Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2019 roku

Sąd Rejonowy w Szczytnie II Wydział Karny w składzie:

bez udziału Prokuratora

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 września 2019 r.

sprawy K. D., syna T. i I. z domu W., urodzonego (...) w W.

oskarżonego o to, że:

w dniu 20 października 2018 roku w miejscowości D., woj. (...), prowadził w ruchu lądowym samochód osobowy marki N. (...) o nr rej. (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości, posiadając o godz. 14:48 – 0,64 mg/l, o godz. 14:49 – 0,59 mg/l, o godz. 15:03 – 0,58 mg/l, zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu,

tj. o czyn określony w art. 178 a § 1 k.k.

I.  oskarżonego K. D. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to z mocy art. 178a § 1 kk w zw. z art. 34 § 1 i § 1a pkt 1 kk i art. 35 § 1 kk skazuje go na karę 4 (czterech) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 32 (trzydziestu dwóch) godzin w stosunku miesięcznym,

II.  na podstawie art. 42 § 2 kk orzeka wobec oskarżonego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii B na okres 3 (trzech) lat;

III.  na podstawie art. 43a § 2 kk orzeka wobec oskarżonego świadczenie pieniężne
w kwocie 5.000 (pięciu tysięcy) zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

IV.  na podstawie art. 63 § 4 kk na poczet orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów zalicza oskarżonemu okres zatrzymania prawa jazdy od 20 października 2018r.,

V.  na podstawie art. 624 § 1 kpk zwalnia oskarżonego w całości od zapłaty kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

Na podstawie zgromadzonego i ujawnionego w toku rozprawy głównej materiału dowodowego ustalono następujący stan faktyczny:

Oskarżony K. D. w dniu 20 października 2018 r. na ulicy (...) w D. w ruchu lądowym prowadził na drodze publicznej samochód osobowy marki N. (...) o nr. rej. (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości, posiadając w wydychanym powietrzu w kolejnych badaniach o godz. 14:48 – 0,64 mg/l, o godz. 14:49 – 0,59 mg/l, o godz. 15: 03 – 0,58 mg/l zawartości alkoholu.

Tej treści wniosek wynika zarówno z protokołu użycia urządzenia kontrolno-pomiarowego typu alkometr (k.2-2v), jak i notatki urzędowej dokumentującej okoliczności kontroli drogowej (k. 1-1v). Oskarżony nie polemizował z tym zarzutem, przyznając się do tego, że kierował pojazdem marki N. o nr rej. (...) po spożyciu alkoholu w godzinach wieczornych dnia poprzedniego (k.21), udając się z miejscowości O. do D. po zakupy. Okazją do spożycia alkoholu był przyjazd z dziewczyną na M. do jej rodziny, z którą do późnych godzin wieczornych, nocnych oskarżony spożywał alkohol w postaci śliwowicy (k. 30, 89v). Następnego dnia około godziny 14.00 udał się z dziewczyną i jej synem do oddalonego około 3 km sklepu w miejscowości D. (k. 30, 89v).

Oskarżony potwierdzając postawiony mu zarzut nie wnosił zastrzeżeń do aktu oskarżenia, w tym do zebranych i przedstawionych Sądowi dowodów jego winy. Wyjaśnienia oskarżonego korelowały z dokumentami wskazanymi powyżej, których nie kwestionował, a więc dowodami jednoznacznie potwierdzającymi dokonanie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu.

K. D. w trakcie przesłuchania w charakterze podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym zgodził się na złożenie przez Prokuratora wniosku o wydanie wobec niego wyroku skazującego w trybie art. 335 § 1 k.k. i orzeczenie uzgodnionej z Prokuratorem kary: grzywny w wysokości 150 stawek, przyjmując wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł, świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości 5000 zł, 3 lat zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Po wyznaczeniu terminu posiedzenia w przedmiocie rozpoznania wniosku w trybie art. 335 § 1 k.p.k., oskarżony złożył wniosek o zmniejszenie liczby stawek dziennych do 10, uzasadniając to brakiem stałego miejsca pracy i potrzebą opieki nad ojcem.

Przeprowadzona z uwzględnieniem wskazań wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego ocena całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do konstatacji, że zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości.

Art. 178a § 1 k.k. stanowi, że „kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności do lat 2”.

Pojecie „ruchu lądowego” obejmuje swoim zakresem wszelkie miejsca ogólnie dostępne, na których odbywa się rzeczywisty ruch pojazdów. Bez wątpienia takim miejscem była ulica na której zatrzymano oskarżonego w miejscowości D. i droga, którą przebył oskarżony z miejscowości O. do miejscowości D..

Definicję stanu nietrzeźwości zawiera art. 115 § 16 k.k. przyjmując, że zachodzi on wtedy, gdy m.in. zawartość alkoholu w 1 dm ³ wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

Czyn z art. 178a § 1 k.k., którego dopuścił się oskarżony jest przestępstwem formalnym, typem czynu abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo, co oznacza, że do jego popełnienia nie jest konieczne wystąpienie określonego skutku. Sam fakt prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości narusza zawartą w przepisie normę sankcjonowaną, choćby pojazd był prowadzony prawidłowo i nie sprowadzał żadnego niebezpieczeństwa. Strona podmiotowa obejmuje obie postacie zamiaru.

Poczynione w sprawie ustalenia faktyczne w kontekście wskazanego przepisu jednoznacznie wskazują, że oskarżony prowadził samochód mając w organizmie zawartość alkoholu przekraczającą próg intoksykacji zakreślony w przepisie art. 115 § 16 k.k.

Oskarżony, przewidując możliwość popełnienia czynu zabronionego polegającego na prowadzeniu w stanie nietrzeźwości pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, godził się na jego popełnienie. Wymóg występowania po stronie oskarżonego świadomości znajdowania się w stanie nietrzeźwości nie oznacza bynajmniej wymogu obejmowania zamiarem elementów ilościowych przesądzających o odpowiedzialności.

Dokonane przez Sąd ustalenia, w tym okoliczności towarzyszące popełnieniu przez oskarżonego czynu zabronionego nie pozwoliły dopatrzeć się w analizowanej sprawie żadnej okoliczności wyłączającej przestępność zarzuconego oskarżonemu czynu. Prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości nie było ani stanem wyższej konieczności w żadnym z jej postaci, ani też błędem co do kontratypu stanu wyższej konieczności, błędem co do stanu wyższej konieczności wyłączającego winę tudzież błędem co do bezprawności. Z punktu widzenia warunku przestępności, czyn Ł. D. uznać trzeba za społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

Wobec powyższego należało stwierdzić, że czyn oskarżonego stanowi przestępstwo z art. 178a § 1 k.k.

Zgodnie z ustawowymi dyrektywami kary sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Elementy oceny stopnia społecznej szkodliwości konkretnego czynu zabronionego zawarte są w art. 115 § 2 k.k.

Stopień społecznej szkodliwości czynu Ł. D. wyznacza rodzaj i charakter naruszonego dobra. Jakkolwiek sformułowanie jego precyzyjnej językowo definicji nie jest możliwe, to istotniejsze jest jednak to, że za dobro prawne w rozumieniu ochrony prawnokarnej uznaje się ściśle określony, rozpoznawalny i ceniony w społeczeństwie stan rzeczy, którego ochrona za pomocą instrumentów prawnokarnych spełnia konstytucyjny test proporcjonalności. Umyka na ogół uwadze, że intytulacja rozdziału XXI kodeksu karnego „Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji” nie odnosi się do autonomicznego dobra prawnego, a więc jakiejś samoistnej wartości w postaci „bezpieczeństwa w komunikacji”. Sąd podziela pogląd, że „bezpieczeństwo w komunikacji” jest jedynie zbiorczym sformułowaniem, które dotyczy ochrony obiektów, które uczestniczą w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. Bezpieczeństwo w ruchu będzie więc bezpieczeństwem dających się precyzyjnie określić wartości, zabezpieczanych przez opisy zachowań wskazane w rozdziale XXI kodeku karnego, takie jak życie, zdrowie lub mienie. Zbitka słowna „Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji” odnosi się tedy do sposobu ataku na wskazane wartości w postaci życia, zdrowia lub mienia (Sz. Tarapata, Dobro prawne w strukturze przestępstwa. Analiza teoretyczna i dogmatyczna, Warszawa 2016, s. 103 i n.)

O względnie większym stopniu społecznej szkodliwości czynu oskarżonego świadczy rodzaj użytego pojazdu mechanicznego. Oskarżony, dopuszczając się przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. nie prowadził motoroweru czy motocykla tylko pojazd mechaniczny. Oskarżony nie jechał tym samochodem sam. Z nietrzeźwym kierowcą w samochodzie była jeszcze jego dziewczyna i jej syn w wieku 8 lat (k. 21v, k. 78). Oskarżony prowadził samochód w ciągu dnia na uczęszczanej drodze. Jako okoliczność obciążającą należało także uwzględnić to, że oskarżony dopuścił się przestępstwa bez jakiegokolwiek ważnego powodu. Nie wsiadł w stanie nietrzeźwości do samochodu, żeby ratować życie lub zdrowie czy jakiekolwiek inne dobro związane z egzystencją i przyrodzoną oraz niezbywalną godnością ludzką (wolność, cześć i nietykalność cielesna), nie brał udziału w żadnej akcji ratowniczej. Wyjazd do sklepu nie był też podyktowany potrzebą kupna leków dla ojca ani żadną inną, w mniej lub większym stopniu, ekskulpującą okolicznością. Oskarżony udał się do sklepu w D. po spożywcze zakupy.

Sąd, stosując represje karną za przypisany oskarżonemu czyn, wykluczył możliwość orzeczenia kary izolacyjnej, zarówno w postaci bezwzględnej, jak i z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jako stanowiącej ultima ratio w polskim prawie karnym.

W ocenie Sądu obecna sytuacja majątkowa oskarżonego wykluczała także orzeczenie grzywny za przypisane mu przestępstwo. Oskarżony jest bezrobotny, utrzymuje się z oszczędności i podejmując prace dorywcze.

Oskarżony od pierwszego przesłuchania w sprawie wyrażał żal za to co zrobił i składał deklaracje, że więcej takiego czynu nie popełni. Oskarżony nie był karany, na uwagę zasługuje jego pełna poświęcenia opieka nad chorym ojcem oraz – gdy jeszcze żyła – babcią, kosztem rozpoczętych i zaawansowanych już studiów.

Sąd kierując się zasadami wymiaru kary kształtującymi system sądowego wymiaru kary nie mógł powyższego nie poddać wnikliwej ocenie, w tym także z punktu widzenia merytorycznych przesłanek poddania sprawcy środkowi probacyjnemu w postaci warunkowego umorzenia postępowania karnego. Jakkolwiek powyższe uznać należy za okoliczności istotne z punktu widzenia pozytywnej prognozy kryminologicznej odnośnie oskarżonego, to nie mają one, zdaniem Sądu, bezpośredniego wpływu na ocenę stopnia zawinienia oskarżonego oraz stopnia społecznej szkodliwości jego czynu.

Jedną z przesłanek warunkowego umorzenia postępowania karnego jest to, by wina i społeczna szkodliwość popełnionego czynu nie były znaczne. Wskazane w art. 66 § 1 k.k. właściwości i warunki osobiste sprawcy, jego postawa i dotychczasowy sposób życia stanowią odrębną przesłankę warunkowego umorzenia postępowania. Nie mogą być więc one uwzględniane w ocenie społecznej szkodliwości popełnionego czynu, sprowadzającej się do ustaleń „znaczności” tudzież „nieznaczności” społecznej szkodliwości czynu i winy sprawcy. Przesłanka odnosząca się do właściwości i warunków osobistych sprawcy, jego postawy i dotychczasowego sposobu życia wymaga weryfikacji dopiero po ustaleniu, że społeczna szkodliwość czynu i wina sprawcy nie są znaczne. Cechy konkretnego czynu, którego sprawca może kwalifikować się do poddania go warunkowemu umorzenia postępowania karnego, muszą wystąpić łącznie, prowadząc do braku znacznego stopnia winy oraz do braku znacznego stopnia społecznej szkodliwości czynu. Jeśli uznać, że na stopień zawinienia wpływa stopień społecznej szkodliwości czynu do granic możliwości przewidywania konsekwencji swojego zachowania, to stopień zawinienia może być znacząco niższy od stopnia społecznej szkodliwości bądź też odwrotnie. Godzi się także zauważyć, że wzgląd na przepis art. 56 k.k. zdaje się wykluczać zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania karnego, mimo wystąpienia przesłanek określonych w art. 66 k.k., gdy w konkretnym przypadku „będzie się temu sprzeciwiać wzgląd na potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa oraz na zaspokojenie społecznego poczucia sprawiedliwości” (T. Kozioł, Warunkowe umorzenie postępowania karnego, Warszawa 2009, s. 140 i n.).

Odnosząc się do kwestii winy oskarżonego, dostrzec należy, że kryteria stopniowania winy mają swój ontologiczny i normatywny komponent. Chodzi więc o poczynienie ustaleń odnośnie tego, jaką możliwością sytuacyjną dysponował sprawca dopasowania swojego zachowania do standardu postępowania, gwarantującego w danej sytuacji ochronę dla dobra prawnego będącego przedmiotem ochrony naruszonej przez sprawcę normy sankcjonowanej, z uwzględnieniem dynamiki sytuacji, czasu na podjęcie decyzji, dostępnych w czasie czynu informacji (P. Zakrzewski, Stopniowanie winy w prawie karnym, Warszawa 2016, passim). W chwili podejmowania przez oskarżonego inkryminowanego mu zachowania miał on możliwość jego niepodjęcia, zachowania się w sposób pozytywnie wartościowany.

W odniesieniu z kolei do personalnej możliwości zachowania się przez sprawcę, tak jak w określonych warunkach wymagało od niego prawo, Sąd przyjął, że żadna z cech sprawcy nie wpływała negatywnie na podmiotową możliwość rozpoznania przezeń znaczenia czynu ani pokierowania swoim postępowaniem. Oskarżony powinien zdawać sobie sprawę, że wskazywany przez niego brak doświadczeń z alkoholem (k. 89v) sprawia, że wykazuje on większą podatność na zatrucie i wolniejszy metabolizm w porównaniu z osobami nadużywającymi alkoholu.

Twierdzenie oskarżonego o jego leczeniu się na depresję w Szpitalu Wojewódzkim w S. nie znalazło potwierdzenia w nadesłanych z tej placówki informacji (k. 33). Jak wynika z opinii sądowo-psychiatrycznej, biegli psychiatrzy rozpoznali u oskarżonego przebyty epizod depresyjny oraz przebyte zaburzenia lękowe w wywiadzie, nie stwierdzając jednak występowania u oskarżonego objawów epizodu depresyjnego czy objawów zaburzeń lękowych w aktualnym stanie psychicznym. (k. 81-84).

Mając powyższe na uwadze, należało zdaniem Sądu orzec wobec oskarżonego karę 4 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 32 godzin w stosunku miesięcznym. Aktualny stan zdrowia K. D. nie budzi zastrzeżeń co do możliwości wykonywania orzeczonej kary. Oskarżony ma 35 lat, biegli psychiatrzy nie stwierdzili u oskarżonego objawów choroby psychicznej oraz cech upośledzenia umysłowego oraz cech organicznych zaburzeń osobowości, nie jest uzależniony od alkoholu czy narkotyków, nie absorbuje go wykonywana praca zawodowa, prowadzona działalność czy też uzupełnianie wykształcenia. Kara ograniczenia wolności w orzeczonym wymiarze nie utrudni przy tym oskarżonemu zarobkowanie na swoje utrzymanie w postaci podejmowanych dorywczo prac a także sprawowania opieki nad ojcem.

Stan nietrzeźwości sprawcy przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji jest jedną z okoliczności nakładającą na Sąd obowiązek orzeczenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, który to zakaz orzeka się na okres nie krótszy niż 3 lata. W realiach niniejszej sprawy środek ten w odniesieniu do pojazdów mechanicznych kategorii B orzeczono w wymiarze minimalnym.

Wychowawczy charakter reakcji penalnej, w przypadku skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 1 k.k., ma – obligatoryjne – świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Sąd uznał za stosowne orzeczenie tego środka w wymiarze minimalnym w kwocie 5000 zł.

Na podstawie art. 63 § 4 k.k. zaliczono oskarżonemu na poczet orzeczonego środka karnego okres zatrzymania prawa jazdy od 20 października 2018 r.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolniono oskarżonego w całości z kosztów sądowych, mając na uwadze jego złą sytuacje majątkową.