Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI ACa 1288/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 marca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - SędziaSA Urszula Wiercińska

Sędziowie:SA Jacek Sadomski

SA Agata Zając (spr.)

Protokolant:Patryk Pałka

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2019 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - (...)

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.i Biurze (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w G.

z udziałem interwenienta ubocznego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w T. po stronie pozwanego

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 23 maja 2017 r., sygn. akt XXV C 1412/15

I. oddala apelację;

I. zasądza od Skarbu Państwa - (...) na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W., Biura (...) Spółki Akcyjnej w G. i interwenienta ubocznego (...) Spółki Akcyjnej w T. kwoty po 11.250 zł (jedenaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 1288/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 lipca 2015 r. Skarb Państwa – (...) wniósł o zasadzenie od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.i Biura (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. solidarnie kwoty 4.508.757,64 zł, w tym należności głównej w wysokości 3.901.788,94 zł i skapitalizowanych odsetek ustawowych w wysokości 606.968,70 zł naliczonych od kwoty należności głównej za okres od dnia 8 lutego 2014 r. do dnia wytoczenia powództwa, wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powód wskazał, że dochodzi od pozwanych kary umownej z tytułu zwłoki w wykonaniu Umowy nr (...) z dnia 14 maja 2004 r., opisanej w nocie księgowej nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r., oraz kary umownej z tytułu opóźnienia w realizacji Umowy nr (...) z dnia 23 lutego 2007 r., stwierdzonej notą księgową nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 4 sierpnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie nakazał, żeby pozwani (...) Sp. z o.o. i Biuro (...) S.A. zapłacili solidarnie na rzecz powoda Skarbu Państwa – (...) kwotę 4.508.757,64 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej liczonymi od dnia 3 lipca 2015 r. do dnia zapłaty oraz na rzecz Skarbu Państwa –(...) kwotę 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany (...) Sp. z o.o. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany wskazał, że Skarb Państwa w ogóle nie miał podstaw do obciążania pozwanych karami umownymi za zwłokę w wykonaniu zobowiązań pozwanych wynikających z zawartych umów, a z ostrożności procesowej podniósł zarzut przedawnienia roszczeń o zapłatę kar umownych.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany Biuro (...) S.A. wniósł o oddalenie powództwa w całości w stosunku do tego pozwanego.

Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń objętych pozwem wskazując, że do oddania przez pozwanych dzieła, którego dotyczyły sporne umowy, doszło w dniu podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego ostatniej części przedmiotu obu umów, a więc w dniu 13 grudnia 2012 r. Pozwany wskazał również, że dla zaistnienia obowiązku zapłaty kary umownej konieczne jest m.in. poniesienie przez wierzyciela szkody w następstwie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego przez dłużnika, zaś powód nie poniósł żadnej szkody w następstwie opóźnień w wykonaniu przez pozwanych umów nr (...).

Pismem procesowym z dnia 19 lutego 2016 r. interwencję uboczną po stronie pozwanych złożyła (...) S.A. Spółka Akcyjna z (...) w T., wnosząc o oddalenia powództwa.

Wyrokiem z dnia 23 maja 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i zasądził od Skarbu Państwa – (...) na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. oraz na rzecz Biura (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w G. kwoty po 7.217 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w T. kwotę 27.217 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 7.217 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, a także nakazał pobrać od Skarbu Państwa – (...) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w W.kwotę 295 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 maja 2004 r. (...), jako Zamawiający, i konsorcjum firm (...) Sp. z o.o. i Biuro (...) S.A., jako Jednostka Projektująca, zawarli w trybie zamówienia publicznego Umowę nr (...), na podstawie której Jednostka Projektująca zobowiązała się do opracowania studium projektu budowlanego budowy drogi ekspresowej w korytarzu rezerwowanym po autostradę (...) na odcinku (...)( (...)) od węzła (...) do węzła (...) długości 15 km wraz z odcinkiem drogi ekspresowej długości 5 km łączącej węzeł (...) z węzłem (...) i węzłem (...) wraz z materiałami przetargowymi wg wymogów przewidzianych dla Funduszy Strukturalnych współfinansowanych przez UE (wersja polska i angielska) zgodnie z Opisem Przedmiotu Zamówienia, a Zamawiający zobowiązał się zapłacić wynagrodzenie w kwocie netto 15.930.000 zł plus 22% podatek VAT w kwocie 3.504.600 zł, tj. kwotę 19.434.600 zł brutto. Jednostka Projektująca zobowiązała się wykonać i dostarczyć projekt stanowiący przedmiot umowy w terminie do 30 listopada 2005 r., w tym: materiały do wniosku o ustaleniu lokalizacji drogi – do 30 września 2004 r., projekt budowlany – do 30 września 2005 r., uzyskanie prawa do terenu – do 30 września 2005 r., materiały przetargowe – do 30 września 2005 r., projekt wykonawczy – do 30 listopada 2005 r., uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę – do 30 listopada 2005 r. W § 4 ust. 3 umowy strony postanowiły, że odbioru projektu przez podpisanie protokołu odbioru ostatecznego dokonają przedstawiciele zamawiającego w okresie 28 dni od dnia otrzymania od jednostki projektującej kompletu prac stanowiących przedmiot umowy. W § 5 ust. 1 Umowy postanowiono, że okres gwarancji dla prac objętych umową ustala się na 1 rok od daty odbioru ostatecznego, a za datę odbioru ostatecznego będzie uważany dzień podpisania protokołu odbioru. W § 7 ust. 1 lit. a) Umowy zastrzeżono karę umowną, którą Jednostka Projektująca zobowiązana jest zapłacić Zamawiającemu z tytułu zwłoki w wykonaniu projektu w wysokości 0,5% (w umowie jest 0,05%) wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki. Szczegółowe wymagania, jakie powinien spełniać Projekt określone zostały w Opisie przedmiotu zamówienia.

W toku realizacji Umowy nr (...) wystąpiło szereg okoliczności, które uniemożliwiały wykonanie umowy w terminie. W związku z wystąpieniem tych okoliczności strony zawierały kolejne aneksy do umowy:

Aneksem nr (...) z dnia 25 października 2005 r. wydłużono termin wykonania i dostarczenia Projektu stanowiącego przedmiot umowy do 31 maja 2007 r. z uwagi na konieczność uwzględnienia w przedmiocie umowy licznych postulatów zgłaszanych przez samorządy i mieszkańców terenów, przez które przebiega projektowana droga, których skali i liczebności nie można było przewidzieć w momencie podpisywania umowy.

Aneksem nr (...) z dnia 30 marca 2007 r. strony ustaliły termin wykonania i dostarczenia Projektu do 29 lutego 2008 r., w tym:

1. Dla drogi ekspresowej na odcinku węzeł (...) – węzeł (...):

-: projekt budowlany – 30 czerwca 2007 r.,
-: projekt wykonawczy – 30 lipca 2007 r.,
-: materiały przetargowe – 30 czerwca 2007 r.,
-: uzyskanie prawa do terenu – 30 czerwca 2007 r.

2. Dla drogi ekspresowej na odcinku węzeł (...) – węzeł (...):

-: projekt budowlany – 30 czerwca 2007 r.,
-: projekt wykonawczy – 30 lipca 2007 r.,
-: materiały przetargowe – 30 czerwca 2007 r.,
-: uzyskanie prawa do terenu – 30 czerwca 2007 r.

3. Dla drogi ekspresowej na odcinku węzeł (...) – węzeł (...):

-: wniosek o decyzję środowiskową – 30 czerwca 2007 r.,
-: projekt budowlany – 30 listopada 2007 r.,
-: projekt wykonawczy – 30 listopada 2007 r.,
-: materiały przetargowe – 30 listopada 2007 r.,
-: uzyskanie prawa do terenu – 30 stycznia 2008 r.

Natomiast w zakresie pozwolenia na budowę pozwani zobowiązani zostali do wystąpienia o jego udzielenie 2 miesiące po uprawomocnieniu się decyzji środowiskowej. Aneks został zawarty z uwagi na konieczność uwzględnienia w przedmiocie umowy licznych postulatów zgłaszanych przez samorządy i mieszkańców terenów, przez które przebiega projektowana droga, których skali i liczebności nie można było przewidzieć w momencie podpisywania umowy oraz z uwagi na konieczność rozpatrzenia możliwości lokalizacji nowego pasa startowego (...) w W..

Kolejnymi aneksami do Umowy: nr (...) z dnia 29 czerwca 2007 r., nr (...)z dnia 3 września 2007 r. i nr (...)z dnia 30 kwietnia 2008 r. zmieniono po raz kolejny terminy wykonania i dostarczenia Projektu (i poszczególnych opracowań projektowych), ustalające je w aneksie nr (...) do 30 czerwca 2008 r., w aneksie nr (...) do 30 sierpnia 2008 r. i w aneksie nr (...) do 2 stycznia 2009 r. Przyczynami zawarcia tych aneksów były:

-: ujawnione jesienią 2006 r. i kolizyjne w stosunku do (...) plany rozbudowy (...) i związana z tym przerwa w pracach projektowych trwająca od 22 listopada 2006 r. do 28 czerwca 2007 r. (aneks nr (...)),
-: potrzeba wydzielenia wybranych elementów drogowych węzła (...) i sporządzenia dodatkowych projektów w związku z zamiarem przeprowadzenia przetargu na budowlane roboty kolejowe w rejonie węzła (...) jesienią 2007 r. przez (...) S.A. oraz formułowanymi przez (...) S.A. warunkami techniczno – terminowymi wynikającymi m.in. z zasad współfinansowania inwestycji przez instytucje europejskie (aneks nr (...)),
-: brak wydanej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji (aneks nr (...)).

Kolejne zmiany terminów wykonania Projektu wprowadzone zostały aneksem nr (...) z dnia 2 grudnia 2008 r. i aneksem nr (...) z dnia 10 czerwca 2009 r. z uwagi na przewlekły proces wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji dla odcinka (...) od węzła (...) do węzła (...) oraz przewlekły proces uzgadniania dokumentacji projektowej z właścicielami kolidującej infrastruktury technicznej, a także z uwagi na konieczność dokonania, w wyniku pytań wykonawców na etapie przetargu, zmian w projekcie wykonawczym dla odcinków węzeł (...) – węzeł (...) i węzeł (...) – węzeł (...), przy czym termin wykonania i dostarczenia Projektu ustalony został w aneksie nr (...) do 15 czerwca 2009 r. a w aneksie nr (...) do 30 listopada 2009 r.

Aneksem nr (...) z dnia 30 listopada 2009 r., z uwagi na przewlekły proces uzgadniania dokumentacji projektowej z właścicielami kolidującej infrastruktury technicznej (w branżach kolejowej, wodno-kanalizacyjnej oraz elektroenergetycznej), czego nie można było przewidzieć w chwili zawierania umowy, strony ponownie przedłużyły termin wykonania i dostarczenia Projektu do 30 kwietnia 2010 r., w tym:

1. Dla drogi ekspresowej na odcinku węzeł (...) – węzeł (...) – w zakresie wersji papierowej projektu wykonawczego – do 31 stycznia 2010 r., pozostałe części Projektu zostały wykonane.

2. Dla drogi ekspresowej na odcinku węzeł (...) – węzeł (...) – w zakresie wersji papierowej projektu wykonawczego – do 31 stycznia 2010 r., pozostałe części Projektu zostały wykonane.

3. Dla drogi ekspresowej na odcinku węzeł (...) – węzeł (...):

-: projekt budowlany – 14 grudnia 2009 r.,
-: projekt wykonawczy (wersja elektroniczna) – 14 grudnia 2009 r.,
-: projekt wykonawczy (wersja papierowa) – 31 marca 2010 r.,
-: materiały przetargowe – Tom I i II – wykonano, Tom III i IV – 14 grudnia 2009 r.,
-: uzyskanie prawa do terenu – 15 grudnia 2009 r.,
-: wystąpienie o pozwolenie na budowę – 15 grudnia 2009 r.,
-: uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę – 30 kwietnia 2010 r.

Aneksem nr (...) z dnia 11 lipca 2011 r. do umowy nr (...) strony zmieniły wysokość wynagrodzenia należnego Jednostce Projektującej za wykonanie przedmiotu umowy, ustalając je na kwotę netto 15.930.000 zł plus podatek VAT w kwocie 3.511.779,49 zł, co łącznie stanowi kwotę brutto 19.415.904,49 zł.

W dniu 23 lutego 2007 r.(...), jako Zamawiający, i konsorcjum firm (...) Sp. z o.o. i Biuro (...) S.A., jako Wykonawca, zawarli Umowę nr (...), na podstawie której Wykonawca zobowiązał się wykonać opracowania dodatkowe do zadania pn. Opracowanie stadium projektu budowlanego budowy drogi ekspresowej w korytarzu zarezerwowanym po autostradę (...) na odcinku (...) ( (...)) od węzła (...) do węzła (...) długości 15 km wraz z odcinkiem drogi ekspresowej długości 5 km łączącej węzeł (...) z węzłem (...) i węzłem (...) wraz z materiałami przetargowymi wg wymogów przewidzianych dla Funduszy Strukturalnych współfinansowanych przez UE (wersja polska i angielska) zgodnie z Opisem Przedmiotu Zamówienia, a Zamawiający zobowiązał się zapłacić wynagrodzenie w kwocie netto 6.352.253 zł plus 22% podatek VAT w wysokości 1.397.495,66 zł, tj. kwotę 7.749.748,66 zł brutto. Wykonawca zobowiązał się wykonać przedmiot zamówienia w terminie do 30 grudnia 2007 r. Opracowania projektowe przewidziane do wykonania jako dodatkowe obejmowały: tzw. wielokryterialną analizę przebiegu trasy (...) w rejonie przecięcia z Aleją (...), wykonanie dokumentacji projektowej na dodatkowe (...)obiektów mostowych, przygotowanie materiałów do decyzji lokalizacyjnej w podziale na sześć odcinków zgodnie z planowaną etapową realizacją inwestycji, uzyskanie prawa do terenu dla dodatkowych nieruchomości w stosunku do dokumentacji podstawowej (dokumentacja podstawowa przewidywała wykup działek w ilości (...)sztuk, a ostateczna liczba działek uległa zwiększeniu o kolejne (...)szt., dla których należało przygotować projekty podziału nieruchomości oraz dokonać wykupu), inwentaryzację i oszacowanie naniesień dla ogrodów działkowych w U., na (...)i przy ul. (...) (łącznie (...)działek), uzyskania zgód właścicieli na czasowe zajęcie terenu w formie notarialnych oświadczeń o ustanowieniu prawa użytkowania gruntu z oszacowaniem wielkości odszkodowania (z uwagi na wycofywanie się przez właścicieli nieruchomości z oświadczeń
o udostępnieniu terenu na czas przebudowy urządzeń obcych), uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla prac objętych dokumentacją podstawową jak i dokumentacją dodatkową wraz z uzupełnieniem i rozszerzeniem raportu oddziaływania na środowisko (z uwagi na nowe zapisy ustawy Prawo ochrony środowiska). W zakresie dokumentacji dotyczącej stałego korzystania z nieruchomości i czasowego korzystania
z nieruchomości Wykonawca zobowiązany był do uzyskania m.in. zawiadomień z sądu o wpisie podzielonych nieruchomości do ksiąg wieczystych i wypisów z rejestru gruntów po dokonaniu wpisów o podziałach nieruchomości do katastru nieruchomości. Do obowiązków Wykonawcy należało skompletowanie dokumentacji koniecznej do nabycia nieruchomości oraz do czasowego zajęcia nieruchomości w tym przygotowanie materiałów do wniosku o wydanie przez wojewodę decyzji, udział w procesie nabywania nieruchomości w formie aktów notarialnych, wywłaszczenia nieruchomości, dalszych czynności w przypadku uzyskania nieruchomości w trwały zarząd. W § 4 ust. 3 umowy strony postanowiły, że odbioru opracowania przez podpisanie protokołów odbioru częściowego i odbioru ostatecznego dokonają przedstawiciele Zamawiającego w okresie 28 dni od dnia otrzymania od jednostki projektującej kompletu prac stanowiących przedmiot umowy. W § 6 ust. 1 umowy postanowiono, że okres gwarancji dla prac objętych umową ustala się na 24 miesiące od daty odbioru ostatecznego, a za datę odbioru ostatecznego będzie uważany dzień podpisania protokołu odbioru. Przez odbiór ostateczny należy rozumieć odbiór polegający na ocenie ilości i jakości całości prac objętych umową oraz ostatecznym rozliczeniu zgodnie z postanowieniami warunków umowy. W § 7 ust. 1 lit. a) Umowy zastrzeżono karę umowną, którą Wykonawca zobowiązany jest zapłacić Zamawiającemu z tytułu zwłoki w wykonaniu opracowania lub jego części w wysokości 0,5% wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień opóźnienia.

Umowa nr (...) była kilkakrotnie zmieniana przez strony aneksami, które wydłużały terminy na opracowanie i dostarczenie poszczególnych opracowań projektowych z przyczyn niezależnych od Wykonawcy, do których należały:

-: konieczność uwzględnienia w przedmiocie umowy licznych postulatów zgłaszanych przez samorządy i mieszkańców terenów, przez które przebiega projektowana droga, których skali i liczebności nie można było przewidzieć w momencie podpisywania umowy (Aneks nr (...) z dnia 30 kwietnia 2007 r.) – przedłużono termin wykonania Projektu stanowiącego przedmiotu umowy do 29 lutego 2008 r.,
-: brak decyzji w sprawie rozwiązania kolizji (...) na odcinku od węzła „Al. (...)” do węzła (...) w związku z planowaną rozbudową (...) i niedający się przewidzieć w czasie zawierania umowy tryb i termin jej podjęcia (Aneks nr (...) z dnia 29 czerwca 2007 r.) – przedłużono termin wykonania Projektu stanowiącego przedmiotu umowy do 30 czerwca 2008 r.,
-: zamiar przeprowadzenia przetargu na budowlane roboty kolejowe w rejonie węzła (...) jesienią 2007 r. przez (...) S.A. i formułowane przez (...) S.A. warunki techniczno – terminowe (Aneks nr (...) z dnia 3 września 2007 r.) – przedłużono termin wykonania Projektu stanowiącego przedmiotu umowy do 30 sierpnia 2008 r.,
-: brak wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji (Aneks nr (...) z dnia 30 kwietnia 2008 r.) – przedłużono termin wykonania Projektu stanowiącego przedmiotu umowy do 2 stycznia 2009 r.,
-: przewlekły proces wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji dla (...) od węzła (...) do węzła (...) (Aneks nr (...) z dnia 2 grudnia 2008 r.) – przedłużono termin wykonania Projektu stanowiącego przedmiot umowy do 15 czerwca 2009 r.,
-: przewlekły proces wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji dla (...) od węzła (...) do węzła (...), przewlekły proces uzgadniania dokumentacji projektowej z właścicielami kolidującej infrastruktury technicznej, konieczność dokonania w wyniku pytań wykonawców na etapie przetargu zmian w projekcie wykonawczym dla odcinków węzeł (...) – węzeł (...) i węzeł (...) – węzeł (...) (Aneks nr (...) z dnia 10 czerwca 2009 r.) – przedłużono termin wykonania Projektu stanowiącego przedmiot umowy do 30 listopada 2009 r.

Ostatecznie Aneksem nr (...) z dnia 30 listopada 2009 r., z uwagi na przewlekły proces uzgadniania dokumentacji projektowej z właścicielami kolidującej infrastruktury technicznej (w branżach kolejowej, wodno-kanalizacyjnej oraz elektroenergetycznej), czego nie można było przewidzieć w chwili zawierania umowy, strony ustaliły termin wykonania Projektu do 30 kwietnia 2010 r., w tym:

1. Dla drogi ekspresowej na odcinku węzeł (...) – węzeł (...) – w zakresie wersji papierowej projektu wykonawczego – do 31 stycznia 2010 r., pozostałe części Projektu zostały wykonane.

2. Dla drogi ekspresowej na odcinku węzeł (...) – węzeł (...) – w zakresie wersji papierowej projektu wykonawczego – do 31 stycznia 2010 r., pozostałe części Projektu zostały wykonane.

3. Dla drogi ekspresowej na odcinku węzeł (...) – węzeł (...):

-: projekt budowlany – do 14 grudnia 2009 r.,
-: projekt wykonawczy (wersja elektroniczna) – do 14 grudnia 2009 r.,
-: projekt wykonawczy (wersja papierowa) – do 31 marca 2010 r.,
-: materiały przetargowe – Tom I i II – wykonano, Tom III i IV – do 14 grudnia 2009 r.,
-: uzyskanie prawa do terenu – do 15 grudnia 2009 r.,
-: wystąpienie o pozwolenie na budowę – do 15 grudnia 2009 r.,
-: uzyskanie decyzji o pozwoleniu na budowę – do 30 kwietnia 2010 r.

Aneksem nr (...) z dnia 15 kwietnia 2011 r. do umowy nr (...) strony zmieniły wysokość wynagrodzenia należnego Wykonanie za wykonanie przedmiotu umowy, ustalając je na kwotę netto 6.352.253 zł plus podatek VAT w kwocie 1.411.228,44 zł, co łącznie stanowi kwotę brutto 7.763.481,44 zł.

W toku realizacji umów nr (...) Wykonawca napotkał wiele utrudnień wpływających na czas realizacji umów, z których część stała się przyczyną zawarcia aneksów. Obszar inwestycyjny był obszarem wysoce zurbanizowanym, terenem trudnym inwestycyjnie, skomplikowanym, pojawiały się problemy z nabywaniem nieruchomości związane z ich stanem prawnym (wielość właścicieli lub nieuregulowany stan prawny, konieczność inwentaryzacji i oszacowania ogródków działkowych), jak i uzyskaniem decyzji administracyjnych oraz pozwoleń (przewlekłość postępowań administracyjnych), dochodziło do sporów z podmiotami trzecimi co do ich planów inwestycyjnych – (...) S.A., (...) S.A., wystąpił konflikt na linii (...) W. a (...) odnośnie uzyskania zatwierdzenia organizacji ruchu. Poszczególne opracowania projektowe oddawane były powodowi przez pozwanych częściami, w miarę ich wykonywania. Do dnia 30 kwietnia 2010 r. pozwani wykonali i przekazali Zamawiającemu wszelkie opracowania projektowe objęte umową nr (...). W tej dacie brakowało tylko uzgodnienia z (...) S.A. niezbędnego do uzyskania pozwolenia na budowę tunelu kolejowego (...) (objętego umową nr (...)). Brak uzgodnienia projektu w tym zakresie wynikał z nieadekwatnych żądań stawianych przez (...) S.A., która chciała, żeby w projekcie ujęto modernizację linii kolejowej i żeby przeprowadzono ją w ramach inwestycji budowy drogi. Ze względu na te żądania uzgodnienia z (...) S.A. trwały kilka miesięcy i zależały od rozmów na linii (...) S.A. Uzgodnienie zostało wydane ostatecznie przez (...) S.A. 9 września 2010 r. Dokumentacja projektowa dotycząca tunelu kolejowego (...) (projekt budowlanych i projekt wykonawczy) została przekazana (...) przez Wykonawcę w dniu 13 października 2010 r.

W dniu 17 grudnia 2009 r. (czyli 2 dni po terminie umownym ustalonym na 15 grudnia 2009 r.) złożony został przez inwestora do Wojewody (...) wniosek o pozwolenie na budowę dla etapu (...). Wojewoda (...) decyzją z dnia 1 lipca 2010 r. zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę drogi ekspresowej (...) dla etapu (...) odcinek od węzła (...) (bez węzła) do węzła (...) (bez węzła). Postępowanie w zakresie wydania decyzji administracyjnej zostało zawieszone w dniu 27 stycznia 2010 r. wobec wystąpienia przez Wojewodę (...) do (...) z wnioskiem o uzgodnienie warunków realizacji przedsięwzięcia oraz wobec złożenia przez inwestora wniosku o ponowne przeprowadzenie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko z załączonym raportem. W ramach zainicjowanego postępowania zostało zgłoszonych przez społeczeństwo szereg uwag wymagających m.in. przeprowadzenia rozprawy. W dniu 28 maja 2010 r. (...)wydał postanowienie uzgadniające realizację przedsięwzięcia i określił warunki realizacji inwestycji w zakresie budowy ekranów akustycznych, co umożliwiło dopiero podjęcie postępowania przez Wojewodę (...) w dniu 2 czerwca 2010 r. i wydanie decyzji uwzględniającej warunki wydanego uzgodnienia.

W dniu 11 października 2008 r. (...) ogłosiła przetarg na Budowę drogi ekspresowej (...) od węzła (...) do węzła (...) wraz z budową łącznika z (...) i (...) w W., Etap (...): Droga ekspresowa (...) na odcinku od węzła (...)do węzła (...), Etap (...): Droga ekspresowa (...) na odcinku węzeł (...)– węzeł (...). Umowa z wykonawcą robót budowlanych została podpisana 10 sierpnia 2009 r.

W dniu 16 grudnia 2009 r. (...) ogłosiła przetarg na Budowę drogi ekspresowej (...) od węzła (...) do węzła (...) długości ok. 15 km wraz z odcinkiem drogi ekspresowej długości ok. 5 km łączącej węzeł (...) z węzłem (...) i z węzłem (...), Etap (...):(...) – odcinek od węzła (...) (bez węzła) do węzła (...) (bez węzła). Umowa z wykonawcą robót budowlanych została podpisana 17 czerwca 2010 r.

Decyzją z dnia 17 marca 2011 r. Wojewoda (...), na wniosek inwestora z dnia 27 stycznia 2011 r., zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę wydał pozwolenie nr (...) na budowę drogi ekspresowej (...) dla etapu (...) od węzła (...) (bez węzła) do węzła (...) do węzła (...) (bez węzła) na terenie działki nr (...) w obrębie ewidencyjnym O. w jednostce ewidencyjnej M., dz. nr (...) w jednostce ewidencyjnej P.. Pozwolenie na budowę udzielone powyższą decyzją dotyczyło terenu związanego z budową obiektu (...), którego projektowanie opóźniło się w związku z przedłużającymi się uzgodnieniami z (...) S.A.

Uzyskiwanie praw do terenu pod przedmiotową inwestycję budowlaną realizowane było przez podwykonawcę spółki (...) S.A. z siedzibą w T. (obecnie (...) S.A.), na podstawie umowy z dnia 15 czerwca 2004 r. Proces pozyskiwania praw do nieruchomości trwał od 2004 r. do grudnia 2012 r. Pierwszym etapem procesu wykupu nieruchomości było wykonanie map do celów projektowych, co miało miejsce w okresie od 2004 r. do grudnia 2005 r. Następnym etapem było wykonanie podziałów nieruchomości potrzebnych do budowy drogi. Ten etap rozpoczął się w drugiej połowie 2004 r. i trwał do połowy 2006 r. Kolejnym etapem było wykonanie wykupów nieruchomości, co rozpoczęło się na początku 2006 r. i trwało do grudnia 2012 r. W przypadku nieruchomości o uregulowanym stanie prawnym, których właściciele przyjęli oferty wykupu (po ich wcześniejszej wycenie przez rzeczoznawców majątkowych), (...) S.A. przygotowywała dokumenty potrzebne do zawarcia umów kupna-sprzedaży nieruchomości, po czym (...) zawierała z właścicielami nieruchomości stosowne umowy w formie aktów notarialnych. Wykup nieruchomości możliwy był dopiero po wydaniu decyzji lokalizacyjnych, których było kilka w przypadku przedmiotowej inwestycji. W przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym lub których właściciele nie godzili się na ich sprzedaż, (...) S.A. przygotowywała wnioski o wywłaszczenie, które (...) składała do (...) Urzędu Wojewódzkiego. Podobnie wyglądała procedura czasowego zajęcia działek potrzebnych podczas budowy drogi, leżących poza pasem drogowym. Jeśli właściciele nieruchomości akceptowali warunki czasowego zajęcia (wysokość odszkodowania z tego tytułu), to zawierane były z nimi odpowiednie umowy.
W przypadku braku takiej zgody, (...) S.A. przygotowywała dokumenty potrzebne do wystąpienia z wnioskiem do Wojewody (...) o wydanie decyzji o czasowym zajęciu, które następnie (...) składała do (...) Urzędu Wojewódzkiego. W przypadku tego kontraktu było bardzo dużo przypadków, w których konieczne było wdrożenie procedury wywłaszczenia nieruchomości. Ze względu na mnogość wniosków w tym przedmiocie kierowanych do Wojewody (...) (dotyczących ponad (...)działek), procedury rozpoznawania wniosków dotyczących wywłaszczenia nieruchomości lub niezwłocznego zajęcia terenu były przewlekłe i trwały średnio około dwóch lat, a w wielu przypadkach dłużej. Ze względu na przewlekłość tych procedur (...) delegowała swoich pracowników do (...) Urzędu Wojewódzkiego celem pomocy w rozpoznawaniu takich wniosków. Mimo tego Wojewoda (...) nie rozpoznał wszystkich wniosków przed 30 kwietnia 2010 r. W trakcie realizacji prac wystąpiła też przerwa w finansowaniu nabywania nieruchomości przez (...). Do dnia 30 kwietnia 2010 r. prace z zakresu przeprowadzenia procedury wykupu działek na rzecz inwestora zostało wykonane przez Wykonawcę: dla (...)działek w 100%, dla (...)działek w 90%, dla (...)działek – w 80%, dla (...)działek – w 70%, dla (...)działek w 50%, dla (...)działek w 0%. Dla pozycji uzyskanie zgód właścicieli na czasowe zajęcie terenu w formie notarialnych oświadczeń o ustanowieniu prawa użytkowania gruntu z oszacowaniem wielkości odszkodowania Wykonawca dla (...)działek wykonał prace w 90%. Wykonawca do wskazanej daty wykonał operaty dla (...)działek z zakresu inwentaryzacji i oszacowania ogródków działkowych. Do tej daty przeprowadzony został w 100 % proces pozyskiwania praw do terenu co do działek objętych umową nr (...). Natomiast procedura pozyskiwania praw do terenu co do działek objętych umową nr (...) trwała do grudnia 2012 r. Ze względu na skomplikowany proces nabywania nieruchomości (...) uzgodniła z Wykonawcą, że jeśli Wykonawca wykonać tę część zamówienia w 95%, to (...) podpisze protokół odbioru końcowy i przejmie pozostałe 5% niezałatwionych spraw.

W dniu 13 grudnia 2012 r. strony spisały protokół zdawczo-odbiorczy do umowy nr (...) dotyczący prac z zakresu pozyskiwania praw do nieruchomości, w którym stwierdzono, że Wykonawca wykonał prace:

1) w zakresie przeprowadzenia procedury wykupu działek na rzecz Skarbu Państwa w trwałym zarządzenie (...) (dla (...) działek) dla (...) działek – w 100% (dla których uzyskano wpis prawa własności do księgi wieczystej), dla (...)działek – w 90%, dla (...)działek – w 80%, dla (...)działek – w 70%, dla (...)działki – w 50%;

2) w zakresie inwentaryzacji i oszacowania naniesień dla ogródków działkowych ((...)działek) – w 100% ,

3) w zakresie uzyskania zgód właścicieli na czasowe korzystanie z nieruchomości (dla (...)działek): nieruchomości, dla których uzyskano prawo czasowego zajęcia terenu dla (...)etapu – dla (...)działek – 100%, dla (...)działki – 70%, dla (...)działek – 0%; nieruchomości, dla których uzyskano prawo czasowego zajęcia terenu dla (...)etapu – dla (...)działek – 100%, dla (...)działek – 50%, dla (...)działki – 30%; nieruchomości, dla których uzyskano prawo czasowego zajęcia terenu dla (...)etapu – dla (...)działek – 100%, dla (...)działek – 80%, dla (...)działek – 70%, dla (...)działek – 50%, dla (...)działek – 0%.

Zamawiający w protokole tym oświadczył, że dokonuje odbioru ostatecznego w/w części przedmiotu umowy zgodnie z przedstawionym zaawansowaniem rzeczowym i że zgodnie z tym zaawansowaniem zostanie dokonane rozliczenie finansowe umów.

W dniu 19 grudnia 2013 r. strony podpisały protokół odbioru ostatecznego – finansowy do umowy nr (...), w którym potwierdzono wykonanie 100% prac objętych umową na kwotę łączną 19.359.201,51 zł brutto, a do zafakturowania przewidziano kwotę 1.526.552,40 zł brutto. W protokole wskazano jednocześnie, że z uwagi na wygaśnięcie gwarancji bankowej do umowy nr (...) Zamawiający wstrzyma kwotę gwarancji w wysokości 583 038 zł, wobec czego do wypłaty na rzecz (...)pozostanie kwota 943.514 zł brutto, przy czym Zamawiający zwróci (...) 70% z kwoty gwarancji, tj. 408 126,06 zł brutto, w terminie 30 dni od podpisania protokołu odbioru ostatecznego, a pozostała kwota gwarancji w wysokości 174.911,40 zł zostanie zwrócona po upływie jednego roku od dnia podpisania protokołu odbioru ostatecznego.

Na podstawie powyższego protokołu (...) Sp. z o.o. wystawiła (...) w dniu 19 grudnia 2013 r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 1.526.552,40 zł z tytułu wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu umowy, z terminem płatności 30 dni od daty otrzymania faktury. Faktura została doręczona (...) 20 grudnia 2013 r.

W dniu 19 grudnia 2013 r. strony podpisały również protokół odbioru ostatecznego – finansowy do umowy nr (...), w którym potwierdzono wykonanie 100% prac objętych umową w zakresie dokumentacji projektowej oraz opisały, w jakim zakresie doszło do zrealizowania umowy w zakresie przeprowadzenia procedury wykupu dodatkowych działek na rzecz inwestora, inwentaryzacji i oszacowania ogródków działkowych oraz uzyskania zgód na czasowe zajęcie terenu w formie notarialnych oświadczeń o ustanowieniu prawa użytkowania gruntu z oszacowaniem wielkości odszkodowania. Wartość wykonanych prac określona została na kwotę łączną 6.613.394,54 zł brutto, a do zafakturowania przewidziano kwotę 539.045,04 zł brutto. W protokole zapisano, że z przyczyn niezależnych od Wykonawcy strony odstępują od realizacji pozostałej części umowy w zakresie przeprowadzenia procedury wykupu dodatkowych działek na rzecz inwestora, inwentaryzacji i oszacowania ogródków działkowych oraz uzyskania zgód na czasowe zajęcie terenu w formie notarialnych oświadczeń o ustanowieniu prawa użytkowania gruntu z oszacowaniem wielkości odszkodowania oraz że nie będą wnosić roszczeń z tego tytułu w przyszłości. Pozostała część spraw związanych z pozyskaniem praw do terenu została przejęta przez (...) do wykonania we własnym zakresie, ze względu nie niemożliwość ich załatwienia w rozsądnym terminie z uwagi na skomplikowane stany prawne nieruchomości. W protokole wskazano jednocześnie, że z uwagi na wygaśnięcie gwarancji bankowej do umowy nr (...) Zamawiający wstrzyma kwotę gwarancji w wysokości 154.994,97 zł, wobec czego do wypłaty na rzecz (...) pozostanie kwota 384.050,07 zł brutto, przy czym Zamawiający zwróci (...) 70% z kwoty gwarancji, tj. 108.496,48 zł brutto w terminie 30 dni od podpisania protokołu odbioru ostatecznego, a pozostała kwota gwarancji w wysokości 46.498,49 zł zostanie zwrócona po upływie jednego roku od dnia podpisania protokołu odbioru ostatecznego.

Na podstawie powyższego protokołu (...) Sp. z o.o. wystawiła (...) w dniu 19 grudnia 2013 r. fakturę VAT nr (...) na kwotę 539.045,04 zł z tytułu wynagrodzenia za wykonanie przedmiotu umowy, z terminem płatności 30 dni od daty otrzymania faktury. Faktura została doręczona (...) 20 grudnia 2013 r.

Zamawiający uznał, że pozwani pozostawali w opóźnieniu w realizacji umowy nr (...) w zakresie wykonania dokumentacji projektowej w okresie od dnia 1 maja 2010 r. do 17 marca 2011 r. (do dnia uzyskania ostatniej decyzji o pozwoleniu na budowę uprawniającej do realizacji obiektu (...)), tj. przez 320 dni, oraz obciążył pozwanych z tego tytułu karą umowną na podstawie § 7 pkt. 1 lit. a) umowy w wysokości 3.106.544 zł. Wskazana suma kary umownej ujęta została w nocie księgowej nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r. na kwotę 943.514,40 zł i w nocie księgowej nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r. na kwotę 1.579.991,60 zł. W drugiej ze wskazanych not wskazano 14-dniowy termin płatności od daty otrzymania noty. Powyższe noty zostały doręczone (...) Sp. z o.o. w dniu 22 stycznia 2014 r.

W piśmie z dnia 21 stycznia 2014 r. (...) oświadczyła (...) Sp. z o.o., że potrąca wierzytelność Skarbu Państwa wynikającą z noty księgowej nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r. w kwocie 943.514,40 zł z tytułu kary umownej za nieterminowe wykonanie przedmiotu umowy nr (...) z wierzytelnością, jaka przysługuje (...) Sp. z o.o. od Skarbu Państwa, wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 19 grudnia 2013 r. w kwocie 1.526.552,40 zł. W piśmie poinformowano również, że po potraceniu do zapłaty z w/w faktury pozostaje kwota 583.038 zł, przy czym płatność tej kwoty zostaje wstrzymana do momentu zaktualizowania gwarancji bankowej.

Zamawiający uznał, że pozwani pozostawali w opóźnieniu w realizacji umowy nr (...) w okresie od dnia 1 maja 2010 r. do 13 grudnia 2012 r. (do dnia podpisania protokołu odbioru ostatecznego z Wydziałem (...)), tj. przez 957 dni, oraz obciążył pozwanych z tego tytułu karą umowną na podstawie § 7 pkt. 1 lit. a) umowy w kwocie 245.694,16 zł za okres od 1 maja 2010 r. do 6 grudnia 2010 r. (za 220 dni) i w kwocie 2.860.842,38 zł za okres od 7 grudnia 2010 r. do 13 grudnia 2012 r. (za 737 dni). Wyżej wymieniona część kary umownej w wysokości 2.860.842,38 zł ujęta została w nocie księgowej nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r. na kwotę 384.050,07 zł i w nocie księgowej nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r. na kwotę 2.321.797,34 zł. W drugiej ze wskazanych not wskazano 14-dniowy termin płatności od daty otrzymania noty. Powyższe noty zostały doręczona (...) Sp. z o.o. w dniu 22 stycznia 2014 r.

W piśmie z dnia 21 stycznia 2014 r. (...) oświadczyła (...) Sp. z o.o., że potrąca wierzytelność Skarbu Państwa wynikającą z noty księgowej nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r. w kwocie 384.050,07 zł z tytułu kary umownej za nieterminowe wykonanie przedmiotu umowy nr (...) z wierzytelnością, jaka przysługuje (...) Sp. z o.o. od Skarbu Państwa, wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 19 grudnia 2013 r. w kwocie 539.045,04 zł. W piśmie poinformowano również, że po potraceniu do zapłaty z w/w faktury pozostaje kwota 154.994,97 zł, przy czym płatność tej kwoty zostaje wstrzymana do momentu zaktualizowania gwarancji bankowej.

Pismami z dnia 31 marca 2014 r. i z 6 maja 2014 r. (...) wezwała spółkę (...) do zapłaty kwoty łącznej 3.901.788,94 zł, w tym z tytułu noty księgowej nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r. 1.579.991,60 zł i z tytułu noty księgowej nr (...) z dnia 21 stycznia 2014 r. 2.321.797,34 zł.

W dniu 12 grudnia 2014 r. Skarb Państwa –(...) złożył do Sądu Rejonowego (...) w W.wniosek o zawezwanie do próby ugodowej przeciwko (...) Sp. z o.o., którym objął roszczenie o zapłatę kary umownej w kwocie 1.579.991,60 zł z tytułu opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy nr (...) i roszczenie o zapłatę kary umownej w kwocie 2.231.797,34 zł z tytułu opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy nr (...).

Dokonując powyższych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy oparł się na dowodach w postaci dokumentów złożonych w toku postępowania, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania, jak również na zeznaniach świadków Ł. W., B. R., R. J., M. H., M. K., M. S., R. R., H. Z., B. M., A. S. (1), L. K., I. G., S. D., a także zeznaniach przedstawiciela powoda T. K., w których osoby te przekazały informacje co do przebiegu realizacji obydwu umów, terminów, w jakich opracowania projektowe były przekazywane powodowi przez pozwanych, komplikacji, jakie wystąpiły w zakresie realizacji opracowań projektowych i uzyskiwania praw do nieruchomości potrzebnych do inwestycji budowy drogi oraz sposobu naliczenia pozwanym przez powoda kar umownych. Zeznania tych osób we wskazanym zakresie zdaniem Sądu Okręgowego zasadniczo korespondowały wzajemnie ze sobą i z dowodami z dokumentów, składając się wraz z nimi na spójną i logiczną całość, obrazującą opisany wyżej stan faktyczny sprawy.

Sąd Okręgowy wskazał, że dokonując ustaleń w zakresie przyczyn opóźnienia w realizacji projektu objętego umową nr (...), a zwłaszcza uzyskania pozwolenia na budowę co do części inwestycji drogowej w zakresie obiektu (...) (co stało się przyczyną obciążenia pozwanych karą umowną), dał wiarę zeznaniom świadków R. R., B. M., A. S. (2), którzy wskazali, że przyczyną opóźnienia w wykonaniu umowy były brak uzgodnienia projektu przez (...) S.A., który w tym czasie planował własną inwestycję i chcąc wymusić korzystne dla siebie rozwiązania stawiał nieadekwatne żądania w stosunku do projektanta przedmiotowej inwestycji drogowej, przedłużając w sposób nieuzasadniony wydanie uzgodnienia projektu. W ocenie Sądu Okręgowego zeznania tych osób przedstawiały spójny i logiczny ciąg zdarzeń w tym zakresie oraz znajdowały potwierdzenie w dowodach z dokumentów, tj. powstałych w toku realizacji umowy pism (...) S.A. z 16 września 2010 r. (k. 488), z 13 października 2010 r. (k. 487) i z 28 stycznia 2011 r. (k. 489-492) oraz pisma (...) S.A. z 12 stycznia 2010 r. Z dowodów tych wynika, że uzgodnienie projektu dotyczące budowy obiektu kolejowego (...) zostało wydane przez (...) S.A. już po ustalonym terminie wykonania umowy nr (...) r., tj. dopiero 9 września 2010 r., co uniemożliwiało wykonanie umowy w ustalonym terminie końcowym z przyczyn niezależnych od pozwanych. Żaden dowód nie wskazywał natomiast, żeby pozwani dopuścili się jakichś uchybień w procesie uzyskiwania tych uzgodnień, w szczególności by działali opieszale lub by proponowane przez nich opracowania projektowe były wadliwe. Dopiero po wydaniu uzgodnienia stało się możliwe wydanie uzupełnionej dokumentacji projektowej dotyczącej obiektu kolejowego (...), co nastąpiło 13 października 2010 r., oraz wystąpienie o pozwolenie na budowę w tym zakresie, które ostatecznie wydane zostało 17 marca 2011 r. Sąd Okręgowy zauważył, że Zamawiający nie zgłaszał zastrzeżeń do terminowości wykonania dokumentacji projektowej w pozostałej części oraz do terminowości przeprowadzenia procedury pozyskiwania praw do nieruchomości objętych umową nr (...). Zasadnicze pozwolenie na budowę odcinka (...) wydane zostało dnia 1 lipca 2010 r., jednak już z treści decyzji Wojewody (...) wynika, że jego uzyskanie po terminie umownym (czyli po 30 kwietnia 2010 r.) nastąpiło z przyczyn nieleżących po stronie pozwanych, lecz z powodu długotrwałej procedury postępowania administracyjnego przez Wojewodą (...). Postępowanie administracyjne w przedmiocie udzielenia pozwolenia na budowę zostało zawieszone w dniu 27 stycznia 2010 r. wobec wystąpienia przez Wojewodę (...) do(...) z wnioskiem o uzgodnienie warunków realizacji przedsięwzięcia oraz wobec złożenia przez inwestora wniosku o ponowne przeprowadzenie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko z załączonym raportem, a więc z powodu okoliczności, na które pozwani nie mieli żadnego wpływu. Dopiero w dniu 28 maja 2010 r. (...)wydał postanowienie uzgadniające realizację przedsięwzięcia i określił warunki realizacji inwestycji w zakresie budowy ekranów akustycznych. Po uzyskaniu tego uzgodnienia Wojewoda (...) w dniu 2 czerwca 2010 r. podjął postępowanie, a następnie wydał decyzję administracyjną w przedmiocie pozwolenia na budowę.

Jeśli chodzi o ustalenie przyczyn opóźnienia w wykonaniu umowy nr (...) – w zakresie przeprowadzenia procedury uzyskania praw do nieruchomości potrzebnych do realizacji inwestycji drogowej (w tym zakresie powód zarzucił pozwanym opóźnienie), to Sąd Okręgowy dał w całości wiarę zeznaniom świadków M. H., H. Z., A. S. (2) i L. K.. Z zeznań tych osób wynika, że przyczyną niewykonania umowy nr (...) w zakresie nabywania praw do nieruchomości w terminie umownym były niezwykle skomplikowane stany prawne wielu nieruchomości, które uniemożliwiały szybkie przeprowadzenia procesów ich wykupu lub uzyskania prawa do czasowego zajęcia oraz przewlekłość postępowań administracyjnych w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości lub czasowego ich zajęcia, toczących się przed Wojewodą (...), które trwały nieraz kilka lat, uniemożliwiając wykonanie przez powodów tej części umowy w ustalonym terminie. O wiarygodności takich twierdzeń świadczy fakt, że (...) delegowała własnych pracowników do (...) Urzędu Wojewódzkiego w celu przyśpieszenia prac nad rozpoznawaniem wniosków dotyczących pozyskiwania praw do nieruchomości potrzebnych do realizacji przedmiotowej inwestycji oraz okoliczność, że powód dokonał odbioru ostatecznego przedmiotu umowy mimo niewykonania jej w całości w zakresie pozyskiwania praw do nieruchomości uznając, że nie jest możliwe wykonanie części tych zobowiązań w rozsądnym terminie. Sąd Okręgowy wskazał na pismo (...) z dnia 29 listopada 2010 r. (k. 171-172), w którym przyznano, że opóźnienia w procesie nabywania nieruchomości przeznaczonych pod pas drogowy spowodowane są przedłużającymi się postępowaniami wywłaszczeniowymi prowadzonymi przez Wojewodę (...). Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy nie dał wiary – jako odosobnionym – zeznaniom świadka S. D. w części, w której zaprzeczył on, ażeby „urząd Wojewody w jakimkolwiek stopniu generował opóźnienia”. Sąd Okręgowy nie dał też wiary zeznaniom świadka R. J. i zeznaniom przedstawiciela powoda T. K. w zakresie, w jakim wskazali oni, że opóźnienia w zakresie pozyskiwania praw do czasowego zajęcia nieruchomości wynikały z zaniedbań Wykonawcy. Formułując taką ogólną tezę osoby te stwierdziły, że proces ten został rozpoczęty zbyt późno, nie wskazując jednak żadnych konkretnych faktów świadczących o uchybieniach Wykonawcy oraz ich zakresie, tak by weryfikacja takich zeznań była możliwa w odniesieniu do sprecyzowanych, obiektywnych faktów.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wskazał, że termin realizacji umowy nr (...) przedłużany był kolejnymi aneksami i ostatecznie ustalony został na dzień 30 kwietnia 2010 r. Przed tą datą pozwani wykonali i przekazali powodowi wszystkie objęte umową opracowania projektowe, a brak było jedynie uzgodnienia projektu z (...) S.A. w zakresie dotyczącym budowy obiektu kolejowego (...). Przed tym terminem, a konkretnie w dniu 17 grudnia 2010 r., złożony został również do Wojewody (...) wniosek o udzielenie pozwolenia na budowę w zakresie odcinka (...)(na pozostałe odcinki pozwolenia zostały uzyskane już wcześniej), z wyłączeniem jedynie siedmiu działek związanych z budową wskazanego wyżej tunelu kolejowego, a pozwolenie na budowę zostało udzielone decyzją Wojewody (...) z dnia 1 lipca 2010 r. Jako że dokumentacja projektowa w zakresie obiektu (...) została uzupełniona przez pozwanych i przekazana (...) w dniu 13 października 2010 r., a ostatnie pozwolenie na budowę uprawniające do realizacji obiektu (...) zostało udzielone decyzją Wojewody (...) dnia 17 marca 2011 r., to Zamawiający uznał, że pozwani pozostawali w opóźnieniu w realizacji umowy nr (...) w okresie od dnia 1 maja 2010 r. do 17 marca 2011 r., tj. przez 320 dni, oraz obciążył pozwanych z tego tytułu karą umowną na podstawie § 7 pkt. 1 lit. a) umowy w wysokości 3.106.544 zł.

Zdaniem Sądu Okręgowego niezasadne było obciążenie pozwanych karą umowną, gdyż uchybienie terminowi wykonania umowy nastąpiło z przyczyn niezawinionych przez pozwanych. Pozwani nie mieli bowiem żadnego wpływu na czas trwania postępowania administracyjnego dotyczącego zasadniczego pozwolenia na budowę odcinka (...), które zainicjowane wnioskiem z dnia 17 grudnia 2009 r. trwało do 1 lipca 2010 r. Długotrwałość tego postępowania wynikała z faktu, że było ono zawieszone w okresie od 27 stycznia 2010 r. do 2 czerwca 2010 r. ze względu na wystąpienia przez Wojewodę (...) do (...) z wnioskiem o uzgodnienie warunków realizacji przedsięwzięcia oraz wobec złożenia przez inwestora wniosku o ponowne przeprowadzenie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, czyli ze względu na okoliczności nieleżące po stronie od pozwanych. Z kolei przyczyną opóźnienia w wykonaniu umowy w części dotyczącej dostarczenia kompletnej dokumentacji projektowej i uzyskania pozwolenia na budowę w zakresie obiektu (...) była opieszałość (...) S.A. w przekazaniu wymaganego w tym zakresie uzgodnienia projektu. Podmiot ten przekazał pozwanym oryginał uzgodnienia 9 września 2010 r., co dopiero umożliwiło uzupełnienie dokumentacji i wydanie jej Zamawiającemu 13 października 2010 r., a po jej weryfikacji przez Zamawiającego, wystąpienie o pozwolenie na budowę w zakresie obiektu (...), które zostało udzielone decyzją z dnia 17 marca 2011 r. Z dowodów zgromadzonych w sprawie wynikało, że spółka (...) S.A. zwlekała z wydaniem uzgodnienia stawiając nieadekwatne żądania w zakresie projektowania tego obiektu ze względu na własne plany inwestycyjne. Żaden dowód nie wskazywał natomiast, żeby pozwani dopuścili się jakichkolwiek uchybień w procesie uzyskiwania wymaganych uzgodnień, w szczególności by działali opieszale lub by proponowane przez nich opracowania projektowe były wadliwe. Wymienione wyżej okoliczności powodujące opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy nr (...) nie zostały przy tym ujęte w żadnym z aneksów zawartych przez strony, gdyż wystąpiły już po zawarciu aneksów.

W przypadku umowy nr (...), pozwani w ustalonym terminie końcowym (do 30 kwietnia 2010 r.) nie wykonali części zobowiązań w zakresu przeprowadzenia procedury wykupu nieruchomości dla inwestora i uzyskania zgód właścicieli na czasowe zajęcie terenu. Zamawiający uznał, że pozwani pozostawali w opóźnieniu w realizacji umowy nr (...) w okresie od dnia 1 maja 2010 r. do 13 grudnia 2012 r., tj. przez 957 dni, oraz obciążył pozwanych z tego tytułu karą umowną na podstawie § 7 pkt. 1 lit. a) umowy w łącznej wysokości 3.106.536,44 zł, przy czym przedmiotem postępowania w rozpatrywanej sprawie była kara umowna w wysokości 2.860.842,38 zł za okres od 7 grudnia 2010 r. do 13 grudnia 2012 r. (za 737 dni).

W ocenie Sądu Okręgowego, także w tym przypadku opóźnienie w wykonaniu przez pozwanych zobowiązań wynikających z umowy nastąpiło z przyczyn, za które nie ponoszą odpowiedzialności. Przyczyną nieprzeprowadzenia przez pozwanych w terminie procedury wykupu nieruchomości i uzyskania zgód właścicieli na czasowe zajęcie terenu co do części nieruchomości objętych umową były skomplikowane stany prawne wielu nieruchomości oraz przewlekłość postępowań administracyjnych dotyczących wywłaszczenia nieruchomości lub niezwłocznego ich zajęcia, toczących się przed Wojewodą (...). Okoliczności te były znane Zamawiającemu, skoro Naczelnik Wydziału (...) zwrócił na to uwagę w piśmie wewnętrznym z dnia 29 listopada 2010 r. (co do procesu nabywania nieruchomości pod pas drogowy), (...) delegowała swoich pracowników do (...) Urzędu Wojewódzkiego w celu udzielenia pomocy w szybszym przeprowadzeniu stosownych postępowań administracyjnych (prowadzonych przewlekle), a Zamawiający ostatecznie rozliczył umowę nr (...) pomimo niewykonania jej w całości w zakresie pozyskiwania praw do nieruchomości uznając, że nie jest możliwe wykonanie części tych zobowiązań w rozsądnym terminie. W tej sytuacji opóźnienie w wykonaniu umowy nr (...) było niezawinione przez pozwanych, wobec czego powód nie był uprawniony od obciążania pozwanych karą umowną.

Niezależnie od powyższego Sąd Okręgowy uznał za zasadny podniesiony przez obu pozwanych zarzut przedawnienia w zakresie roszczenia o zapłatę kary umownej z tytułu opóźnienia w wykonaniu umowy nr (...) r., a w wypadku Biuro (...) S.A. w zakresie roszczeń o zapłatę kar umownych z tytułu opóźnienia w wykonaniu obydwu spornych umów.

Zdaniem Sądu Okręgowego umowy łączące strony zakwalifikować należy jako umowy o dzieło w rozumieniu art. 627 k.c., ponieważ przedmiotem zobowiązania pozwanych spółek (przyjmującego zamówienie) było osiągnięcie umówionego rezultatu (dzieła) w postaci wykonania określonych w umowie opracowań projektowych lub dokumentacji niezbędnej do uzyskania praw do nieruchomości potrzebnych do realizacji inwestycji drogowej. Oznacza to, że do przedawnienia roszczeń wynikających z tych umów zastosowanie znajdował przepis art. 646 k.c. stanowiący, że roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. Zdaniem Sądu Okręgowego bieg terminu przedawnienia roszczeń z przedmiotowych umów nie rozpoczął się dopiero z chwilą podpisania protokołów odbioru ostatecznego – finansowych z dnia 19 grudnia 2013 r., gdyż decydujące znaczenie ma data faktycznego oddania dzieła przez przyjmującego zamówienie, a nie data jego zatwierdzenia (odebrania) przez zamawiającego na potrzeby rozliczeń finansowych.

Sąd Okręgowy wskazał, że ostatnimi czynnościami pozwanych wykonanymi w ramach umowy nr (...) było przekazanie powodowi dokumentacji projektowej dotyczącej obiektu (...), co miało miejsce 13 października 2010 r., a następnie na wniosek inwestora z dnia 27 stycznia 2011 r. Wojewoda (...) decyzją z dnia 17 marca 2011 r. zatwierdził projekt budowlany
i udzielił pozwolenia na budowę w zakresie ostatnich siedmiu działek, nieobjętych poprzednimi pozwoleniami. W dniu 17 marca 2011 r. powód dysponował już zatem kompletną dokumentacją stanowiącą przedmiot umowy nr (...), potrzebną do realizacji inwestycji budowlanej. Oznacza to, że do dnia 17 marca 2011 r. przedmiotowa umowa została w całości wykonana przez pozwanych , zatem zdaniem Sądu Okręgowego od tego dnia zaczął biec termin przedawnienia roszczeń wynikających z tej umowy, w tym roszczenia z tytułu kary umownej dochodzonej pozwem, który upłynął z dniem 17 marca 2013 r. Złożony przez powoda do sądu w dniu 12 grudnia 2014 r. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, skierowany wyłącznie przeciwko (...) Sp. z o.o., obejmujący roszczenia o zapłatę przedmiotowych kar umownych, ani pozew złożony w niniejszej sprawie dniu 3 lipca 2015 r., nie mógł już wywrzeć skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia (art. 123 § 1 pkt. 1 k.c.), skoro termin przedawnienia upłynął wcześniej.

Natomiast umowa nr (...), w zakresie procedury pozyskiwania praw do nieruchomości, była wykonywana do dnia 13 grudnia 2012 r. W tym dniu doszło do ostatecznego odbioru przedmiotu tej umowy a sprawy niezałatwione do tej daty zostały przejęte przez powoda do załatwienia we własnym zakresie. Zdaniem Sądu Okręgowego, w przypadku tej umowy termin przedawnienia wynikających z niej roszczeń, w tym roszczenia o zapłatę kary umownej należy liczyć od dnia 13 grudnia 2012 r. Oznacza to, że termin przedawnienia upływał 13 grudnia 2014 r. W tej sytuacji wniosek o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 12 grudnia 2014 r. przerwał bieg przedawnienia roszczenia powoda przeciwko (...) Sp. z o.o. o zapłatę kwoty 2.321.797,34 zł z tytułu kary umownej za opóźnienie w wykonaniu umowy nr (...), zgodnie z art. 123 § 1 pkt. 1 k.c. Skoro wnioskiem tym nie została objęta spółka Biuro Budownictwa (...) S.A., a pozew z dnia 3 lipca 2015 r. został wniesiony już po upływie dwuletniego terminu przedawnienia liczonego od wskazanej daty, to drugi pozwany mógł uchylić się od zaspokojenia również i tego roszczenia powoda z powołaniem się na zarzut przedawnienia.

Sąd Okręgowy zwrócił też uwagę na wadliwość wyliczenia przez powoda kary umownej, wynikającą z odnoszenia przewidzianego w obydwu umowach wskaźnika 0,05% za każdy dzień opóźnienia do wysokości wynagrodzenia umownego brutto. Oznacza to, że do obliczania kary umownej w ramach umowy nr (...) powód przyjął kwotę wynagrodzenia brutto 19.415.904,49 zł, mimo że wartość tej umowy została zredukowana ostatecznie do kwoty 19.359.201,51 zł brutto, a nie ulega wątpliwości, że w terminie umownym zobowiązania wynikające z tej umowy zostały wykonane co najmniej do wartości 17.832.649,11 zł brutto, na co wskazuje protokół odbioru ostatecznego – finansowy z dnia 19 grudnia 2013 r., w którym podano również stan zaawansowania realizacji umowy według protokołu z dnia 4 grudnia 2009 r. i wartość robót zafakturowanych do tej daty. Z dokumentu tego wynika, że umowa nr (...) nie została wykonana w terminie jedynie w zakresie zobowiązań o wartości 1.526.552,40 zł (19.359.201,51 zł minus 17.832.649,11 zł). Z kolei do obliczania kary umownej w ramach umowy nr (...) powód przyjął kwotę wynagrodzenia brutto w wysokości 7.763.481,44 zł, mimo że wartość tej umowy została ostatecznie zredukowana do kwoty 6.613.394,54 zł brutto, a w terminie umownym pozwani wykonali zobowiązania wynikające z tejże umowy co najmniej o wartości 4.366.442,80 zł netto (wskazuje na to protokół zdawczo odbiorczy z dnia 6 grudnia 2010 r., w którym określono stan zaawansowania również na dzień 4 grudnia 2009 r. – k. 496-498), co po dodaniu podatku VAT w obowiązującej wówczas stawce 22% daje sumę 5.327.060,22 zł brutto. Oznacza to, że umowa nr (...) nie została wykonana
w terminie umownym co do zobowiązań o wartości co najwyżej 1.286.334,32 zł brutto (6.613.394,54 zł minus 5.327.060,22 zł). Zdaniem Sądu Okręgowego, gdyby uznać uprawnienie powoda do obciążenia pozwanych karami umownymi, to kary wyliczone we wskazany sposób należałoby uznać za niesprawiedliwe, oderwane od okoliczności faktycznych niniejszej sprawy i ewentualnej szkody po stronie powoda lub innych niedogodności związanych z opóźnieniami w realizacji inwestycji drogowej, będących następstwem niewykonania przedmiotu spornych umów w terminie. W ocenie Sądu Okręgowego, gdyby więc uznać, że kary umowne należą się powodowi, to z pewnością zachodziłyby podstawy do ich miarkowania podstawie na obydwu podstawach wymienionych w art. 484 § 2 k.c., tj. ze względu na znaczne wykonanie przez pozwanych zobowiązań w terminach umownych, jak i ze względu na rażące wygórowanie kar wynikające z porównania wysokości kar wyliczonych przez powoda do wartości niewykonanych w terminie zobowiązań umownych. By kary te można było uznać za sprawiedliwe w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, należałoby je wyliczyć poprzez odniesienie określonej w umowach stawki 0,05% za każdy dzień opóźnienia do wartości niewykonanych w terminie zobowiązań umownych. Tak obliczone kary umowne wynosiłyby: w przypadku umowy nr (...) – 763,28 zł za każdy dzień opóźnienia (1.526.552,40 zł x 0,05%), co za 320 dni dałoby sumę 244.249,60 zł; w przypadku umowy nr (...) – 643,17 zł za każdy dzień opóźnienia (1.286.334,32 zł x 0,05%), co za 737 dni dałoby sumę 474.016,29 zł. Od tych sum należałoby odjąć następnie niezwrócone przez powoda pozwanym kwoty zabezpieczenia należytego wykonania umów i należności z tytułu części kar umownych potrąconych z wynagrodzenia pozwanych.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. W przypadku obydwu pozwanych poniesione koszty stanowią wynagrodzenie pełnomocników procesowych pozwanych w wysokości po 7.200 zł, ustalonej stosownie do § 6 pkt. 7 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r., poz. 490) i uiszczone opłaty skarbowe od pełnomocnictw procesowych w wysokości po 17 zł.

O kosztach interwencji ubocznej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 107 zd. 3 k.p.c. uznając, że przystąpienie interwenienta ubocznego (...) S.A. do sprawy po stronie pozwanych wynikało z rzeczywistej potrzeby obrony jego interesów, a zgłoszone w interwencji ubocznej zarzuty i wnioski zmierzały do takiej obrony. W razie uwzględnienia powództwa pozwani mogliby kierować roszczenia odszkodowawcze do interwenienta ubocznego, który był podwykonawcą pozwanych w zakresie przeprowadzenia procedury pozyskiwania praw do nieruchomości. Koszty interwenienta ubocznego wyniosły w niniejszej sprawie 27.217 zł. W skład tej kwoty wchodzi uiszczona opłata od interwencji ubocznej w wysokości 20.000 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w wysokości 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 7.200 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt. 7 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Nieuiszczone przez strony i wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Okręgowy w W.koszty sądowe z tytułu należności świadka w związku z jego stawiennictwem na rozprawie wyniosły 295 zł. Mając na uwadze wynik sprawy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r., poz. 623) nakazał pobrać tę kwotę od powoda.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

I. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów wyrażające się wyprowadzeniem z zebranego materiału dowodowego wniosków z nim sprzecznych w postaci uznania, że:

a) brak uzgodnienia projektu budowy obiektu kolejowego (...) z (...) SA do dnia 30 kwietnia 2010 r. był jedyną przyczyną nieterminowego wykonania umowy nr (...), podczas gdy z zebranych w sprawie dowodów wynika, że po dniu 30 kwietnia 2010 r. przedmiot tej umowy nie mógł zostać uznany za zakończony także z innych, zawinionych przez pozwanych względów tj. braków formalnych i merytorycznych dokumentacji projektowej,

b) pozwani nie ponoszą odpowiedzialności za zwłokę w uzyskaniu pozwolenia na budowę drogi ekspresowej (...) dla etapu (...)ze względu na wydłużoną procedurę pozyskania uzgodnień z (...) SA dotyczących projektu budowy obiektu kolejowego (...), podczas gdy ze zgromadzonych w sprawie dowodów wynika, że pozwani, mimo otrzymania uzgodnień w dniu 9 września 2010 r. nie złożyli niezwłocznie wniosku o wydanie decyzji w przedmiocie pozwolenia na budowę do (...) Urzędu Wojewódzkiego, w sposób nieuzasadniony wstrzymując się z podjęciem tej czynności, przez co przyczynili się do wydłużenia terminu uzyskania pozwolenia na budowę;

c) pozwani nie mieli wpływu na termin uzyskania zasadniczego pozwolenia na budowę odcinka (...), podczas gdy zebrane w sprawie dowody potwierdzają, że złożenie wniosku w przedmiocie pozwolenia dopiero w dniu 17 grudnia 2009 r. stało się możliwe z przyczyn zawinionych przez pozwanych, tj. konieczności korekty oraz uzupełnienia przedkładanej wcześniej dokumentacji projektowej, zakresu opracowań i rozwiązań technicznych

- co doprowadziło do błędnego przyjęcia przez Sąd I instancji, że pozwani nie ponoszą odpowiedzialności za uchybienie terminowi wykonania umowy nr (...) i umowy nr (...);

d) przedmiot umowy nr (...) został przez pozwanych wykonany na dzień 17 marca 2011 r., tj. na dzień zatwierdzenia przez Wojewodę (...) projektu budowlanego i udzielenia pozwolenia na budowę obiektu (...), zaś przedmiot mowy nr (...) – na dzień 13 grudnia 2012 r. tj. dzień podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego dotyczącego obu umów, podczas gdy ze zgromadzonych w sprawie dowodów – zwłaszcza ww. protokołu wynika, iż pozwani jeszcze na dzień 13 grudnia 2012 r. nie wykonali pełnego zakresu prac objętych umowami tj. prac geodezyjnych i formalnoprawnych w części dotyczącej nabycia terenu, zaś ostateczny odbiór przedmiotu obu umów nastąpił wraz z podpisaniem protokołów odbioru ostatecznych – finansowych z dnia 19 grudnia 2013 r., co skutkowało błędnym uznaniem, że w dniu 17 marca 2011 r. rozpoczął się bieg terminu przedawnienia roszczeń powoda wynikających z umowy nr (...) zaś w dniu 13 grudnia 2012 r. roszczeń powoda wynikających z umowy nr (...), a w konsekwencji roszczenia powoda przedawniły się odpowiednio z upływem dnia 17 marca 2013 r. (względem obu pozwanych) i z upływem dnia 13 grudnia 2014 r. (względem pozwanego ad. 2), co doprowadziło także do niewłaściwego zastosowania przez sąd I instancji przepisu art. 117 § 2 k.c. w zw. z art. 646 k.c. poprzez uznanie roszczeń za przedawnione w sytuacji, gdy nie zachodziły ku temu podstawy;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1. art. 646 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem dwóch lat od oddania (wykonania) dzieła, zaś dokonanie zatwierdzenia oraz odbioru przedmiotu umowy o dzieło, zgodnie z ustalonym umownie przez strony sposobem, ma znaczenie irrelewantne dla upływu terminu przedawnienia roszczeń z tej umowy;

2. art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. z § 5 ust. 1 zd. 1 mowy nr (...) i § 6 ust. 1 zd. 2 umowy nr (...) poprzez błędną wykładnię oświadczeń woli stron, sprzeczną z zamiarem stron i celem umów w zakresie postanowień definiujących odbiór ostateczny przedmiotu obu umów i brak uznania, że poprzez zdefiniowanie pojęcia odbioru ostatecznego strony ustaliły, w jakim momencie będzie można przyjąć, iż przedmiot umowy został wykonany, wydany oraz odebrany przez powoda.

Wskazując na powyższe powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych, jednak w zakresie kosztów zastępstwa procesowego – o zasądzenie ich na rzecz Skarbu Państwa – (...), ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Pozwani oraz interwenient uboczny wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny w całości przyjmuje za własne i które znajdują pełne oparcie w wynikach przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego.

Za bezzasadne należy uznać przede wszystkim podniesione w apelacji zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., ograniczone do wskazania, jakie ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji skarżący kwestionuje.

Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że postawienie zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego przyjętego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów. Skarżący może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, LEX). Jeżeli zatem z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tymczasem w skarżący w apelacji nie zawarł żadnych argumentów odnoszących się do dokonanej przez Sąd Okręgowy oceny dowodów, nie wskazując jakim zasadom doświadczenia życiowego lub logiki uchybił Sąd I instancji, oceniając te dowody i – w konsekwencji – dokonując kwestionowanych ustaleń faktycznych.

Za prawidłowe Sąd Apelacyjny uznaje stanowisko Sądu Okręgowego w zakresie uwzględnienia podniesionego przez pozwanych zarzutu przedawnienia roszczenia wywodzonego z nienależytego wykonania umowy nr (...), dotyczącej opracowania stadium projektu budowlanego budowy drogi ekspresowej w korytarzu rezerwowanym pod autostradę (...) na odcinku (...)od węzła (...)do węzła (...) długości około 15 km wraz z odcinkiem drogi ekspresowej długości około 5 km łączącej węzeł (...)z węzłem (...) i węzłem (...)wraz z materiałami przetargowymi.

Bezsporne są ustalenia Sądu Okręgowego, że ostateczny termin realizacji tej umowy upływał 30 kwietnia 2010 r. i że w dniu 17 marca 2011 r. decyzją Wojewody (...), która stanowiła uzupełnienie wcześniejszych decyzji, zamawiający uzyskał niezbędne do wejścia na cały front robót pozwolenie na budowę. Bezsporne jest też, że w tej dacie możliwe było prowadzenie prac na objętym umową odcinku drogi, gdyż zostały już przeprowadzonego przetargi w oparciu o przygotowaną przez pozwaną dokumentację.

Żądanie powoda co do kar umownych związanych z nieterminowym wykonaniem zobowiązania w tym zakresie obejmuje okres od 30 kwietnia 2010 r. do 17 marca 2011 r. i sam powód wskazuje, że powyższą datę należy traktować jako termin kończący zwłokę wykonawcy w przygotowaniu projektu.

Należy podkreślić, że ani z ustaleń Sądu Okręgowego, ani z twierdzeń powoda czy przeprowadzonych dowodów nie wynika, aby po tej dacie pozwany realizował jakiekolwiek prace objęte przedmiotem umowy nr (...).

Bezsporny jest też fakt, że w dniu 13 grudnia 2012 r. został podpisany protokół zdawczo-odbiorczy dotyczący obu umów, a w dniu 19 grudnia 2013 r. strony podpisały protokół odbioru ostatecznego – finansowy do umowy nr (...), w którym potwierdzono wykonanie 100% prac objętych umową.

Podniesione w apelacji zarzuty kwestionujące ustalenie Sądu Okręgowego, że w dniu 17 marca 2011 r. doszło do ostatecznego wykonania umowy nr (...) są całkowicie chybione. W istocie sprowadzają się one do kwestii wykonania umowy nr (...) – skarżący wskazuje, powołując się na protokół z 13 grudnia 2012 r., że w tej dacie pozwani nie wykonali pełnego zakresu prac objętych umowami tj. prac geodezyjnych i formalnoprawnych w części dotyczącej nabycia terenu, a więc objętych przedmiotem umowy nr (...).

Należy podkreślić, że z dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych, opartych na znajdujących w aktach sprawy dokumentach wynika, że w dniu 30 kwietnia 2010 r. proces pozyskiwania praw do terenu co do działek objętych umową nr (...) został wykonany w całości.

Skarżący nie wskazuje na żadne okoliczności podważające ustalenie Sądu Okręgowego, że ostatnimi czynnościami pozwanych wykonanymi w ramach umowy nr (...) było przekazanie powodowi dokumentacji projektowej dotyczącej obiektu (...), co miało miejsce 13 października 2010 r., a następnie na wniosek inwestora z dnia 27 stycznia 2011 r. Wojewoda (...) decyzją z dnia 17 marca 2011 r. zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę w zakresie ostatnich siedmiu działek, nieobjętych poprzednimi pozwoleniami. Zatem już w dniu 17 marca 2011 r. powód dysponował kompletną dokumentacją stanowiącą przedmiot umowy nr (...), potrzebną do realizacji inwestycji budowlanej i niewątpliwie w tej dacie inwestycja ta mogła być realizowana w całości, na wskazuje sam powód już w treści pozwu.

Powód wskazał wprawdzie, że Projekt oraz Opracowanie zawierały poważne błędy oraz braki wymagające licznych korekt i uzupełnień, jednak załączone do pozwu pisma dotyczące tych uchybień kończą się z dniem 12 kwietnia 2012 r.

Nie ma też podstaw do uznania, że wady dokumentacji wykonanej przez pozwanego uniemożliwiały wykorzystanie jej zgodnie z założonym przeznaczeniem, skoro na podstawie tej dokumentacji zostały przeprowadzone przetargi i zostało udzielone pozwolenie na budowę.

Zgodnie z art. 646 k.c., mającym niewątpliwie zastosowanie do zawartej przez strony umowy będącej umową o dzieło, bieg terminu przedawnienia roszczeń wynikających z tej umowy rozpoczyna się z dniem oddania dzieła, nie zaś – jak zdaje się uznawać skarżący – oddania dzieła bez wad, czy też usunięcia wad stwierdzonych przez zamawiającego.

Zawierając umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania i oddania dzieła (art. 642 k.c.), a zamawiający do odebrania dzieła, które przyjmujący wykonał zgodnie ze swoim zobowiązaniem (art. 643 k.c.) i zapłaty wynagrodzenia.

Oddanie dzieła jest więc czynnością odrębną od jego odebrania, a o tym czy doszło do oddania i odebrania dzieła mogą decydować postanowienia umowy.

W wyroku z dnia 23 sierpnia 2012 r. II CSK 21/12 Sąd Najwyższy wskazał, że oddanie i odebranie dzieła stanowią czynności ekwiwalentne, jednak nie są to czynności tożsame. Oddanie dzieła nie oznacza jego odbioru, nie wymaga zachowania szczególnej formy, może nastąpić także poprzez przez czynności faktyczne.

Sąd Najwyższy zwrócił też uwagę, że przepis art. 643 k.c. nie nakłada na zamawiającego obowiązku odebrania dzieła, jeżeli jest ono dotknięte wadą istotną, czyniącą je niezdatną do zwykłego użytku lub sprzeciwiającą się wyraźnie umowie. Jeżeli jednak pomimo istnienia wady dzieło odbiera, ciąży na nim obowiązek zapłaty wynagrodzenia, co nie pozbawia go możliwości wykazywania, że doszło do nienależytego wykonania umowy, w związku z czym obowiązek ten wyraża się niższą kwotą, a nawet, że w ogóle nie istnieje.

Podobnie w wyroku z dnia 7 października 2010 r. IV CSK 173/10 Sąd Najwyższy uznał, że oddanie dzieła nie oznacza jego odbioru, aczkolwiek odebranie dzieła świadczy o jego oddaniu. Do oddania dzieła dochodzi przez czynności faktyczne, gdy przyjmujący zamówienie przekazuje (wydaje) dzieło zamawiającemu, a ten przyjmuje (odbiera) je. Oddanie dzieła następuje jednakże także wówczas - jeżeli z umowy inaczej nie wynika - gdy przyjmujący zamówienie stawia dzieło do dyspozycji zamawiającego i zamawiający może je odebrać, choć tego nie czyni. Nieodebranie dzieła przez zamawiającego mimo braku ku temu przeszkód jest naruszeniem obowiązku zamawiającego (art. 643 k.c.).

Skoro art. 646 k.c. wiąże początek biegu przedawnienia z oddaniem dzieła, a oddanie dzieła jest zachowaniem się przyjmującego zamówienie zależnym od jego woli, oznacza to, że uzależnienie początku biegu terminu przedawnienia z takim właśnie zdarzeniem zostało przesądzone przez ustawodawcę.

Odebranie dzieła jest zarówno czynnością faktyczną, której postać zależy od przedmiotu dzieła (inaczej dla dzieł materialnych, inaczej dla niematerialnych), jak i oświadczeniem zamawiającego, przyjmującego dzieło zaoferowane przez wykonawcę z chwilą jego wydania (oddania), będące quasi-umową, a w wielu umowach o dzieło przybierającą wprost postać sformalizowanej umowy.

Wykonanie umowy o dzieło poprzez jego zaoferowanie zamawiającemu ma miejsce wtedy, gdy nastąpiło wykonanie dzieła oznaczonego w umowie w takiej postaci, iż dzieło to spełnia cechy zamówienia. Oznacza to taką jego postać, ilość i jakość, że może być wykorzystane do celów, jakie przyświecały zamawiającemu. Jeżeli dzieło ma wady, które nie dyskwalifikują go co do jego istoty, to wówczas następuje wydanie (oddanie) dzieła, zgodnie z umową (art. 627 k.c.), ze skutkami prawnymi, o jakich mowa w szczególności w art. 642, 643 i 646 k.c., a dla zamawiającego powstają uprawnienia wynikające z rękojmi za wady dzieła, o których mowa w art. 637 i 638 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2012 r. I CSK 287/11).

Także w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 grudnia 2017 r. II CSK 77/17 Sąd Najwyższy wskazał, że oddaniem dzieła w rozumieniu art. 642 § 1 k.c., skutkującym nabyciem przez przyjmującego zamówienie uprawnienia do uzyskania wynagrodzenia jest wydanie całego dzieła zgodnego z treścią zobowiązania, a więc odpowiadającego przedmiotowemu zakresowi zobowiązania przyjmującego zamówienie. Wówczas dopiero zamawiający zobowiązany jest odebrać dzieło na podstawie art. 643 k.c., które kontrahent oddaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem, nabywając uprawnienie do uzyskania wynagrodzenia od zamawiającego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego okoliczności niniejszej sprawy wskazują, że do oddania i odbioru przedmiotu umowy nr (...) doszło w dniu 17 marca 2011 r. przez czynności faktyczne – pozwany tego dnia wykonał w całości zobowiązanie wynikające z umowy, a zamawiający przyjął przekazaną mu dokumentację i wykorzystał ją w procesie inwestycyjnym. To, czy przekazana dokumentacja miała wady wymagające naniesienia poprawek nie ma znaczenia, skoro nie były to wady uniemożliwiające wykorzystanie tej dokumentacji.

Sporządzone w dniach 13 grudnia 2012 r. i 17 grudnia 2013 r. protokoły odbioru potwierdzały jedynie fakt wykonania umowy nr (...) i były podstawą rozliczeń finansowych, nie ma jednak podstaw do uznania, że dopiero w tej dacie doszło do wydania dzieła, skoro już od marca 2011 r. powód w oparciu o całość wykonanej przez pozwanego dokumentacji objętej tą umową realizował w całości proces inwestycyjny. W umowie strony zawarły postanowienie, że „odbioru projektu przez podpisanie protokołu odbioru ostatecznego dokonają przedstawiciele zmawiającego w okresie 28 dni od otrzymania od jednostki projektującej kompletu prac stanowiącego przedmiot umowy”. Skoro komplet dokumentacji objętej umową powód otrzymał najpóźniej w dniu 17 marca 2011 r., co jest bezsporne, nie można uznać, że sporządzenie protokołu odbioru dopiero w dniu 13 grudnia 2012 r., a protokołu ostatecznego w dniu 17 grudnia 2013 r. było zgodne z warunkami umowy. Nie ma też podstaw do uznania, że w treści umowy strony określiły, iż terminem oddania dzieła w rozumieniu art. 646 k.c. będzie data podpisania ostatecznego protokołu odbioru – w istocie ta data został wskazana jako termin, od którego biegnie roczny okres gwarancji dla prac objętych umową.

Trafnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że bieg terminu przedawnienia roszczenia powoda o zapłatę kar umownych związanych z nieterminowym wykonaniem umowy nr (...) zaczął biec w dniu 17 marca 2011 r. i upłynął z dniem 17 marca 2013 r., a tym samym czynność powoda w postaci zawezwania do próby ugodowej z dnia 12 grudnia 2014 r. nie miał żadnych skutków dla biegu terminu przedawnienia roszczeń wynikających z tej umowy.

Odnosząc się do żądania kary umownej dotyczącej nieterminowego wykonania umowy nr (...), Sąd Apelacyjny podziela ustalenia Sądu Okręgowego, że umowa ta - na wykonanie dodatkowego opracowania do projektu - obejmowała: tzw. wielokryterialną analizę przebiegu trasy (...) w rejonie przecięcia z Aleją (...), wykonanie dokumentacji projektowej na dodatkowe (...) obiektów mostowych, przygotowanie materiałów do decyzji lokalizacyjnej w podziale na sześć odcinków zgodnie z planowaną etapową realizacją inwestycji, uzyskanie prawa do terenu dla dodatkowych nieruchomości w stosunku do dokumentacji podstawowej (dokumentacja podstawowa przewidywała wykup działek w ilości (...)sztuk, a ostateczna liczba działek uległa zwiększeniu o kolejne (...)szt., dla których należało przygotować projekty podziału nieruchomości oraz dokonać wykupu), inwentaryzację i oszacowanie naniesień dla ogrodów działkowych w U., na (...)i przy ul. (...) (łącznie (...)działek), uzyskania zgód właścicieli na czasowe zajęcie terenu w formie notarialnych oświadczeń o ustanowieniu prawa użytkowania gruntu z oszacowaniem wielkości odszkodowania (z uwagi na wycofywanie się przez właścicieli nieruchomości z oświadczeń o udostępnieniu terenu na czas przebudowy urządzeń obcych), uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla prac objętych dokumentacją podstawową jak i dokumentacją dodatkową wraz z uzupełnieniem i rozszerzeniem raportu oddziaływania na środowisko (z uwagi na nowe zapisy ustawy Prawo ochrony środowiska). W zakresie dokumentacji dotyczącej stałego korzystania z nieruchomości i czasowego korzystania z nieruchomości Wykonawca zobowiązany był do uzyskania m.in. zawiadomień z sądu o wpisie podzielonych nieruchomości do ksiąg wieczystych i wypisów z rejestru gruntów po dokonaniu wpisów o podziałach nieruchomości do katastru nieruchomości. Do obowiązków Wykonawcy należało skompletowanie dokumentacji koniecznej do nabycia nieruchomości oraz do czasowego zajęcia nieruchomości w tym przygotowanie materiałów do wniosku o wydanie przez wojewodę decyzji, udział w procesie nabywania nieruchomości w formie aktów notarialnych, wywłaszczenia nieruchomości, dalszych czynności w przypadku uzyskania nieruchomości w trwały zarząd.

Ostateczny termin realizacji umowy upływał 30 kwietnia 2010 r.

Trafne są też ustalenia Sądu Okręgowego dotyczące zakresu wykonania prac objętych tą umową na dzień 30 kwietnia 2010 r. jako: dla (...) działek w 100%, dla (...)działek w 90%, dla (...)działek – w 80%, dla (...)działek – w 70%, dla (...)działek w 50%, dla (...)działek w 0%. Dla pozycji „uzyskanie zgód właścicieli na czasowe zajęcie terenu w formie notarialnych oświadczeń o ustanowieniu prawa użytkowania gruntu z oszacowaniem wielkości odszkodowania” Wykonawca dla (...)działek wykonał prace w 90%. Wykonawca do wskazanej daty wykonał operaty dla (...)działek z zakresu inwentaryzacji i oszacowania ogródków działkowych.

Bezsporne jest też, że procedura pozyskiwania praw do terenu co do działek objętych umową nr (...) trwała do grudnia 2012 r., gdyż w dniu 13 grudnia 2012 r. strony spisały protokół zdawczo-odbiorczy do umowy nr (...) dotyczący prac z zakresu pozyskiwania praw do nieruchomości, w którym stwierdzono, że Wykonawca wykonał prace:

4) w zakresie przeprowadzenia procedury wykupu działek na rzecz Skarbu Państwa w trwałym zarządzenie (...) (dla (...) działek) dla (...) działek – w 100% (dla których uzyskano wpis prawa własności do księgi wieczystej), dla (...)działek – w 90%, dla (...)działek – w 80%, dla (...)działek – w 70%, dla (...)działki – w 50%;

5) w zakresie inwentaryzacji i oszacowania naniesień dla ogródków działkowych ((...)działek) – w 100% ,

6) w zakresie uzyskania zgód właścicieli na czasowe korzystanie z nieruchomości (dla (...)działek): nieruchomości, dla których uzyskano prawo czasowego zajęcia terenu dla (...)etapu – dla (...)działek – 100%, dla (...)działki – 70%, dla (...)działek – 0%; nieruchomości, dla których uzyskano prawo czasowego zajęcia terenu dla (...)etapu – dla (...)działek – 100%, dla (...)działek – 50%, dla (...)działki – 30%; nieruchomości, dla których uzyskano prawo czasowego zajęcia terenu dla (...)etapu – dla (...)działek – 100%, dla (...)działek – 80%, dla (...)działek – 70%, dla (...)działek – 50%, dla (...)działek – 0%.

Trafnie zatem Sąd Okręgowy uznał, że w tej dacie doszło do oddania dzieła w zakresie umowy nr (...) i ta data rozpoczyna bieg terminu przedawnienia roszczenia powoda. Wobec pozwanego (...) sp. z o.o. bieg terminu przedawnienia został przerwany zawezwaniem do próby ugodowej z dnia 12 grudnia 2014 r., jednak w stosunku do drugiego z pozwanych, który nie był objęty zawezwaniem do próby ugodowej, przedawnienie nastąpiło przed datą wniesienia pozwu. Zgodnie bowiem z art. 372 k.c. przerwa biegu przedawnienia w stosunku do jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.

Oceniając zasadność roszczenia powoda wywodzonego z umowy nr (...) należy podkreślić, że zastrzeżona w umowie kara umowna dotyczyła zwłoki powoda w realizacji przedmiotu umowy. Zgodnie z art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, chyba że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Zastrzeżenie kary umownej w umowie powoduje modyfikację reguł odpowiedzialności kontraktowej w tym sensie, że wierzyciel wykazuje jedynie sam fakt zastrzeżenia kary umownej i niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika. Kara umowna stanowi zatem jedną z umownych sankcji kontraktowych, aktualizującą się w związku z naruszeniem zobowiązania przez dłużnika, o uproszczonym sposobie jej zastosowania, w sferze odpowiedzialności kontraktowej obowiązek naprawienia szkody nie stanowi bowiem jedynej konsekwencji (sankcji) niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Dłużnik może się więc uwolnić od obowiązku zapłaty kary umownej, jeżeli obali wynikające z art. 471 k.c. domniemanie, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność.

Sąd Apelacyjny podziela też stanowisko Sądu Okręgowego, że opóźnienie w realizacji tej umowy wynikało z przyczyn niezależnych od pozwanych.

Przyczyną nieprzeprowadzenia przez pozwanych w terminie procedury wykupu nieruchomości i uzyskania zgód właścicieli na czasowe zajęcie terenu co do części nieruchomości objętych umową były skomplikowane stany prawne wielu nieruchomości oraz przewlekłość postępowań administracyjnych dotyczących wywłaszczenia nieruchomości lub niezwłocznego ich zajęcia, toczących się przed Wojewodą (...). Okoliczności te niewątpliwie były znane powodowi, skoro Naczelnik Wydziału (...) zwrócił na to uwagę w piśmie wewnętrznym z dnia 29 listopada 2010 r. (co do procesu nabywania nieruchomości pod pas drogowy), a (...) delegowała swoich pracowników do (...) Urzędu Wojewódzkiego w celu udzielenia pomocy w szybszym przeprowadzeniu stosownych postępowań administracyjnych. Należy też podkreślić, że powód ostatecznie rozliczył umowę nr (...) pomimo niewykonania jej w całości w zakresie pozyskiwania praw do nieruchomości uznając, że nie jest możliwe wykonanie części tych zobowiązań w rozsądnym terminie.

Niewątpliwie pozwani nie mieli żadnego wpływu na czas trwania postępowań administracyjnych, nie mogą też ich obciążać kwestie wynikające ze skomplikowanych stanów prawnych nieruchomości, uniemożliwiających uzyskanie stosownych zezwoleń czy zgód.

Oczywiście, stosownie do art. 473 § 1 k.c. strony mogą umownie rozszerzyć zakres odpowiedzialności dłużnika, obejmując nią także okoliczności od niego niezależne. Jednakże odpowiedzialność dłużnika w zakresie kary umownej bez względu na przyczynę niewykonania zobowiązania powinna być w umowie wyraźnie określona, nie ma bowiem podstaw do dorozumienia rozszerzonej odpowiedzialności dłużnika, zaś stosownie do art. 6 k.c. obowiązek udowodnienia rozszerzonej odpowiedzialności powoda spoczywał na stronie pozwanej, która dokonała potrącenia roszczenia z tytułu kary umownej z należnościami powoda z tytułu wynagrodzenia za wykonane prace (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 października 2010 r. II CSK 180/10). Takiego dowodu strona powodowa nie przedstawiła, zatem należy uznać, że roszczenie o zapłatę kary umownej nie powstaje, gdy dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

W świetle dokonanych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych nie ulega wątpliwości, że opóźnienie w wykonaniu umowy nr (...) było niezawinione przez pozwanych, wobec czego powód nie był uprawniony od obciążania pozwanych karą umowną.

Skarżący w apelacji nie zawarł żadnych zarzutów zmierzających do podważenia tych ustaleń Sądu Okręgowego.

Niewątpliwie ciężar dowodu co do wykazania okoliczności braku winy w opóźnieniu wykonania umowy spoczywał na pozwanych, jednak zgromadzone przez Sąd Okręgowy dowody uzasadniają dokonanie ustaleń co do przyczyn tych opóźnień jako niezależnych od pozwanych jako wykonawców.

Tym samym nie ma podstaw do obciążenia pozwanych karą umowną za nieterminową realizację umowy nr (...).

Mając powyższe na względzie i uznając podniesione w apelacji zarzuty za bezzasadne, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanych oraz interwenienta ubocznego kwoty po 11 250 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Kwota ta stanowi wynagrodzenie pełnomocników procesowych pozwanych i interwenienta , ustalone na podstawie § 2 pkt 8 w zw. z §10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018. 265 j.t.) w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia apelacji.

VI ACa 1288/17

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE