Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2019 r. w Lublinie

sprawy M. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o zwrot nienależnie pobranych świadczeń

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 23 października 2018 r. sygn. akt IV U 783/18

oddala apelację.

Elżbieta Gawda Elżbieta Czaja Małgorzata Pasek

Sygn. akt III AUa 1007/18

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z 16 lipca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zobowiązał M. D. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 marca 2017 r. do 30 kwietnia 2017 r. oraz od 1 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2018 r. w łącznej kwocie 2556,27 złotych.

Odwołanie od decyzji złożyła wnioskodawczyni, zaskarżając ją w części i wnosząc o jej zmianę. Zarzuciła naruszenie art. 95 i art.138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 84 ust. 1, ust.9 i 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni nienależnie pobrała świadczenie za okres od 1 marca 2017 r. do 30 kwietnia 2017 r. oraz od 1 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2018 r. w łącznej kwocie 2556,27 zł. W uzasadnieniu wnioskodawczyni wskazała, iż w okresie od 1 marca 2017 r. do 23 marca 2017 r. wykonywała pracę nauczyciela na podstawie umowy o pracę w wymiarze 17/18, uzyskane wynagrodzenie brutto wyniosło 3001,94 złotych. Kwota powyższa została wnioskodawczyni wypłacona w marcu 2017 r. w wysokości 2963,91 złotych, w kwietniu 2017 r. w wysokości 38,03 zł oraz w styczniu 2018 r. w wysokości 84,99 zł. Wnioskodawczyni podniosła, iż kwota wypłacona w kwietniu 2017 r. w wysokości 38,03 zł stanowiła jedynie wyrównanie wynagrodzenia za okres od 1 marca do 23 marca 2017 r. i nastąpiła po ustaniu zatrudnienia, na podstawie decyzji z dnia 4 kwietnia 2017 r. wydanej w związku z wprowadzonymi podwyżkami dla nauczycieli. Kwota wypłacona w styczniu 2018 r. w wysokości 84,99 zł stanowiła dodatek uzupełniający za rok 2017 i wynikał z przepisów Karty Nauczyciela. Pracę wnioskodawczyni wykonywała wyłącznie w marcu 2017 r.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 23 października 2018 roku Sąd Okręgowy w Zamościu zmienił zaskarżoną decyzje i ustalił, że M. D. nie pobrała nienależnych świadczeń w okresie od 1 kwietnia 2017 roku do 30 kwietnia 2017 roku oraz od stycznia 2018 roku do 31 stycznia 2018 roku i nie jest zobowiązana do zwrotu świadczeń za te okresy.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. D., ur. (...) jest uprawniona do emerytury w wysokości 100% w zbiegu z rentą z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową w wysokości 50%.

W okresie od 1 do 23 marca 2017 r. wnioskodawczyni była zatrudniona w Zespole Szkół w P. na podstawie umowy o pracę w wymiarze 17/18 w charakterze nauczyciela języka polskiego. W w/w okresie wnioskodawczyni uzyskała wynagrodzenie w wysokości 3001,94 zł brutto, od którego były odprowadzone składki na ubezpieczenie społeczne. Wyżej wymieniona kwota została wypłacona w następujących miesiącach: marcu 2017 r. – w kwocie 2963,91 zł, kwietniu 2017 r. – 38,03 zł – wyrównanie wynagrodzenia za okres od 1 do 23 marca 2017 r. (po ustaniu zatrudnienia) na podstawie decyzji z dnia 4 kwietnia 2017 r. wydanej w związku z wprowadzonymi podwyżkami dla nauczycieli oraz w styczniu 2018 r. w wysokości 84,99 zł – jako dodatek uzupełniający za rok 2017. Wszystkie powyższe kwoty dotyczyły zatrudnienia i wynagrodzenia wnioskodawczyni uzyskanego za okres od 1 marca 2017 r. do 23 marca 2017 r., tj. w którym świadczyła ona pracę.

W maju 2018 r. wnioskodawczyni otrzymała od pozwanego pismo z informacją, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami osobie osiągającej przychody, uprawnionej do pobierania emerytury w zbiegu z rentą wypadkową wypłaca się tylko jedno świadczenie wyższe lub wybrane przez zainteresowanego oraz z prośbą o nadesłanie zaświadczenia w jakich miesiącach wnioskodawczyni osiągnęła przychód. W dniu 4 lipca 2017 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynęło pismo nadesłane przez Centrum Usług (...) w K. z informacją w jakich miesiącach wypłacono wnioskodawczyni wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia za okres od 1 do 23 marca 2017 r. W dniu 16 lipca 2017 r. organ wydał zaskarżoną decyzję. Wnioskodawczyni została pouczona o okolicznościach powodujących brak prawa do pobierania świadczeń.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art. 138 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r, o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383) osoba, która nienależnie pobrała świadczenie, jest zobowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenie uważa się świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymania wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Treść art. 26 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1242) wskazuje, że osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się, zależnie od jej wyboru:

1)  przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury albo

2)  emeryturę powiększoną o połowę renty.

Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości określony w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, niezależnie od wysokości tego przychodu.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył ustalenia daty osiągnięcia przychodu, który prowadzi do wyłączenia możliwości pobierania świadczeń w zbiegu. To właśnie ta data ma decydujące znaczenie. Sąd zaznaczył, że chodzi o datę, w której przychód stał się należny, a nie faktycznie wypłacony (zob. komentarz do art. 26 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, K.Ślebzak). Powyższe znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym, zgodnie z którym przychód należny za okres pozostawania w stosunku pracy, a wypłacony po jego rozwiązaniu nie ma wpływu na uprawnienia do pobierania świadczeń w zbiegu w rozumieniu art. 26 ustawy wypadkowej. Innymi słowy, przychód powoduje skutki, gdy osiągany jest z tytułu zatrudnienia świadczonego w okresie pobierania świadczeń. W przypadku ubezpieczonego „przychodem” jest wynagrodzenie z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 października 2006 r. sygn. akt III AUa 1414/05)

Wnioskodawczyni osiągnęła przychód z tytułu umowy o pracę świadczoną w miesiącu marcu 2017 r. dlatego jedynie w tym okresie nie ma prawa do wypłaty emerytury i renty wypadkowej w zbiegu, co zresztą sama niejednokrotnie przyznała, w odwołaniu z dnia 6 sierpnia 2018 r. i na rozprawie w dniu 23 października 2018 r. Natomiast w okresie od 1 kwietnia 2017 r. do 30 kwietnia 2017 r. oraz od 1 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2018 r. wnioskodawczyni nie świadczyła pracy, dlatego pobrała świadczenie należne, nie może zatem mieć zastosowanie art.138 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dotyczący zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Sąd, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy zaskarżając wyrok w całości zarzucając:

1/ naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie:

- art. 138 ust 1 i 2 pkt1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 )poprzez błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że ubezpieczona nie pobrała nienależnych świadczeń w okresach 1-30. 04. 2017 i 1 - 31. 01 2018 i nie musi mich zwracać pomimo tego, że we wskazanych miesiącach uzyskała przychód powodujący wstrzymanie prawa do pobieranego świadczenia

- art. 26 ust 1 i3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zw. z art. 104 ust 1 art. 138 ust 1 i2 pkt1 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez ich błędną wykładnie polegająca na przyjęciu , że przy ustalaniu czy przychód wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia obowiązuje zasada zgodnie z która przychód uważa się za osiągnięty w okresie za który stał się należny.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania oraz zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył.

Apelacja jest niezasadna.

Okoliczności faktyczne w sprawie są bezsporne. Sąd Okręgowy wydając zaskarżony wyrok właściwie zastosował i zinterpretował obowiązujące przepisy prawne, a swoje stanowisko przekonywająco uzasadnił. Sąd Apelacyjny całkowicie podziela argumentację sądu pierwszej instancji, którą w całości przytoczył i nie widzi potrzeb jej powtarzania.

Treść art. 26 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1242) wskazuje, że osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się, zależnie od jej wyboru: przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury albo emeryturę powiększoną o połowę renty. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości określony w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, niezależnie od wysokości tego przychodu.

Wnioskodawczyni osiągnęła przychód z tytułu umowy o pracę świadczoną w miesiącu marcu 2017 r. dlatego jedynie w tym okresie nie ma prawa do wypłaty emerytury i renty wypadkowej w zbiegu. Natomiast w okresie od 1 kwietnia 2017 r. do 30 kwietnia 2017 r. oraz od 1 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2018 r. wnioskodawczyni nie świadczyła pracy, dlatego pobrała świadczenie należne, nie może zatem mieć zastosowanie art.138 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dotyczący zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wykładnia art. 26 ustawy wypadkowej prowadzi do wniosku, że wynagrodzenie uzyskane z tytułu zatrudnienia, które ustało przed powstaniem prawa do zbiegu świadczeń określonych w tym przepisie, nie wyłącza prawa do tego zbiegu, bez względu na termin wypłacenia wynagrodzenia. Wnioskodawczyni zakończyła działalność zarobkową w miesiącu marcu 2017 roku zatem nie może być pozbawiona prawa do wypłaty należnych świadczeń w innych okresach tylko dlatego, że zakład pracy, w którym zatrudnienie ustało, wynagrodzenie wypłaca już po ustaniu zatrudnienia.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.