Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 maja 2019 r. w Warszawie

sprawy z powództwa K. G. i S. G.

przeciwko G. H., G. Ł. (1) i E. Ł.

o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego

1.  oddala powództwo;

2.  nakazuje pobrać od S. G. i K. G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 3 847,02 zł (trzy tysiące osiemset czterdzieści siedem złotych dwa grosze) tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt XXV C 1923/16

UZASADNIENIE

Pozwem z 16 grudnia 2016 r. K. G. oraz S. G. wystąpili przeciwko G. H., G. Ł. (1) oraz E. Ł. o stwierdzenie, iż sporządzona w formie aktu notarialnego w Kancelarii Notarialnej przed notariuszem A. U. w dniu 28 września 2010 r. Rep. A Nr (...) pomiędzy G. i E. małżonkami Ł. oraz G. Ł. (2) umowa darowizny zabudowanej nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę ewidencyjną numer (...) o powierzchni 0.0807 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy M. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) jest nieważna z uwagi na pozostawanie E. i G. Ł. (3) - (...) w stanie wyłączającym świadome, swobodne podejmowanie decyzji i wyrażanie woli.

Uzasadniając swoje stanowisko powodowie podali, iż posiadają interes prawny
w stwierdzeniu nieważności umowy darowizny zawartej przez stronę pozwaną w dniu 28 września 2010 r. albowiem powództwa z którymi wystąpili nie doprowadziły do wykonania orzeczenia wydanego w dniu 24 sierpnia 2010 r. sygn. akt I C 96/07, którym pozwani G. Ł. (4) i E. Ł. zostali zobowiązani do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie przeniesienia własności nieruchomości - tj. części działki, na której posadowiony jest dom powodów, czyli działki ewidencyjnej nr (...) o powierzchni 226 m.kw. położonej
w Ł. ul. (...). Wskazali również, że powodowie pomimo treści orzeczenia w dniu 28 września 2010 r. przenieśli własność działki na swoją córkę, przed uprawomocnieniem się orzeczenia, przez co powodowie pomimo posiadania prawa do działki o nr (...) nie mogą uzyskać wpisu do księgi wieczystej jako właściciele. W celu dokonania przedmiotowego wpisu powodowie trzykrotnie występowali o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, następnie w marcu 2015 roku złożyli wniosek
o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi z 24 sierpnia 2010 r. z zaznaczeniem przejścia obowiązku na inną osobę. W 2013 roku powodowie wystąpili z powództwem o uznanie umowy darowizny za bezskuteczną w trybie art. 527 § 1 k.c. Na dzień składania przedmiotowego pozwu toczyła się również sprawa o ustalenie przejścia obowiązku na G. Ł. (2) w związku z zawartą umową darowizny. Wskazali ponadto, że niezależnie od powyższego w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli w Warszawie toczy się przeciwko G. Ł. (1) i E. Ł. sprawa z oskarżenia publicznego o przestępstwo z art. 300 § 2 k.k., w toku której została sporządzona opinia sądowo-psychiatryczna. Po zapoznaniu się z wnioskami przedmiotowej opinii, powodowie powzięli wątpliwości co do poczytalności G. Ł. (3) i E. Ł. w dacie zawarcia umowy darowizny nieruchomości, co zdaniem powodów uzasadniało konieczność złożenia pozwu. Zdaniem powodów nieważność czynności prawnej podjętej 28 września 2010 r. wynikała
z zaistnienia wady oświadczenia woli, albowiem pozwani G. Ł. (4) i E. Ł. podjęli ją w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji (pozew - k. 2-10).

Na rozprawie w dniu 27 września 2017 r. pozwany G. Ł. (4) wniósł o oddalenie powództwa ( nagranie godz. 00:18:15 k. 264v).

W piśmie z dnia 25 października 2017 r. powodowie podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko ( k. 293-295).

W piśmie procesowym z dnia 30 listopada 2017 r. pozwana G. H. wniosła o oddalenie powództwa ( k. 324).

W piśmie z dnia 28 listopada 2017 r. pozwani G. Ł. (4) i E. Ł. wskazali, iż powodowie nigdy nie byli właścicielami, współwłaścicielami ani posiadaczami samoistnymi przedmiotowej nieruchomości ( pismo - k. 320-322).

Do czasu zamknięcia rozprawy strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska ( oświadczenia stron zawarte w protokole rozprawy z 30.11.2017 r. nagranie rozprawy godz. 00:03:20, 00:03:53 k. 325v, nagranie rozprawy z 20.05.2019 r. godz. 00:01:22, godz. 00:05:25, k. 613-613v) .

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 24 sierpnia 2010 r. sygn. akt I C 96/07 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w W. zobowiązał E. Ł. i G. Ł. (3) do złożenia oświadczenia woli o treści: ,,E. i G. małżonkowie Ł. oświadczają, iż przenoszą na K. i S. G. na zasadzie wspólności małżeńskiej własność nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) stanowiącej działkę o nr ewidencyjnym (...) powierzchni 226 m ^{( 2)} opisaną na mapie sporządzonej przez biegłego sądowego M. M. (1) i przyjętej do (...) Ośrodka (...) w O. w dniu 21 kwietnia 2010 r. pod nr 054-59/10, pochodzącą z nieruchomości oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...) opisanej w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy M., za wynagrodzeniem w wysokości 120.232,00 zł.” W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo. Wyrokiem z dnia 23 maja 2011 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił apelacje pozwanych. Dla potrzeb w/w orzeczenia działka nr (...) położona w Ł. ul. (...) została podzielona na dwie działki ewidencyjne o numerze (...), dla których Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie w Warszawie prowadzi obecnie księgę wieczystą odpowiednio o numerze (...) i (...) (d : kopia wyroku w sprawie I C 96/07 z uzasadnieniem, kopia wyroku w sprawie V Ca 315/11 z uzasadnieniem, odpis zwykły z księgi wieczystej k. 33-35, k. 36-37, k. 407-422,k. 29 -32, k. 397-404 ).

Powyższe orzeczenie zostało wydane na skutek pozwu złożonego przez małżonków G. z dnia 7 grudnia 2007 r., którym wnieśli o zobowiązanie pozwanych E. Ł. i G. Ł. (3) do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności części działki, na której posadowiony jest dom powodów.

W dniu 28 września 2010 r. przed notariuszem A. U. została zawarta umowa darowizny i ustanowienia służebności, na mocy której G. i E. małżonkowie Ł. darowali zabudowaną nieruchomość gruntową stanowiącą działkę ewidencyjną numer (...) o powierzchni 0.0807 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy M. w W. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), swojej córce G. Ł. (2), która ustanowiła na ich rzecz służebność osobistą, polegającą na prawie dożywotniego i nieodpłatnego korzystania z nieruchomości i zamieszkiwania
w budynku mieszkalnym posadowionym na tej nieruchomości ( d: kopia aktu notarialnego rep. A Nr (...) k. 38-42 - oryginał k. 244-246).

W wyniku zawarcia przedmiotowej umowy przez pozwanych oraz przejścia własności całości działki o nr (...) na G. Ł. (2), powodowie pomimo wydanego orzeczenia nie mają możliwości ujawnienia ich w Dziale II księgi wieczystej prowadzonej dla działki nr (...), jako właściciele przedmiotowej nieruchomości, bowiem to na E. Ł. i G. Ł. (5) ciążył obowiązek złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu prawa własności. Zaistniała zmiana własności działki na skutek umowy darowizny, nie została powodom ujawniona na etapie wydania orzeczenia przez Sąd II instancji. Z uwagi na powyższe do czasu podjęcia pierwszej próby wpisania swojego prawa do księgi wieczystej, powodowie nie mieli wiedzy ani świadomości o zmianie właściciela nieruchomości. W dniu 10 lutego 2012 r. powodowie wystąpili z wnioskiem o dokonanie w Dziale III księgi wieczystej KW Nr (...) wpisu na rzecz K. i S. G. roszczenia o przeniesienie własności części nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 0,0226 ha. Postanowieniem z dnia 24 lutego 2012 r. Referendarz Sądowy oddalił wniosek. Również na skutek złożonej skargi na orzeczenie referendarza sądowego Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w W. oddalił wniosek ( d: postanowienie z 24.02.2012 r. referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa
w W. k. 43, postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W. z dnia 2 kwietnia 2012 r. - k. 44).

W 2012 r. powodowie po raz pierwszy wystąpili o uzgodnienie stanu prawnego
w dziale II księgi wieczystej KW nr (...) poprzez wykreślenie G. Ł. (2) i wpisanie w to miejsce powodów na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej. Wyrokiem z dnia 6 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie
w sprawie sygn. akt I C 533/12 oddalił powództwo z uwagi na fakt, iż księga, w której dane powodów miałyby być ujawnione nie była prowadzona wyłącznie dla działki nr (...) lecz dla działki o numerze (...) i obejmowała większą powierzchnię ( d: odpis wyroku SR z 6.11.2012 t. k. 46, uzasadnienie orzeczenia k. 47-50).

Postanowieniem z dnia 27 marca 2012 r. sygn. akt I Ns 947/11 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w W. zezwolił powodom na złożenie do depozytu sądowego kwoty 120 232 zł tytułem wynagrodzenia, o którym mowa w punkcie 1 wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 24 sierpnia 2010 r. w sprawie I C 96/07, z tym, że wskazana kwota ma być wypłacona G. Ł. (1) oraz E. Ł. na ich żądanie ( d: postanowienie sygn. akt I Ns 947/11 k. 450).

Wnioskiem z dnia 8 stycznia 2013 roku powodowie wystąpili o odłączenie z księgi wieczystej KW nr (...) działki ewidencyjnej nr (...) o powierzchni 226 m.kw. i o założenie dla niej nowej księgi wieczystej z ujawnieniem w Dziale II prawa własności na rzecz powodów. Przedmiotowy wniosek postanowieniem z dnia 7 lutego 2013 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie oddalił. Tożsame rozstrzygnięcie zapadło na skutek rozpoznania w/w wniosku po złożeniu skargi na orzeczenie referendarza. Sąd Rejonowy wskazał, iż wniosek nie podlega uwzględnieniu albowiem G. Ł. (2) nie jest osobą, która została zobowiązana
w wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w W. sygn. akt I C 96/07 do przeniesienia własności przedmiotowej nieruchomości oraz do złożenia oświadczenia woli
w w/w zakresie. Ponadto Sąd stwierdził, że stwierdzenie, czy E. Ł. i G. Ł. (4) działali z pokrzywdzeniem skarżących darując przedmiotową nieruchomość córce, wykracza poza kognicję sądu wynikającą z art. 626 ⁸ k.p.c. ( d: postanowienie z 7.02.2013 r. k. 51, postanowienie z 29.04.2013 r. k. 52-56).

Mając na uwadze argumentację przywołaną w w/w orzeczeniu pozwem z dnia 28 maja 2013 r. powodowie ponownie domagali się uzgodnienia treści księgi wieczystej (...) poprzez wykreślenie wpisu pozwanej G. Ł. (2) w Dziale II jako właścicielki działki ewidencyjnej nr (...) i wpisanie w to miejsce powodów na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej jako właścicieli działki nr (...) wyodrębnionej
z działki nr (...). Wyrokiem z dnia 29 listopada 2013 roku sygn. akt I C 596/13 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w W. oddalił powództwo ( d: wyrok z 29.11.2013 r. sygn. akt I C 596/13 z uzasadnieniem k. 57-61).

W dniu 2 marca 2015 r. K. i S. małżonkowie G. wystąpili
z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 k.p.c. wyrokowi Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie sygn. akt I C 96/07 z znaczeniem, że zobowiązuje G. Ł. (2) do złożenia oświadczenia woli o przeniesienie własności nieruchomości, tj. tożsamej z treścią w/w wyroku. Postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2015 roku Sąd Rejonowy oddalił wniosek ( d: postanowienie z 28.08.2015 r. sygn. akt I Co 420/15 k. 63).

Pozwem z dnia 19 grudnia 2013 r. powodowie wystąpili o uznanie za bezskuteczną względem powodów umowy darowizny nieruchomości położonej w Ł. ul. (...) z dnia 28 września 2010 r. Rep. A nr (...). Przedmiotowe powództwo zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 lutego 2015 r. sygn. akt XXV C 1895/13, który wskazał, iż instytucja art. 527 k.c. ma zastosowanie wyłącznie
w celu zabezpieczenia wierzytelności pieniężnej. W związku z wytoczeniem w/w powództwa, powodowie w dniu 16 grudnia 2013 r. przed notariuszem J. K. złożyli oświadczenie, iż po uznaniu za bezskuteczną wobec nich czynności prawnej udokumentowanej aktem notarialnym Rep A nr (...) sporządzonym przez A. U. zobowiązują się złożyć w formie aktu notarialnego oświadczenie o treści: „K. i S. małżonkowie G. oświadczają, iż nabywają na prawach wspólności ustawowej własność nieruchomości zabudowanej położonej w Ł. przy ul. (...) stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 226 m.kw., za wynagrodzeniem w wysokości 120 232 złote”. Ponadto z tego tytułu wpłacili kwotę 120.232,00 zł do depozytu sądowego, zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza I Wydział Cywilny z dnia 27 marca 2012 r., sygn. I Ns 947/11 zobowiązującego powodów do nabycia własności przedmiotowej nieruchomości ( d: wyrok SO w Warszawie z 19.02.2015 r. sygn. akt XXV C 1895/13 z uzasadnieniem k. 64-68; akt notarialny rep. A Nr (...) z 16.12.2013 r. k. 179 -180v).

Niezależnie od w/w postępowań powodowie podjęli działania zmierzające do wprowadzenia do ewidencji gruntów i budynków podziału działki nr (...). Ostatecznie decyzja (...) Wojewódzkiego Inspektoratu Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego uwzględniająca ich wniosek została uchylona wyrokiem Sądu Administracyjnego z dnia 4 kwietnia 2014 r. ( d: wyrok WSA w Warszawie sygn. akt IV SA/Wa 2720/13 z 4.04.2014 r. k. 69-80).

W dniu 19 grudnia 2013 r. K. G. i S. G. złożyli zawiadomienie o popełnieniu przez G. Ł. (3) i E. Ł. przestępstwa z art. 300 § 1 k.k. Zdaniem powodów znamiona przedmiotowego czynu wyczerpuje przeniesienie przez G. Ł. (3) i E. Ł. na rzecz ich córki własności nieruchomości - działki nr (...) na mocy umowy darowizny z 28 września 2010 r., którą to czynnością udaremnili wykonanie zasądzonego wyrokiem wydanym w sprawie I C 96/07 roszczenia – wpisu przysługującego powodom prawa własności ( d: kopia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa k. 178-178v).

Postanowieniem z 24 września 2014 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej W. -W. przedstawił G. Ł. (1) oraz E. Ł. zarzut, że w dniu 28 września 2010 r. działając wspólnie i w porozumieniu z E. Ł. (odpowiednio z G. Ł. (6))
w celu udaremnienia wykonania orzeczenia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza
w W. z dnia 24 sierpnia 2010 r. sygn. akt I C 96/07 udaremnili zaspokojenie swoich wierzycieli, tj. K. i S. G. poprzez dokonanie darowizny zabudowanej nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...),
o powierzchni 0,0807 ha, położonej w Ł. opisanej w księdze wieczystej KW Nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa
w W. dla córki G. Ł. (2), tj. popełnienie czynu z art. 300 § 2 k.k. ( d: postanowienie o przedstawieniu zarzutów z uzasadnieniem sygn. akt (...) k. 183-186 ).

W dniu 30 stycznia 2015 r. przeciwko pozwanym G. Ł. (1) i E. Ł. został złożony akt oskarżenia ( d: akt oskarżenia k. 191-195).

W toku prowadzonego postępowania karnego została sporządzona opinia sądowo- psychiatryczna odnośnie świadomości G. Ł. (3) i E. Ł. co do podjętej czynności, oraz opinia sądowo psychologiczna uzupełniająca, w której biegli stwierdzili, iż G. Ł. (4) ma organiczne zaburzenia osobowości. Po przeprowadzeniu badania E. Ł. biegli stwierdzili, iż jej poczytalność jest ograniczona w stopniu znacznym ( d: opinia sądowo-psychiatryczna k. 197-199,opinia sądowo-psychologiczna z 30.05.2016 r.,
z 26.08.2016 r. k. 201-202, k. 203-204, 210-213).

Wyrokiem z 24 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie uniewinnił oskarżonych E. Ł. i G. Ł. (3) od popełnienia zarzucanego czynu wyczerpującego znamiona z art. 300 § 2 k.k. ( d: wyrok w sprawie IV K 71/15 k. 221, uzasadnienie k. 297-299).

Na skutek apelacji wniesionej przez Prokuratora i oskarżycielki posiłkowej K. G. Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 29 września 2017 r. sygn. akt IX Ka 811/17 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu dla Warszawy-Woli w Warszawie do ponownego rozpoznania ( d: wyrok sygn. akt IX Ka 811/17 k. 286, uzasadnienie k. 301-303v).

Oprócz niniejszej sprawy, powodowie wystąpili również w grudniu 2016 r. z pozwem o ustalenie przejścia obowiązku w zw. z zawartą umową darowizny. Sprawa jest prowadzona w tut. Sądzie przeciwko G. Ł. (2) pod sygn. akt. XXV C 281/16 ( okoliczność bezsporna).

Powodowie K. G. oraz S. G. zamieszkują w domu o powierzchni 110 m ² przy ul. (...). Wraz z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym pozostają córka E. M. razem ze swoim mężem R. M. oraz wnukami M. M. (2) oraz K. M..

Pozwany G. Ł. (4) z zawodu jest murarzem, przez około 40 lat pracował
w zawodzie w tym w Austrii oraz Libii. Obecnie nie pracuje, nie pobiera renty, mieszka
z żoną. Pomagał żonie, która szyła stroje komunijne, po zakończeniu przez nią działalności, utrzymywał się z jej emerytury ( d: wyjaśnienia pozwanego w charakterze strony – nagranie rozprawy z 30.11.2017 r. k. 326-327 ). U pozwanego w wyniku zdarzenia z grudnia 2007 r. nastąpił wstrząs mózgu a także występują bóle głowy (pobicie przez sprawcę znanego pozwanemu). W czasie pobicia utracił przytomność, w wyniku zdarzenia mdlał, drętwiały mu ręce, nogi, w czasie omdleń nie oddawał moczu. Miał uszkodzony 3 i 7 krąg szyjny, nie mógł pracować fizycznie z racji drętwienia rąk oraz mgły przed oczami. Brał leki neurologiczne przez okres ok. 2-3 lat. Był hospitalizowany w Szpitalu (...) w okresie od 29 grudnia 2007 r. do 04 stycznia 2008 r. W przeprowadzonym w dniu 29 grudnia 2007 r. badaniu TK głowy nie stwierdzono cech krwawienia śródczaszkowego, nie stwierdzono zmian patologicznych w pniu mózgu i móżdżku. Ze szpitala pozwany został wypisany w stanie dobrym, bez dolegliwości. Wcześniej nie przejawiał żadnych problemów ze zdrowiem. We wrześniu 2010 r. pozwany chciał przekazać - darować - nieruchomość stanowiącą działkę nr (...) położoną Ł. przy ul. (...) swojej córce G. Ł. (2). Miał świadomość na czym polega darowizna. W 2010 r. nie leczył się psychiatrycznie, nie miał objawów, które uniemożliwiałyby mu funkcjonowanie. Po zdarzeniu, które miało miejsce 6 maja 2012 r. – w postaci pobicia i szarpaniny, pozwany G. Ł. (4) zgłosił się do lekarza, który stwierdził bolesność w okolicy nadłopatkowej prawej, otarcie naskórka na przyśrodkowej powierzchni przedramienia prawego w górnej 1/3 dł 2 cm oraz otarcia naskórka na grzbiecie palca I ręki prawej, otarcia naskórka na powierzchni przedramienia lewego. Aktualnie chodzi do neurologa oraz bierze proszki. Od marca 2017 r. pozwany zgłasza drętwienie kończyn górnych, zawroty głowy, codzienne bóle głowy, zaburzenia widzenia, związane ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa. Po zdarzeniu z listopada 2017 r., które pozwany opisał jako napad na jego osobę, doznał urazu lewego stawu kolanowego co wymagało interwencji chirurga. ( d: wyjaśnienia pozwanego w charakterze strony - nagranie rozprawy z 30.11.2017 r. k. 326-327, badanie sądowo-lekarskie k. 443-444, dokumentacja medyczna k. 523, karta pobytu w SOR k. 527, dokumentacja medyczna Szpitala (...) k. 527).

Pozwana E. Ł. z zawodu jest sprzedawcą, zajmowała się szyciem sukienek komunijnych, obecnie jest na emeryturze, mieszka z mężem. Pozwana E. Ł. leczy się na nadciśnienie oraz od 10 lat na cukrzycę. U pozwanej występują objawy nerwicy (puchnięcie warg, języka). Przyjmuje lekarstwa na swoje dolegliwości zdrowotne. W 2010 r. przed zawarciem umowy darowizny nie leczyła się psychiatrycznie. Nie miała i nie ma problemów z pamięcią. W 2010 r. chciała darować sporną nieruchomość swojej córce. Rozumie jakie są skutki umowy darowizny ( d: wyjaśnienia pozwanej E. Ł. – nagranie rozprawy z 30.11.2017 r. k. 325v-326, dokumentacja medyczna k. 523).

Pozwana podobnie jak mąż była silnie zaangażowana w trwający konflikt
z powodami. Pozostawała w sytuacji przewlekłego napięcia emocjonalnego. Utrzymywało się u niej silne poczucie krzywdy, któremu towarzyszyła min. tendencja do interpretowania działań instytucji prawnych jako skierowanych przeciwko niej. Pozwana nie ma urojeń ( d: opinia sądowa psychologiczno-psychiatryczna k. 491).

Pozwani G. Ł. (4) i E. Ł. w dniu dokonania czynności - 28 września 2010 r. - nie mieli wyłączonej świadomości oraz swobody podejmowania decyzji. Pozwani G. Ł. (4) i E. Ł. nie podejmowali w w/w okresie konsultacji bądź systematycznego leczenia psychiatrycznego i psychoterapeutycznego. W w/w okresie nie ujawniali objawów zaburzeń świadomości, dysfunkcji poznawczych, cechy patologicznej na sugestie bądź ostrych objawów zaburzeń i chorób psychicznych ( d: opinia pisemna główna sądowo-psychologiczna i psychiatryczna G. Ł. (3) k. 468-480, opinia sądowo-psychologiczna i psychiatryczna E. Ł. k. 481-492, opinia uzupełniająca sądowo-psychologiczna i psychiatryczna G. Ł. (3) k. 581-588, opinia uzupełniająca sądowo-psychologiczna i psychiatryczna E. Ł. k. 589-593).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów urzędowych, prywatnych, złożonych w uwierzytelnionych odpisach oraz zwykłych kopiach, których wartości dowodowej oraz autentyczności w zakresie pochodzenia od poszczególnych podmiotów składających oświadczenia w nich zawarte żadna ze stron nie podważała, nie domagając się przedłożenia ich oryginałów bądź poświadczonych za zgodność z oryginałem odpisów. Czyniąc ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia Sąd oparł się również na dokumentacji medycznej dotyczącej pozwanych E. Ł. i G. Ł. (3) prowadzonej przez Szpital (...) oraz (...) W. – Ż.. Rzeczone dowody uznać należało za wiarygodne w świetle całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego.

W ocenie Sądu również wyjaśnienia przesłuchanych w sprawie pozwanych uznać należało za wiarygodne. W ocenie Sądu relację przedstawioną przez E. Ł. i G. Ł. (3) uznać należało za szczerą i spontaniczną. Pozwani, wypowiadali się bowiem w zakresie okoliczności, które bezpośrednio ich dotyczyły, w tym szczególnie co do problemów zdrowotnych oraz okoliczności zawarcia umowy darowizny. Wskazać również należy, iż wyjaśnienia pozwanych w zakresie ich stanu zdrowia, w tym zarówno aktualnych problemów, jak i rodzaju opieki medycznej z jakiej korzystali w 2010 r. pozostają w pełni kompatybilne
z dokumentacją lekarską, potwierdzającą zdarzenie i obrażenia jakich doznał pozwany
w 2007 r., a jednocześnie nie istnienia podstaw do świadczenia na ich rzecz pomocy psychologicznej czy psychiatrycznej.

Wobec sporu co do faktów wymagających wiadomości specjalnych Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu psychiatrii E. S. i psychologii dr T. G..

Przed przystąpieniem do oceny opinii łączonej należy wskazać, że na tle innych środków dowodowych, w szczególności zeznań pozwanych, dowód z opinii biegłych wyróżnia specjalny jego przedmiot, cel, charakter oraz specyficzne, właściwe tylko jemu, kryteria oceny. Opinia biegłych ma na celu ułatwienie sądowi dokonanie należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są wiadomości specjalne; nie może natomiast sama być źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłych. Opinia biegłych podlega, jak inne dowody ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz odróżniają ją szczególne kryteria oceny. Przedmiotowe kryteria stanowią zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłych, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Kierując się powyższymi kryteriami w ocenie Sądu Okręgowego pamiętać dodatkowo należy, iż opinia specjalisty zwłaszcza
z zakresu medycyny z uwagi na charakter tego typu opracowań, stopień skomplikowania siłą rzeczy musi zawierać pewien element autorski, subiektywny, wynikający nie tylko z wiedzy zawodowej biegłych danej specjalizacji, ale również jego doświadczenia jako lekarza danej dziedziny medycyny. Ważnym jest jednak, aby logiczne wnioski wypływające z opinii biegłych mogły być weryfikowane przez Sąd nieposiadający wiadomości specjalnych; były zgodne z przedstawionym materiałem dowodowym, na podstawie którego biegli doszli do takich a nie innych konkluzji.

Przystępując do oceny opinii sporządzonych na potrzeby niniejszego postępowania należy podkreślić, iż uzupełniająca opinia sądowo – psychologiczna i psychiatryczna dot. E. Ł. oraz G. Ł. (3) - pozostaje stanowcza i jednoznaczna. Wobec uzupełnienia materiału dowodowego w postaci dokumentacji medycznej pozwalającej ustalić aktualny stan zdrowia pozwanych, jak również dotyczącej przebiegu zdarzenia w listopadzie 2007 r., które zdaniem biegłych miało charakter przełomowy w życiu G. Ł. (3), biegli postawili kategoryczne wnioski. Biegli formułując, zgodnie z zakreśloną tezą dowodową końcowe wnioski, oparli się na analizie całego materiału dowodowego w tym wyjaśnieniach pozwanych złożonych w charakterze strony, a także dokumentacji medycznej. Oceniając opinię pod kątem kryteriów wynikających z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd, nie znalazł żadnych uzasadnionych podstaw mogących podważać przydatność tegoż dowodu w niniejszym postępowaniu. Analiza dokumentów, wydruków oraz wyjaśnień pozwanych wskazuje, iż stan psychiczny pozwanych w dniu 28 września 2010 r., tj. w czasie dokonania kwestionowanej czynności, nie budził wątpliwości ani w zakresie zdolności rozeznania znaczenia czynu ani też pod względem swobody jej podjęcia i wyrażenia woli. Biegli zwrócili uwagę, iż pozwani pozostają/pozostawali w ciągłym stresie w związku z wieloletnim konfliktem z powodami, co jednak nie wyłączyło ich świadomości, swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli w chwili podpisywania umowy darowizny w dniu 28 września 2010 r. Brak jest tym samym przesłanek dla wyprowadzenia wniosku aby w związku ze swoim ówczesnym stanem psychicznym, zaburzony pozostawał ich stan świadomości i swoboda podjęcia decyzji. W związku
z narastającym konfliktem stron, stan zdrowia pozwanych uległ pogorszeniu, jednakże dolegliwości wskazane powyżej nie miały wpływu na stan psychiczny pozwanych co potwierdziły badania przeprowadzone przez biegłych.

Wyprowadzone przez biegłych wnioski, znajdują m.in. potwierdzenie w braku dokumentacji z leczenia psychologicznego czy psychiatrycznego, z którego to pozwani
w 2010 r. nie korzystali, a przy tym nie zgłaszali nawet potrzeby uzyskania tego typu pomocy.

Oceniając walor dowodowy sporządzonych opinii Sąd miał również na uwadze fakt, że żadna ze stron nie kwestionowała opinii biegłych sądowych.

Dokonany przez biegłych opis stanu zdrowia fizycznego jak i psychicznego odpowiada okolicznościom faktycznym ustalonym w niniejszym postępowaniu. Należy zwrócić uwagę, iż eskalujący konflikt nie rokuje na pomyślne zakończenie. W wyniku nieporozumień oraz utarczek słownych, między stronami dochodziło do rękoczynów i wyzwisk. Nie bez znaczenia pozostaje fakt wstrząsu mózgu, którego doznał G. Ł. (4)
w 2007 r. w wyniku pobicia. G. Ł. (4) mocno dał do zrozumienia, że był to bezpośredni wynik działania S. G., po czym wprost oskarżył o to powodów oraz ich córkę. Podkreślić należy że powodowie w żaden sposób nie odnieśli się do tego zarzutu. Pozwani uznając wyrok Sądu Rejonowego z dnia 24 sierpnia 2010 r. za krzywdzący, z pełną świadomością umysłową zbyli własność nieruchomości przed notariuszem, swojej córce G. Ł. (2) w drodze umowy darowizny zawartej w dniu 28 września 2010 r. Pozwani po wydaniu orzeczenia przez Sąd I instancji w sprawie sygn. akt I C 96/07 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w W. nie pogodzili się z wynikiem postępowania i nigdy go nie zaakceptowali. De facto korzystając z porad pełnomocnika, nie chcąc wykonać zapadłego ale nieprawomocnego orzeczenia, a jednocześnie dążąc do zabezpieczenia finansowego córki, której jak twierdzą mieli zamiar przekazać nieruchomość, podjęli decyzję o nieodpłatnym przeniesieniu własności nieruchomości, co też uczynili.

Konstatując, brak było podstaw do kwestionowania opinii uzupełniających, które Sąd uznał za rzeczowe, logiczne, pełne, pozwalające na ustalenie jakimi kryteriami oceny kierowali się biegli, jak również na podstawie jakiej dokumentacji oparli się, wyprowadzając konkluzje.

Sąd zważył co następuje:

Na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd uznał, iż powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przed przystąpieniem do analizy przesłanek istotnych dla oceny roszczenia, należy jeszcze raz przypomnieć żądanie, z którym wystąpili powodowie, a które wraz
z przytoczonymi okolicznościami faktycznymi, określało granice orzekania. Powodowie domagając się stwierdzenia nieważności umowy darowizny – czynności z 28 września 2010 r. - upatrywali jej podstaw w braku świadomości i swobody w podjęciu i wyrażeniu woli przez pozwanych E. Ł. i G. Ł. (3). W takim też kierunku powodowie ferowali swoje twierdzenia, przedstawiali okoliczności oraz zgłaszali wnioski dowodowe.

Przechodząc już do oceny przesłanek wywiedzionego powództwa wskazać należy, że podstawą prawną roszczenia jest art. 189 k.p.c. w zw. z art. 82 k.c. Mając powyższe na uwadze, w pierwszej kolejności ustaleniu podlegało czy powodowie posiadają interes prawny do wystąpienia z przedmiotowym powództwem.

Istnienie interesu prawnego decyduje o dopuszczalności badania prawdziwości twierdzeń strony inicjującej proces, że wymieniony w powództwie stosunek prawny lub prawo istnieje (jest ważny), bądź nie istnieje (jest nieważny). Dopiero dowiedzenie interesu prawnego otwiera sądowi drogę do badania prawdziwości twierdzeń strony powodowej
o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje bądź nie istnieje. Nie istnieje legalna definicja pojęcia interesu prawnego. Jego funkcja wynika z przepisów, zaś treść znaczeniową kształtuje praktyka.

W piśmiennictwie i - przede wszystkim – w orzecznictwie utrwalił się pogląd, zgodnie z którym interes prawny rozumieć należy jako obiektywnie występującą potrzebę ochrony sfery prawnej powoda, którego prawa zostały lub mogą zostać zagrożone, bądź też co do istnienia lub treści których występuje stan niepewności. Ocena interesu prawnego wymaga zindywidualizowanych, elastycznych kryteriów, uwzględniających celowościowe podstawy powództwa z art. 189 k.p.c.

Jedną z przesłanek badanych przy rozważaniu celowości wykorzystania powództwa
o ustalenie jest znaczenie, jakie wyrok ustalający wywarłby na sytuację prawną strony powodowej. O występowaniu interesu prawnego świadczy możliwość stanowczego zakończenia na tej drodze sporu, natomiast przeciwko jego istnieniu - możliwość uzyskania pełniejszej ochrony praw w drodze innego powództwa (zob. m.in. wyrok SN z 15.10.2002 r. II CKN 833/00, Lex nr 483288; wyrok SN z 30.11.2005 r. III CK 277/05, Lex nr 346213; wyrok SN z 02.02.2006 r. II CK 395/05, Lex nr 192028; wyrok SN z 29.03.2012 r., I CSK 325/11, Lex nr 1171285; uzasadnienie wyroku SN z 05.09.2012 r., IV CSK 589/11, Lex nr 1232242).

Innymi słowy interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni stronie powodowej ochronę jej prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. Postępowanie cywilne oparte jest bowiem na założeniu, że realizacja praw na drodze sądowej powinna być celowa i możliwie prosta, udzielana bez mnożenia postępowań. Założenie to realizuje wymaganie wykazania interesu prawnego w wypadku żądania ustalenia istnienia (nieistnienia) stosunku prawnego lub prawa i przyjęcie jako zasady, że możliwość uzyskania skuteczniejszej ochrony w drodze innego powództwa podważa interes prawny w żądaniu ustalenia.

Powyższa zasada nie powinna być oczywiście pojmowana abstrakcyjnie, w celu zawężającej interpretacji tej przesłanki do wytoczenia powództwa o ustalenie, lecz ze względu na konstytucyjnie gwarantowane prawo do sądu zawsze konieczna jest ocena istnienia interesu prawnego do wytoczenia tego powództwa na tle okoliczności faktycznych konkretnych spraw. Wobec tego przyjmuje się istnienie interesu prawnego zawsze, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub gdy stronie nie stoi otworem droga procesu
o świadczenie, a strona przeciwna kwestionuje jej prawo lub stosunek prawny (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 25.09.2013r., I ACa 773/13, Lex nr 1392106).

Oceniając powyższą okoliczność zdaniem Sądu należało mieć na uwadze całokształt stosunków w jakich powodowie pozostawali z pozwanymi E. Ł. i G. Ł. (6), a których początek wyprowadzić wypada z postępowania zainicjowanego pozwem złożonym przez S. G. i K. G. w przedmiocie zobowiązania pozwanych E. Ł. i G. Ł. (3) do złożenia oświadczenia woli o przeniesieniu własności części działki nr (...) położonej w Ł. ul. (...). Orzeczenie wydane w w/w sprawie sygn. akt I C 96/07 w dniu 24 sierpnia 2010 r. zobowiązywało pozwanych do złożenia oświadczenia woli - przeniesienia własności działki nr (...) powstałej w wyniku podziału działki (...). Należy podkreślić, że wyrok z 24 sierpnia 2010 r. nie orzekł o automatycznym przeniesieniu własności przedmiotowej nieruchomości na powodów. Do przeniesienia własności wymagane było także oświadczenie woli drugiej strony w tym przypadku S. G. i K. G.. Zapowiedź złożenia przedmiotowego oświadczenie powodowie wyrazili dopiero w 2013 r., niemniej jednak w tym czasie wpisaną do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości była już G. Ł. (2). Orzeczenia złożone do akt sprawy, potwierdzają, iż powodowie inicjowali różne postępowania, celem osiągniecia skutku jakiego się spodziewali po wydaniu wyroku
w sprawie I C 96/07, uzyskania własności nieruchomości gruntowej stanowiącej wyodrębnioną działkę nr (...) i ujawnienia powyższego w księdze wieczystej prowadzonej dla w/w nieruchomości. Z uwagi jednak na dokonanie przez pozwanych czynności, której ważność jest kwestionowana w niniejszym postępowaniu, na skutek której właścicielem nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) stała się G. Ł. (2), osiągnięcie w/w skutku, tj. wykonanie orzeczenia z 24 sierpnia 2010 r. zostało uniemożliwione.

Ze złożonych do akt orzeczeń wynika, iż zarówno wnioski o nadanie klauzuli wykonalności, czy klauzuli na następcę prawnego, powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, jak również o uznanie za bezskuteczną wobec powodów umowy z 28 września 2010 r., zostały oddalone.

Powodowie tym samym pomimo złożenia w 2012 r. do depozytu sądowego kwoty określonej w orzeczeniu, stanowiącej odpowiednik ceny gruntu, złożenia oświadczenia woli przed notariuszem o zamiarze nabycia własności nieruchomości, nadal wobec zmiany właściciela działki nr (...), którego nie dotyczy zobowiązanie nałożone wyrokiem z 24 sierpnia 2010 r. sygn. akt I C 96/07, nie mogą uzyskać wpisu własności w księdze wieczystej. W świetle powyższego bezsporne jest, iż zasadniczym celem, dla którego powodowie zdecydowali się na wystąpienie o ochronę swych materialnoprawnych roszczeń do sądu, jest podważenie ważności spornej umowy, a tym samym podstaw prawnych do ujawnienia pozwanej G. Ł. (2) obecnie H. w dziale II księgi wieczystej nieruchomości, której dotyczy zobowiązanie określone w wyroku z 24 sierpnia 2010 r., sygn. akt I C 96/07.

Merytoryczne rozpoznanie roszczenia powodów zgłoszonego w niniejszym postępowaniu w ocenie Sądu zakończyłoby definitywnie powstały między stronami spór,
w tym sensie, iż możliwe stałoby się wykonanie orzeczenia z 24 sierpnia 2010 r. w sprawie I C 96/07. Wykreślenie bowiem z działu II księgi wieczystej prowadzonej dla spornej nieruchomości G. Ł. (2) obecnie H. otworzyłoby powodom drogę do zainicjowania właściwego postępowania zmierzającego do ujawnienia ich jako współwłaścicieli na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej odnośnie nieruchomości, co do której nabyli prawo na podstawie art. 231 k.c. zgodnie z orzeczeniem z 24 sierpnia 2010 r. sygn. akt I C 96/07.

Oceniając istnienie interesu prawnego Sąd miał również na uwadze stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku w sprawie IV CSK 435/15, w którym wskazał, iż „Funkcją powództwa wytoczonego w trybie art. 189 k.p.c. jest usunięcie poprzez orzeczenie sądu niepewności stanu prawnego zachodzącej w stosunkach pomiędzy legitymowanym interesem prawnym powodem a wyznaczonym tym interesem pozwanym. Interes prawny oznacza więc istniejącą po stronie powoda potrzebę wprowadzenia jasności i pewności w sferze jego sytuacji prawnej, wyznaczonej konkretnym stosunkiem prawnym, a zagrożonej, a niekiedy nawet naruszonej już przez pozwanego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2014 r., I PK 234/13). Powództwo oparte na art. 189 k.p.c. służy udzieleniu ochrony prawnej
w procesie - przez ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego - osobie, która ma interes prawny w jej uzyskaniu ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 lutego 2015 r., V ACA 553/14).” Powołując się na wyrok z dnia 20 października 2011 r. ( IV CSK 13/11) Sąd Najwyższy wskazał, że podstawą wpisu w księdze wieczystej usuwającego niezgodność może być wyrok ustalający nieważność umowy na podstawie art. 189 k.p.c.
w zw. z art. 58 k.c., na podstawie której dokonano wpisu nowego właściciela nieruchomości. Orzeczeniem takim, zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., jest związany sąd wieczystoksięgowy. Nie musi być to orzeczenie stwierdzające prawo wnioskodawcy. „Uwzględnienie wniosku o wpis w księdze wieczystej, opartego na podstawie orzeczenia ustalającego nieważność umowy, powoduje bowiem przywrócenie wpisu prawa własności osoby wcześniej ujawnionej jako właściciel tej nieruchomości. Wyrok sądu stwierdzający nieważność umowy, na podstawie której ujawniono w księdze wieczystej prawo własności nieruchomości, może stanowić podstawę wpisu potrzebnego do usunięcia niezgodności między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości, jeżeli w chwili rozpoznawania wniosku o wpis (wykreślenie dotychczasowego wpisu) rzeczywisty stan prawny nieruchomości jest zgodny ze stanem wynikającym z wpisu dokonanego przed zawarciem tej umowy.” ( wyr. SN z 14.04.2016 r.).

Podzielając przedstawione stanowisko, w ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że powodowie mają interes prawny do wytoczenia powództwa o ustalenie, mimo konieczności podjęcia przez nich dalszych czynności po wydaniu orzeczenia, celem wykonania wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie w dniu 24 sierpnia 2010 r. W ocenie Sądu w sytuacji w jakiej znaleźli się powodowie, wobec nieskuteczności wszystkich podjętych przez nich do tej pory działań, stricte związanych z zawartą przez pozwanych sporną umową, tylko powództwo o ustalenie umożliwiłoby powodom rozstrzygnięcie ich sytuacji prawnej i zapobiegłoby także na przyszłość możliwym sporom, a tym samym w sposób pełny zaspokoiłoby ich interes prawny, albowiem w przypadku uwzględnienia powództwa, zaistniałaby podstawa do wykreślenia G. H.
z Działu II Księgi Wieczystej, przywracając tym samym stan jaki warunkuje wykonanie orzeczenia wydanego w sprawie I C 96/07 (zob. wyrok SN z 30.10.1990 r. I CR 649/90, Lex nr 158145; wyrok SN z 27.01.2004 r. II CK 387/02, Lex nr 391789 ; postanowienie SN z 18.11.1992 r. III CZP 131/92, Lex nr 374471).

Pomimo stwierdzenia istnienia interesu sprawnego, brak było podstaw do uwzględnienia roszczenia albowiem w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie istniały podstawy do uznania, iż zostały spełnione przesłanki wskazujące na istnienie wady oświadczenia woli po stronie E. Ł. i G. Ł. (3).

Stosownie do art. 82 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Sankcja przewidziana w powołanym przepisie ma charakter nieważności bezwzględnej a jej stwierdzenie skutkuje tym, iż czynność nią dotknięta nie wywołuje konsekwencji już od momentu jej dokonania, co oznacza, iż czynność prawna nie wywołała i nie może wywołać żadnych skutków prawnych objętych wolą stron.

Dla stwierdzenia nieważności danej czynności wystarczające jest zaistnienie jednego
z w/w stanów wskazanych w przepisie, tj. albo wyłączającego świadome albo swobodne powzięcie decyzji. Przyczyna skutkująca powstaniem takie stanu jest natomiast obojętna. Co jednak istotne wystąpienie w/w stanu musi mieć miejsce w dacie powzięcia czynności i na tę też datę ustaleń istotnych dla rozpoznania sprawy dokonuje Sąd.

Powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest swobodne, gdy zarówno proces decyzyjny, jak i uzewnętrznienie woli nie zostały zakłócone przez destrukcyjne czynniki wynikające
z właściwości psychiki czy procesu myślowego osoby składającej oświadczenie woli. Stan wyłączający swobodę musi również wynikać z przyczyny wewnętrznej, umiejscowionej
w samym podmiocie składającym oświadczenie woli, a nie w sytuacji zewnętrznej. Tak pojmowanemu brakowi swobody towarzyszyć będzie natomiast najczęściej także pewne ograniczenie świadomości.

Podkreślić również należy, iż stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli nie może być rozumiany dosłownie, wobec czego nie musi oznaczać całkowitego zniesienia świadomości i ustania czynności mózgu. Wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania (zob. m.in. wyrok SN z 07.02.2006 r., IV CSK 7/05, LEX nr 180191).

Ustalenie stanu świadomości jest sprawą stanu faktycznego i jego oceny na podstawie przeprowadzonej oceny dowodów, dokonując której Sąd uwzględnia wszystkie okoliczności towarzyszące złożeniu oświadczenia woli mogących mieć wpływu na prawidłowe, tzn.
w pełni świadome, powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Wyłączenie świadomego powzięcia woli i wyrażenia woli może nastąpić bez całkowitej utraty świadomości, a jedynie przy takim ilościowym albo jakościowym nasileniu działających przyczyn, które powoduje, że powzięcie decyzji i wyrażenie woli było na tyle wadliwe, że nie było działaniem w pełni świadomym. Ustalenie czy wadliwość taka in concreto miała miejsce, wymaga z reguły wiadomości fachowych, którymi sąd nie dysponuje, co uzasadnia powołanie biegłego odpowiedniej specjalności. Opinia powinna być stanowcza, czyli wyraźnie i kategorycznie stwierdzać, czy w chwili złożenia oświadczenia woli składający znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Musi być zatem zdecydowane ustalenie, że zachodził lub nie zachodził stan wyłączający świadomość ( wyrok SA w Białymstoku z dnia 24.02.2017 r. sygn. akt I ACa 594/16 Lex nr 2249902 ).

W świetle przytoczonych uwag bezsporne jest, iż dla sprawdzenia zarzutu nieważności umowy na podstawie art. 82 k.c. potrzebne jest posiadanie wiadomości specjalnych i dlatego kluczowe - przesądzające - znaczenie w niniejszej sprawie musi mieć wywołana w sprawie opinia biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii (art. 278 § 1 k.p.c.), która jak wspomniano, oceniana jest przez Sąd pod kątem kryteriów wynikających
z art. 233 § 1 k.p.c.

W niniejszej sprawie zważywszy na wynik całego postępowania dowodowego, należało przyjąć, iż opisywany w cytowanym przepisie stan rzeczy nie zaistniał po stronie E. Ł. i G. Ł. (3) w chwili zawarcia umowy z dnia 28 września 2010 r., co jednoznacznie wynika z uzupełniających opinii biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii, dr T. G. i E. S., które co istotne nie były kwestionowane przez żadną ze stron. W pierwszej kolejności podkreślić wypada, iż informacje pozyskane przez powodów w toku postępowania karnego - sygn. akt IV K 71/15 – które stanowiły asumpt do wystąpienia z niniejszym powództwem, nie miały oparcia ani
w dokumentacji medycznej pozwanych, ani też nie znalazły potwierdzenia w sporządzonych na potrzeby niniejszego postępowania w uzupełniających opiniach sądowo – psychologicznych i psychiatrycznych. Biegli po dokonaniu analizy zgromadzonej w sprawie dokumentacji medycznej, zapoznaniu się z zeznaniami pozwanych złożonymi
w postępowaniu karnym, wyjaśnieniami pozwanych złożonymi w niniejszym postepowaniu, po przeprowadzeniu badania, w tym wykonaniu testów zmierzających do ustalenia czy nie istnieją przesłanki do stwierdzenia otępienia czy istnienia objawów, które mogłyby wskazywać na istnienie innego rodzaju zaburzeń psychicznych, nie stwierdzili aby na dzień 28 września 2010 r. u pozwanych G. Ł. (3) i E. Ł. istniały podstaw do wyprowadzenia wnioksu o działaniu w warunkach braku rozeznaniem, znaczenia podjętej czynności. Jak wskazano już powyżej wyprowadzona konstatacja jest w pełni uzasadniona zarówno brakiem leczenia się pozwanych E. Ł. i G. Ł. (3) zarówno pod kątem psychiatrycznym, jak i psychologicznym w okresie 2010 r., na co wskazuje nie istnienie dokumentacji medycznej. Również wyjaśnieniom pozwanych złożonym w charakterze strony w ocenie Sądu nie można było odmówić wiarygodności, którzy w sposób pełny, logiczny i rzeczowy wskazywali, iż w w/w okresie nie leczyli się, nie cierpieli na choroby psychiczne. Jednocześnie pozwani sami przyznali, że w 2007 r. miał miejsce epizod, w wyniku które pozwany G. Ł. (4) stracił przytomność. Oceniając przedmiotową okoliczność, ujawnioną w zgromadzonej dokumentacji medycznej ( k. 527), łącznie z opisem badania TK głowy,
w którym nie stwierdzono jakichkolwiek zmian, biegli nie stwierdzili aby przedmiotowy epizod miał, mógł mieć wpływ na stan świadomości i swobody pozwanego G. Ł. (3)
w dniu zawarcia spornej umowy. Dalsza dokumentacja medyczna obejmuje już okres po 2016 r. i również w żaden sposób nie potwierdza aby pozwany czy pozwana mieli, cierpieli na jakiekolwiek zaburzenia świadomości, orientacji czy zaniki pamięci. Wyprowadzając przywołane powyżej wnioski, biegli stwierdzi istnienie głębokiego konfliktu pomiędzy stronami, zaobserwowali wielomówność, lepkość wypowiedzi i brak krytycyzmu, co również nie stanowiło podstawy do wyprowadzenia wniosków o istnieniu stanu określonego w art. 82 k.c. u pozwanych, którzy mimo tego byli prawidłowo zorientowani zarówno auto, jak i allopsychicznie.

Wyprowadzone przez biegłych wnioski dotyczące osoby E. Ł. i G. Ł. (3), ostatecznie postawione w opinii uzupełniającej, mają charakter kategoryczny. Biegli stwierdzili, że pozwany G. Ł. (4) i E. Ł. nie demonstrowali objawów zaburzeń świadomości. Badani nawiązywali i podtrzymywali kontakt słowno-logiczny.
W wypowiedziach, jak już wskazano, byli wielomówni, przejawiali nasilone cechy lepkości tematycznej, tendencję do dygresyjności i drobiazgowości. Mimo tego pozwani w trakcie badania pozostawali w wyrównanym nastroju, w wyrównanym napędzie psychoruchowym ( k. 479, k. 587, k. 491). W wyniku silnego zaangażowania w trwający konflikt z powodami, byli w sytuacji przewlekłego napięcia emocjonalnego. U pozwanych utrzymywało się silne poczucie krzywdy, któremu towarzyszyła min. demonstrowana tendencja do interpretowania działań rozmaitych instytucji państwowych jako skierowanych przeciwko pozwanym.

Pozwany od 2007 r., co potwierdza dokumentacja medyczna ( k. 523, k. 527, k. 585-586), korzystał z leczenia w zw. z chorobami przewlekłymi - zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa, zmianami zwyrodnieniowymi stawów kolanowych i nadciśnienia tętniczego. Jak wskazano już powyżej, w przeprowadzonym w w/w okresie badaniu tomograficznym nie opisywano cech organicznych dysfunkcji ośrodkowego układu nerwowego pacjenta. Nie rozpoznawano obecności u pozwanego objawów zaburzeń i chorób psychicznych, nie był też kierowany do diagnostyki psychologicznej, interwencji psychoterapeutycznej bądź farmakologii psychiatrycznej. G. Ł. (4) nie podejmował konsultacji bądź systematycznego leczenia psychiatrycznego i psychoterapeutycznego. Powyższe tym samym stanowiło podstawę do wyprowadzenia wnioksu, iż w dacie 28 września 2010 r. pozwany G. Ł. (4) nie ujawniał objawów zaburzeń świadomości, dysfunkcji poznawczych, cech patologicznych na sugestie bądź ostrych objawów zaburzeń i chorób psychicznych, a tym samym nie zachodziły podstawy do stwierdzenia wady złożonego w tym dniu oświadczenia ( k. 587-588).

Również analizując zachowania pozwanej E. Ł. biegli stwierdzili, że
w trakcie badania pozostawała w pełni, prawidłowo zorientowana auto i allopsychicznie. Nie demonstrowała objawów zaburzeń świadomości. Nawiązywała i podtrzymywała kontakt słowno-logiczny. Tak jak u męża, wypowiedzi charakteryzowały się wielomównością, lepkością tematyczną, dygresyjnością i drobiazgowością. W trakcie badania nie pojawiły się objawy zaburzeń psychotycznych (doznań omamowych i treści urojeniowych) ( k. 490).

Bieli wskazali na choroby, na które leczyła/leczy się pozwana, tj. nadciśnienie tętnicze, cukrzycę insulinozależną, występujące także okresowo objawy innych dolegliwości somatycznych ( k. 523, k. 591-593), które jednak nie wskazywały na występowanie u niej objawów zaburzeń i chorób psychicznych, interwencji psychoterapeutycznych bądź farmakologii psychiatrycznej. E. Ł. nie podejmowała konsultacji bądź systematycznego leczenia psychiatrycznego i psychoterapeutycznego. Stwierdzony stan zdrowia - sposób zachowania, stopień zorientowania podczas badania - zdaniem biegłych uzasadniał wyprowadzenie wniosku, iż w/w w okresie 28 września 2010 r. nie ujawniała objawów zaburzeń świadomości, dysfunkcji poznawczych, cech patologicznych na sugestie bądź ostrych objawów zaburzeń i chorób psychicznych ( k. 593).

W tym miejscu podkreślić również wypada, że pozwani w każdym z inicjowanych postępowań, w którym byli przesłuchiwani, tj. w prowadzonym postępowaniu karnym – IV K 71/15, czy w niniejszej sprawie przyznawali, iż faktycznie w dniu 28 września 2010 r. dokonali czynności prawnej, a także wskazywali jakie skutki wiązali z zawarciem w/w umowy. Przesłuchani na rozprawie 30 listopada 2017 r. pozwani G. Ł. (4) i E. Ł. podali, iż celem darowizny było przeniesienie własności nieruchomości na inną osobę, córkę - której od początku planowali ją przekazać. Faktem jest również, iż pozwani zwracali uwagę na osobę pełnomocnika, który ich reprezentował w postępowaniu w sprawie sygn. akt I C 96/07, a za namową którego podjęli w/w czynność, która to okoliczność jako czynnik zewnętrzny a nie tkwiący w świadomości pozwanych nie mogła stanowić podstawy do stwierdzenia wady złożonych oświadczeń woli. Pomimo powołania powyższego, decyzja o przekazaniu nieruchomości była ostatecznie ich decyzją, podjętą samodzielnie, swobodnie i świadomie.

Powyższe rozważania dają asumpt do przyjęcia, iż sporne oświadczenie woli pozwanych, tj. umowa z 28 września 2010 r. - nie było dotknięte wadą, która czyniłaby je nieważnym (art. 82 k.c.).

W tym stanie rzeczy należało orzec jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, którą zastosowano orzekając o wydatkach tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa.

Mając zatem na uwadze fakt, iż powodowie przegrali w całości w niniejszym postępowaniu na podstawie art. 113 u.k.s.c. w zw. z art. 98 k.p.c. Sąd nakazał pobrać od powodów na rzecz Skarbu Państwa kwotę w wysokości 3 847,02 zł, która stanowiła różnicę pomiędzy wszystkimi wydatkami opiewającymi na kwotę 5 847,02 zł ( 1 692,05 zł wynagrodzenie biegłego dr T. G. - postanowienie z 8.05.2019 r., 1 133,65 zł - wynagrodzenie biegłej E. S. - postanowienie z 8.05.2019 r., 8,95 zł - zwrot wydatków za przesłaną dokumentację medyczną – postanowienie z 17.09.2018 r., 1 813,94 zł - wynagrodzenie biegłego dr T. G. za pierwszą opinię - postanowienie z 13.08.2018 r., 1 198,43 zł - wynagrodzenie biegłej E. S. za pierwszą opinię -postanowienie z 13.08.2018 r.) a kwotą zaliczek uiszczonych przez powodów na poczet wynagrodzenia biegłych w łącznej kwocie 2000 zł.

Z powołanych względów orzeczono jak na wstępie.

(...)