Pełny tekst orzeczenia

Sygn.akt III AUa 1035/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : SSA Barbara Orechwa-Zawadzka

Sędziowie : SA Dorota Elżbieta Zarzecka

: SO del. Teresa Suchcicka (spr.)

Protokolant : Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 maja 2017 r. w B.

sprawy z odwołania J. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 10 sierpnia 2016 r. sygn. akt IV U 626/16

oddala apelację.

sygn. akt III AUa 1035/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia z 23 marca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił J. G. prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, podnosząc, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego piętnastoletniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przypadającego w okresie do 1 stycznia 1999 roku.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył ubezpieczony wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 10 sierpnia 2016 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. G. prawo do emerytury od dnia 1 marca 2016 r. oraz zaliczył do okresu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 1 września 1975 r. do 17 kwietnia 1979 r. w Wojewódzkim Związku Spółdzielni Rolniczych (...) Zakłady (...) w B., od 5 lipca 1983 r. do 31 maja 1991 r. w (...) Spółdzielni Pracy (...) w B. i od 1 czerwca 1991 r. do 31 sierpnia 1995 r. w (...) S.A. Zakład (...).

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne. J. G. urodzony dnia (...) świadczył pracę w okresach i następujących przedsiębiorstwach: od 1 września 1975 r. do 17 kwietnia 1979 r. w Wojewódzkim Związku Spółdzielni Rolniczych (...) Zakłady (...) w B., od 5 lipca 1983 r, do 31 maja 1991 r. w (...) Spółdzielni Pracy (...) w B. oraz od 1 czerwca 1991 r. do 31 sierpnia 1995 r. w (...) S.A. Zakład (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku składacza ręcznego ( zecera ) tj. wykonywał prace podlegające kwalifikacji w dziale XI, pod poz. 1 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), (w przemyśle poligraficznym - produkcja oraz obróbka materiału zecerskiego i form drukowanych ze stopu drukarskiego).

Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie. W świetle pisma organu rentowego (k. 52 akt sprawy) nie budzi już wątpliwości kwalifikacja pracy wymienionego w okresach spornych jako pracy w warunkach szczególnych (od 1 września 1975 r. do 17 kwietnia 1979 r. od 5 lipca 1983 r. do 31 maja 1991 r. od 1 czerwca 1991 r. do 31 sierpnia 1995 r.). Taka kwalifikacja znajduje też potwierdzenie w dokumentach znajdujących się w aktach osobowych wymienionego (wszędzie określa się jego pracę jako składacza ręcznego) oraz z zeznaniach świadków E. S., A. W., E. Ś., M. B..

Przedmiotem sporu pozostawała kwestia zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresów korzystania przez ubezpieczonego z zasiłków chorobowych (okresy wyszczególnione w aktach rentowych plik II k. 7 z kodem 47) , gdyż zdaniem organu rentowego art. 32 ust 1 a ustawy emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyklucza taką możliwość, a pominięcie tych okresów skutkuje tym, iż ubezpieczony nie będzie się legitymował 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy zważył, iż sporna norma prawna (wyłączająca możliwość uznania za pracę w szczególnych warunkach okres pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy ) została dodana dopiero ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 121, poz. 1264), która weszła w życie w dniu 1 lipca 2004 r. W niniejszym stanie faktycznym okres sporny dotyczy zaś czasu sprzed wejścia życie przedmiotowej regulacji (okres do 31 sierpnia 1995 r.). W konsekwencji do czasu wejścia w życie powołanego już wyżej przepisu art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach, do okresu pracy w szczególnym charakterze, wlicza się okresy niezdolności do pracy z powodu choroby. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 maja 2005 r., II UK 219/04, OSNP 2005 r. nr 22, poz. 361 oraz w wyroku z dnia 7 lutego 2006 r. (I UK 154/05), w uchwale z dnia 27 listopada 2003 r. (III UZP 10/03, OSNP 2004/5/87, Prok. i Pr. - wkł. (...), Biul. SN 2003/11/17), w której udzielając odpowiedzi na postawione przez Sąd Apelacyjny w Łodzi pytanie prawne wyraził pogląd, zgodnie z którym do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450 ze zm.).

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał - podzielając ugruntowane stanowisko judykatury, że przepisy znajdujące zastosowanie w niniejszej sprawie nie pozwalają na odliczenie od stażu pracy w warunkach szczególnych okresów niewykonywania przez ubezpieczonego pracy, za które otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Co prawda, przepis art. 32 ust. 1 a ustawy obowiązuje od dnia 1 lipca 2004 r. i odnosi skutek również względem stanów prawnych i faktycznych istniejących przed dniem jego wejścia w życie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 maja 2013 r., III AU A (...)), jednakże - jak wielokrotnie wyjaśniał Sąd Najwyższy (m.in. w wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r, II UK 313/09, OSNP 2011/19-20/260, por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r., I UK 12/11) - osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999 r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 lipca 2004 r. W uzasadnieniu powołanego orzeczenia z 23 kwietnia 2010 r. Sąd Najwyższy podkreślił, że sytuacja osób wymienionych w art. 184 ustawy emerytalnej, opisywana w doktrynie, jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. Uwzględnianie ochrony praw w trakcie nabywania, aprobowane i wskazywane w orzecznictwie ETS (por. wyrok z dnia 3 października 2002 r., A. B, P,, sprawa C - 347/00, (...) 2002 s.I- (...)), znajdowało wyraz także w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwałę składu 7 sędziów z dnia 27 kwietnia 2000 r., III ZP 2/00, OSNAPUS 2000 nr 16, poz. 620 oraz wyroki z dnia 4 grudnia 2003 r., I PK 111/03, OSNP 2004 nr 21, poz. 368, z dnia 24 września 2004 r,, II PK 25/04, OSNP 2005 nr 10, poz., 141 i wcześniejszy z dnia 19 listopada 1993 r., II URN 47/93, OSNCP 1994/5 poz. 117). Także Trybunał Konstytucyjny stosunkom tym niejednokrotnie dawał ochronę, jeżeli miały postać ekspektatywy maksymalnie ukształtowanej, czyli sytuacji prawnej, która spełnia zasadniczo wszystkie przesłanki ustawowe nabycia prawa do emerytury pod rządami dawnej ustawy, bez względu na stosunek do niej ustaw późniejszych. Trybunał uznawał je za postaci praw podmiotowych, do których znajduje zastosowanie ochrona praw nabytych (por. wyroki z dnia 30 listopada 1988 r., K 1/88, OTK 1988 nr 1, poz, 6, z dnia 22 czerwca 1999 r., K 5/99, OTK 1999 nr 5, poz. 100, z dnia 23 listopada 1998 r., SK 7/98, OTK 1998 nr 7, poz. 114 i przede wszystkim orzeczenie z dnia 11 lutego 1992 r., K 14/91, OTK 1992 nr 1, poz. 7).

Uwzględniając, że ochrona ekspektatywy może wynikać z jej istoty, lecz także zyskiwać wzmocnienie w prawie, Sąd Najwyższy stwierdził, że funkcję takiego wzmocnienia spełnił art. 184 ustawy emerytalnej wobec pozostających w toku stosunków nabywania prawa do emerytury z tytułu wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach przed 1 stycznia 1999 r. W przepisie tym ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Gwarancji przyszłego prawa do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy emerytalnej, ustawodawca nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Stąd ocena, że wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. la pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. Pogląd ten wzmacnia treść art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, odsyłająca w zakresie warunków emerytalnych do przepisów dotychczasowych (obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 r.). Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w powołanym wyżej orzeczeniu. W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach (niekwestionowanego przez organ rentowy ) zaliczyć należy przypadające przed 1 stycznia 1999 r. okresy niezdolności do pracy ubezpieczanego, za które wypłacono mu wynagrodzenie bądź przyznano zasiłek chorobowy.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony wykazał wymagany 15 - letni staż pracy w warunkach szczególnych, przy niekwestionowanej przez ZUS O/O. okoliczności wykazania pozostałych przesłanek potrzebnych do przyznania mu emerytury w wieku obniżonym z tytułu pracy w szczególnych warunkach, takich jak wymagany wiek 60 lat, okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, złożenie oświadczenie o przekazanie środków z OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa (k. 56).

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy do emerytury od dnia 1.03.2016 r.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy, zaskarżając powyższy wyrok w całości i zarzucił mu naruszenie prawa materialnego, tj. art. 32 ust. 1 a pkt 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity; Dz. U. z 2016r., poz. 887), poprzez uznanie, iż z okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie należy odliczyć okresów przebywania na zwolnieniach lekarskich po 15.11.1991 r.

Wskazując na te zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w całości tj. o oddalenie odwołania skarżącego ewentualnie o uchylenie powyższego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Olsztynie.

W uzasadnieniu apelujący organ rentowy zaprezentował odmienne stanowisko niż Sąd I instancji. Organ rentowy podniósł, iż z literalnego brzmienia przepisu art. 32 ust. 1 a pkt 1 w/w ustawy przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14.11.1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zatem z literalnego brzmienia cytowanego przepisu wynika, że okresy pobierania zasiłków chorobowych nie mogą zostać uwzględnione do pracy w szczególnych warunkach. Ponadto jak wynika z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. W związku z tym, że pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim faktycznie nie wykonuje pracy w szczególnych warunkach okresy zwolnień lekarskich przypadające po dniu 14.11.1991 r. wyłączane są przy ustalaniu prawa do emerytury z tego tytułu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1998 r., II CKN 923/97 - OSNC 1999, z. 3, poz. 60; z dnia 12 stycznia 1999 r., I PKN 21/98 - OSNAP 2000, Nr 4, poz. 143; z dnia 20 stycznia 2000 r., I CKN 356/98 - LEX nr 50863; z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 227/03 - LEX nr 585855; z dnia 20 maja 2004 r., II CK 353/03 - LEX nr 585756; z dnia 17 lipca 2009 r., IV CSK 110/09 - LEX nr 518138; z dnia 27 kwietnia 2010 r., II PK 312/09 - LEX nr 602700).

W apelacji organu rentowego przedstawione zostały zarzuty naruszenia prawa materialnego. W tym miejscu należy zauważyć, że prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Skuteczne zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r., II CKN 60/97 - OSNC 1997, z. 9, poz. 128).

Wbrew odmiennemu zapatrywaniu wyrażonemu w apelacji Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że wnioskodawca udowodnił spełnienie wszystkich warunków prawa do emerytury w obniżonym wieku, a szczególności udowodnił, że według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się stażem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze przekraczającym wymagane 15 lat.

W postępowaniu apelacyjnym spór między stronami ograniczył się do oceny prawidłowości zaliczenia przez Sąd Okręgowy do stażu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach okresów korzystania przez niego z zasiłków chorobowych po dniu 14 listopada 1991 r. - łącznie w wymiarze 1 roku, 1 miesiąca i 24 dni, co sprawiło, że ostatecznie łączny okres pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach wyniósł ponad15 lat. ZUS w apelacji nie kwestionował ustaleń Sądu I instancji, wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych od 1 września 1975 r. do 17 kwietnia 1979 r. w Wojewódzkim Związku Spółdzielni Rolniczych (...) Zakłady (...) w B., od 5 lipca 1983 r. do 31 maja 1991 r. w (...) Spółdzielni Pracy (...) w B. i od 1 czerwca 1991 r. do 31 sierpnia 1995 r. w (...) S.A. Zakład (...) (określoną w wykazie A stanowiącego załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), Dział XI. w przemyśle poligraficznym pkt 1 tj. przy produkcji oraz obróbce materiału zecerskiego i form drukowych ze stopu drukarskiego przez okres 14 lat i 8 miesięcy.

Organ rentowy zarzucił, że Sąd I instancji dokonując ustalenia, że J. G. udowodnił staż pracy w szczególnych warunkach łącznie w wymiarze 15, pominął treść art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 887 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, że przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zdaniem apelanta przepis ten ma zastosowanie również do emerytur przyznanych na podstawie art. 184 ostatnio powołanej ustawy, nie tylko w części dotyczącej przesłanki wieku emerytalnego, bowiem przepis ten nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej nabycia prawa do emerytury. Dotyczy on tylko pewnej grupy osób, tj. zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które muszą spełnić wymagania przewidziane w przepisach dotychczasowych, do których odsyła art. 32 ust. 4 tej ustawy. Z kolei przez przepisy dotychczasowe, o których mowa w tym przepisie, należy rozumieć rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Stosownie do § 2 ust. 1 tego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. W świetle tych regulacji prawnych, zdaniem organu rentowego, do stażu pracy w szczególnych warunkach mogą być zaliczone wyłącznie okresy, w których praca taka była faktycznie wykonywana. Apelant wyraził przy tym pogląd, że brak jest podstaw do zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresów niewykonywania takiej pracy z powodu zwolnień lekarskich. Tego stanowiska organu rentowego nie można uznać za prawidłowe z przyczyn, o których niżej będzie mowa. W tym miejscu należy zauważyć, że wszystkie sporne okresy niewykonywania przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach wskutek choroby, za które otrzymał on po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby przypadały przed dniem 1 lipca 2004 r., tj. przed dniem wejścia w życie przepisu ust. 1a pkt 1 dodanego do art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez art. 1 pkt 16 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 121, poz. 1264). Ta ostatnia ustawa nie zawierała przepisów przejściowych. W związku z tym dodany przez nią przepis art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych może mieć zastosowanie wyłącznie na przyszłość, tj. do stanów faktycznych po dniu 1 lipca 2004 r. (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2008 r., K 33/06 - OTK-A 2008, Nr 6, poz. 106). Przepis ten nie ma natomiast zastosowania do tych pracowników, którzy, tak jak wnioskodawca, określony w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunek stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat, spełnili przed dniem 1 lipca 2004 r., co więcej, do dnia wejścia w życie ostatnio powołanej ustawy emerytalnej, tj. do dnia 1 stycznia 1999 r. Trafnie zatem Sąd Okręgowy przyjął, że przerwy w pracy spowodowane czasową niezdolnością do jej wykonywania w związku z chorobą i korzystaniem z wynagrodzenia lub świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tego tytułu są okresami, w których pracownik zachowuje status osoby wykonującej pracę w szczególnych warunkach. Okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub zasiłku chorobowego przypadające po dniu 14 listopada 1991 r. wlicza się do stażu pracy w szczególnych warunkach (por. powołane przez Sąd I instancji orzeczenia Sądu Najwyższego: uchwała z dnia 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03 - OSNP 2004, Nr 5, poz. 87 oraz wyrok z dnia 30 lipca 2003 r., II UK 323/02 - OSNP 2004, Nr 11, poz. 197).

Stanowisko organu rentowego przedstawione w apelacji nie jest trafne. Z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego jednoznacznie wynika, że art.184 ustanawia odrębną od wymienionej w art. 32 ustawy emerytalnej kategorię ubezpieczonych, ponieważ nie odsyła do tego ostatniego przepisu w zakresie warunków nabycia przez zatrudnionego w szczególnych warunkach prawa do wcześniejszej emerytury, lecz ustanawia własne przesłanki nabycia tego prawa (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2007 r., II UZP 14/06 - OSNP 2007, nr 13-14, poz. 199 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 lipca 2007 r., I UK 62/07 - OSNP 2008, nr 17-18, poz. 269 oraz z dnia 6 grudnia 2007 r., I UK 132/07 - LEX nr 621798). Przesłankami tymi są:

1) osiągnięcie do dnia wejścia w życie ustawy emerytalnej (1 stycznia 1999 r.) okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;

2) posiadanie okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wymiarze co najmniej 15 lat wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku.

To wszystko sprawia, jak trafnie przyjął Sąd Okręgowy, że przepis art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie ma zastosowania w sprawie niniejszej. Sąd Apelacyjny podziela pogląd wyrażony w powołanym przez Sąd I instancji wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09 (OSNP 2011, nr 19-20, poz. 260), że osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999 r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (co najmniej 15 lat), wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 lipca 2004 r. Organ rentowy zatem nieprawidłowo wyłączył z okresu od dnia 1 września 1975 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., w którym J. G. wykonywał pracę w szczególnych warunkach, przypadające po dniu 14 listopada 1991 r. okresy korzystania z zasiłków chorobowych łącznie w wymiarze 1 roku,1 miesiąca i 24 dni (k.7 a.r.). Zaliczenie tych okresów do stażu pracy w szczególnych warunkach oznacza, że ubezpieczony udowodniła wykonywanie takiej pracy łącznie w wymiarze 15 lat, 1 miesiąca i 24 dni.

Warunkiem nabycia prawa do wcześniejszej emerytury jest również nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2). Wprawdzie dopiero w dniu 10 sierpnia 2016 r. wnioskodawca złożył takie oświadczenie (k.56 a.s.), ale wobec nie zaznaczenia żadnej z rubryk dotyczącej kwestii przekazania środków we wniosku w emeryturę obciążanie skutkami niejasności w tym zakresie ubezpieczonego nie byłoby trafne. Przede wszystkim należało zauważyć, iż gospodarzem postępowania na etapie administracyjnym w przedmiocie prawa wnioskodawcy do emerytury był organ rentowy, na którym ciążyły w toku tego postępowania określone obowiązki, których realizacji zaniechał. Organ rentowy w świetle decyzji nie miał wątpliwości, że przedmiotem wniosku skarżącego złożonego w dniu 21 marca 2016 r. było prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, bowiem pod kątem spełnienia przesłanek tego właśnie świadczenia wniosek ten rozpoznał. Jedną z przesłanek nabycia tego świadczenia jest jak wiadomo nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. z 2015 r. poz. 748). Procedując zatem w przedmiocie takiego wniosku, organ rentowy stosownie do § 2 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe z dnia 11 października 2011 r. (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) winień udzielić wnioskodawcy informacji, w tym wskazówek i wyjaśnień, w zakresie dotyczącym warunków i dowodów wymaganych do ustalania świadczenia. Organ rentowy tego obowiązku nie wykonał, a co więcej nadał bieg wnioskowi mimo istnienia braku uzasadniającego wezwanie wnioskodawcy do jego usunięcia. W świetle wniosku - punkt 3 (k. 2 akt rentowych) dotyczący właśnie przekazania środków z OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa nie został wypełniony ( nie zaznaczono kwadratu ani przy słowie TAK ani przy słowie NIE). W tej sytuacji zastosowanie winien znaleźć § 4 ust. 4 wspomnianego rozporządzenia, zgodnie z którym jeżeli we wniosku nie zamieszczono danych lub nie dołączono dokumentów, które są niezbędne do jego rozpatrzenia, organ rentowy wzywa zainteresowanego do uzupełnienia wniosku w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje wydanie decyzji o odmowie. Tymczasem wnioskowi nadano merytoryczny bieg odmawiając prawa do emerytury zaskarżoną decyzją, z uwagi na niespełnienie przesłanek jej nabycia tj. stażu szczególnego oraz właśnie niezłożenia wniosku o przekazanie środków z OFE. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w świetle tego co powyżej wskazano, nie można uznać za uzasadnione tego, by skutki niezachowania procedury przerzucić wyłącznie na skarżącego. W toku postępowania wnioskodawca jednoznacznie zajął stanowisko w przedmiocie przekazania środków z OFE na dochody budżetu. Tym samym wnioskodawca spełnił wszystkie warunki prawa do emerytury w obniżonym wieku, bliżej określone w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nie bez znaczenia jest też to, iż odesłanie wnioskodawcy do konieczności złożenia nowego wniosku emerytalnego w kontekście art. 129 ustawy emerytalnej dawałoby mu możliwość uzyskania prawa do tego świadczenia dopiero od miesiąca złożenia nowego wniosku, co nie jest do pogodzenia z interesem ubezpieczonego.

Na marginesie zaś podnieść (po raz kolejny) należy, że w sentencji wyroku, przyznając prawo do emerytury zbędnie zaliczono sporny okres (ze szczegółowym jego opisaniem) do stażu pracy w szczególnych warunkach. Sposób rozstrzygania odwołań od decyzji organu rentowego uregulowany jest w art. 477 14 k.p.c., który stanowi, że sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia (§ 1), a w razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy (§ 2). Orzeczenie co do istoty sprawy po rozpoznaniu odwołania od decyzji odmawiającej przyznania prawa do emerytury lub renty obejmuje przyznanie tego prawa i okres, na który jest ono przyznane. Przepisy nie wymagają stwierdzenia w sentencji wyroku, które z warunków wymaganych do uzyskania prawa i w jakim zakresie zostały uznane przez sąd za spełnione. Są to bowiem okoliczności dotyczące stanu faktycznego i ustalenia w tym zakresie mają uzasadniać rozstrzygnięcie w przedmiocie istnienia lub braku prawa do świadczeń. Ustalenie faktów powinno być zawarte w uzasadnieniu wyroku (art. 328 § 2 k.p.c.) - vide: wyrok (...) 65/06. Umieszczenie w sentencji zaskarżonego wyroku sformułowania ,,i zalicza do okresu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 1 września 1975 r. do 17 kwietnia 1979 r. w Wojewódzkim Związku Spółdzielni Rolniczych (...) Zakłady (...) w B., od 5 lipca 1983 r. do 31 maja 1991 r. w (...) Spółdzielni Pracy (...) w B. i od 1 czerwca 1991 r. do 31 sierpnia 1995 r. w (...) S.A. Zakład (...)” było zbędne jednakże nie wpłynęło za inną ocenę wniesionej apelacji, gdyż wyrok odpowiada prawu.

Wobec tego, że przedstawione w apelacji zarzuty okazały się nietrafne, apelacja jako bezzasadna, stosownie do art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.