Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Godlewski

Sędziowie: SSA Dorota Rzeźniowiecka

SSA Beata Michalska (spr.)

Protokolant: Sekretarz sądowy Aleksandra Białecka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 czerwca 2019 r. w Ł.

sprawy A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ustalenie nieistnienia ubezpieczeń społecznych

na skutek apelacji A. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 29 listopada 2018 r. sygn. akt V U 1198/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od A. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt III AUa 113/19

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim Wyrokiem z dnia 29 listopada 2018 r. , w sprawie o sygn. akt V U 1198/17, oddalił odwołanie A. P. (wcześniej O.) od decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 21 września 2017r. stwierdzającej, że odwołująca się podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, w okresie od 1 listopada 2011 r. do 31 grudnia 2012r., albowiem instytucja brytyjska nie uznała podstaw do objęcia jej ustawodawstwem brytyjskim (punkt 1wyroku) oraz zasądził od A. P. na rzecz organu rentowego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 2).

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

A. P. (wcześniej O.), jako osoba prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...), zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego od 16 sierpnia 2008 r. Następnie od dnia 1 listopada 2011 r. domagała się wyrejestrowana z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, informując o prowadzeniu działalności gospodarczej w Polsce i podjęciu zatrudnienia na terenie Wielkiej Brytanii.Oświadczenie to potraktowano jako wniosek o ustalenie właściwego ustawodawstwa i wszczęto w tej sprawie postępowanie wyjaśniające. W piśmie z 15 grudnia 2011 r. ubezpieczona została zobowiązana do złożenia dowodów świadczenia pracy oraz przebywania na terenie Wielkiej Brytanii. W odpowiedzi przedłożyła wyjaśnienia dotyczące wykonywania pracy najemnej na rzecz przedsiębiorstwa (...) Ltd. oraz kserokopię umowy o pracę i miesięcznego raportu o wynagrodzeniu za listopad 2011 r.

Na podstawie złożonych wyjaśnień i dokumentów Inspektorat ustalił od dnia 1 listopada 2011 r. jako właściwe dla ubezpieczonej ustawodawstwo brytyjskie, o czym ją poinformował w piśmie z dnia 29 lutego 2012 r., a właściwą instytucję brytyjską w piśmie z dnia 2 marca 2012 r. Brytyjska instytucja ubezpieczeniowa wniosła zastrzeżenia do ustalonego ustawodawstwa brytyjskiego, podnosząc, że nie ma dowodów świadczących o prowadzeniu działalności biznesowej przez przedsiębiorstwo (...) Ltd. na terenie Wielkiej Brytanii.

Zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej A. P. zgłosiła do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej od dnia 1 stycznia 2013 r.

W pismach z dnia 23 kwietnia 2013 r. i z dnia 24 kwietnia 2013 r. organ rentowy poinformował ubezpieczoną i instytucję brytyjską o podleganiu przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom społecznym od dnia 1 listopada 2011 r. w Polsce.

W piśmie z dnia 16 marca 2016 r. organ rentowy powiadomił A. P. o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. W związku z uzyskaniem przez organ rentowy nowego dowodu w sprawie, to jest brytyjskiego formularza ubezpieczeń (...) 002, ZUS zawiesił postępowanie administracyjne i w piśmie z dnia 11 maja 2016 r. wystąpił do instytucji brytyjskiej o weryfikację stanowiska w sprawie wykonywania przez wnioskodawczynię pracy najemnej na terenie Wielkiej Brytanii. W odpowiedzi na pismo brytyjska instytucja potwierdziła ponownie, że A. P. nie podlega ubezpieczeniom społecznym na terytorium Wielkiej Brytanii. Postanowieniem z dnia 5 października 2016 r. organ rentowy podjął postępowanie w sprawie i w piśmie z dnia 25 listopada 2016 r. poinformował wnioskodawczynię o stanowisku instytucji brytyjskiej.

Pismem z 2 marca 2017 r. odwołująca się została poinformowana o konieczności złożenia dokumentów ubezpieczeniowych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W dniu 20 marca 2017 r. organ rentowy powiadomił A. P. o zakończeniu postępowania administracyjnego i możliwości zapoznawania się z aktami sprawy. W dniu 7 kwietnia 2017 r. ubezpieczona przedłożyła wydruki raportów za okres od listopada 2011 r. do grudnia 2012 r. i kserokopię karty podatkowej P45 z przedsiębiorstwa (...) Ltd. Dokumenty te nie zostały przez ZUS uznane za nowe dowody mające wpływ na ponowne rozpoznanie sprawy. W piśmie z dnia 16 sierpnia 2017 r. organ rentowy wyjaśnił ubezpieczonej, że Zakład jako organ ubezpieczenia społecznego miejsca zamieszkania nie ma kompetencji do oceny zaistnienia stosunku ubezpieczenia na terenie innego państwa członkowskiego. Ustalenie podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu wykonywania pracy najemnej na terenie Wielkiej Brytanii należy tylko i wyłącznie do kompetencji instytucji brytyjskiej. Ubezpieczona nie przedłożyła druku A1, potwierdzającego podleganie ubezpieczeniu społecznemu na terenie Wielkiej Brytanii.

W korespondencji z instytucją brytyjską organ rentowy używał dwóch nazwisk ubezpieczonej, rodowego to jest P. i wcześniejszego O.. Nadto, aby nie było wątpliwości jakiej osoby dotyczy zapytanie kierowane do właściwej instytucji brytyjskiej, w piśmie wskazano również numer PESEL ubezpieczonej.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Jako podstawę rozstrzygnięcia Sąd powołał treść art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).

Sąd pierwszej instancji podniósł, że przedmiotem sporu jest kwestia podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od 1 listopada 2011r. do 31 grudnia 2012 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na terenie Polski. Ubezpieczona podnosiła, że z racji wykonywania w spornym okresie poza działalnością gospodarczą na terenie Polski pracy najemnej na terenie Wielkiej Brytanii powinna podlegać ustawodawstwu brytyjskiemu, a nie polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych.

W rozważaniach prawnych Sąd pierwszej instancji wywiódł, iż przedmiotowy spór należało rozstrzygnąć w oparciu o regulację zawartą w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE 1 166 z dnia 30 kwietnia 2004 r. ze zm.) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania wskazanego rozporządzenia. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego należy do kluczowych kwestii związanych z realizacją swobody przemieszczania się w Unii Europejskiej oraz podejmowania aktywności zawodowej. W preambule rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 wyraźnie zostało stwierdzone, że pracownicy najemni i osoby prowadzące działalność na własny rachunek przemieszczające się we wspólnocie powinny być objęte systemem zabezpieczenia społecznego tylko jednego państwa członkowskiego w celu uniknięcia zbiegu właściwych ustawodawstw i wynikających z tego komplikacji. Dlatego też obowiązująca w tej materii zasada stosowania ustawodawstwa jednego państwa członkowskiego polega na podporządkowaniu ustawodawstwu tylko jednego państwa czyli stosowanie jego postanowień tak jakby zainteresowany realizował swą aktywność zawodową w całości na terytorium tego państwa.

Sytuacja, w której pracownik wykonuje w jednym państwie członkowskim działalność gospodarczą zaś w innym kraju pracuje na podstawie umowy o pracę, jest uregulowana w art. 11 ust 3 lit. a oraz art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004. Zgodnie z powyższymi przepisami osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego, natomiast osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych państwach członkowskich podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną. Czynnikiem decydującym o tym, któremu ustawodawstwu ma podlegać taka osoba, jest, w myśl art. 11 ust. 3a cytowanego rozporządzenia, miejsce wykonywania pracy. Jako reguła zostało zatem przyjęte, że system zabezpieczenia społecznego, który ma zastosowanie do osób, które z przyczyn związanych z pracą przenoszą się z jednego państwa członkowskiego do drugiego, jest co do zasady systemem państwa nowego zatrudnienia. Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich - zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 i 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 - informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania. Poinformowanie przez osobę instytucji wyznaczonej przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, o wykonywaniu pracy w dwóch państwach, wymaga zastosowania procedury przestrzegającej właściwości i kompetencji instytucji ubezpieczeń społecznych przewidzianej w art. 16 rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009.

Sąd pierwszej instancji skonstatował, że w sprawie mają zastosowanie przepisy wspólnotowej koordynacji, ponieważ odwołująca wnosiła o ustalenie wobec niej ustawodawstwa właściwego – brytyjskiego, bowiem pomimo prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, podjęła dodatkowo zatrudnienie na terenie Wielkiej Brytanii. W związku z tym polski organ rentowy wdrożył procedurę mającą na celu ustalenie właściwego ustawodawstwa. Postępowanie przeprowadzone przez organ rentowy jednoznacznie wykazało, że stanowisko skarżącej jest całkowicie bezzasadne. Z dokumentacji zalegającej w aktach rentowych wynika bowiem, że brytyjska instytucja ubezpieczeniowa nie uznała, aby skarżąca wykonywała pracę na terenie Zjednoczonego Królestwa, co legło u podstaw ustalenia przez tą instytucję dla wnioskodawczyni ustawodawstwa polskiego i odmowy wydania dokumentu A1. Nie potwierdzono również fizycznej obecności wnioskodawczyni na terenie Wielkiej Brytanii. Ubezpieczona nie przedłożyła bowiem na tą okoliczność żadnych dowodów, jak kopie umowy najmu lub dzierżawy, kopie rachunków, dokumenty potwierdzające rejestracje w instytucjach użytku publicznego. Podczas przesłuchania wnioskodawczyni wskazywała, że nie pamięta numeru mieszkania, nie ma dowodu opłacenia czynszu ani żadnego dowodu podróży do Wielkiej Brytanii. Sąd Okręgowy zaznaczył, że postępowanie zostało wszczęte już w 2011 r. i ubezpieczona jako osoba należycie dbająca o własne interesy, powinna takie dowody gromadzić. Złożone zaś przez wnioskodawczynię dokumenty, w tym umowa o pracę, kserokopie karty podatkowej, wydruki raportu, brytyjski formularz ubezpieczeń, a także decyzja Marszałka Województwa (...) z dnia 27 września 2013 r. na okoliczność przyznania ubezpieczonej prawa do zasiłku dla bezrobotnych nie były wystarczające dla brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej, do ustalenia wykonywania przez nią pracy na terenie Wielkiej Brytanii. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest upoważniony do podważania poczynionych w tym zakresie ustaleń brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej.

Jak podkreślił Sąd Okręgowy, organ ubezpieczeń społecznych miejsca zamieszkania (ZUS) nie ma kompetencji do oceny zaistnienia stosunku ubezpieczenia w sensie prawnym na terenie innego państwa członkowskiego, a zatem nie jest władny oceniać ważności zawartych przez skarżącego umów o pracę z brytyjskim pracodawcą. Oceny stosunku prawnego łączącego odwołującego z pracodawca na terenie Wielkiej Brytanii dokonała instytucja brytyjska. Domagając się ustalenia ustawodawstwa brytyjskiego skarżąca powinna była przedłożyć ZUS dokument potwierdzający podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania pracy najemnej wystawiony przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową, a w przypadku odmowy wystawienia takiego dokumentu zwrócić się do władz brytyjskich z roszczeniem o wydanie takiego dokumentu. Do oceny ważności zawartych przez skarżącą umów o pracę na terenie Wielkiej Brytanii uprawniona jest wyłącznie brytyjska instytucja ubezpieczeniowa. Z ustaleń tej ostatniej zaś, wynika że wnioskodawczyni nie wykonywała pracy najemnej na terenie Wielkiej Brytanii. Przedłożone przez skarżącą dokumenty, które zostały niezwłocznie przekazane przez ZUS, zostały zakwestionowane przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową. W piśmie z dnia 11 maja 2016 r. organ rentowy potwierdził bowiem, że A. P. nie podlega ubezpieczeniom społecznym na terytorium Wielkiej Brytanii. Sąd Okręgowy podkreślił, że to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania, iż rzeczywiście wykonywał pracę najemną na terenie Wielkiej Brytanii. Wnioskodawczyni tego nie uczyniła, gdyż brytyjska instytucja finansowa, która jest jedyną instytucją właściwą do ustalenia tego faktu, zakwestionowała prawdziwość przedłożonych przez nią dokumentów i stwierdziła, że brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów na wykonywanie przez skarżącą na terenie Wielkiej Brytanii pracy. Wnioskodawczyni nie udowodniła zatem, aby na podstawie umów zawartych z przedsiębiorstwem (...) Ltd . wykonywała na terenie Wielkiej Brytanii pracę najemną. W ocenie Sądu przedłożone w toku postępowania przed organem rentowym dokumenty stwarzały tylko pozór pracy, a nie są dowodem na jej faktyczne wykonywanie. Polska instytucja ubezpieczeniowa zaakceptowała ustalenia brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej co do niewykonywania pracy najemnej przez skarżącą na terenie Wielkiej Brytanii. Ostatecznie ustalenie właściwego dla wnioskodawczyni ustawodawstwa nastąpiło na mocy wspólnego porozumienia pomiędzy polską i brytyjską instytucją ubezpieczeniową (art. 16 ust 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady EW z 2009r.).

W konkluzji Sąd pierwszej instancji stwierdził, że na skutek niewykazania przez skarżącą wykonywania pracy na terenie Wielkiej Brytanii (niewydanie formularza A1 przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową), ZUS zasadnie ustalił wobec skarżącej na podstawie art. 11 ust 3 lit a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 883/2004 ustawodawstwo polskie. Sąd zwrócił również uwagę, że w sprawie nie zachodzi zbieg tytułów do ubezpieczenia, a jedynym ważnym tytułem ubezpieczenia dla skarżącej jest wykonywanie pracy na własny rachunek na terytorium Polski. To na terenie bowiem Rzeczpospolitej Polskiej wnioskodawczyni miała w spornym okresie zarejestrowaną działalność gospodarczą.

Na marginesie Sąd Okręgowy za całkowicie niewiarygodne uznał wyjaśnienia skarżącej na okoliczność realizowania pracy na terytorium Wielkiej Brytanii. Podkreślił, że na rozprawie w dniu 26 marca 2018 r. odwołująca wywodziła bowiem, że świadczyła pracę na terytorium Wielkiej Brytanii przez 7 – 8 dni w miesiącu w okresie od 1 listopada 2011 r. do 31 grudnia 2012 r., nie była jednakże w stanie podać adresów, pod którymi zamieszkiwała, ani złożyć dowodów podróży, czy rachunków za ponoszone opłaty. Co więcej podnosiła, że w kwestionowanym okresie była matką trojga małoletnich dzieci, w trakcie procesu o rozwód. Zupełnie nielogiczne są więc twierdzenia ubezpieczonej, aby w przedmiotowym okresie świadczyła jednocześnie pracę na terytorium Wielkiej Brytanii. Co więcej, praca taka nie mogłaby stanowić dla ubezpieczonej znacznego źródła dochodu, skoro miała polegać na roznoszeniu ulotek. W toku przedmiotowego postępowania zaś ubezpieczona nie wykazała, jaki dochód po odjęciu kosztów podróży, mogłaby osiągnąć z tytułu realizowania takich czynności. Wyjaśnienia wnioskodawczyni w toku przedmiotowego postępowania nie pozwoliły w konsekwencji stwierdzić, że faktycznie przebywała ona i pracowała na terytorium Wielkiej Brytanii w spornym okresie.

Sąd meriti podkreślił, że dla zaistnienia korzystnych dla skarżącej skutków orzeczniczych konieczne było uzyskanie dokumentów w przedmiocie podlegania ubezpieczeniom społecznym w Zjednoczonym Królestwie. Ubezpieczona zaś takiego dowodu przedstawić nie mogła, wskutek niewydania przez instytucję brytyjską formularza A1. Pomimo licznej korespondencji kierowanej przez ZUS do instytucji brytyjskiej, tamtejszy organ zabezpieczenia społecznego konsekwentnie odmawiał objęcia skarżącej ubezpieczeniem społecznym. W rezultacie żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia, nie miała złożona przez ubezpieczoną dokumentacja w postaci umowy o pracę, karty podatkowej, wydruków raportu, brytyjskiego formularza ubezpieczeń, a także decyzji Marszałka Województwa (...) z dnia 27 września 2013 r. na okoliczność przyznania ubezpieczonej prawa do zasiłku dla bezrobotnych. ZUS nie był bowiem w przedmiotowym postępowaniu władny stwierdzić, że w spornym okresie ubezpieczona podlegała brytyjskiemu ubezpieczeniu społecznemu. Skoro zaś skarżąca posiadała tytuł do ubezpieczenia w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, prawidłowo organ rentowy stwierdził, że właściwym jest dla niej ustawodawstwo polskie.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

O kosztach postępowania Sąd orzekł stosownie do brzmienia art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim wywiodła odwołująca się, zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 i § 2 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynienie błędnych ustaleń faktycznych, w wyniku bezpodstawnego przyjęcia, iż:

-nie wykonywała zatrudnienia na terenie Wielkiej Brytanii w okresie od 1 listopada 2011 r. do 31 grudnia 2012 r., podczas gdy o faktycznym zatrudnieniu w tym okresie wnioskodawczyni poza granicami Polski, świadczą dokumenty przedstawione organowi ZUS w postaci umowy o pracę, kserokopii karty podatkowej, wydruku raportu, brytyjskiego formularza ubezpieczeniowego (...), a także pośrednio polski dokument urzędowy w postaci decyzji Marszałka Województwa (...) z dnia 27 września 2013 r. wydanej w przedmiocie przyznania wnioskodawczyni prawa do zasiłku dla bezrobotnych, z uwzględnieniem okresu zatrudnienia na terenie W. Brytanii;

-przedstawione przez ubezpieczoną dokumenty mają mniejszą moc dowodową niż lakoniczna informacja stanowiąca treść pisma z dnia 16 sierpnia 2016 r. wystawionego przez NIC and E. R. and C., z którego wynika tylko iż brytyjski odpowiednik ZUS nie jest w stanie potwierdzić, że była zatrudnioną w firmie (...), podczas gdy o tym fakcie świadczy jednoznacznie formularz ubezpieczeń (...), jako podstawowy dokument ubezpieczeniowy według ustawodawstwa brytyjskiego;

-zapytanie skierowane przez ZUS do brytyjskiego instytucji ubezpieczeniowej o zajęcie stanowiska co do faktycznego zatrudnienia A. P. na terenie Wielkiej Brytanii zostało na tyle precyzyjnie określone, iż odpowiedź udzielona na nazwisko P. (tj. aktualne nazwisko wnioskodawczyni), jest równoznaczna z jej nazwiskiem z okresu przebywania na terenie Wielkiej Brytanii – brzmiącym O., podczas gdy właściwe określenie nazwiska wnioskodawczyni mogło się przyczynić do otrzymania pozytywnej informacji z tej instytucji – co do zagranicznego ubezpieczenia wnioskodawczyni.

Wskazując na powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez stwierdzenie, iż wnioskodawczyni z racji zatrudnienia w Wielkiej Brytanii nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresie 1 listopada 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. według ustawodawstwa polskiego, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej nie zasługiwała na uwzględnienie.

W świetle poczynionych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych znajdujących odzwierciedlenie w materiale dowodowym, argumentacja przywołana w apelacji nie znajduje uzasadnienia. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie przedstawiając logiczną argumentację prawną. Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w niniejszej sprawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 r. II UKN 61/97 opubl. OSNAPiUS 1998/3/104; wyrok Sądu Najwyższego z 8 października 1998 r. II CKN 923/97 opubl. OSNC 1999/3/60; wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 1999 r.).

Rozważania należy rozpocząć od podniesionego zarzutu naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. bowiem tylko prawidłowo ustalony stan faktyczny może stanowić podstawę do oceny poprawności zastosowania prawa materialnego.

Przyjmuje się, że naruszenie art. 233 §1 k.p.c. może nastąpić albo poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, czego efektem jest konstruowanie ustaleń faktycznych tylko na części tego materiału albo też na przekroczeniu granic swobody oceny zebranego materiału. Uprawnienie sądu do oceny swobodnej dowodów według własnego przekonania nie może bowiem oznaczać dowolności tej oceny, i poza sporem winno być, iż dokonując takiej oceny sąd nie może ignorować zasad logiki, osiągnięć nauki, doświadczenia czy też wyciągać wniosków, w żaden sposób nie wynikających z materiału dowodowego. Samo wyciągnięcie przez sąd wniosków czy dokonanie ustaleń dla strony niekorzystnych nie daje z reguły jeszcze podstaw do przyjęcia wadliwości oceny materiału dowodowego. Dla skuteczności zarzutu przekroczenia granic oceny konieczne jest wskazanie w czym przejawia się wadliwość oceny danego dowodu przez Sąd, a w grę mogą wchodzić różnego rodzaju uchybienia takie jak np. wadliwe zrozumienie (odczytanie treści danego dowodu), oparciu się na dowodzie wbrew zasadom logiki, nauki czy doświadczenia życiowego. Czasami taki zarzut może też uzasadniać oparcie się na dowodzie, który jakościowo nie przystaje do reszty zebranego materiału dowodowego, ale w takim przypadku trzeba pamiętać, iż to nie ilość dowodów ma znaczenia, lecz jakość wyrażającą się w ich wiarygodności.

W sprawie istotna dla rozstrzygnięcia jest okoliczność, że apelująca na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) oraz, że z tego tytułu od dnia 16 sierpnia 2008 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym. Prowadząc działalność gospodarczą w Polsce w spornym okresie (od 1 listopada 2011 r. do 31 grudnia 2012 r.), apelująca powołując się na stosunek pracy łączący ją z firmą (...) Ltd., mającą swoją siedzibę na terenie Wielkiej Brytanii, domagała się stwierdzenia dla niej podlegania w zakresie ubezpieczeń społecznych ustawodawstwu brytyjskiemu. Prowadzona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych współpraca z organem brytyjskim dotycząca wyjaśnienia, czy z tytułu zawartego stosunku pracy z firmą brytyjską wnioskodawczyni podlega tam z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym, nie dała dla ubezpieczonej wyniku pozytywnego. Instytucja brytyjska odmówiła ostatecznie wydania w tym wypadku formularza A1 i poświadczenia o zastosowaniu ustawodawstwa brytyjskiego.

Powyżej wskazane okoliczności są, w ocenie Sądu Apelacyjnego, w zupełności wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy przy uwzględnieniu najistotniejszych zasad, na których opiera się rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 166/1 z 30 kwietnia 2004 r., ze zmianami). Zasadą wprost wynikającą z art. 11 ust. 1 rozporządzenia jest jednoczesne podleganie tylko jednemu ustawodawstwu. Jednocześnie stosownie do pkt 11 preambuły do rozporządzenia, uwzględnianie okoliczności lub wydarzeń mających miejsce w jednym państwie członkowskim nie może w żaden sposób sprawiać, iż właściwym dla nich stanie się inne państwo, albo, że będzie się do nich stosować jego ustawodawstwo. Inaczej mówiąc, stosowanie przepisów rozporządzenia do osoby podejmującej aktywność w dwu lub więcej państwach rodzącą obowiązek ubezpieczenia powinno doprowadzić do przesądzenia tego, któremu ze zbiegających się ustawodawstw ubezpieczony podlega i zabezpieczyć go przed niepodleganiem ubezpieczeniom w żadnym z tych państw. Przyjąć należy, iż przepisy wspomnianego wyżej rozporządzenia nr 883/2004 koordynacyjnego, jak i rozporządzenia wykonawczego nr 987/2009 z 16 września 2009 r., dotyczącego wykonania rozporządzenia nr 883/2004, nie prowadzą do wniosku, iż polski organ rentowy jest uprawniony bezpośrednio do ustalenia w wydanej decyzji polegania ubezpieczeniu społecznemu w innym państwie, choć w przypadku przyjęcia ustawodawstwa tymczasowego (art. 16 ust 2 rozporządzenia wykonawczego) - być może takie wstępne określenie ustawodawstwa nawet innego państwa należałoby dopuścić, z zastrzeżeniem jego warunkowej skuteczności, która uzależniona byłaby od późniejszej akceptacji wskazanego ustawodawstwa przez uprawniony organ tego państwa. Generalnie jednak zasadą winną być, iż tylko organ danego kraju może stwierdzić arbitralnie i wiążąco jedynie podleganie ustawodawstwu tego państwa w imieniu, którego działa, natomiast podleganie ustawodawstwu innego państwa może ustalić jedynie pośrednio poprzez wydanie decyzji stwierdzającej niepodleganie ustawodawstwu swojego państwa. Powyższy wywód nie miał charakteru teoretycznego, lecz nawiązywał do żądania apelacji, aby dokonać stosowanej zmiany wyroku i decyzji przez ustalenie, iż odwołująca się w spornym okresie nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym według ustawodawstwa polskiego, co nie jest dopuszczalne, wobec nie ustalenia w stosunku do ubezpieczonej ustawodawstwa innego państwa (w tym wypadku ustawodawstwa brytyjskiego).

Apelująca powoływała się na świadczenie pracy na terenie Wielkiej Brytanii, co uzasadniałoby oczywiście w zbiegu z działalnością gospodarczą w Polsce - przyjęcie ustawodawstwa brytyjskiego w oparciu o art. 11 ust.3 rozporządzenia nr 883/2004. Istotnym w sprawie jest jednak, że uprawniona instytucja brytyjska odmówiła jej w ramach wszczętej procedury objęcia ubezpieczeniami społecznymi na terytorium Królestwa i wydania dokumentu (...) to jest fakt w apelacji niekwestionowany.

Materiał dowodowy znajdujący się w aktach ubezpieczeniowych odwołującej się i w aktach sądowych pozwolił na ustalenie, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w dniu 29 lutego 2012 r. określił tymczasowo ustawodawstwo Wielkiej Brytanii dla wnioskodawczyni. Organ rentowy pismem z dnia 2 marca 2012 r. o powyższym poinformował właściwą instytucję w Wielkiej Brytanii. W dniu 18 kwietnia 2012 r. wpłynęła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiedź od instytucji brytyjskiej, w ocenie której brak dowodów świadczących o prowadzeniu działalności biznesowej przez firmę (...) Ltd., jak również poddającej w wątpliwość obecność ubezpieczonej na terenie Wielkiej Brytanii w okresie od 1 listopada 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. Z tych względów brytyjska instytucja ubezpieczeniowa odmówiła objęcia wnioskodawczyni ubezpieczeniami społecznymi na podstawie wskazanego w decyzji prawa miejsca świadczenia pracy najemnej. W takiej sytuacji ZUS nie miał innej możliwości jak tylko zmienić uprzednio wydaną decyzję tymczasową i ustalić w stosunku do A. P. polskie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Skoro bowiem odwołująca prowadziła działalność gospodarczą w Polsce i nie była objęta ubezpieczeniem społecznym z tytułu pracy najemnej w Wielkiej Brytanii, o czym przesądził brytyjski organ rentowy, bezsprzecznie podlegała ona obowiązkowi ubezpieczenia społecznego w Polsce z tytułu działalności gospodarczej w okresie od dnia 1 listopada 2011 r. do 31 grudnia 2012 r.

Warto podkreślić , że również w orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, iż o tym, czy dana aktywność, w tym przypadku stosunek pracy, powoduje obowiązek ubezpieczenia na terytorium danego państwa władczo rozstrzygnąć może organ tego tylko państwa (w tym zakresie: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2014 roku, II UK 587/13, LEX nr 1545145, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2013 roku, II UK 333/12, LEX nr 1438536, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 roku, II UZP 2/10, LEX nr 564501, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2011 roku, I UK 84/11, LEX nr 1102996, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2012 roku, II UK 103/12, LEX nr 1380857). Organ tego państwa uprawniony jest zatem w oparciu o przepisy tego kraju do materialnoprawnej oceny tego stosunku, w szczególności do oceny tego, czy rodzi on skutki w sferze ubezpieczeń, czy też np. z powodu pozorności, czy nieważności takowych skutków nie rodzi. W sytuacji zatem, kiedy uprawniony brytyjski organ nie stwierdził podlegania apelującej w zakresie ubezpieczeń społecznych ustawodawstwu brytyjskiemu, to tym bardziej nie jest dopuszczalne przyjęcie ustawodawstwa tego kraju przez organ polski. Trzeba przy tym zauważyć, iż ewentualne uwzględnienie apelacji, jak wcześniej wspomniano, polegające na zmianie decyzji poprzez wykluczenie ustawodawstwa polskiego, prowadziłoby do naruszenia podstawowej zasady rozporządzenia nr 883/2004, a mianowicie apelująca nie podlegałaby żadnemu ustawodawstwu, co oczywiście nie jest dopuszczalne. Jeżeli ubezpieczona podtrzymuje, że jej aktywność zawodowa w Wielkiej Brytanii uzasadniałaby objęcie jej ubezpieczeniem na terenie tego kraju z tytułu stosunku pracy – to jedyną drogą prawną jest ponowne wszczęcie stosownej procedury przed organem brytyjskim, a pozytywny efekt takiej drogi może uzasadnić ewentualną i stosowną zmianą zaskarżonej decyzji polskiego organu w trybie wznowienia postępowania.

Konstatując powyższe, należy z całą stanowczością podkreślić, że postępowanie w sprawie ustalenia właściwego ustawodawstwa ma charakter czysto formalny i opierając się na zasadzie ścisłego współdziałania właściwych instytucji ubezpieczeniowych ma doprowadzić do porozumienia, które ostatecznie uwzględniać musi zasadę podlegania przez ubezpieczonego ustawodawstwu tylko jednego państwa. Zatem, ustalenie właściwego ustawodawstwa nie może doprowadzić zarówno do sytuacji podwójnego ubezpieczenia, jak i takiej, w której zainteresowany pozostawałby poza jakimkolwiek ubezpieczeniem społecznym. Dlatego też tak istotne jest zawsze określenie statusu ubezpieczeniowego zainteresowanego poza granicami kraju na dzień wydawania w tym przedmiocie decyzji przez ZUS.

Przedstawione przez apelującą argumenty nie wnoszą do sprawy żadnych nowych okoliczności faktycznych ani prawnych, mogących stanowić podstawę zmiany zaskarżonego orzeczenia, a stanowią jedynie polemikę z dokonaną przez Sąd pierwszej instancji interpretacją przepisów. Sąd Apelacyjny uwzględniając treść przywołanych wyżej przepisów, ich cel oraz wykładnię przyjętą w judykaturze Sądu Najwyższego, a także ustalenia faktyczne dokonane na gruncie przedmiotowej sprawy uznał, iż brak jest podstaw do zakwestionowania wyroku Sądu Okręgowego, a w konsekwencji wzruszenia decyzji wydanej przez organ rentowy. Chybiony jest zarzut wadliwych ustaleń opartych na fakcie, że organ rentowy zwracał się do instytucji brytyjskiej, podając nieprawidłowe dane ubezpieczonej, która zmieniła nazwisko z O. na P.. Jak słusznie zwrócił uwagę sąd meriti, organ rentowy w korespondencji posługuje się nr PESEL, który jest niezmienny. Nadto w kolejnym piśmie z 11 maja 2016r. zwrócił się do brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej o zajęcie stanowiska „w sprawie ubezpieczonej Pani A. P. poprzednie nazwisko O.” (k.41 akt ZUS). A zatem, wbrew twierdzeniu apelującej, instytucja brytyjska otrzymała pełne i niewadliwe dane osobowe apelującej.

Kierując się wskazaną argumentacją, na podstawie art. 385 k.p.c., orzeczono o oddaleniu apelacji ubezpieczonej, jako bezzasadnej.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o przepis § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2018 r., poz. 265).