Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. w N.

przeciwko Z. J.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 26 listopada 2012 r. sygn. akt VII GC 233/12

znosząc postępowanie objęte rozprawą z dnia 26 listopada 2012 r. uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Kielcach do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I A Ca 164/13

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z o.o. w N. domagał się zasądzenia od pozwanego Z. J. kwoty 442 618,15 zł tytułem zapłaty za sprzedany cement w wykonaniu umowy handlowej z 14.11.2012r.

Nakazem zapłaty wydanym w dniu 10.09.2012r w postępowaniu upominawczym powództwo zostało uwzględnione.

W sprzeciwie od tego nakazu wniesionego pozwany wniósł o oddalenie powództwa na tej podstawie, że należności objęte sporem zapłacił przelewami za dostarczony cement od listopada 2011 r do sierpnia 2012r i czynił to w terminie. Powód, zdaniem pozwanego niezasadnie przekazał te wpłaty na wcześniejsze zaległości.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 26 listopada 2012r Sąd Okręgowy - Sąd Gospodarczy w Kielcach zasądził od Z. J. na rzecz (...) Sp. z o.o. w N. kwotę 442 618,15 zł. z odsetkami ustawowymi w wysokości 13% rocznie z tym, że: od kwoty 387 371,18 zł. od dnia 1.07.2012r., od kwoty 8 027,96 zł. od dnia 1.07.2012r., od kwoty 7 669,79 zł. od dnia 3.07.2012r., od kwoty 7 841,99 zł. od dnia 12.07.2012r., od kwoty 8 379,25 zł. od dnia 23.07.2012r., od kwoty 23 327,98 zł. od dnia 4.09.2012r. i z każdorazowymi odsetkami ustawowymi do dnia zapłaty oraz kwotę 29 348 zł. tytułem kosztów procesu.

Za podstawę rozstrzygnięcia przyjął następujący stan faktyczny:

Pozwany dokonywał zakupu cementu u powoda na podstawie wiążącej ich umowy handlowej z 14.11.2011 r (umowa k. 8-10). Cement był wydawany każdorazowo upoważnionym przedstawicielom pozwanego, co ci potwierdzali podpisem na dowodach WZ. Na tej podstawie powód wystawiał faktury (dowód: faktury, upoważnienia i dokumenty WZ k.12 - 155, 169-180). Nadto pozwany został obciążony notami odsetkowymi nr (...) z 2.04.2012r na kwotę 13 122,64 zł (k.156 - 158), z której do zapłaty pozostała kwota 11 878,44 zł, nr (...) z 3.07.2012r na kwotę 11 449,54 zł (k.162- 166).Pozwany został wezwany do zapłaty zarówno należności z faktur jak i not odsetkowych ( wezwania k.181 - 183 ).

Pozwany w 2012r dokonywał wpłat na poczet faktur, które wskazywał w poleceniach przelewu ( k.203- 204, 214 - 239). I tak powód zaliczał płatności: na poczet faktury VAT nr (...) w kwocie 15 931,94 zł zostały zaliczone następujące wpłaty:

⚫

z zapłaconej w dniu 1.06.2012 r. kwoty 9000,00 zł kwota 3471,01 zł została zaliczona na poczet tej faktury,

⚫

zapłacona w dniu 24.07.2012 r. kwota 10 000,00 zł została zaliczona na poczet tej faktury

⚫

do zapłaty z tej faktury pozostała kwota 2 460,93 zł i zapłaty tej kwoty domaga się powód.

Na poczet faktury VAT nr (...) w kwocie 8 606,56 zł zostały zaliczone następujące wpłaty:

⚫

z zapłaconej w dniu 12.05.2012 r. kwoty 9 916,64 zł kwota 3589,24 zł została zaliczona na poczet tej faktury, pozostała kwota 6327,40 zł została zaliczona na poczet faktury (...), wskazanej na przelewie, a która nie jest przedmiotem pozwu ( polecenie przelewu z dnia 12.05.2012 r. na kwotę 9016,64 zł (3589,24 zł + 6327,40 zł = 9916,64 zł).

⚫

z zapłaconej w dniu 15.05.2012 r. kwoty 9152,86 zł kwota 7965,97 zł została zaliczona na poczet faktury VAT nr (...) w kwocie 7965,97 zł wskazanej w na przelewie, która nie jest przedmiotem pozwu, a pozostała kwota 1186,89 zł została zaliczona na poczet faktury VAT nr (...) - polecenie przelewu z dnia 15.05.2012 r. na kwotę 9152,86 zł, (7965,97 zł + 1186,89 zł = 9152,86 zł)

⚫

z zapłaconej w dniu 19.05.2012 r. (wpływ środków na rachunek powoda – 21.05.2012 r.) kwoty 9 637,48 zł - kwota 8207,05 zł została zaliczona na poczet faktury VAT nr (...) wskazanej na przelewie, która nie jest przedmiotem pozwu, a pozostała kwota 1430,43 zł została zaliczona na poczet faktury VAT nr (...) - polecenie przelewu z dnia 19.05.2012 r. na kwotę 9 637,48 zł, (8207,05 zł + 1430,43 zł = 9637,48 zł)

⚫

z zapłaconej w dniu 23.05.2012 r. kwoty 9900 zł kwota 9050,83 zł została zaliczona na poczet faktury VAT nr (...) w kwocie 9050,83 zł wskazanej na przelewie, która nie jest przedmiotem pozwu, a pozostała kwota 849,17 zł została zaliczona na poczet faktury VAT nr (...) - polecenie przelewu z dnia 23.05.2012 r. na kwotę 9900 zł, (9050,83 zł + 849,17 zł = 9900 zł)

⚫

z zapłaconej w dniu 13.06.2012 r. (wpływ środków na rachunek powoda w dniu 14.06.2012 r.) kwoty 9000 zł kwota 8496,35 zł została zaliczona na poczet faktury VAT nr (...) w kwocie 8496,35 zł, wskazanej na przelewie, która nie jest przedmiotem pozwu, a pozostała kwota 503,65 zł została zaliczona na poczet faktury VAT nr (...)-polecenie przelewu z dnia 13.06.2012 r. w kwocie 9000 zł. (8496,35 zł + 503,65 zł = 9000 zł)

⚫

do zapłaty z tej faktury pozostała kwota 1047,18 zł i o zapłatę takiej kwoty ubiega się powód - 3589,24 zł + 1186,89 zł + 1430,43 zł + 849,17 zł + 503,65 zł = 7559,38 zł.

Polecenie przelewu z dnia 25.04.2012 r. na kwotę 8000 zł dotyczyło spłaty not odsetkowych w łącznej kwocie 6978,33 zł: nr (...) z dnia 31.12.2010 r. na kwotę 10.193,23 zł i nr (...) z dnia 31.03.2011 r. na kwotę 10.906,73 zł. Pozostała kwota z tych not odsetkowych w łącznej wysokości 14 121,96 zł została umorzona.

Z kwoty 8000 zł spłacona została w kwocie 1021,67 zł część noty odsetkowej nr (...) z dnia 30.06.2011 r. na kwotę 7.133,82 zł. (6978,33 zł + 1021,67 zł = 8000,00 zł).

Polecenie przelewu z dnia 4.05.2012 r. na kwotę 10 000 zł dotyczyło spłaty pozostałej kwoty 6112,15 zł z noty odsetkowej nr (...) z dnia 30.06.2011 r. Pozostała kwota 3887,85 zł została zaliczona na poczet noty odsetkowej nr (...) z dnia 30.09.2011 r. w kwocie 10 819,87 zł. (6112,15 zł + 3887,85 zł = 10 000,00 zł).

Z noty odsetkowej nr (...) pozostała do zapłaty kwota 6 962,02 zł. Na dzień 31.12.2011 r. została naliczona nowa nota odsetkowa w kwocie 12 423,78 zł. Do zapłaty na dzień 1.01.2012 r. pozostały odsetki w łącznej kwocie 19 355,80 zł.

W dniu 10.05.2012 r. z część odsetek w kwocie 18 000,00 zł z kwoty 19 355,80 zł została umorzona i do zapłaty pozostało 1355,80 zł tytułem odsetek.

Wpłacona w dniu 11.05.2012 r. kwota 800 zł została zaliczona na notę odsetkową nr (...) oraz na notę odsetkową nr (...) z dnia 2.04.2012 r.-244,20 zł.

Polecenie przelewu z dnia 30.05.2012 r. na kwotę m.in. 500 zł zostało zaliczone na poczet noty odsetkowej nr (...) z dnia 2.04.2012 r. w kwocie 13.122,64 zł. z której umorzono jednocześnie - 500 zł. Do zapłaty pozostało 12.122,64 zł. Na poczet tej noty odsetkowej zaliczono kwotę 244,20 zł. Do zapłaty pozostała kwota 11 878,44 zł.

Z noty odsetkowej nr (...) pozostała do zapłaty kwota 11 878,44 zł oraz nota odsetkowa nr (...) w kwocie 11 449,54 zł.

Na dzień 30.09.2011 roku saldo niespłaconych zobowiązań po stronie pozwanego wynosi 476 211,90 zł i obejmowało również swym zakresem faktury, które są przedmiotem pozwu. Saldo zostało potwierdzone jako zgodne (k.259)

Mając na uwadze powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Pozwany faktur za zakupiony cement objętych sporem nie kwestionował - podnosił jedynie ,że za nie zapłacił i to on zgodnie z ciężarem dowodów wynikającym z art. 6 kc powinien udowodnić, że uregulował należność wynikającą z tych konkretnych faktur.

W ocenie Sądu Okręgowego pozwany tego nie wykazał. Zasadnie powód otrzymując wpłaty na oznaczone w przelewach faktury zaliczał te wpłaty właśnie na te faktury. Tak bowiem stanowi art. 451 kodeksu cywilnego, który obliguje wierzyciela do uszanowania woli dłużnika jeśli ten wskaże przy spełnieniu świadczenia który dług chce zaspokoić. To co przypada na poczet danego długu , wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem należności uboczne (odsetki) oraz na zlegające świadczenia główne. Pozwany doręczonego mu (i wskazanego wyżej) sposobu zaliczenia wpłat nie zakwestionował co czyni powództwo uzasadnionym na podstawie art. 535 kc.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił wniosku pozwanego o odroczenie rozprawy w dniu 26.11.2012r, albowiem pozwany nie był wzywany do osobistego stawiennictwa, a proces opierał się na dokumentach, które zostały przez strony złożone w jego toku. Żadnych innych środków dowodowych pozwany nie oferował.

Odsetki zasądzono na mocy art. 481 § 1 kc, a koszty postępowania na podstawie art. 98 § 1 i §3 w zw. z art. 99 kpc.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany, zarzucając:

-

nierozpoznanie istoty sprawy,

-

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia przez nieuwzględnienie wszystkich wpłat pozwanego w 2012r;

-

naruszenie prawa procesowego przez:

a/ niewłaściwa ocenę materiału dowodowego,

b/ nieusprawiedliwienie nieobecności pozwanego na rozprawie w dniu 26 listopada 2012r w związku z chorobą, pomimo powiadomienia sądu o przyczynach nieobecności.

Na tej podstawie wniósł o zmianę wyroku przez oddalenie powództwa, względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu podniósł, że zamierzał na rozprawie w dniu 26.11.2012r przedstawić sądowi dodatkowe wyjaśnienia. Nie mógł jednak dojechać na rozprawę do Sądu - oddalonego o 150 km) z uwagi na silne przeziębienie, wysoka gorączkę i grypę. Z tej przyczyny zatelefonował do Sądu i wysłał faxem pismo informujące o chorobie. Następnie udał się do lekarza i uzyskał tygodniowe zwolnienie lekarskie, gdyż choroba okazała się groźniejsza. Podjął próbę dotarcia do lekarza sądowego, ale z uwagi na godziny przyjmowania pacjentów tudzież stan zdrowia okazało się to niemożliwe.

Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji zważył, co następuje:

Apelacja odniosła skutek wobec stwierdzenia nieważności postępowania w zakresie objętym rozprawą z dnia 26 listopada 2012r, co Sąd Apelacyjny uwzględnił z urzędu na podstawie art. 378 § 1 kpc.

W aktualnym orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że pozbawienie strony możności obrony należy oceniać przez pryzmat konkretnych okoliczności sprawy. Prezentowane jest także stanowisko, że tej przyczyny nieważności nie można utożsamiać wyłącznie z sytuacją całkowitego wyłączenia możliwości obrony. Aczkolwiek nie każde naruszenie przepisów postępowania prowadzi do nieważności postępowania, to mieć należy na uwadze, że uczestnictwo w procesie, podejmowanie czynności procesowych, udział w rozprawach i innych czynnościach jest prawem strony, a nie jej obowiązkiem, natomiast obowiązkiem sądu jest zapewnienie stronie możliwości takiego uczestnictwa.

W tej sytuacji argument Sądu, że pozwany nie był wzywany na rozprawę, a więc nie miał obowiązku uczestniczenia w niej nie może zostać zaakceptowany. Pozwany miał bowiem miał prawo uczestniczyć w rozprawie i skoro usprawiedliwił swoją nieobecność chorobą, to Sąd powinien rozprawę odroczyć z pouczeniem o treści art. 214 ¹ § 1 kpc, tym bardziej, że pozwany działa w sprawie bez profesjonalnego pełnomocnika. Przepis ten ma na celu zapobieżenie celowemu przedłużaniu postępowania przez, co staje się z reguły widocznym, w razie kolejnych nieobecności. Natomiast w razie nieobecności strony spowodowanej wydarzeniem nadzwyczajnym, jak nagła choroba, czy zdarzenie komunikacyjne Sąd ma obowiązek odroczyć rozprawę na podstawie art. 214 § 1 kpc, bez konieczności wykazywania tych faktów przez stronę.

Z omówionych względów należało uznać, że niniejszej sprawie nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, które miało wpływ na możność strony do działania w procesie, a nadto strona nie mogła realizować swoich uprawnień do zakończenia postępowania w danej instancji, gdyż rozprawa w dniu 26.11.2012r była ostatnią.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny przyjął zaistnienie przesłanek nieważności postępowania określonych w art. 379 pkt 5 k.p.c. Prawo do sądu (art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), jak wielokrotnie wskazywał Trybunał Konstytucyjny w swoich orzeczeniach, obejmuje nie tylko prawo dostępu do sądu, ale też prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury zgodnego z wymogami sprawiedliwości i jawności. Zasada sprawiedliwości proceduralnej zostaje zrealizowana, jeżeli każda ze stron ma możność przedstawienia swojego stanowiska w kwestiach spornych, dotyczących zarówno okoliczności faktycznych, jak i ocen prawnych (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2001 r., V CKN 556/00, z dnia 14 marca 2007 r., I CSK 368/06, z dnia 7 listopada 2007 r., II CSK 339/07, z dnia 16 lipca 2009 r., II PK 13/09, z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 404/09, z dnia 2 grudnia 2011 r., III CSK 136/11 - niepubl., postanowienie z dnia 17 lutego 2004 r., III CK 226/02, niepubl., wyrok z 11.X.2012r, III CSK 12/12).

Biorąc pod uwagę przedstawione argumenty Sąd Apelacyjny uchylił wyrok znosząc postępowanie w zakresie rozprawy z dnia 26.11.2012r i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania na podstawie art. 386 § 2 kpc. Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Okręgowy powinien wyjaśnić zarzut pozwanego, że w okresie objętym żądaniem pozwu wierzytelność powoda wyniosła 199.420,86 zł, a suma wpłat pozwanego 227.354,37 zł, a to w kontekście stwierdzenia powoda o wcześniejszej spłacie kwoty 463.943,19 zł.

Biorąc pod uwagę przedstawione racje, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 108 § 2 kpc.