Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 lipca 2019 r.

sprawy J. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o rekompensatę

na skutek odwołania J. N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 15 marca 2019 r. znak: (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt IV U 894/19

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 31 lipca 2019r.

Decyzją z dnia 15 marca 2019r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., powołując się na treść przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, po rozpoznaniu wniosku z dnia 5.02.2019r., odmówił J. N. przyznania rekompensaty wskazując, iż wnioskodawca nie udowodnił 15 letniego stażu pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu.

W uzasadnieniu Zakład podniósł, iż do stażu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczono okresu zatrudnienia w Ośrodku (...) w D. od 12.07.1977r.do 30.04.1991r. ponieważ w świadectwie pracy w szczególnych warunkach z dnia 29.04.1991r. powołano się na zarządzenie Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 09.05.1983r. , gdzie błędnie podano charakter zatrudnienia i stanowisko pracy.

W odwołaniu J. N. domagał się zmiany decyzji ZUS i przyznania mu rekompensaty w związku z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na tę samą argumentację, która była podstawą wydania zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. N. urodził się (...)

W dniu 5.02.2019r. złożył wniosek o przyznanie mu rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Przedłożył dokumenty dotyczące stażu pracy, w tym świadectwo pracy wystawione przez Ośrodek (...) Lasów Państwowych w D. z dnia 29.04.1991r. – stwierdzające, że wnioskodawca był tam zatrudniony od 12.07.1977r. do 30.04.1991r. na stanowisku ślusarz-spawacz, tj. na stanowisku wymienionym w wykazie A dziale VI poz. 4 pkt 16 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 9.05.1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu leśnictwa i przemysłu drzewnego.

J. N. z dniem 12 lipca 1977 r. zatrudniony został w Ośrodku (...) Lasów Państwowych w D. na stanowisku ślusarz.

Z dniem 1.07.1988r. przyznano mu stanowisko ślusarz – tokarz, a z dniem 1.02.1991r. stanowisko ślusarz spawacz (dowód: akta osobowe).

W zakładzie pracy, gdzie wnioskodawca wykonywał swoją pracę w warunkach szczególnych, oprócz ślusarni znajdowała się betoniarnia i stolarnia. Wnioskodawca wykonywał pracę na kuźni. Ostrzył piły, pracował przy spawaniu, spawał, wykonywał prace ślusarskie. Wykonywał różne czynności w zależności od potrzeb i danej chwili. Naprawiał różne sprzęty np. zęby do koparki, łyżki, noże. Na ślusarni ciął pręty, szczeble.

(dowód: zeznania wnioskodawcy, zeznania świadka J. K., J. R., akta osobowe, dokumentacja w aktach ZUS).

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o powołane dowody.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania wnioskodawcy J. N. co do zatrudnienia w Ośrodku (...) Lasów Państwowych w D..

Sąd przyjął jako prawdziwe przeprowadzone w niniejszym postępowaniu dowody z zeznań świadków. Słuchani J. K., J. N., którzy współpracowali z wnioskodawcą w spornym czasie bezsprzecznie mają wiedzę o tym, jakie stanowiska zajmował, a przede wszystkim jakie czynności wykonywał. Zeznania przez nich złożone zostały w rzeczowy i logiczny sposób, są wyczerpujące i wzajemnie się uzupełniają.

Sąd również dał wiarę dowodom z dokumentów, które nie budzą wątpliwości co do swej treści oraz formy. Zgromadzona dokumentacja – zawarta w aktach osobowych oraz zgromadzona w postępowaniu przed ZUS, w zestawieniu z zeznaniami świadków dotyczącymi przebiegu zatrudnienia wnioskodawcy w pełni dają podstawę do ustalenia charakteru czynności przez niego wykonywanych jak i ram czasowych pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Nadto pozwoliła przesądzić kwestie ważkie w zakresie prawa wnioskodawcy do rekompensaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Jak wynika z treści zaskarżonej decyzji przedmiotem sporu między wnioskodawcą J. N. a organem rentowym było prawo do rekompensaty przewidzianej w przepisach ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych ( t.j. Dz. U. z 2017, poz. 664 ). Już w tym miejscu wypadnie przypomnieć, że emerytury pomostowe zapowiedziane w art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ) zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych przez ustawę o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009r. i dotyczą ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r. a zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze. Zastąpiły one emerytury w niższym wieku przyznawane na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ).

Z definicji ustawowej zawartej w art. 2 ust 5 ustawy o emeryturach pomostowych wynika, że przewidziana w niej rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Przy czym jak stanowi art. 21 ust. 1 ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Równocześnie, a stosownie do art.21 ust. 2 - rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Powyższe przepisy muszą być odczytywane łącznie i rozważając prawo do rekompensaty nie można tracić z pola widzenia jej odszkodowawczego charakteru określonego powołaną definicją.

Z przytoczonej definicji rekompensaty jednoznacznie wynika, że ratio legis wprowadzenia tego rozwiązania było dążenie do wyrównania szkody poniesionej przez osoby legitymujące się 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, a nie spełniające innych warunków do przyznania im emerytury z tytułu takiego zatrudnienia tj. zarówno emerytury w trybie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jak i emerytury pomostowej ( tak Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 13 października 2010r. III AUa 645/10 ). Innymi słowy można wskazać, że fakt wykonywania przez 15 lat pracy w warunkach szczególnych (niezależnie od innych warunków ustawowych) może skutkować uzyskaniem prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym lub zastępującej ją emerytury pomostowej lub rekompensaty, gdy nie ma się prawa do żadnego z tych świadczeń ze względu na zapisy ustawowe. Z definicji rekompensaty wynika, że jest ona kierowana do tych ubezpieczonych, którzy wskutek wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych – zawężającej krąg uprawnionych do tego świadczenia w stosunku do zakresu podmiotowego poprzedniej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze – i następnie brak możliwości skutecznego ubiegania się o emeryturę w wieku obniżonym przy wykazaniu spełnienia warunku wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zawartej w art. 32 i 46 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – wobec wygaszania powyższego świadczenia – utracili możliwość ubiegania się o emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, jak i dodatkowo nie nabędą uprawnień do emerytury pomostowej (tak Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 23 listopada 2016r. III AUa 425/16 )

Ustanawiając prawo do rekompensaty ustawodawca wprost wprowadził wynikającą z art. 21 ust.2 ustawy przesłankę negatywną, jaką jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W kontekście powyższego należy wskazać, że o nabyciu prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego stanowi art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przewidujący powstanie prawa do świadczeń z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Nabycia prawa do świadczeń w tym do emerytury należy więc wiązać ze spełnieniem ustawowych warunków nabycia tego prawa i równocześnie nie można nabycia prawa utożsamiać z przyznaniem i wypłatą świadczenia, którą to kwestie reguluje art. 129 ust. 1 ustawy emerytalno - rentowej.

W konsekwencji powyższego zasadnym jest uznanie, że rekompensata nie przysługuje każdemu ubezpieczonemu, który nabył prawo do emerytury w wieku obniżonym niezależnie od realizacji takiego uprawnienia (podobnie w Komentarzu do art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych K. J. i I. J.). Powyższa teza ma swoją wagę dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego, wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego w sposób niewątpliwy wskazują, że wnioskodawca J. N. nie wykazał faktu wykonywania pracy w warunkach szczególnych przez okres ponad 15 lat w całości mieszczący się przed dniem 1 stycznia 1999r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przesądzenie powyższego było możliwe przy wykorzystaniu zeznań świadków, a także akt osobowych wnioskodawcy.

Powszechnie przyjęte jest, iż praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale czyli codziennie i w pełnym wymiarze czasu prac, czyli przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy oraz w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów prac wymienionych w wykazach stanowiących załącznik do powyższego rozporządzenia (por. wyroki Sądu Najwyższego m.in. z dnia 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008, nr 21-22, poz. 329 oraz z dnia 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009, nr 5-6, poz. 75).

Postępowanie wykazało, że wnioskodawca nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Praca wnioskodawcy sprowadzała się do pracy ślusarza, a w końcowym etapie zatrudnienia, jako spawacza. Wykonywał też sporo innych czynności nie związanych ze spawaniem takich jak naprawa różnego sprzętu, czy części, które nie polegały jednak na spawaniu. Sąd dał wiarę w pełni dokumentacji źródłowej, jaką są akta osobowe wnioskodawcy, z których jednoznacznie wynika jakie zajmował stanowiska w poszczególnych okresach zatrudnienia. Był przede wszystkim ślusarzem, a stanowisko to nie jest objęte wykazem prac w warunkach szczególnych Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r.

Do czynności związanych ze spawaniem nie należą prace ślusarskie, jakie wnioskodawca wykonywał w ramach obowiązującego go wymiaru czasu pracy, ponieważ nie są one objęte procesem spawania, a co najwyżej stanowią etap przygotowania do tego procesu lub obejmują czynności wykończeniowe po jego zakończeniu.

Mając uprzednie na uwadze Sąd Okręgowy oddalił odwołanie, stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.