Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 kwietnia 2019 r.

sprawy M. I.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J.

o składki ubezpieczeniowe

na skutek odwołania M. I.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J.

z dnia 20 czerwca 2018

znak : RWA: (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  zasądza od M. I. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1014/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 3 kwietnia 2019 r.

Decyzją z dnia 20 czerwca 2018 r. znak: RWA (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J., powołując się na treść przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, iż M. I. jest dłużnikiem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i określił wysokość tego zadłużenia za okres od czerwca 2016 r. do maja 2017r. w łącznej wysokości 14 430,15 zł w tym: na ubezpieczenia społeczne w kwocie 8.743,15zł oraz należne odsetki w wysokości 1034,00 zł, na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 3.509,05zł oraz należne odsetki w wysokości 413zł, a także na Fundusz Pracy w kwocie 667,95 zł i należne odsetki w wysokości 63 zł.

W uzasadnieniu powyższego organ rentowy podał, iż zgodnie z art. 46 ust. 1 powołanej ustawy płatnik składek jest obowiązany obliczać, potrącać z dochodów, rozliczać i opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Dodał dalej, że ZUS zawiadomił M. I. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek ubezpieczeniowych, wzywając go jednocześnie do złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn nieopłacenia składek, pod rygorem wydania decyzji w sprawie określenia wysokości należności z tego tytułu na podstawie zgromadzonych dowodów.

Wnioskodawca nie dopełnił obowiązku określonego w art.46 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z tym ZUS na podstawie art. 83 ust 1 ww. ustawy określił wysokość zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne , zdrowotne, Fundusz Pracy.

M. I. złożył odwołanie od powyższej decyzji kwestionując stanowisko w niej zawarte. Podnosił, iż w spornym okresie nie podlegał ubezpieczeniom społecznym w Polsce, i tym samym brak jest podstaw do ustalenia zadłużenia z tytułu składek ubezpieczeniowych. Podkreślał, iż nie został wyłączony z ubezpieczeń na terenie S.za okres od czerwca 2016 r. do maja 2017 r. a zatem decyzja ZUS jest przedwczesna. Objęcie go ubezpieczeniem na terenie Polski powoduje, że podlega on ubezpieczeniom społecznym w dwóch państwach, co w świetle przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, jest wykluczone. Wnosił o zmianę wydanej decyzji.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J., w odpowiedzi na złożone odwołanie wniósł o jego oddalenie. Podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji stwierdził, że jest ono prawidłowe i znajduje oparcie w poczynionych ustaleniach i obowiązujących przepisach prawa. Podkreślał też, że s. instytucja ubezpieczeniowa zawiadomiła ZUS, iż w jej ocenie w stosunku do wnioskodawcy nie można zastosować ustawodawstwa s. w okresie od 1 czerwca 2016 r. do 31 maja 2017 r. i dlatego też Zakład ustalił, że wnioskodawca w tym okresie tymczasowo podlega ustawodawstwu polskiemu. W związku z powyższym wnioskodawca jako prowadzący działalność gospodarczą a zatem jako płatnik powinien on za ten okres opłacić należne składki. Skutkiem uprzedniego naliczono też składki.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

M. I. od 16.02.2009 r. prowadzi w Polsce działalność gospodarczą.

W dniu 26.10.2016r. wpłynął do organu rentowego wniosek M. I. ustalenie właściwego ustawodawstwa z uwagi na jednoczesne wykonywanie pracy najemnej na rzecz pracodawcy s. S. S. s.r.o.oraz prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce. Pismem z dnia 2.11.2016r. ZUS O/J. poinformowało instytucję słowacką o ustalonym dla wnioskodawcy ustawodawstwie s. od 1.06.2016r.do 31.05.2017r.

W dniu 2.01.2017r. ZUS O. J. otrzymało pismo instytucji słowackiej z dnia 12.12.2016r., w którym S. P. zgłosiła sprzeciw do ustalonego ustawodawstwas..

W związku ze zgłoszonym sprzeciwem do ustalonego ustawodawstwa s., pismem z dnia 4.04.2018r. poinformowano wnioskodawcę , że od 1.06.2016r.do 31.05.2017r. tymczasowo podlega ustawodawstwu polskiemu. Wobec powyższego organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające w przedmiocie ustalenia zaległości z tytułu składek za okres od czerwca 2016 r. do maja 2017 r. i w dniu 20.06.2018r. wydał decyzję stanowiącą przedmiot zaskarżenia w sprawie.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o dowody z dokumentów w aktach ubezpieczeniowych, których treść i forma nie budziły wątpliwości.

Odwołujący się, prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy, nie stawił się na rozprawę i nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie twierdzeń i wniosków zawartych w złożonym odwołaniu.

Rozważając zasadność wniesionego przez M. I. odwołania w pierwszej kolejności stwierdzić należy, że nie ulega wątpliwości, iż przedmiot i zakres postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznacza treść zaskarżonej decyzji ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 września 2000 r. II UKN 685/99 lex nr 50450). W niniejszej sprawie (...) Oddział w J. w dniu 27 czerwca 2018 r. wydał decyzję określającą wysokość zadłużenia M. C. z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy za okres od czerwca 2016 r. do kwietnia 2018 r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawca zakwestionował zawarte w niej stanowisko, przytoczone jednak przez niego zarzuty i twierdzenia dotyczą okoliczności i warunków podlegania ubezpieczeniom społecznym na terytorium Polski. Pozostaje on w przekonaniu, że powinien podlegać ubezpieczeniom społecznym na terenie S.. Tymczasem podkreślić należy, że nie stanowi przedmiotu zaskarżonych decyzji kwestia podlegania ubezpieczeniom społecznym przez w/w.

Stanowisko w tym zakresie zostało zawarte w piśmie ZUS z dnia 4 kwietnia 2018 r., w którym to ustalono dla M. I. tymczasowo jako właściwe ustawodawstwo polskie w zakresie zabezpieczenia społecznego. Wnioskodawca powyższego nie kwestionował. Argumenty zatem zgłaszane w tej materii aktualnie w odwołaniu pozostają bez znaczenia dla oceny przedmiotu niniejszego postępowania i jako takie nie mają wpływu na treść zapadłego w sprawie orzeczenia, które dotyczy, ogólnie rzecz ujmując, wysokości zadłużenia wnioskodawcy z tytułu składek ubezpieczeniowych i prawidłowości jego określenia przez ZUS.

Co prawda, instytucja miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o ustalenie ubezpieczenia społecznego w innym państwie może powziąć wątpliwości co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa, lecz może chodzić jednie o wątpliwości co do określenia ustawodawstwa mającego zastosowanie do zainteresowanego, z uwzględnieniem art. 13 rozporządzenia podstawowego tj. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego Dz.U.UE.L.2004.166.1 i odpowiednich przepisów art. 14 rozporządzenia wykonawczego tj. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego Dz.U.UE.2009.284.1, czyli niepewności co do tego, czy osoba wnosząca o ustalenie prawa właściwego jest objęta systemem zabezpieczenia społecznego w więcej niż jednym państwie członkowskim. Wątpliwości te instytucja miejsca zamieszkania wnioskodawcy rozstrzyga z zastosowaniem trybu rozwiązywania sporów co do ustalenia ustawodawstwa właściwego, wskazanego w szczególności w art. 6, art. 15 oraz art. 16 rozporządzenia wykonawczego, które nakazują zwrócenie się - w przypadku istnienia wątpliwości bądź rozbieżności - do instytucji innego państwa członkowskiego. Instytucje niezwłocznie dostarczają lub wymieniają między sobą wszystkie dane niezbędne dla ustanowienia i określenia praw i obowiązków osób, do których ma zastosowanie rozporządzenie podstawowe. Przekazywanie tych danych odbywa się bezpośrednio pomiędzy samymi instytucjami lub za pośrednictwem instytucji łącznikowych. Zastosowanie ma również decyzja Nr (...) Komisji Administracyjnej w sprawie ustanowienia procedury dialogu i koncyliacji w zakresie ważności dokumentów, określenia ustawodawstwa właściwego oraz udzielania świadczeń na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 (Dz.U.UE.C 106 z 24 kwietnia 2010 r.) (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2013 r., II UK 333/12, OSNP 2014 Nr 3, poz. 47 i z dnia 11 września 2014 r., II UK 587/13, lex nr 1545145).

W niniejszej sprawie ustalono dla M. I. jako właściwe ustawodawstwo słowackie na okres od czerwca 2016 r. do maja 2017 r., w związku z wykonywaniem przez w/w pracy najemnej na terytorium S.. Instytucja s. nie wyraziła zgody na powyższe ustalenie. Wobec takiego stanowiska s. instytucji ubezpieczeniowej, ZUS do dnia rozstrzygnięcia sporu pomiędzy instytucjami, w okresie spornym tymczasowo wobec wnioskodawcy ma zastosowanie ustawodawstwo polskie.

Uprzednie wskazuje, że organ rentowy działał w ramach art. 16 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009. Stanowisko słowackiej instytucji zabezpieczenia społecznego jest również jasne. Należy zauważyć, że wyznaczone zakresem art. 16 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego obowiązki instytucji właściwej miejsca świadczenia pracy sprowadzają się do udzielenia stosownych wyjaśnień i przedstawienia swojego stanowiska (opinii) odnośnie do ustawodawstwa właściwego i ani przepisy rozporządzenia wykonawczego ani decyzja Nr (...) Komisji Administracyjnej nie stawiają w tym zakresie żadnych wymagań formalnych, w szczególności nie wymaga się wydania przez instytucję właściwą miejsca wykonywania pracy najemnej formalnej decyzji w indywidualnej sprawie. Opinia ta może zatem przybrać postać pisma (informacji), stąd dla oceny, czy przedstawione w nim stanowisko ma zastosowanie do indywidualnej sytuacji zainteresowanego występującego z wnioskiem o ustalenie ustawodawstwa, ważna jest jego treść. Prawidłowe są ustalenia ZUS o braku konkurencji tytułów ubezpieczenia w rozumieniu art. 11 ust. 1 rozporządzenia podstawowego. W takiej sytuacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ustalając jako właściwe dla wnioskodawcy ustawodawstwo polskie, nie dokonuje nieuprawnionej oceny stosunku prawnego stanowiącego tytuł ubezpieczenia osoby zainteresowanej w S., ale jedynie uwzględnia stanowisko strony słowackiej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 20 października 2016 r. I UZ 22/16 lex nr 2159129).

Przechodząc w zważaniach do kwestii stanowiącej przedmiot niniejszego postępowania, mianowicie istnienia zobowiązania M. I. z tytułu składek ubezpieczeniowych stwierdzić należy, że ustalenie przez ZUS podlegania ustawodawstwu polskiemu przez w/w w zakresie zabezpieczenia społecznego determinuje zasadność wydania przez ZUS decyzji ustalającej zadłużenie z tytułu składek należnych a nieuiszczonych.

W oparciu o wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego możliwym było przesądzenie, że M. I. prowadzi działalność gospodarczą. Ustalono też, że działalność ta stanowi jedyny tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym, w tym w okresie wskazanym w decyzji.

Zauważyć tu potrzeba że wpis działalności gospodarczej do prowadzonej przez upoważniony organ ewidencji działalności gospodarczej nie tylko legalizuje wykonywanie działalności gospodarczej, ale też wyznacza czasowe granice bycia przedsiębiorcą, stwarza domniemanie prowadzenia objętej wpisem działalności. W myśl zaś art. 46 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 października 1998 r. (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1778) płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Art. 47 ustawy z kolei wyznacza terminy, w których płatnicy składek powinni przekazać do ZUS dokumenty rozliczeniowe (deklarację rozliczeniową oraz imienne raporty miesięczne) i opłacić składki należne za dany miesiąc. Stanowi, że przedmiotowy obowiązek powinien zostać wykonany co miesiąc z dołu, w następujących terminach: 1) do 5 dnia następnego miesiąca – w przypadku płatników będących jednostkami budżetowymi i samorządowymi zakładami budżetowymi; 2) do 10 dnia następnego miesiąca – w przypadku płatników będących osobami fizycznymi opłacającymi składkę wyłącznie za siebie; 3) do 15 dnia następnego miesiąca – w odniesieniu do pozostałych płatników. Przepisy jasno więc precyzują czas na wykonanie obowiązku złożenia stosownych dokumentów rozliczeniowych oraz opłacenia składek.

Natomiast od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa ( art. 23 ust. 1 ustawy).

Stosownie do treści art. 32 powołanej ustawy, do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenia zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę, dokonywania zabezpieczeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Według treści art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe - art. 20 ust. 1 powołanej ustawy.

Zgodnie zaś z art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ( t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1510), podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Zgodnie natomiast z art. 104 ust. 1 pkt 3 obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę opłacają m.in. osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Skoro, jak wynika z danych ZUS, prowadzący działalność gospodarczą M. I. nie dopełnił obowiązku naliczenia i opłacenia należnych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy, to posiada zatem względem ZUS zadłużenie z tego tytułu. Skutkowało to określeniem przez Zakład wysokości zadłużenia w tym zakresie i wydaniem decyzji.

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie złożone w sprawie jako bezzasadne.

Orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego oparto na treści art. 98 kpc i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Zgodnie z art. 98 § 1 kpc strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, a decydujące znaczenie na obowiązek zwrotu kosztów procesu ma wynik procesu.