niż 450 zł miesięcznie, a w pozostałym zakresie powództwo należało oddalić. Dzięki takiemu rozstrzygnięciu powódka będzie dysponowała kwotą 1500 zł (1069 zł renty + 450 zł alimentów), zaś pozwanemu pozostanie kwota 1730 zł (2 180 zł emerytury – 450 zł alimentów), co jest uzasadnione z uwagi na przywołany wyżej zły stan zdrowia pozwanego i konieczność ponoszenia znacznie większych wydatków na leczenie, jak również z uwagi na konieczność ponoszenia większych wydatków na dom. Zachowana zostanie również równa stopa życiowa obu małżonków, o której nie można również mówić w oderwaniu od rzeczywistych kosztów utrzymania stron. W ocenie Sądu tak ustalone alimenty pozwolą powódce w pełni zaspokoić jej koszty utrzymania.

W punkcie 3 wyroku Sąd oddalił wniosek o zatwierdzenie i nadanie klauzuli wykonalności ugodzie zawartej w postępowaniu mediacyjnym, podpisanej w dniu 27 sierpnia 2018 roku. Zgodnie bowiem z art. 183 ¹⁴ § 3 k.p.c. sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda m.in. jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Sytuacja taka zaistniała w okolicznościach niniejszej sprawy.

Najogólniej mówiąc, klauzula zasad współżycia społecznego wyraża ideę słuszności, odwołuje się do powszechnie uznawanych w kulturze społeczeństwa wartości, umożliwia dostosowanie ogólnych norm prawnych do konkretnego stanu faktycznego przy uwzględnieniu systemu ocen czy zasad postępowania o charakterze pozaprawnym oraz służy realizacji sprawiedliwości w znaczeniu materialnoprawnym, będącej wartością konstytucyjną. W niniejszej sprawie za niesłuszne, sprzeczne z zasadami moralnymi należało uznać zatwierdzenie i nadanie klauzuli wykonalności ugodzie w sytuacji, gdy pozwany ma 74 lata, jest schorowany i potrzebuje pomocy w codziennych czynnościach, co zostało potwierdzone dokumentacją medyczną, i następnego dnia po podpisaniu poinformował mediator, iż nie zgadza się z treścią ugody. Zauważyć należy, że postępowanie mediacyjne odbywało się bez udziału pełnomocników, a tym samym pozwany był zdany wyłącznie na siebie, a skoro potrzebuje on pomocy w codziennych czynnościach, to tym bardziej potrzebował on pomocy w, może na pozór łatwej, ale jednak niosącej za sobą znaczne konsekwencje, czynności, jaką jest podpisanie ugody. Nie sposób więc uznać, że pozwany był w stanie samodzielnie i swobodnie powziąć decyzję i wyrazić swoją wolę przy podpisywaniu ugody, ale jego rzeczywista wola została wyrażona w oświadczeniu skierowanym do mediator następnego dnia po podpisaniu ugody. Okoliczności te wynikają z ustalonego stanu faktycznego i zbędne było dopuszczanie dowodu z opinii biegłych sądowych z zakresu neurologii i psychiatrii.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 100 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając. Powódka poniosła koszty zastępstwa procesowego w wysokości 3 600 zł (por. § 2 pkt 5 w zw. z § 4 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie), utrzymała się w żądaniu w 45 %, wobec czego pozwany obowiązany jest do zwrotu powódce 1620 zł (45% z 3600 zł). Jednakże powódka winna zwrócić poznanemu koszty zastępstwa procesowego w wysokości 55%, co stanowi kwotę 33 zł (60 zł x 55%).

Zatem tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1587 zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Kwotę 420 zł nakazano pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa tytułem kosztów sądowych po myśli art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

O natychmiastowej wykonalności orzeczono zgodnie z art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c.

SSR Katarzyna Krawczyk-Mandrak

ZARZĄDZENIE

1.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron;

2.  kal. 21 dni lub z wpływem.

SSR Katarzyna Krawczyk-Mandrak

R., dnia 15 października 2018 roku

ZARZĄDZENIE

1)  odpis orzeczenia z klauzulą wykonalności doręczyć pełn. powódki;

2)  kal. 21 dni lub z wpływem.

R., dnia 2 października 2018