Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2019 r.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Zenon Węcławik

Protokolant: Anna Lasko

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lutego 2019 r. w K.

sprawy z powództwa J. K. (1)

przeciwko K. W.

o zniesienie służebności

I.  znosi bez wynagrodzenia, ustanowioną na rzecz K. W., dożywotnią i bezpłatną służebność osobistą mieszkania, obciążającą zabudowaną budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym działkę nr (...) o pow. 0,1321 ha w B., ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgę wieczystą za numerem (...),

II.  zasądza od pozwanej K. W. na rzecz powódki J. K. (1) kwotę 597,00 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 497,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

III.  nakazuje pozwanej K. W., aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze ) kwotę 100,00 zł tytułem kosztów stawiennictwa świadka.

sygn. akt I C 1155/17

UZASADNIENIE

J. K. (1) wniosła o zniesienie bez wynagrodzenia dożywotniej i bezpłatnej służebności osobistej mieszkania ustanowionej na rzecz K. W. na zabudowanej budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym działce nr (...) o pow. 0,1321 ha w B., ul. (...) , dla której Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...), polegającej na prawie do korzystania z mieszkania składającego się z dwóch pokoi położonych na parterze budynku z używalnością kuchni i łazienki oraz pomieszczeń gospodarczych znajdujących się w obrębie nieruchomości, jak również z całego ogrodu. Wniosła również o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 01.07.2009 r. ustanowiła przed notariuszem rep. A nr (...)na rzecz swojej siostry K. W. służebność osobistą nieruchomości, co do której ma wyłączne prawo własności. Strony w § 6 umowy o ustanowieniu służebności osobistej postanowiły o nieujawnianiu w dziale III księgi wieczystej przedmiotowej nieruchomości ustanowionego prawa dożywotniej służebności. Powódka wskazała, iż od około 10 lat mieszka i pracuje za granicą w L., jednak z powodu stanu zdrowia oraz tęsknoty za rodziną zamierza wrócić do Polski i zamieszkać we W., gdzie mieszka jej córka z rodziną. Wybór W. jako nowego centrum życiowego podyktowana jest chęcią pomocy córce przy wychowaniu i opiece nad wnuczką oraz zdecydowanie większym i lepszym dostępem do usług medycznych, z których musi korzystać. By zrealizować swoje plany zamierzała sprzedać nieruchomość znajdującą się w B., by uzyskać środki na nabycie dla siebie mieszkania we W.. Sprzedaż domu nie doszła do skutku ponieważ jest on obciążony służebnością na rzecz pozwanej. Powódka wskazała, iż rzeczy zostały przez K. W. zabrane, gdyż przestała ona z niej korzystać. Ponadto centrum życiowym pozwanej jest Ś. gdzie mieszka wraz z mężem, oraz posiada ona mieszkanie w W.. Podniosła, iż jej zdaniem ustanowiona w akcie notarialnym służebność osobista utraciła dla pozwanej jakiekolwiek znaczeniem a z drugiej strony powódka ma żywotni interes, polegający na doprowadzeniu do transakcji zbycia nieruchomości, by za uzyskaną cenę móc nabyć dla siebie mieszkanie we W., jako swoje centrum życiowe.

W odpowiedzi na pozew K. W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, a w przypadku przegranej o nieobciążanie jej kosztami stosownie do regulacji w art. 102 k.p.c. W uzasadnieniu wskazała, iż sporne mieszkanie powódka otrzymała w formie darowizny od ich wspólnych rodziców, w związku z tym wraz z bratem zamierzali wnieść roszczenie o zachowek. Podniosła, iż rodzice wraz z siostrą zapewnili ją, że jeżeli kiedykolwiek nastąpi sprzedaż domu to uzyskaną kwotę podzieli na całe rodzeństwo. Wskazała, iż na prośbę siostry zajmowała się domem, skłoniona obietnicą wspólnego mieszkania w nim na przyszłość. Zaprzeczyła, aby nie mieszkała w B. oraz, że nie korzystała ze służebności. Została zmuszona do opuszczenia domu, po tym jak zostały odcięte media i wyrzucone jej rzeczy. Opuszczając dom miała nadzieję na dojście do porozumienia z siostrą. Podniosła, iż służebność na domu w B. nie straciła dla niej znaczenia, mimo że może korzystać z innego mieszkania.

SĄD USTALIŁ NASTĘPUJĄCY STAN FAKTYCZNY

Matka stron postępowania w dniu 30.09.1988 r. darowała J. K. (1) dom jednorodzinny w B., ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Dowód:

- odpis księgi wieczystej ( k. 15 i 138-140 )

Aktem notarialnym z dnia 23.08.2002 r. rep. A nr. (...) pozwana otrzymała od swojej córki mieszkanie w Ś..

Dowód:

- akt notarialny z dnia 23.08.2002 r. ( k. 47-50 )

J. K. (2) aktem notarialnym z dnia 01.07.2009 r. rep. A. nr(...)ustanowiła na rzecz swojej siostry K. W. dożywotnią i bezpłatną służebność mieszkania, składającą się z dwóch pokoi położonych na parterze budynku z używalnością kuchni i łazienki oraz pomieszczeń gospodarczych znajdujących się w obrębie nieruchomości, jak również z całego ogrodu.

Dowód:

- akt notarialny z dnia 01.07.2009 r. ( k. 5-6 )

W okresie od 2009 roku do czerwca 2017 roku K. W. wraz z mężem zamieszkiwali w domu w B. większą część każdego roku. Z każdym rokiem coraz dłużej, a zimą przenosili się do swojego mieszkania w Ś.. Do 2014 roku K. W. remontowała sporny dom dzieląc koszty z powódką. J. K. (1) nie mieszkała w spornym domu, była w nim od 2009 roku kilka razy, na stałe mieszkała w L..

Dowód:

- zeznania świadka M. S. (1) ( k. 143v.-145 )

- zeznania świadka P. S. ( k. 145-146 )

- zeznania świadka J. T. ( k. 182v-183 )

- zeznania świadka M. S. (2) ( k. 183-183v. )

- zeznania świadka J. S. ( k. 183v.-184 )

- zeznania świadka B. W. ( k. 184-184v. )

- zeznania świadka T. W. ( k. 185-185v. )

- zeznania powódki J. K. (1) ( k. 199-200 )

- zeznania pozwanej K. W. ( k.200v-201)

Przelewem z dnia 07.01.2014 r. J. K. (1) zwróciła K. W. kwotę 13 500,00 zł, a przelewem z dnia 08.3.2016 r. kwotę 1 000,00 zł za remont domu. Łącznie zwróciła jej kwotę 14 500,00 zł.

Dowód:

- potwierdzenie transakcji ( k. 169)

- zeznania świadka M. S. (1) ( k. 143v.-145 )

W dniu 10.04.2017 r. powódka przelała pozwanej kwotę 300,00 zł na koszty zniesienia służebności u notariusza.

Dowód:

- potwierdzenie transakcji ( k. 10 )

Aktem notarialnym z dnia 12.07.2017 r. J. K. (1) udzieliła swojej córce M. S. (1) pełnomocnictwa m.in. do sprzedaży nieruchomości położonej w B., z uwagi na fakt, iż mieszkała jeszcze w L..

Dowód:

- pełnomocnictwo ( k. 7-9 )

W dniu 01.09.2017 r. powódka wystawiła przez Internet sporną nieruchomości do sprzedaży za cenę 250-400 tys. zł, jednakże służebność przeszkodziła w sprzedaży domu. K. W. oprowadzała po domu jego potencjalnych nabywców.

Dowód:

- wydruki korespondencji elektronicznej powódki ( k. 16-21 )

- fotografia listu pozwanej ( k. 22-22v. )

- wydruki internetowej oferty sprzedaży spornej nieruchomości ( k. 23-24 )

Pismem z dnia 12.09.2017 r. powódka ze pośrednictwem swojego pełnomocnika wezwała pozwaną do zniesienia służebności.

Dowód:

- wezwanie z dnia 12.09.2017 r. ( k. 11-12 )

J. K. (1) wróciła z Anglii i zamieszkała na stałe w niewielkim mieszkaniu swojej córki we W. wraz z jej rodziną. Chciałaby sprzedać dom w B. i kupić niewielkie mieszkanie we W., by być blisko córki i móc jej pomagać w opiece nad dziećmi.

Dowód:

- zeznania powódki J. K. (1) ( k. 199-200 )

SĄD ZWAŻYŁ CO NASTĘPUJE

Ustalając stan faktyczny, Sąd oparł się na zeznaniach pozwanej K. W. i powódki J. K. (1) oraz świadków, a także na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy oraz nie znalazł podstaw do ich zakwestionowania. Dowody z dokumentów nie budziły wątpliwości Sądu, co do ich wiarygodności, co więcej ich walor dowodowy nie był w toku sprawy kwestionowany. Również zeznania pozwanej, powódki oraz świadków M. S. (1), P. S., B. W., J. T., M. S. (2), J. S. i T. W. Sąd uznał za wiarygodne, albowiem były one spójne, niesprzeczne i znalazły oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym.

Zgodnie z art. 297 k.c. do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebności gruntowych. Zniesienie służebności osobistej bez wynagrodzenia może nastąpić tylko w takim przypadku, gdy utraciła ona dla uprawnionego wszelkie znaczenie (art. 295 k.c. w zw. z art. 297 k.c.). Ma to miejsce wtedy, gdy wszystkie przyczyny, jakie legły u podstaw ustanowienia służebności przestaną istnieć ( Rudnicki Grzegorz, Rudnicki Stanisław, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. X - LexisNexis 2011 ). Z uwagi na różny cel służebności osobistych ustawodawca posłużył się różnymi kryteriami ustalania zakresu i sposobu ich wykonywania. Art. 298 k.c. stanowi, że zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Przy ustaleniu zakresu i sposób wykonywania służebności osobistej należy brać pod uwagę ustalenia umowne kreujące stosunek prawny służebności osobistej, a w przypadku braku szczegółowych regulacji dopuszczalne jest sięgnięcie do kryteriów wskazanych w komentowanym przepisie: osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Ratio legis tego unormowania wynika z alimentacyjnej funkcji służebności osobistej. Ustawa wysuwa na plan pierwszy osobiste potrzeby uprawnionego. Kryterium dodatkowym są zasady współżycia społecznego i zwyczaje miejscowe. Te klauzule generalne pozwalają na kształtowanie treści uprawnień w sposób rozsądny i zależnie od okoliczności faktycznych występujących w sprawie. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że pierwszorzędne znaczenie mają uzgodnienia stron, powody, jakie doprowadziły do ustanowienia służebności i ustalenie tych przyczyn ( podstaw, przesłanek ) ustanowienia służebności osobistej.

Przenosząc to na grunt niniejszej sprawy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż centrum życiowym K. W. pozostawało nadal w Ś., gdzie posiada ona swoje mieszkanie, miała tam większość swoich rzeczy. Ponadto cała korespondencja kierowana i odbierana była przez nią w Ś.. Mieszkanie w B. spełniało dla niej funkcję letniskową, gdzie z czasem nawet przez większą część roku przyjeżdżała odpoczywała i zajmowała się ogródkiem. Pozwana jak sama przyznała, po „wyrzuceniu” jej przez siostrę w czerwcu 2017 roku ze spornej nieruchomości straciła wolę dalszego korzystania z niej. Ponadto byłoby to trudne po powrocie powódki z zagranicy na stałe z powodu narastającego konfliktu pomiędzy siostrami. K. W. miała swoje centrum życiowe w Ś., miała gdzie mieszkać i miała swoje mieszkanie, gdzie przez mniej więcej pół roku mieszkała. Mieszkanie w B. było traktowane przez nią wypoczynkowo - jako swoiste letnisko, z perspektywą ewentualnego zamieszkania tam na stare lata wraz z siostrą, będącą właścicielką nieruchomości. Faktem było, iż siostry miały wspólne plany, aby na starość zamieszkać razem w domu w B., jednakże uległy one zmianie, gdyż powódka – kierując się swoją obecną sytuacją po powrocie z zagranicy i sytuacją córki i jej rodziny – postanowiła sprzedaż dom i za te pieniądze kupić mieszkanie we W., blisko córki. Zdaniem Sądu, utrzymanie służebności i tym samym konfliktowej sytuacji nie prognozuje pozytywnie dla przyszłych relacji stron. Ponadto, służebność utraciła dla pozwanej wszelkie znaczenie gdyż od czerwca 2017 roku praktycznie już tam nie jeździ, a tym bardziej nie mieszka i nie opiekuje się domem. K. W. sama już przed sprawą w Sądzie jak i w toku sprawy wyrażała wolę rezygnacji ze służebności, tyle że za stosownym wynagrodzeniem, które miałoby pokryć jedynie jej nakłady na nieruchomość, a nie kompensować utratę samej służebności. W ocenie Sądu wyłącznie finansowe znaczenie służebności dla pozwanej nie realizuje w istocie celu ustanowionej służebności. Powyższe dowodzi, że J. K. (1) wykazała, że dla pozwanej służebność osobista utraciła wszelkie znaczenie ( art. 295 k.c. ). Termin „znaczenie” należy odnosić nie do nieruchomości jako takiej, ale do umówionego i zwyczajowego zakresu służebności.

W tym miejscu Sąd chce zwrócić uwagę, że ewentualne nierozliczone nakłady pozwanej na sporną nieruchomość może ona dochodzić niezależnie w odrębnym postępowaniu, chociażby na podstawie art. 405 k.c.

W związku z powyższym w punkcie I wyroku zniesiono bez wynagrodzenia, ustanowioną na rzecz K. W., dożywotnią i bezpłatną służebność osobistą mieszkania, obciążającą zabudowaną budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym działkę nr (...) o pow. 0,1321 ha w B., ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze prowadzi księgę wieczystą za numerem (...).

W punkcie II sentencji w myśl przepisu art. 98 k.p.c. zasądzono od pozwanej K. W. na rzecz powódki J. K. (1) kwotę 597,00 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu. Na kwotę tę składały się: 480,00 zł - kosztów zastępstwa procesowego, 17,00zł – opłaty skarbowe od pełnomocnictwa, 100,00 zł – opłaty sądowej. Sąd wbrew żądaniu pełnomocnika nie zasądził mu potrójnej stawki wynagrodzenia, gdyż nie zaszły okoliczności do jego podwyższenia. Mając na uwadze istotę i zakres sporu, zdaniem Sądu, nie sposób uznać, iż przedmiotowa sprawa należy do kategorii spraw skomplikowanych i wymagających większego niż przeciętny nakładu pracy. Nie przesądza o tym też zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy, nie jest on obszerny i obejmuje jedynie dwa tomy akt, z czego drugi tom ma tylko kilka stron. Ponadto sprawa nie wymagała większego niż standardowy nakładu pracy pełnomocnika. Złożył on w toku sprawy dwa pisma procesowe tj. odpowiedź na pozew i pismo przygotowawcze. W sprawie odbyły się jedynie trzy rozprawy, a aktywność dowodowa pełnomocnika powoda nie odbiegała od standardowej. W ocenie Sądu wynagrodzenie ustalone na poziomie 480 złotych jest odpowiednie dla wymaganego nakładu pracy w niniejszej sprawie.

Sąd nakazał pozwanej K. W., aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100,00 zł tytułem kosztów stawiennictwa świadka na rozprawie.