Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 września 2019 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Cezariusz Baćkowskib (spr)

Sędziowie: SSA Andrzej Kot

SSA Jerzy Skorupka

po rozpoznaniu skargi S. P.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu sądowym przed Sądem Rejonowym w Trzebnicy sygn. akt II K 835/18 i Sądem Okręgowym we Wrocławiu sygn. akt IV Kz 89/19, IV Kz 332/19, IV Kz 532/19, IV Kz 666/19

na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 75)

p o s t a n a w i a

1. oddalić skargę.

2. zwolnić S. P.od uiszczenia opłaty stałej od skargi.

UZASADNIENIE

W dniu 31 maja 2019 r. (data wpływu do Sądu Rejonowego) oskarżony S. P. wniósł o stwierdzenie przewlekłości postępowania przed Sądem Rejonowym w Trzebnicy sygn. akt II K 835/18 (gdzie jest oskarżonym) i Sądem Okręgowym we Wrocławiu sygn. akt IV Kz 89/19, IV Kz 332/19, IV Kz 532/19, IV Kz 666/19 oraz o przyznanie mu od Skarbu Państwa 30.000 zł tytułem odszkodowania. Oskarżony co prawda wprost wskazuje na przewlekłość postępowania przed Sądem Rejonowym w Trzebnicy, ale skoro pisze w tym kontekście o całym toczącym się procesie sądowym w jego sprawie i przedłużającej się izolacji to zabiegiem sztucznym byłoby uznanie, że skarga nie obejmuje postępowań incydentalnych, które toczyły się przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu. Takie ujęcie przyspieszy też rozstrzygnięcie co do skargi, która wpłynęła do Sądu Apelacyjnego 21 sierpnia 2019 r.

Prezes Sądu Rejonowego w Trzebnicy wniósł, jak można sądzić, o nieuwzględnienie skargi.

Dotychczasowy bieg postępowania sądowego przedstawia się następująco:

- 31 grudnia 2018 r. sprawa wobec S. P. oskarżonego o przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.p.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., art. 193 k.k. i art. 191 § 1 k.k. w zw. z art11 § 2 k.k., art. 197 § 2 k.k. i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., art. 278 § 1 k.k. zawisła w Sądzie Rejonowym w Trzebnicy, prokurator wniósł o przesłuchanie na rozprawie oskarżonego i ośmioro świadków,

- 8 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy w Trzebnicy rozstrzygnął o dalszym, do dnia 15 kwietnia 2019 r. tymczasowym aresztowaniu oskarżonego S. P., tego samego dnia wyznaczono rozprawę na 18 i 25 marca 2019 r., zarządzając sprowadzenie oskarżonego i wezwanie wszystkich świadków o których przesłuchanie w akcie oskarżenia wniósł prokurator,

- 15 stycznia 2019 r. wpłynęło zażalenie obrończyni na postanowienie Sądu Rejonowego o kontynuowaniu tymczasowego aresztowania,

-17 stycznia 2019 r. zarządzono przekazanie akt z zażaleniem Sądowi Odwoławczemu,

- 21 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy nie uwzględnił wniosków oskarżonego z 9 i 17 stycznia br. (daty wpływu do Sądu) o zmianę środka zapobiegawczego,

- 21 stycznia br. (data wpływu) obrońca oskarżonego wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań dwojga świadków i odtworzenie zapisów nagrań z telefonu oskarżonego,

- 29 stycznia 2019 r. akta z zażaleniem obrońcy wpłynęły do Sądu Okręgowego we Wrocławiu,

- 31 stycznia br. wyznaczono termin posiedzenia w przedmiocie zażalenia obrońcy na 7 lutego 2019 r.,

- 7 lutego br. Sąd Okręgowy utrzymał w mocy postanowienie Sądu Rejonowego o kontynuowaniu tymczasowego aresztowania S. P.,

- 21 lutego 2019 r. (data wysłania) wezwano oskarżonego i obrońcę o wskazanie tez dowodowych i adresów świadków,

- 7 marca br. obrońca wskazał tezy dowodowe,

8 marca br. Sąd zwrócił się do pokrzywdzonej o podanie adresów świadków, których nie znali oskarżony i obrońca,

- 18 marca br. rozprawa – przesłuchano oskarżonego (godz. 9:10-11:10)

- 25 marca br. kontynuowano przesłuchanie oskarżonego, zeznania złożyło pięcioro świadków (godz. 9:15-12:25) rozprawę odroczono na dzień 13 maja 2019 r. ,

- 26 marca br. Sąd Rejonowy w Trzebnicy rozstrzygnął o dalszym, do dnia 31 maja 2019 r. tymczasowym aresztowaniu oskarżonego S. P.,

- w tym samym dniu obrońca oskarżonego złożył zażalenie na to postanowienie,

- 2 kwietnia akta z zażaleniem zostały przedstawione Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu,

- następnego dnia wyznaczono termin posiedzenia Sądu Odwoławczego na dzień 10 kwietnia 2019 r.,

- 3 kwietnia 2019 r. wpłynął wniosek oskarżonego o zmianę środka zapobiegawczego,

- 10 kwietnia 2019 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie,

- 7 maja 2019 r. dwoje świadków zawnioskowanych przez oskarżonego i obrońcę zawiadomiło Sąd Rejonowy o niemożności stawienia się na rozprawę 13 maja br.

- 8 maja 2019 r. Sąd Rejonowy nie uwzględnił wniosku oskarżonego o zmianę środka zapobiegawczego,

- 13 maja 2019 r. rozprawa przesłuchano pięcioro świadków (9:25-11:50) rozprawę odroczono na dzień 24 czerwca 2019 r., Sąd rozstrzygnął też o kontynuowaniu tymczasowego aresztowania do 15 lipca 2019 r.

- 22 maja 2019 r. wpłynęło zażalenie obrońcy na postanowienie o kontynuowaniu tymczasowego aresztowania,

- 27 maja 2019 r. Sąd odmówił wnioskowi oskarżonego o wyłączenie sędziego,

- 29 maja 2019 r. (data wpływu) akta z zażaleniem obrońcy przedstawiono Sądowi Odwoławczemu,

- następnego dnia wyznaczono termin posiedzenia w przedmiocie tego zażalenia,

- 3 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie,

- 24 czerwca br. Sąd Rejonowy nie uwzględnił wniosku oskarżonego o zmianę środka zapobiegawczego,

- 24 czerwca br. przesłuchano dwoje świadków, odtworzono zapis przesłuchania pokrzywdzonej, po zamknięciu przewodu sądowego i przemówieniach końcowych odroczono wydanie wyroku do 1 lipca br. (9:15-12:20)

- 1 lipca br. ogłoszono wyrok. Jest on nieprawomocny.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Skarga S. P. na przewlekłość postępowania sądowego przed Sądem Rejonowym w Trzebnicy sygn. akt II K 835/18 i Sądem Okręgowym we Wrocławiu sygn. akt IV Kz 89/19, IV Kz 332/19, IV Kz 532/19, IV Kz 666/19 okazała się niezasadna i jako tak została oddalona

Stosownie do art. 1 ust. 1 i art. 2 ust. 1 i 1a ustawy o skardze (…) naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, ma miejsce wówczas gdy wskutek działań lub zaniechań sądu lub prokuratora postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności prawnych i faktycznych. W szczególności ocenie podlega terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez organ postępowania w celu zakończenia postępowania przy uwzględnieniu charakteru sprawy, stopnia jej faktycznej i prawnej zawartości, znaczenia dla skarżącego rozstrzyganych w niej zagadnień oraz zachowania stron, w szczególności tej zarzucającej przewlekłość (art. 2 ust. 2 cyt. ustawy).

Przewlekłość postępowania jest kategorią obiektywną, a obowiązkiem państwa jest zapewnienie by sprawy osób podległych jego jurysdykcji toczyły się bez zbędnej zwłoki (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 6.01.2006 r., III SPP 154/05 i cyt. tam orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz poglądy doktryny). Nie ulega też wątpliwości, że ocena, czy w konkretnej sprawie doszło do przewlekłości postępowania, nie powinna ograniczać się wyłącznie do upływu czasu i subiektywnych odczuć skarżącego, lecz jest wypadkową czynników obiektywnych oraz czasu koniecznego do podejmowania bez zwłoki działań zgodnych z obowiązującymi przepisami, przewidującymi zachowanie określonych procedur i niezbędnych by wyjaśnić wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności w sposób gwarantujący stronom korzystanie z ich praw (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 maja 2005r. sygn. akt II S 26/05).

W realiach sprawy czynności były podejmowanie przez Sąd Okręgowy bez zwłoki. Sprawy incydentalne w przedmiocie zażaleń obrońcy oskarżonego na postanowienia Sądu Rejonowego w Trzebnicy o stosowaniu tymczasowego aresztowania oskarżonego przez kolejne okresy były rozpoznawane sprawnie i bez opóźnień, co wynika z przedstawionej wyżej chronologii czynności podejmowanych w sprawie. Zarządzenia o wyznaczeniu posiedzeń były wydawane w przeciągu dwóch dni, a terminy tych posiedzeń były bliskie i uwzględniały czas konieczny do zawiadomienia stron i umożliwienia obrońcy oraz prokuratorowi realnego korzystania z prawa do obecności na nich.

Trudno podzielić zapatrywanie Prezesa Sądu Rejonowego w Trzebnicy, że postępowanie przed tym sądem toczyło się rytmicznie. W czasie objętym skargą (31.12.2018.r – 31.05.2019 r.) odbyły się trzy terminy rozprawy: 18 i 25.03 2019 r. oraz 13.05.2019 r., każdy po około 3 godziny. Częstotliwość terminów rozprawy i czas ich trwania był więc niewystarczający. Jak już sygnalizowano kwestie techniczno-organizacyjne, nie powinny ujemnie rzutować na prawo strony do rozpoznania jej sprawy w rozsądnym terminie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007 r. KSP 11/06, LEX nr 323795).

Nie wydaje się natomiast by ukończenie sprawy wcześniej było możliwe bez uszczerbku dla prawa oskarżonego do rzetelnego procesu. S. P. i jego obrońca w styczniu 2019 r. złożyli wnioski dowodowe o przesłuchanie dwojga świadków mających mieć istotne wiadomości dla rozstrzygnięcia. Jednak wezwanie ich na rozprawę przez Sąd nastąpiło z opóźnieniem ponieważ oskarżony i obrońca nie byli w stanie podać adresów pod którymi świadkowie przebywali. W dalszej kolejności świadkowie o których mowa usprawiedliwili niestawiennictwo na rozprawie 13 maja br. (końcowo zostali przesłuchani 24 czerwca br.). Tak więc to korzystanie z uprawnień przez autora skargi i jego obrońcę, konieczność zapewnienia realnej i skutecznej obrony i wyjaśnienia istotnych okoliczności były powodem nieukończenia postępowania w czasie jaki byłby wystarczający z racji zakresu postępowania dowodowego, stopnia złożoności rozstrzyganych zagadnień przy założeniu terminowości i poprawności podejmowanych czynności.

O kosztach sądowych postępowania w przedmiocie skargi orzeczono na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust. 2 ustawy o skardze.

Andrzej Kot Cezariusz Baćkowski Jerzy Skorupka

-