Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2019r.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Bogusław Łój

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Wioletta Woźna

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2019r. w Zielonej Górze

sprawy z odwołania T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 05.11.2018r. znak (...)

o składki

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że T. K. nie jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy w zakresie wynikającym
z zaskarżonej decyzji.

SSO Bogusław Łój

Sygn. akt IV U 146/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 05.11.2018 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że T. K. jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy. Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 9.977,62 zł, w tym z tytułu składek na:

1)  ubezpieczenia społeczne za okres od marca 2016 r. do lipca 2017 r. w kwocie 5.362,32 zł oraz należne odsetki w kwocie 815,00 zł,

2)  ubezpieczenie zdrowotne za okres od marca 2016 r. do lipca 2017 r. w kwocie 2.922,82 zł oraz należne odsetki w kwocie 447,00 zł,

3)  Fundusz Pracy za okres od marca 2016 r. do lipca 2017 r. w kwocie 388,48 zł oraz należne odsetki w kwocie 42,00 zł.

Jako podstawę prawną decyzji organ rentowy wskazał przepisy art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.).

W uzasadnieniu wskazano, że Zakład zawiadomił o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, wzywając jednocześnie do złożenia pisemnych wyjaśnień w sprawie przyczyn nieopłacenia składek, pod rygorem wydania decyzji w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na podstawie dotychczas zgromadzonych dowodów.

Płatnik składek T. K. nie dopełnił obowiązku określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z tym ZUS, działając na podstawie art. 83 ust. 1 ww. ustawy, określił wysokość zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca T. K. wniósł o jej uchylenie w całości. Zaskarżonej decyzji zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, w szczególności ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez naliczenie składek w sytuacji, gdy odwołujący był i w dalszym ciągu jest ubezpieczony poza granicami kraju.

W uzasadnieniu odwołujący wyjaśnił, że przed wydaniem zaskarżonej decyzji poinformował Zakład Ubezpieczeń Społecznych o tym, że posiada ubezpieczenie na terenie N., na potwierdzenie czego przedłożył skan legitymacji ubezpieczeniowej, a zatem nie jest możliwe, aby opłacał składki równocześnie w Polsce i Niemczech.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego odrzucenie, jako wniesione po upływie terminu, ewentualnie o oddalenie oraz zasądzenie na rzecz organu pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Organ rentowy podał, że na podstawie oświadczenia odwołującego oraz kopii legitymacji ubezpieczeniowej nie może zwolnić T. K. z opłacania składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej na terenie Polski. Dokumentami potwierdzającymi właściwe ustawodawstwo mogą być jedynie zaświadczenie potwierdzające ustawodawstwo (formularz A1) lub przekazanie informacji poświadczonych w innej formie przez niemiecką instytucję ubezpieczeniową, z której powinny jednoznacznie wynikać początkowa data, okres oraz zbieg konkretnych dwóch tytułów do ubezpieczeń społecznych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeń zaewidencjonowanych w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS, Zakład odnotował zadłużenie na koncie T. K. za okres marzec-maj, lipiec, sierpień, listopad 2016 r. oraz kwiecień-lipiec 2017 r. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

W dniu 22.09.2017 r. ZUS wysłał do T. K. zawiadomienie o wszczęciu podstępowania za powyższe okresy prowadzenia działalności, a w dniu 17.10.2017 r. wysłano zawiadomienie o zakończeniu postępowania.

W toku postępowania przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych odwołujący T. K. w dniu 19.10.2017 r. złożył pismo wyjaśniające, iż w spornym okresie podlegał ubezpieczeniu poza granicami pracy, tj. na terenie N..

Na podstawie ww. pisma Zakład w dniu 06.11.2017 r. skierował zlecenie do Wydziału Ubezpieczeń i Składek celem ustalenie okresu podlegania płatnika składek do ubezpieczeń. Wydział ustalił, że T. K. był wielokrotnie wzywany do złożenia dokumentów umożliwiających ustalenie właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej.

Pismem z dnia 19.10.2017 r. odwołujący T. K. poinformował Zakład Ubezpieczeń Społecznych, że w okresie prowadzenia przez niego jednoosobowej działalności gospodarczej pod nazwą (...) (...) T. K. tj. od 03.2016 r. do 07.2017 r. podlegał ubezpieczeniu na terenie N., gdzie odprowadza składki. Do niniejszego pisma załączył kopię legitymacji ubezpieczeniowej.

okoliczności niesporne ustalone na podstawie akt organu rentowego

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się zasadne.

Na wstępie należy podkreślić, iż na terenie Unii Europejskiej nie funkcjonuje jednolity, zunifikowany system zabezpieczenia społecznego, a każde z Państw Członkowskich posiada samodzielny system ubezpieczeń społecznych oraz posiada autonomię w zakresie kreowania własnej polityki emerytalno–rentowej. W sferze dominium Państw Członkowskich należy określenie sfery podmiotowej oraz przedmiotowej systemów ubezpieczeń społecznych. Systemy ubezpieczeń społecznych poszczególnych Państw Członkowskich mają jednakże obowiązek wzajemnej współpracy z instytucjami innych Państw Członkowskich oraz wspólnej koordynacji swych działań m.in. w odniesieniu do pracowników migrujących. Koordynację na podstawie rozporządzenia WE nr 883/2004 należy identyfikować, jako podejmowanie przez wiele podmiotów wspólnych działań w zakresie ubezpieczeń społecznych w związku ze swobodnym przepływem osób. Rozporządzenie wprowadza także normy kolizyjne stosowane w sytuacji zaistnienia sprzeczności w przypadku zastosowania ustawodawstw różnych Państw Członkowskich.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do określenia ustawodawstwa właściwego dla podlegania ubezpieczeniom społecznym przez T. K. w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą w okresach wynikających z zaskarżonej decyzji.

Na wstępie rozważań podkreślić należy, iż jednym z fundamentów wspólnotowej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego jest zasada stosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa. Zasada ta została wyraźnie zapisana w rozporządzeniu nr 1408/71 (art. 13 ust. 1), jak i w rozporządzeniu nr 883/2004 (art. 11 ust. 1). Szereg norm kolizyjnych, zamieszczonych w obu rozporządzeniach, służy wyłonieniu właściwego ustawodawstwa, przy czym podstawowym łącznikiem było i jest miejsce wykonywania pracy, a więc przede wszystkim zastosowanie znajduje ustawodawstwo kraju, w którym faktycznie pracownik świadczy pracę.

Generalna zasada koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych stanowi, iż pracownik migrujący może podlegać ubezpieczeniom społecznym tylko w jednym Państwie Członkowskim, o czym mówi art. 11 ust 1 rozporządzenia nr 883/2004. Odmienny skutek byłby niezgodny z celem art. 48-51 TWE (art. 39 i 42 w tekście skonsolidowanym), którym jest zapewnienie, by korzystający z uprawnienia do swobodnego przepływu pomiędzy krajami Unii obywatele Państw Członkowskich, nie tracili korzyści z tytułu ubezpieczenia społecznego na podstawie ustawodawstwa danego Państwa Członkowskiego (por. wyroki ETS z dnia 20 września 1994r., C-12/93; z dnia 26 maja 2005r., C-249/04; z dnia 10 czerwca 1986r., 60/85; z dnia 3 maja 1990r., C-2/89; z dnia 16 lutego 1995r., C-425/93).

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 11 ust. 3 lit. a) cyt. wyżej rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r., osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego. Oznacza to, że pracownik podlega ubezpieczeniom według ustawodawstwa tego państwa na obszarze, którego wykonywana jest praca za wynagrodzeniem.

Stan faktyczny ustalony przez Sąd Okręgowy w sprawie na podstawie zebranego materiału dowodowego był jednoznaczny. Swoje ustalenia w tym zakresie Sąd opierał na dokumentach zgromadzonych w aktach organu rentowego.

W ocenie niniejszego Sądu zaskarżona decyzja jest przedwczesna, bowiem organ rentowy w pierwszej kolejności winien wydać decyzję ustalającą podleganie ubezpieczeniom. Niewątpliwie Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie dochował procedury związanej z ustaleniem, któremu ustawodawstwu faktycznie podlega odwołujący T. K. w zakresie dotyczącym zabezpieczenia społecznego.

Decyzja z dnia 05.11.2018 r. jest decyzją wymiarową, ustalającą podstawy wymiaru składek, jednak winna być ona konsekwencją uprawomocnienia się uprzedniej decyzji ZUS o objęciu wnioskodawcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, co w niniejszej sprawie nie nastąpiło.

Dopiero uprawomocnienie się decyzji ZUS o objęciu wnioskodawcy ubezpieczeniem społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej stworzyłoby po stronie wnioskodawcy obowiązek wynikający z treści art. 46 i 47 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych sporządzenia deklaracji rozliczeniowych tzn. obliczenia i opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne.

Zgodnie z artykułem 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16.09.2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2009.284.1 ze zm.) zatytułowanym „Procedura dotycząca stosowania art. 13 rozporządzenia podstawowego”:

1.Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania.

2.Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu.

3.Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii.

4.W przypadku, gdy z uwagi na brak pewności co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa niezbędne jest nawiązanie kontaktów przez instytucje lub władze dwóch lub więcej państw członkowskich, na wniosek jednej lub więcej instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich lub na wniosek samych właściwych władz, ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego jest określane na mocy wspólnego porozumienia, z uwzględnieniem art. 13 rozporządzenia podstawowego i odpowiednich przepisów art. 14 rozporządzenia wykonawczego.

W przypadku rozbieżności opinii między zainteresowanymi instytucjami lub właściwymi władzami podmioty te starają się dojść do porozumienia zgodnie z warunkami ustalonymi powyżej, a zastosowanie ma art. 6 rozporządzenia wykonawczego.

5.Instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo zostało tymczasowo lub ostatecznie określone jako mające zastosowanie, niezwłocznie informuje o tym zainteresowanego.

6.Jeżeli zainteresowany nie dostarczy informacji, o których mowa w ust. 1, niniejszy artykuł stosuje się z inicjatywy instytucji wyznaczonej przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania, gdy tylko instytucja ta zapozna się z sytuacją tej osoby, na przykład za pośrednictwem innej instytucji zainteresowanej.

Niewątpliwie postępowanie organu rentowego nie było zgodne z wymogami uregulowań Rozporządzeń WE wskazanymi powyżej. Zakład ograniczył swoje działania jedynie do wielokrotnego wzywania odwołującego do przedłożenia dokumentów umożliwiających ustalenie właściwego ustawodawstwa.

Odwołujący T. K. w piśmie z dnia 19.10.2017 r. złożonym w organie rentowym wyjaśnił, że w okresie prowadzenia przez niego jednoosobowej działalności gospodarczej pod nazwą (...) (...) T. K.tj. od 03.2016 r. do 07.2017 r. podlegał ubezpieczeniu na terenie N., gdzie odprowadza składki, na dowód czego do niniejszego pisma załączył kopię legitymacji ubezpieczeniowej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych bez przeprowadzenia jakiegokolwiek postępowania wyjaśniającego uznał, że na podstawie oświadczenia odwołującego oraz kopii legitymacji ubezpieczeniowej nie może zwolnić odwołującego z opłacania składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej na terenie Polski.

Wskazać w tym miejscu należy, iż warunkiem wydania przez państwo niemieckie przedłożonej przez odwołującego T. K. elektronicznej karty ubezpieczonego (G.) jest przede wszystkim zamieszkiwanie na terenie N.. Natomiast posiadanie takiej karty wiąże się z koniecznością uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne w N..

Zdaniem Sądu skoro ubezpieczona przedłożył w organie rentowym kopię elektronicznej karty ubezpieczonego (G.) to organ rentowy, zgodnie z powołanymi uregulowaniami (art. 13 ust. 3 rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004) winien ustalić tymczasowo ustawodawstwo niemieckie jako ustawodawstwo właściwe.

Jeżeli organ rentowy miał wątpliwości powinien zwrócić się do niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej w celu wyjaśnienia, czy odwołujący T. K. faktycznie odprowadza składki na rzecz ubezpieczyciela niemieckiego.

W tej sytuacji niewątpliwie zaskarżona decyzja organu rentowego ZUS O/Z. była przedwczesna. Organ rentowy wydał ją bez porozumienia z niemiecką instytucją ubezpieczeniową.

Zdaniem Sądu dopiero po ostatecznym rozstrzygnięciu przez niemiecką instytucję o podleganiu lub niepodleganiu przez T. K. ustawodawstwu niemieckiemu możliwe będzie wydanie decyzji przez organ rentowy w Polsce.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie powołanych przepisów, z mocy art. 477 ¹⁴ §2 kpa zmienił zaskarżoną decyzję stwierdzając, iż T. K. nie jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy.