Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jolanta Krzywonos

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Misiuda

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2019 r. w Rzeszowie

sprawy z wniosku J. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J.

o rekompensatę

na skutek odwołania J. Ż.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J.

z dnia 06/11/2018 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. z dnia 06/11/2018r, znak: (...)w ten sposób, że przyznaje J. Ż. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych oraz ustala brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 1874/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 4 lipca 2019 r.

Decyzją z dnia 6 listopada 2018 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J., odwołując się do treści przepisów ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych odmówił J. Ż. prawa do rekompensaty z tytułu możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, bowiem nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do dnia 31.12.2008r. udokumentowanych świadectwami wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Od powyższej decyzji J. Ż. złożył odwołanie, kwestionując zawarte w niej rozstrzygnięcie w przedmiocie rekompensaty. Wnosił o zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) w B. od 17.12.1979r. do 31.01.1987r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy domagał się jego oddalenia z przyczyn tożsamych co wyrażone w zaskarżonej decyzji. Podnosił, że uznał za udowodniony okres pracy w warunkach szczególnych od 27.11.1968r. do 22.04.1970r. i od 02.05.1972r. do 16.12.1979r., tj. łącznie 9 lat i 12 dni. Nie uwzględnił natomiast okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. od 17.12.1979r. do 31.01.1987r. na stanowisku spawacza, gdyż świadectwo pracy nie spełnia wymogów formalnych, tj. brak wskazania stosownych przepisów resortowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. Ż. urodził się (...)

Na dzień 1 stycznia 1999r. posiada 18 lat 1 miesiąc i 18 dni okresów składkowych.

Decyzją z dnia 24 sierpnia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. przyznał J. Ż. emeryturę od 01.07.2016r. Jednocześnie poinformował, iż odmawia prawa do rekompensaty.

W dniu 23 października 2018r. wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o przyznanie rekompensaty.

Organ rentowy uznał za udowodniony staż pracy w szczególnych warunkach przypadający na zatrudnienie w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) „E.-2” (obecnie (...) S.A.) w okresach od 27 listopada 1968r. do 31 grudnia 1972r. oraz od 1 stycznia 1973r. do 16 grudnia 1979r., z wyłączeniem okresu odbywania służby wojskowej od 23.04.1970r. do 01.05.1972r., w łącznym wymiarze 9 lat i 12 dni. Wnioskodawca w pierwszym z w/w okresów pracował na stanowisku kopacz, zaś w drugim na stanowisku spawacz.

W dniu 6 listopada 2018r. organ rentowy wydał decyzję będącą przedmiotem niniejszego postępowania.

J. Ż. w okresie od 23 października 1972r. do 25 listopada 1972r. uczęszczał na kurs cięcia tlenem o poziomie podstawowym. Od 2 stycznia 1973r. do 3 maja 1973r. uczęszczał na kurs podstawowy spawania łukowego, który ukończył z oceną bardzo dobry. Następnie od 2 stycznia 1975r. do 28 lutego 1975r. brał udział w kursie spawania elektrycznego rur kotłowych o poziomie średnim i zdał egzamin z wynikiem ogólnym dobry.

Pismem z dnia 7 listopada 1978r. zwrócił się do Dyrekcji Spółdzielni Kółek Rolniczych w B. o przyjęcie do pracy w charakterze spawacza elektrycznego.

Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) „E.-2” O/T. wyraziło zgodę na przekazanie za porozumieniem zakładów (...) do Spółdzielni Kółek Rolniczych z dniem 17 grudnia 1979r.

Zgodnie z protokołem z 8 grudnia 1979r. Komisja przyjęć do pracy pozytywnie zaopiniowała prośbę wnioskodawcy o przyjęcie do pracy i zaproponowała zatrudnienie na stanowisku spawacza.

W dniu 17 grudnia 1979r. została zawarta umowa o pracę pomiędzy Spółdzielnią Kółek Rolniczych w B. a J. Ż. na 14- dniowy okres próbny, a następnie na czas nieokreślony. Powierzono mu stanowisko spawacza w Filii Zakładu Usług (...). Wnioskodawca był jedynym spawaczem w zakładzie. Spawał elektrycznie na hali m.in. ogrodzenia, przyczepy, sprzęt rolniczy, chlewnie, konstrukcje stalowe. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Umowa o pracę została rozwiązana z dniem 31 stycznia 1987r.

Pracodawca w dniu 14 lipca 1997r. wystawił świadectwo pracy, gdzie potwierdził, że wnioskodawca w okresie od 17.12.1979r. do 31.01.1987r. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku spawacz i wykonywał pracę w szczególnych warunkach określoną w Wykazie A dział XIV pkt 12 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r.

(dowód: zeznania wnioskodawcy k. 12, 26, zeznania świadka J. J. k. 12, zeznania świadka J. W. k. 12, dokumentacja w aktach ZUS, dokumentacja osobowa wnioskodawcy, dokumentacja w aktach niniejszej sprawy)

Sąd, zgodnie z regułą zawartą w art. 233 § 1 k.p.c. dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, która przełożyła się na ostateczny wynik niniejszego postępowania.

Jako jasne i logiczne uznał zeznania wnioskodawcy J. Ż. odnośnie czynności jakie wykonywał będąc zatrudnionym w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B..

Korelują one w pełni z zeznaniami świadków, którym Sąd również dał wiarę jako spójnym i znajdującym potwierdzenie w zebranej w sprawie dokumentacji. Świadkowie pracowali wspólnie z wnioskodawcą, a zatem posiadają wiedzę, jakie obowiązki pracownicze na nim spoczywały.

Sąd dał wiarę zebranym w sprawie dokumentom, albowiem nie budzą wątpliwości co do swej treści. Dokumentacja pracownicza w korelacji z osobowymi źródłami dowodu dotycząca przebiegu zatrudnienia wnioskodawcy w spornym okresie w pełni dają podstawę do ustalenia charakteru zajmowanego przez niego stanowiska pracy, czynności przez niego wykonywanych oraz warunków, w jakich praca była świadczona.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie kwestią zasadniczą do przesądzenia pozostawało roszczenie wnioskodawcy J. Ż. przyznania mu prawa do rekompensaty w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych, co miałoby wpływ na wysokość uzyskanej przez niego emerytury. Istotne pozostaje w tym względzie, iż wnioskodawca urodził się (...) i nie ma przyznanej emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Prawo do emerytury nabył w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) wprowadziła rekompensaty dla osób, które pracowały co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, a jednak nie nabyły z tego tytułu prawa do wcześniejszej emerytury. Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zasady jej ustalania określa art. 22 ustawy.

Dokonując wykładni zarówno regulacji zawartych w ustawie o emeryturach pomostowych, jak i w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. (Dz. U. z 2018r. poz. 1270 j.t.), należy stwierdzić, iż ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy legitymują się 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przysługuje prawo do tzw. rekompensaty. Istotne jest to, aby ten 15-letni okres pracy przypadał przed 1 stycznia 2009 r. oraz to, żeby istotnie praca w nim wykonywana miała szczególny charakter lub wykonywana była w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Rekompensata jest ustalana po złożeniu wniosku o nową emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez osobę, która osiągnęła powszechny wiek emerytalny i po przedłożeniu dokumentacji potwierdzającej wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli wcześniej dokumentacja taka nie została przedłożona organowi rentowemu.

Ustalając okres pracy w warunkach szczególnych ZUS bierze pod uwagę tylko te okresy pracy, które są uznane za pracę w szczególnym charakterze i w szczególnych warunkach przez ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie zaś przez ustawę o emeryturach pomostowych. Niewątpliwie następuje tu odwołanie do treści art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który w ust. 4 stanowi, iż wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustawa emerytalna nie zawiera katalogu prac uznawanych za wykonywane w szczególnych warunkach, odsyłając w tej mierze do przepisów wydanego przez Radę Ministrów w dniu 7 lutego 1983 r. rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), które szczegółowo określa warunki nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym. Stosowne do jego § 4 ust. 1 mężczyzna, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat, a kobieta odpowiednio osiągnęła wiek 55 lat i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach

Wobec powyższego, w świetle przepisów prawa materialnego, tj. art. 32 ustawy emerytalnej oraz uregulowań powołanego rozporządzenia istotnymi warunkami, jakie winny być ustalone dla stwierdzenia prawa ubezpieczonego do rekompensaty są ustalenia co do tego, jakiego rodzaju prace wykonywał, czy były one równoznaczne z pracami wymienionymi w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, a także, czy prace te były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Odnosząc powyższe do okoliczności ustalonych w sprawie, należy stwierdzić, iż J. Ż. w spornym okresie, tj. od 17 grudnia 1979 r. do 31 stycznia 1987r., w Spółdzielni Kółek Rolniczych w B., będąc zatrudnionym na stanowisku spawacza stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace ujęte w wykazie A dział XIV poz. 12 powołanego wyżej rozporządzenia z 7 lutego 1983 r.

Jak zostało bowiem ustalone do jego obowiązków należało wyłącznie spawanie elektryczne maszyn rolniczych, ogrodzeń, chlewni, konstrukcji stalowych. Praca odbywała się na hali. Powyższe potwierdzili zarówno słuchani w spawie świadkowie, jak też dowody z dokumentów zalegające w aktach osobowych wnioskodawcy ze spornego okresu.

Uwzględniając uprzednie należy stwierdzić, że J. Ż. przez ponad 15 lat stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w warunkach szczególnych, a zatem przesłanka stażu pracy w szczególnych warunkach została przez wnioskodawcę wykazana.

Sąd Okręgowy stwierdził, że uzyskanie przez wnioskodawcę prawa do emerytury w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego, nie skorzystanie z prawa przejścia na emeryturę w wieku obniżonym z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych z uwagi na brak wymaganych na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, uzasadnia przyznanie J. Ż. zwiększenia świadczenia w formie rekompensaty, która to rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

W tym miejscu warto jeszcze odwołać się do wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 17 grudnia 2015 r. sygn. akt III AUa 717/15, Lex nr 1964970, w którym Sąd ten stwierdził, że celem rekompensaty jest złagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Nie polega ona jednak na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, ale na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Mając powyższe na uwadze Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. Ż. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Wobec faktu, iż ustalenie wszystkich niezbędnych elementów warunkujących przyznanie prawa do rekompensaty nastąpiło dopiero w postępowaniu sądowym, Sąd stosując art. 118 ust.1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalił brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.