Uzasadnienie

XVI C 3914/17

Powołane przepisy:

  1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 - art. 10; art. 7) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 - art. 102; art. 107; art. 174; art. 174 § 1; art. 174 § 1 pkt. 1; art. 177; art. 177 § 1; art. 177 § 1 pkt. 3; art. 194; art. 194 § 1; art. 194 § 2; art. 2; art. 2 § 3; art. 207; art. 207 § 7; art. 316; art. 316 § 1; art. 98; art. 98 ust. 1) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  3. Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 1985 r. Nr 14, poz. 60 - art. 1; art. 2; art. 2 a; art. 2 a ust. 1) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  4. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 1960 r. Nr 30, poz. 168 - art. 107; art. 107 § 1; art. 107 § 3; art. 111; art. 112; art. 113; art. 156; art. 156 § 1; art. 156 § 1 pkt. 1; art. 156 § 1 pkt. 2; art. 16; art. 97; art. 97 § 1; art. 97 § 1 pkt. 4) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  5. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 1997 r. Nr 115, poz. 741 - art. 93; art. 93 ust. 3) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  6. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. z 1999 r. Nr 43, poz. 430 - art. 2; art. 2 ust. 3) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  7. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 1982 r. Nr 19, poz. 147 - art. 10; art. 10 ust. 1) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  8. Dekret z dnia 11 października 1946 r. - Prawo rzeczowe (Dz. U. z 1946 r. Nr 57, poz. 319 - ) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw
  9. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości (Dz. U. z 2004 r. Nr 268, poz. 2663 - ) Przejdź do ustawy w dzienniku ustaw

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XVI C 3914/17

UZASADNIENIE

Pozew

Pozwem z dnia 24 listopada 2016 roku (data złożenia w Sądzie) strona powodowa (...) S.A. z siedzibą w W. (wcześniej w G.), skierowanym przeciwko Agencji (...)w W., wniosła o uzgodnienie treści księgi wieczystej nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym poprzez nakazanie wykreślenia z Działu II tej księgi spółki (...) S.A. z siedzibą w W. (wcześniej w G.), wpisanej jako użytkownik wieczysty. Wniosła także o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadniając żądanie strona powodowa wskazała, iż na mocy Decyzji z dnia 4 grudnia 2008 roku nr (...) (dalej: (...)) Prezydent (...) W. zatwierdził projekt podziału nieruchomości uregulowanej w KW nr (...), obejmującej działkę oznaczoną w ewidencji gruntów nr 2/32. Decyzja została wydana po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego wszczętego na wniosek użytkownika wieczystego. W wyniku podziału w/w nieruchomości wyodrębniono m.in. działki nr (...), które odłączono do księgi wieczystej nr (...). Jak wynika z treści Decyzji podziałowej obie działki są objęte ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i znajdują się w obszarach przeznaczonych pod ulice – odpowiednio pod drogę lokalną (3 (...)) i dojazdową (20 (...)). Ten zaś plan, na mocy ówcześnie obowiązujących przepisów mógł określać jedynie drogi publiczne (nie zaś wewnętrzne). Przez ten pryzmat należy więc oceniać, że doszło tu do wydzielenia działek pod drogi publiczne. Zatem pomimo formalnego braku uchwały rady gminy o nadaniu w/w drogom kategorii drogi gminnej, publiczny charakter tych dróg (w znaczeniu planistycznego przeznaczenia działek pod realizację dróg publicznych) znajduje potwierdzenie zarówno w stanie faktycznym, a także w postanowieniach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Na przeszkodzie tego uznania nie stoi także okoliczność odwołania się w Decyzji do treści art. 93 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. Nr 115, poz. 741 ze zm. – dalej: „u.g.n.”) nakazującego zapewnienie dla projektowanych działek służebności przejścia i przechodu do dróg publicznych, bądź nabycia udziałów w prawie własności działek umożliwiającego spełnienie tego warunku. Decyzja nie została zaskarżona i stała się ostateczna. W konsekwencji, na podstawie art. 98 ust. 1 u.g.n. użytkowanie wieczyste wygasło z mocy prawa. Przy czym dla powstania tego skutku nie było konieczne zamieszczenie w samej Decyzji jako podstawy prawnej art. 98 ust. 1 u.g.n.

W kolejnym piśmie przygotowawczym (...) S.A. wskazywał, że nie domaga się uzgodnienia treści wpisu w zakresie prawa własności. Domaga się jedynie ochrony swoich praw, tj. wykreślenia go jako użytkownika wieczystego nieruchomości. Podkreślono, że postępowanie podziałowe toczyło się na wniosek użytkownika wieczystego z dnia 24 kwietnia 2007 roku, a przyłączenie się do tego postępowania (...) W. nie powoduje, że postępowanie to toczyło się dalej z urzędu. Podkreślono, że skutki prawne o których mowa w art. 98 ust. 1 u.g.n. nie są przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, ale są następstwem tej decyzji, skutki te następują bowiem z mocy prawa. Organ sam tu nie ustala kategorii dróg wymienionych w art. 98 u.g.n. Wydzielenie działki pod drogę publiczną określonej kategorii może nastąpić jeśli obszar wydzielanej działki jest przeznaczony pod taką drogę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Nie chodzi przy tym o wybudowanie drogi, lecz o samo przeznaczenie gruntu pod drogę. W kwestii wynikającego z Decyzji obowiązku zapewnienia dostępu do drogi publicznej wydzielanych działek w oparciu o art. 93 ust. 3 u.g.n. wskazano, że działki wydzielone pod drogę publiczną w dacie wydawania Decyzji jeszcze nie były zabudowane drogami. Niezbędne było więc zapewnienie faktycznego dostępu działek do istniejących już dróg publicznych, do czasu wybudowania projektowanych dróg. Podkreślono, że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego z 2001 roku dla W. nie przewidywał wydzielenia działek pod drogi wewnętrzne. W planie tym można było uwzględniać, w myśl ówczesnych przepisów, jedynie drogi publiczne. Zwrócono także uwagę, że decyzję podziałową należy czytać przez pryzmat art. 107 § 1 k.p.a. Jej uzasadnienie faktyczne i prawne jest więc jej częścią składową. Zakwestionowano także konieczność uzyskania zgody właściciela (Skarbu Państwa) na dokonanie podziału nieruchomości (k. 398 – 412).

Odpowiedź na pozew (...) (k. 118 – 157)

W odpowiedzi na pozew Agencja (...)(następnie Krajowy Ośrodek (...) w W. – dalej także: (...) dla oznaczenia obu podmiotów) wniosła o odrzucenie, ewentualnie oddalenie powództwa oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

Argumentując swoje stanowisko strona pozwana (...) wskazała, że:

1)  nie może być właścicielem, z pominięciem użytkownika wieczystego, ani wykonywać uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa do dróg publicznych, wobec treści art. 2a ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Uwzględnienie powództwa skutkowałoby więc błędnym uzgodnieniem treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, poprzez uznanie, że strona pozwana ma zarządzać drogą publiczną, podczas gdy może to czynić wyłącznie inny podmiot;

2)  zgodnie z sentencją Decyzji żadna z wydzielonych działek nie została wyodrębniona pod drogę publiczną;

3)  podstawą wydania Decyzji jest art. 97 ust. 3 u.g.n., który dotyczy dokonania podziału nieruchomości z urzędu zgodnie z wolą użytkownika wieczystego wrażoną w umowie z dnia 30 września 2008 roku, a nie na wniosek użytkownika wieczystego;

4)  poprzez brak składania odwołania od Decyzji, strona powodowa zaakceptowała brak istnienia podstawy z art. 98 u.g.n. skutkującej wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego;

5)  wobec treści art. 24 ust. 5c ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 107, poz. 464 ze zm., dalej: „u.g.n.r.”), który stanowi lex specialis wobec przepisów Ustawy o gospodarce nieruchomościami, podział nieruchomości przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod drogi „dojazdowe”, znajdujących się w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa, obciążonych prawem użytkowania wieczystego powstałym z mocy prawa, nie skutkuje wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego gruntów wydzielonych pod drogi, gdyż przepis ten stanowi samodzielną podstawę prawną do nieodpłatnego, w drodze umowy, przekazania na własność jednostce samorządu terytorialnego gruntów zajętych pod drogi gminne, powiatowe i wojewódzkie, grunty faktycznie wykorzystywane jako drogi oraz grunty przeznaczone na te cele w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku miejscowego planu - w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

6)  (...) S.A. nie mógł bez zgody i wiedzy właściciela nieruchomości tj. Skarbu Państwa dokonać podziału nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, skutkującego wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego i wywłaszczeniem Skarbu Państwa. Nadto nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa nie może być wywłaszczona (art. 113 ust. 2 u.g.n.);

7)  zgodnie z uchwałą nr 405 Rady Gminy W. z dnia 18 stycznia 2001 roku w sprawie chwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W. (M..01.52.496 – dalej: (...)) powierzchnia działek jest przeznaczona pod drogi dojazdowe symbolem KD i dróg tych nie zaliczono do żadnej z kategorii dróg publicznych na podstawie uchwały Rady (...) W.;

8)  wola (...) S.A. co do prowadzenia „na wniosek” postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem Decyzji, uległa zmianie najpóźniej w dacie zawarcia przedwstępnej umowy darowizny z 2008 roku. (...) S.A. złożyły oświadczenie woli w przedmiocie zgody na zmianę charakteru podziału nieruchomości i oczywiste jest, że wyrażały wolę, a wręcz domagały się by podział został dokonany z urzędu, bowiem tylko taki podział pozwalałby na realizację zawartej umowy przedwstępnej darowizny.

W zakresie legitymacji procesowej strona pozwana wskazała, że przedmiotowa nieruchomość wchodzi w skład (...) Skarbu Państwa, którym gospodaruje na podstawie ustawy z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Strona pozwana opisała następnie, iż stronę powodową motywuje chęć wyzbycia się konieczności zarządzania drogami w sytuacji w której budowa M. W. dobiega końca. Przy czym gdyby grunty te zostały przejęte przez (...) W. już 10-15 lat temu, to ograniczyłoby to możliwości swobodnej realizacji inwestycji deweloperskich. Skutkowałoby to także uchyleniem się od obowiązku ponoszenia opłat za użytkowanie wieczyste. Jednocześnie obecny koszt odszkodowań za działki drogowe przekraczałby wartość zakupu wszystkich gruntów M. W. w 1999 roku od (...). Powołano się także na okoliczność, że R. K., działając wspólnie z (...) sp. z o.o. zawarł z Gminą W. – W. umowę zawierającą oświadczenie o poddaniu się egzekucji, przyrzeczenia darowizn z dnia 23 kwietnia 1999 roku, na mocy której zobowiązał się, po uprawomocnieniu się decyzji zatwierdzających podział nieruchomości, zrzec się odszkodowania za prawa użytkowania wieczystego tych nieruchomości, które będą wydzielane pod drogi i przejdą na podstawie przepisu art. 98 u.g.n. na rzecz Gminy oraz dokonać darowizn prawa użytkowania wieczystego na cele użyteczności publicznej tych części nieruchomości które zostaną przeznaczone na drogi gminne. R. K. tymczasem nie zrzekł się praw do odszkodowań. R. K. oraz Gmina przewidywały zatem, że po dokonaniu wydzielenia nieruchomości przeznaczonych pod drogi publiczne, gdyby decyzji nie wydano na podstawie art. 98 u.g.n., prawo użytkowania wieczystego tych gruntów nie zostanie przeniesione ex lege, lecz do jego przeniesienia potrzebne będzie zawarcie umowy cywilnoprawnej, co zostało przyrzeczone. Gdyby natomiast decyzję wydano na podstawie art. 98 u.g.n. i doszłoby do przejścia nieruchomości na rzecz (...) W., to R. K. musiałby zrzec się odszkodowania. Uzgodnione przy tym zostało, że przeniesienie prawa użytkowania wieczystego działek przeznaczonych pod drogi nie miało w założeniu naruszać prawa własności do gruntu przysługującego Skarbowi Państwa. Następnie R. K. zbył prawo użytkowania wieczystego na rzecz (...) S.A., który to podmiot także zawarł z (...) W. umowę z dnia 30 września 2008 roku na mocy której zobowiązał się do darowizny określonych działek gruntu pod drogi po wydzieleniu ich z nieruchomości o większej powierzchni. W umowie tej (...) S.A. uznał zobowiązania obciążające prawo użytkowania wieczystego, które ciążyły na R. K.. W wykonaniu tego zobowiązania wydano m.in. decyzję nr (...) z dnia 5 czerwca 2009 roku. Po dokonaniu podziału nieruchomości na podstawie ostatecznej decyzji nr (...) zawarto umowę definitywnie przenoszącą własność nieruchomości przeznaczonych pod drogi z dnia 18 grudnia 2009 roku. W 2011 roku Agencja (...)przekazała (...) W. (użytkownikowi wieczystemu) grunty przeznaczone pod powyższe drogi.

Wobec powyższego (...) podkreślił, że podstawą wydania decyzji nr (...) nie był art. 98 u.g.n.

Zaznaczono także, że niedopuszczalne jest uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wywodzenie skutku wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego z mocy prawa, w sytuacji, gdy możliwość kwestionowania skutków prawnych tej Decyzji została wyczerpana na etapie postępowania administracyjnego. Nie można wywodzić skutków prawnych z Decyzji, które byłyby sprzeczne z literalną jej treścią.

Nadto kwestia ta była przedmiotem badania w postępowaniu wieczystoksięgowym, które to orzeczenia korzystają z powagi rzeczy osądzonej.

Podkreślono następnie, że żadna z działek nie została w sentencji Decyzji wydzielona pod drogę publiczną, wobec braku powołania się w jej treści na art. 98 u.g.n.. Co więcej, powołując się w sentencji Decyzji na art. 93 ust. 3 u.g.n. stwierdzono, że należy zapewnić projektowanym działkom dostęp do drogi publicznej. Zatem wydzielane nieruchomości zostałyby pozbawione dostępu do drogi publicznej, nie mogły więc stanowić dróg publicznych.

W zakresie kwalifikacji danej nieruchomości do kategorii dróg publicznych decyduje uchwała właściwego organu. Nie jest w tym względzie wystarczające powołanie się na regulacje miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Przed zaliczeniem drogi do kategorii dróg publicznych, stanowią one drogi wewnętrzne. Przedmiotowe działki w chwili podziału nieruchomości stanowiły zaś plac budowy dróg wewnętrznych.

O świadomości braku skutku wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego świadczyły także dalsze działania (...) S.A., który ustanawiał na przedmiotowych nieruchomościach, do których po 4 grudniu 2008 roku nie miał rzekomo żadnych praw, szereg służebności gruntowych na prawie użytkowania wieczystego, np. dnia 22 kwietnia 2009 roku na rzecz działki nr (...), z zaznaczeniem, że służebność jest ustanowiona na czas oznaczony i wygasa w terminie przeniesienia prawa użytkowania wieczystego działek na rzecz (...) W. lub urządzenia dróg publicznych na przedmiotowych działkach.

Brak przywołania w treści decyzji art. 98 u.g.n. uniemożliwia przyjęcie, że mogło tu dojść do skutku wywłaszczenia z prawa użytkowania wieczystego nieruchomości i wygaśnięcia prawa własności Skarbu Państwa. Skutków tych nie można bowiem wywodzić niezależnie od treści Decyzji.

Podniesiono następnie, że wobec treści art. 24 ust. 5c u.g.n.r. podział nieruchomości na podstawie przepisów art. 98 ust. 1 – 3 u.g.n. nie może prowadzić do wywłaszczenia Skarbu Państwa, nawet gdyby był podstawą Decyzji, gdyż reguluje on na zasadzie przepisu szczegółowego kwestie przenoszenia prawa własności na jednostkę samorządu terytorialnego gruntów zajętych pod drogi. Tym samym doszłoby na mocy Decyzji do wywłaszczenia Skarbu Państwa w postępowaniu administracyjnym prowadzonym bez udziału Agencji (...), a więc bez jej wiedzy i zgody. Nie jest zaś dopuszczalne dokonanie podziału nieruchomości z wniosku użytkownika wieczystego bez zgody właściciela nieruchomości (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2015 roku w sprawie o sygn. akt III CZP 116/14).

Stanowisko interwenienta ubocznego po stronie pozwanej ( (...) i Skarbu Państwa – (...); k. 274 - 282) (...) W. (dalej: „(...) W.”).

W interwencji ubocznej po stronie pozwanej (zgłoszonej tak po stronie (...) jak i dopozwanego na późniejszym etapie postępowania Skarbu Państwa – (...)) (...) W. wniosło o oddalenie powództwa oraz o zasadzenie zwrotu kosztów postępowania w sprawie.

Argumentując stanowisko, ponownie wskazano (za (...)) na porozumienie zawarte przez (...) W. wpierw z R. K., a następnie z (...) S.A. na mocy którego (...) W. miało nabyć nieodpłatnie wszystkie grunty zajęte pod drogi na terenie M. W., bądź na mocy umów darowizn, bądź na mocy skutków decyzji podziałowych w zw. z art. 98 u.g.n., przy zrzeczeniu się przez użytkowników wieczystych odszkodowań. W konsekwencji strony uzgodniły, że (...) W. przystąpi do toczącego się postępowania podziałowego m.in. w sprawie (...), a (...) S.A. na takie przystąpienie wyraził zgodę. Celem tego przystąpienia było wydanie decyzji podziałowych w trybie, który nie będzie skutkował wygaśnięciem przysługujących (...) S.A. praw użytkowania wieczystego, ani powstaniem po stronie (...) S.A. prawa do odszkodowania (art. 98 ust. 1 i 3 u.g.n.). W konsekwencji Decyzja nie zawiera wskazania przeznaczenia żadnej z wydzielonych działek, w szczególności z przeznaczeniem pod drogę publiczną. Następnie, w oparciu o Decyzję, doszło już do zawarcia umowy darowizny sąsiednich działek (...). (...) W. zostało w zakresie nieruchomości obejmującej te działki ujawnione w księdze wieczystej jako użytkownik wieczysty. Strony nie miały tu wątpliwości co do skutków Decyzji.

Kolejno (...) W. argumentowało, że wydzielenie działki pod drogę publiczną musi wynikać z sentencji decyzji, która musi odwoływać się do treści art. 98 ust. 1 u.g.n. Decyzja ta musi jednoznacznie wskazywać, że podział został dokonany w celu przeznaczenia działek pod drogi publiczne. Brak tego wskazania w osnowie Decyzji wyklucza wystąpienie skutku w postaci wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego.

Decyzja w takim kształcie stała się więc ostateczna i wiąże Sąd w sprawie niniejszej. Sąd nie jest uprawniony do badania prawidłowości tej decyzji, ani przesłanek jej podjęcia.

Rozwinięcie tego poglądu wraz z przytoczeniem licznego orzecznictwa, znalazło swój wyraz w kolejnym piśmie przygotowawczym z dnia 5 czerwca 2017 roku (k. 659 – 577).

Dalsze stanowisko strony powodowej Polnord:

W kolejnym piśmie przygotowawczym (...) S.A. wskazywał, że nie domaga się uzgodnienia w księdze wieczystej treści wpisu w zakresie prawa własności. Domaga się jedynie ochrony swoich praw, tj. wykreślenia go jako użytkownika wieczystego nieruchomości. Podkreślono, że postępowanie podziałowe toczyło się na wniosek użytkownika wieczystego z dnia 24 kwietnia 2007 roku, a przyłączenie się do tego postępowania (...) W. nie powoduje, że postępowanie to toczyło się dalej z urzędu. Podkreślono, że skutki prawne o których mowa w art. 98 ust. 1 u.g.n. nie są przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, ale są następstwem tej decyzji, skutki te następują bowiem z mocy prawa. Organ sam tu nie ustala kategorii dróg wymienionych w art. 98 u.g.n. Wydzielenie działki pod drogę publiczną określonej kategorii może nastąpić jeśli obszar wydzielanej działki jest przeznaczony pod taką drogę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Nie chodzi przy tym o wybudowanie drogi, lecz o samo przeznaczenie gruntu pod drogę. W kwestii wynikającego z Decyzji obowiązku zapewnienia dostępu do drogi publicznej wydzielanych działek w oparciu o art. 93 ust. 3 u.g.n. wskazano, że działki wydzielone pod drogę publiczną w dacie wydawania Decyzji jeszcze nie były zabudowane drogami. Niezbędne było więc zapewnienie faktycznego dostępu działek do istniejących już dróg publicznych, do czasu wybudowania projektowanych dróg. Podkreślono, że Plan Zagospodarowania nie przewidywał wydzielenia działek pod drogi wewnętrzne. W Planie tym można było uwzględniać, w myśl ówczesnych przepisów, jedynie drogi publiczne. Zwrócono także uwagę, że decyzję podziałową należy czytać przez pryzmat art. 107 § 1 i 3 k.p.a. Jej uzasadnienie faktyczne i prawne jest więc jej częścią składową. Zakwestionowano także konieczność uzyskania zgody właściciela (Skarbu Państwa) na dokonanie podziału nieruchomości (k. 398 – 412). Polnord przeprowadził także w kolejnym piśmie przygotowawczym krytykę stanowiska wyrażonego przez Sąd Najwyższy dotyczącego konieczności uzyskania przez użytkownika wieczystego zgody właściciela na dokonanie podziału nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste (k. 993 – 998).

Postanowieniem z dnia 22 lutego 2017 roku Sąd sprawdził wartość przedmiotu sporu, ustalając ją na kwotę 21 151 430 zł (k. 414).

Stanowisko interwenienta ubocznego PL (...) S.a r.l. z siedzibą w Luksemburgu po stronie powodowej (...) S.A. (dalej: „PL (...)”) jedynie w zakresie w jakim powództwo zostało skierowane przeciwko (...).

W interwencji ubocznej PL (...) po stronie powodowej (...) S.A. jedynie w zakresie w jakim powództwo zostało skierowane przeciwko (...), interwenient wniósł o uwzględnienie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Argumentując swoje stanowisko PL (...) wskazał, że wobec faktu, że Decyzja stała się ostateczna, użytkowanie wieczyste (...) S.A. wygasło. Wskazano na bezprzedmiotowość rozważań co do intencji stron kolejnych umów z punktu widzenia zaistnienia skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. Zwrócono jednakże w tym kontekście uwagę, że umowa darowizny z dnia 18 grudnia 2009 roku nie dotyczyła przedmiotowych działek.

Podkreślono, że postępowanie podziałowe zostało zainicjowane na wniosek użytkownika wieczystego z dnia 27 kwietnia 2007 roku, podtrzymywany pismem z dnia 3 stycznia 2008 roku.

Wyjaśniono, że działki zostały wydzielone pod drogi publiczne. Podział ten musiał być przy tym zgodny z uwarunkowaniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Decyzja w swej treści odnosi się przy tym wprost do Planu Zagospodarowania z 2001 roku. Jednocześnie w myśl ówcześnie obowiązujących przepisów, Plan Zagospodarowania mógł określać jedynie drogi publiczne. Drogi te spełniają także wymagania jakie dla dróg gminnych nakłada rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. Działka nr (...) przeznaczona w Planie pod drogę (...) tj. drogę lokalną, ma mieć szerokość od 50 – 70 metrów, zaś działka (...) została oznaczona jako 20 (...) tj. droga dojazdowa.

Kolejno zanegowano, by okoliczność przystąpienia (...) W. do postępowania podziałowego toczącego się na wniosek użytkownika wieczystego mogła skutkować nie wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego. (...) W. miało przy tym świadomość tego skutku, skoro już w umowie z dnia 23 kwietnia 1999 roku zastrzeżono zrzeczenie się odszkodowania za prawo użytkowania wieczystego tych nieruchomości, które zgodnie z decyzjami podziałowymi będą wydzielone pod drogi i na podstawie art. 98 u.g.n. przejdą na rzecz ówczesnej Gminy W. W..

Podkreślono, że zaistnienie skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. następuje z mocy prawa i nie jest to element decyzji podziałowej. Wobec wydzielenia działki „pod drogi” bez sprecyzowania jakie, niezbędne jest zbadanie charakteru tych dróg w oparciu o całokształt okoliczności faktycznych. Wydzielenie działek pod drogi publiczne wynika zaś z faktu, że takie jest ich przeznaczenie w Planie Zagospodarowania. Nie zmienia tej oceny przywołanie w Decyzji treści art. 93 ust. 3 u.g.n. Chodzi tu bowiem o zapewnienie faktycznego dostępu do drogi publicznej, choćby tymczasowego, do czasu wybudowania docelowych dróg publicznych. Gdyby dostęp do drogi publicznej miałby polegać „docelowo” na ustanowieniu służebności, niezbędne byłoby przywołanie w Decyzji art. 99 u.g.n. Przepis ten nie był jednak podstawą orzekania organu administracyjnego.

Kolejno zaznaczono, że w art. 98 u.g.n. chodzi o działki wydzielane pod drogi publiczne, a nie już będące drogami publicznymi. Nie jest więc konieczne tu uprzednie skategoryzowanie działek do określonej kategorii dróg publicznych.

Wyjaśniono również, że art. 98 ust. 1 u.g.n., w zakresie skutku w postaci wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego ma zastosowanie także do nieruchomości stanowiących Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa, gdyż u.g.n.r. nie reguluje tej kwestii.

Odnośnie problemu prawa własności gruntu w wypadku zaistnienia skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. wskazano, że tak samo jak (...) twierdzi, że nie może być właścicielem drogi publicznej, tak samo (...) S.A. także nie może być użytkownikiem wieczystym gruntu zajętego pod drogę publiczną. Nie jest to przy tym przedmiotem niniejszego postępowania, które dotyczy jedynie użytkowania wieczystego. Kwestia, na jakiej podstawie i w jakim trybie miałoby dojść do ustalenia właściciela gruntu wydzielonego pod gminną drogę publiczną powinna być przedmiotem ustaleń między (...), a (...) W..

Jednocześnie jakiekolwiek zachowania użytkownika wieczystego dotyczące tego prawa nie mogą mieć znaczenia dla zaistnienia lub nie skutku wygaśnięcia użytkowania wieczystego, który następuje z mocy prawa.

W kolejnym piśmie przygotowawczym datowanym na dzień 29 czerwca 2017 roku (k. 743 – 755), zaznaczono dodatkowo, że wystąpienie skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. nie jest uzależnione od woli organu, w tym od zamieszczenia w decyzji jako podstawy prawnej art. 98 u.g.n., bądź jego nie zamieszczenia. Podkreślono, że treść decyzji musi stanowić odpowiedź na postawione w podaniu żądanie strony, a tu żądaniem strony było wyłącznie zatwierdzenie podziału, do czego dostosowano rozstrzygnięcie, zgodnie z art. 96 ust. 1 u.g.n. Powoływanie zaś w decyzji treści art. 98 u.g.n. jest błędem i powoduje nieważność decyzji w tym zakresie, skoro skutek ten następuje z mocy prawa, a nie na podstawie decyzji.

Postanowieniem z dnia 26 listopada 2017 roku postępowanie w sprawie zostało zawieszone na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. oraz podjęte z udziałem następcy prawnego pierwotnego pozwanego (...) (k. 945).

Opozycja strony powodowej (...) S.A. przeciwko interwencji ubocznej (...) W. po stronie pozwanej (k. 419 – 424) oraz opozycja interwenienta ubocznego (...) W. po stronie pozwanej przeciwko interwencji ubocznej PL (...) po stronie powodowej (k. 659 – 677) zostały oddalone postanowieniem z dnia 13 grudnia 2017 roku. Tym postanowieniem oddalony został także wniosek (...) W. o odrzucenie pozwu (k. 946).

W piśmie przygotowawczym datowanym na dzień 13 kwietnia 2018 roku (k. 1048 - 1058) (...) W. m.in. zasygnalizowało, że w jego ocenie (...) powinien być zastępowany przez Prokuratorię (...).

Wobec zobowiązania Sądu (k. 1070) Prokuratoria (...)poinformowała, że nie zachodzi w sprawie obligatoryjne zastępstwo (...) przez Prokuratorię. Wobec zaś braku stosownego wniosku (...), nie mamy tu także do czynienia z możliwością zastępstwa fakultatywnego (pismo – k. 1077 – 1078).

W reakcji na w/w zobowiązanie Sądu do przedstawienia poglądu w temacie legitymacji biernej po stronie (...), ewentualnie Skarbu Państwa, (...) S.A. złożył wniosek o dopozwanie na podstawie art. 194 § 1 k.p.c. Skarbu Państwa – (...). Zaznaczono, że strona powodowa nie wyraża zgody na zmianę strony pozwanej w oparciu o art. 194 § 2 k.p.c. Decyzję tę uzasadniono pojawiającymi się w orzecznictwie Sądu Najwyższego wątpliwościami co do oznaczenia – z punktu widzenia prawa materialnego – strony pozwanej i ostrożnością procesową (k. 1092 – 1094).

Pismem przygotowawczym datowanym na dzień 5 października 2018 roku (...) wskazywał, że nie jest statio fisci Skarbu Państwa i w sprawie niniejszej nie podlega zastępowaniu przez Prokuratorię (...)(k. 1113 – 1115). W kolejnym piśmie przygotowawczym datowanym na dzień 6 grudnia 2018 roku wniósł o oddalenie wniosku strony powodowej o dopozwanie Skarbu Państwa, a nadto oświadczył że nie wyraża zgody na zmiany po stronie pozwanej w trybie art. 194 § 2 k.p.c. (k. 1234 – 1237).

Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2018 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Skarb Państwa – (...), zastępowany przez Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie art. 194 § 1 k.p.c. (k. 1256v).

Stanowisko pozwanego Skarbu Państwa – (...) zastępowanego przez Prokuratorię (...) (dalej także: SP – (...)).

W odpowiedzi na pozew SP – (...) wniósł o reasumpcję postanowienia o dopozwaniu i oddalenie tego wniosku. Na wypadek nieuwzględnienia wniosku o reasumpcję, strona pozwana wniosła o odrzucenie pozwu, ewentualnie oddalenie powództwa w całości. Wniosła także o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych zarówno od (...) S.A. jak i PL (...).

Argumentując powyższe stanowisko wskazano, że SP – (...) nie przysługuje w sprawie legitymacja bierna. Wskazano tu na odrębną osobowość prawną (...) i Skarbu Państwa oraz fakt, że z technicznych przepisów dotyczących sposobu prowadzenia ksiąg wieczystych nie można wyprowadzać wniosku o legitymacji biernej Skarbu Państwa (k. 1261 – 1268).

Podczas rozprawy dnia 16 maja 2019 roku wniosek o odrzucenie pozwu został cofnięty (k. 1370v).

Dalsze stanowisko strony powodowej (...) S.A.

Ustosunkowując się do odpowiedzi na pozew SP – (...), (...) S.A. wskazał na niekonsekwencję stanowiska Prokuratorii (...), gdzie w piśmie z dnia 17 maja 2018 roku złożonego w analogicznej sprawie toczącej się przed tutejszym Sądem (XVI C 3442/17) wyrażono zapatrywanie, że (...) występuje jako statio fisci Skarbu Państwa, gdyż sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie mieści się w zakresie „wykonywania praw i obowiązków związanych z powierzonym mieniem”. Pogląd ten stał się zaś przyczynkiem do dopozwania Skarbu Państwa w niniejszym postępowaniu. W przypadku uznania przez Sąd, że SP – (...) jednak nie ma w sprawie niniejszej legitymacji biernej, (...) S.A. wniósł o nieobciążanie go kosztami postępowania związanymi z udziałem SP – (...) w sprawie (k. 1295 – 1302).

Dalsze stanowisko strony pozwanej (...):

Pismem przygotowawczym datowanym na dzień 10 maja 2019 roku (...) ponowił wniosek o reasumpcję postanowienia o dopozwaniu SP – (...).

Podkreślono nadto, że Decyzja, jeżeli by przyjąć za stroną powodową, że jej podstawą jest art. 98 u.g.n., to dotknięta jest wadą nieważności wskazaną w art. 156 § 1 pkt 1 i pkt 2 k.p.a. tj. została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości oraz z rażącym naruszeniem prawa. Doszło tu bowiem do skupienia w jednym podmiocie – Prezydencie (...) W. funkcji organu i strony postępowania administracyjnego. Nadto w postępowaniu tym musiał brać udział właściciel nieruchomości tj. Skarb Państwa, a użytkownik wieczysty nie był uprawniony do samodzielnego dokonania podziału nieruchomości (k. 1321 – 1324).

Dalsze stanowisko PL (...)

Pismem przygotowawczym datowanym na dzień 16 maja 2019 roku PL (...) podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie z powołaniem na dalsze orzecznictwo sądów administracyjnych oraz wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania od pozwanego (...) oraz (...) W.. Oświadczył nadto, że nie przystępuje do (...) S.A. w ramach sprawy przeciwko SP – (...).

Podkreślono nadto, że żadna z działek będących przedmiotem analizy w niniejszym postępowaniu nie była objęta porozumieniami na które powoływały się (...) i (...) W. i nigdy nie była i nie miała być przedmiotem darowizny. W szczególności nie była objęta Protokołem nr (...) z dnia 25 września 2008 roku.

Zaznaczono następnie, że w postępowaniu o zatwierdzeniu podziału nieruchomości organ administracyjny nie rozstrzyga o przeznaczeniu wydzielanych działek. Organ nie prowadzi w tym zakresie własnych ustaleń będąc związany ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Podział jest dopuszczalny tylko wtedy, gdy jest zgodny z tym planem. Podstawą do ustalenia czy działki zostały wydzielone pod drogę publiczną jest całokształt okoliczności faktycznych, a przede wszystkim treść decyzji administracyjnej (jej rozstrzygnięcia, uzasadnienia, podanej podstawy prawnej) w powiązaniu z dokumentami poprzedzającymi jej wydanie oraz obowiązującego w chwili wydania decyzji planu zagospodarowania. Przedmiotowe działki zostały zaś wydzielone pod ciągi komunikacyjne, zostały oznaczone w Planie Zagospodarowania jako drogi publiczne i taką też funkcję mają pełnić. Zaznaczono także, że użytkownik wieczysty nie musi uzyskać zgody właściciela gruntu na dokonanie podziału ewidencyjnego nieruchomości, przy czym art. 98 ust. 1 zdanie drugie u.g.n. reguluje kwestię wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego, nie zaś kiedy i na jakiej podstawie dochodzi do przejścia własności gruntu wydzielonego z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa pod drogę gminną na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Kwestia ta jest więc dla niniejszej sprawy irrelewantna (k. 1327 – 1348).

Dalsze stanowisko (...) W.

Pismem przygotowawczym datowanym na dzień 21 maja 2019 roku (...) W. podtrzymało stanowisko w sprawie oraz oświadczyło, że zgłoszona interwencja po stronie pozwanej, dotyczy obu pozwanych.

Podtrzymano następnie stanowisko, iż Decyzja nie została wydana na wniosek użytkownika wieczystego, że z Decyzji nie wynika, by działki zostały wydzielone pod drogi publiczne, którym to ustaleniem Sąd jest związany, że relacje R. K. i powiązanych z nim spółek z (...) W. mają istotne znaczenie w sprawie oraz że Decyzja jest obarczona nieusuwalną wadą, gdyż została wydana pomimo braku zgody właściciela gruntu na podział nieruchomości, co wyklucza możliwość wywołania przez Decyzję skutków z art. 98 u.g.n.

Przytoczono kolejno szereg orzeczeń wskazujących na konieczność jednoznacznego określenia w sentencji decyzji podziałowej działek wydzielanych pod drogi publiczne wraz ze wskazaniem podstawy prawnej wydzielenia.

Zaznaczono również, że zostało zainicjowane postępowania o stwierdzenie nieważności Decyzji (k. 1379 – 1393).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Sad Rejonowy dla (...)w W. prowadzi księgę wieczystą nr (...) dla nieruchomości położonej w W., D. W.. Księgą tą objęte są działki ewidencyjne nr: (...) (oznaczona jako grunty orne o powierzchni 1 587m ( 2)) oraz 2/56 (oznaczona jako grunty orne o powierzchni 29 291 m ( 2)). Zgodnie z wpisem w Dziale II właścicielem nieruchomości jest Skarb Państwa – Agencja (...). Jako użytkownik wieczysty jest wpisany (...) S.A. z siedzibą w G..

Dowód: odpis zupełny z KW – k. 53 – 61.

Dnia 27 kwietnia 2007 roku do (...) D. (...) W. W. wpłynął wniosek (...) S.A. z siedzibą w G. oraz Osiedle (...). z o.o. z siedzibą w G. o dokonanie podziału nieruchomości o nr ewidencyjnym 2/32 z obrębu (...)opisanej w księdze wieczystej nr (...) na 21 działek, z czego 14 przeznaczonych pod drogi publiczne, w tym działkę o powierzchni około 29 290 m 2 przeznaczoną pod projektowaną ulicę publiczną S.-bis i działkę o powierzchni 1 580 m 2 przeznaczoną pod projektowaną ulicę publiczną 21 (...).

Dowód: wniosek – k. 1562 – 1563.

W kolejnych pismach Urząd (...) W. informował (...) S.A. i Osiedle (...). z o.o., iż z uwagi na dużą ilość spraw wniosek o podział przedmiotowej nieruchomości zostanie rozpatrzony w późniejszym terminie. Pismem z dnia 3 stycznia 2008 roku (...) S.A. wniósł do Naczelnika Delegatury Biura (...) D. W. (...) W. o kontynuowanie postępowania w sprawie zatwierdzenia przedmiotowego wniosku, złożonego przez jego poprzedników prawnych. Kolejne pisma (...) W. o przedłużeniu terminu na rozpoznanie wniosku były kierowane już do (...) S.A. Pismem z dnia 21 października 2008 roku skierowanym do Naczelnika Delegatury Biura (...) D. W. (...) W., Dyrektor Biura (...) W. oświadczył, że (...) W. wstępuje do niniejszego postępowania celem realizacji wykonania postanowień umowy przedwstępnej darowizny na rzecz (...) W. prawa użytkowania wieczystego gruntów przeznaczonych pod budowę dróg w M. W. z dnia 30 września 2008 roku. Jako podstawę wskazano tu art. 97 ust. 3 u.g.n.

Dowód: odpisy pism – k. 65 – 66, k. 67, k. 68 – 71, k. 72

(...) S.A. z siedzibą w W. (wcześniej w G.) jest następcą (...) S.A. z siedzibą w G. oraz Osiedle (...). z o.o. z siedzibą w G.

Okoliczność bezsporna, a nadto kopie umów objęcia akcji – k. 93 – 113v.

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2008 roku, w sprawie (...)Prezydent (...) W. postanowił zaopiniować pozytywnie wstępny projekt podziału nieruchomości uregulowanej w KW (...) oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) w sposób przedstawiony na wstępnym projekcie podziału stanowiącym załącznik do niniejszego postanowienia, jako zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów Przedpola P. Wilanowskiego zatwierdzonego uchwałą Nr 404 Rady Gminy W. – W. z dnia 11 stycznia 2001 roku oraz jako zgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W., zatwierdzonego uchwałą nr 405 Rady Gminy W. – W. z dnia 18 stycznia 2001 roku. Zgodnie z ustaleniami Planu Zagospodarowania projektowania działka (...) przewidziana jest pod ulicę oznaczoną symbolem 3 (...) tj. ul. (...), zaś działka (...) przewidziana jest pod ulicę oznaczoną symbolem 20 (...). Następnie wskazano, że na podstawie art. 93 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami przy wydzielaniu projektowanych działek należy zapewnić dostęp do drogi publicznej poprzez ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej przejścia i przejazdu lub nabycia udziałów w prawie własności działek umożliwiających spełnienie tego warunku. Jako podstawę prawną postanowienia wskazano art. 93 ust. 3, 4, 5 art. 97 ust. 1 i 3 u.g.n., oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości (Dz. U. Nr 268, poz. 2663)

Dowód: postanowienie – k. 1604 – 1606.

Decyzją Prezydenta (...) W. z dnia 4 grudnia 2008 roku nr (...) w sprawie o sygn. akt (...)zatwierdzono podział nieruchomości uregulowanej w KW (...) oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) w ten sposób, że w wyniku podziału powstaną m.in.: działka nr (...) o powierzchni 2,9291 ha i działka nr (...) o powierzchni 0,1587 ha, wskazane na mapie sytuacyjnej z projektem podziału przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego pod nr ewidencyjnym M-U- (...) w dniu 27 listopada 2007 roku. W dalszej części sentencji wskazano, że na podstawie art. 93 ust. 3 u.g.n. przy wydzielaniu działek należy zapewnić im dostęp do drogi publicznej poprzez ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej przejścia i przejazdu lub nabycia udziałów w prawie własności działek umożliwiających spełnienie tego warunku. Na wstępie Decyzji wskazano nadto, że wydaje się ją na podstawie art. 93 ust. 1, 2, 3, art. 96 ust. 1, art. 97 ust. 1 i 3 u.g.n., oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości (Dz. U. Nr 268, poz. 2663) po rozpatrzeniu wniosku spółki pod firmą (...) S.A. z dnia 21 listopada 2008 roku w sprawie podziału nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) oraz wniosku (...) W. z dnia 21 października 2008 roku w sprawie realizacji na rzecz (...) W. darowizny prawa użytkowania wieczystego gruntów przeznaczonych pod budowę dróg w M. W. i objętych przedwstępną umową z dnia 30 września 2008 roku, Rep. A Nr 10587/2008.

W uzasadnieniu Decyzji wskazano, że spółka (...) S.A. dnia 21 listopada 2008 roku wystąpiła z wnioskiem o zatwierdzenie podziału przedmiotowej nieruchomości, a wnioskiem z dnia 21 października 2008 roku Urząd (...) W. przystąpił jako strona postępowania w sprawie podziału przedmiotowej nieruchomości. Następnie stwierdzono, że działka nr (...) znajduje się w obszarze oznaczonym na rysunku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W. zatwierdzonego Uchwałą nr 405 Rady Gminy W. – W. z dnia 18 stycznia 2001 roku (Dz. Urz. Woj. (...) Nr 52 z dnia 21 marca 2001 roku, poz. 496) symbolem 3 (...) terenie przewidzianym pod ulicę tj. ul. (...), zaś działka nr (...) znajduje się na obszarze oznaczonym na rysunku planu symbolem 20 (...) terenie przewidzianym pod ulicę.

Dowód: Decyzja – k. 1607 – 1609.

Zgodnie z § 12 ust. 1 uchwały nr 405 Rady Gminy W. z dnia 18 stycznia 2001 roku w sprawie chwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W. (M..01.52.496) dla obsługi istniejącego i projektowanego zagospodarowania obszaru objętego planem ustala się układ dróg lokalnych i dojazdowych. Zgodnie z § 12 ust. 2 uchwały oraz mapą stanowiącą załącznik do uchwały, działka nr (...) znajduje się w liniach rozgraniczających ulicy zbiorczej (ul. (...), obecnie al. (...)) oznaczonej symbolem 3 (...). Określono jej szerokość na 50 m. Działka (...) znajduje się w liniach rozgraniczających drogi lokalnej (ul. (...)), oznaczonej symbolem 8 (...).

Dowód: wypis z Planu Zagospodarowania wraz z mapą – k. 648 – 655

(...) nigdy nie wyrażał zgody na dokonanie podziału nieruchomości, której dotyczyła Decyzja.

Okoliczność bezsporna .

Ocena dowodów:

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o wymienione w jego treści dokumenty oraz ich poświadczone za zgodność z oryginałem odpisy. Sąd nie znalazł argumentów dla kwestionowania ich autentyczności czy rzetelności w sporządzeniu. Dowód z tych dokumentów, znanych wszystkim stronom postępowania, wobec braku oddalenia przez Sąd wniosku o ich przeprowadzenie, został skutecznie przeprowadzony (por. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 3 grudnia 2014 r. sygn. akt III CSK 92/14, Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 21 sierpnia 2008 r. sygn. akt II UK 252/07).

Wobec zarzutu (...) W., wyjaśnienia wymaga przy tym, że dokument w postaci Planu Zagospodarowania został złożony dopiero podczas rozprawy dnia 9 czerwca 2017 roku przez pełnomocnika PL (...) (k. 648 – 655), jednakże wniosek o przeprowadzenie dowodu z tego dokumentu został głoszony już w interwencji ubocznej (pkt 3.2.6 – k. 426). Złożenie tegoż dokumentu jeszcze przed tym jak Sąd wezwał do usunięcia braku formalnego zgłoszonego wniosku dowodowego, musiało być uznane za skuteczne.

Jednocześnie, dokonując ostatecznej oceny materiału dowodowego Sąd nie uznał, by wszystkie złożone do akt sprawy dokumenty, mogły mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia. Chodzi tu m.in. o umowę notarialną przyrzeczenia darowizn z dnia 23 kwietnia 1999 roku ( kopia k. 164 – 176, poświadczony za zgodność z oryginałem odpis k. 289 - 295), notarialną przedwstępną umowę darowizn z dnia 30 września 2008 roku ( k. 304 – 317v), umowę notarialną darowizny z dnia 18 grudnia 2009 roku ( kopia k. 177 – 208, poświadczony za zgodność z oryginałem odpis – k. 324 – 355v), umowę notarialną nieodpłatnego przekazania nieruchomości na własność z dnia 29 marca 2011 roku zawartą między (...), a (...) W., dotyczącą innych działek ewidencyjnych niż objętych niniejszym postępowaniem, lecz utworzonych także na podstawie Decyzji ( k. 209 – 221v), czy też protokołu nr (...) z dnia 25 września 2008 roku ( k. 297 – 302).

Dokumenty te nie mogą być bowiem podstawą dla ustalenia skutków wynikających z ostatecznej decyzji administracyjnej, a dalej, ewentualnych skutków wynikających z mocy prawa (art. 98 ust. 1 u.g.n.). Obrazują one jedynie ewentualne zamierzenia stron tych czynności prawnych, czy też ich pojmowanie skutków przedmiotowej Decyzji. Nie mogą mieć zaś znaczenia dla wykładni Decyzji, której skutki określa prawo. Należy przy tym wyraźnie rozgraniczyć, że złożone wnioski dowodowe mogły co najwyżej wykazywać motywację działania (...) W. jako strony w postępowaniu administracyjnym przed starostą, którego funkcję piastował tu Prezydent (...) W.. A priori bowiem niedopuszczalne byłoby przeprowadzanie postępowania dowodowego na okoliczność motywacji Prezydenta (...) W. działającego jako starosta, przy wydawaniu Decyzji. Skutek prawny wywołuje bowiem sama Decyzja, a nie wola organu który ją wydał, która mogła, ale nie musiała znaleźć się w jej treści. W razie wątpliwości, co do sposobu rozumienia treści decyzji, właściwym trybem dla ich usunięcia jest wniosek o jej uzupełnienie, sprostowanie lub wykładnię (art. 111 – 113 k.p.a.). Tego trybu postępowania nie można zaś zastępować postępowaniem dowodowym w innej sprawie. Skoro doszło do przedmiotowego sporu, znaczy że strony ostatecznie jednak odmiennie oceniły skutki Decyzji. Kluczowa jest tu więc wykładnia treści Decyzji, z punktu widzenia prawa, nie zaś zamierzeń zainteresowanych jej wynikiem podmiotów. Konieczne jest bowiem przyjęcie założenia, że organ administracji wydając decyzję orzeka w oparciu o przepisy prawa. Decyzja nie jest zaś wynikiem negocjacji zainteresowanych stron postepowania, w oderwaniu od przepisów prawa.

Całkowicie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie były więc także dokumenty obrazujące istnienie sporu stron w zakresie naliczanych opłat za użytkowanie wieczyste ( k. 222 – 234v), dokumenty dotyczące uzgodnień stron i składanych sobie oświadczeń woli w związku z innymi działkami, także wyodrębnionymi na mocy Decyzji ( k. 321 – 322), zarządzenie Prezydenta (...) W. w sprawie powołania zespołu negocjacyjnego ( k. 576), czy też protokół ze spotkania zespołu negocjacyjnego ( k. 578).

Z powyższych względów Sąd oddalił także osobowe wnioski dowodowe zgłoszone przez (...) W. (świadkowie wskazani interwencji ubocznej - pkt 4 – 7, k. 274v) i konsekwentnie odmawiał reasumpcji tego postanowienia.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia była także dołączona do akt sprawy decyzja podziałowa, mająca stanowić wzór tego, jak powinna byłaby wyglądać Decyzja, gdyby intencją organu było dokonanie podziału nieruchomości z wydzieleniem działek pod drogi publiczne (k. 736 – 737 i k. 738). Jak już wskazywano wcześniej, intencje organu nie miały tu znaczenia. Kluczowa była ocena prawna zapadłej ostatecznie Decyzji. Starosta przy tym mógł, ale nie musiał uznawać przedmiotowego wzorca za właściwy. Odnoszenie więc oceny skutku prawnego Decyzji, do sposobu formułowania decyzji w innych sprawach przez organy administracji, nie mogło być decydujące.

Na uwzględnienie nie zasługiwał także wniosek (...) S.A. o przeprowadzenie dowodu z dokumentów z akt sprawy XVI C 1238/16 ( k. 399). Sposób liczenia wartości przedmiotu sporu przyjęty w innej sprawie nie mógł być bowiem wiążący dla sprawy niniejszej. O braku zbieżności przedmiotu postępowania o uzgodnienie księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz postępowania o dokonaniu wpisu do księgi wieczystej, była już mowa w prawomocnym postanowieniu o odmowie odrzucenia pozwu.

Nie mogły stanowić dowodu w sprawie, składane przez strony do akt orzeczenia wydawane przez sądy administracyjne, także w oparciu o Decyzję. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 28 marca 2012 r. w sprawie o sygn. akt V CSK 144/11, w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym Sąd zobligowany jest samodzielnie ustalić czy działki na podstawie decyzji administracyjnych zostały wydzielone z przeznaczeniem pod drogę publiczną, tj. czy działki te miały spełniać w przyszłości funkcje jednej z dróg publicznych, o których mowa w art. 2 w zw. z art. 1 Ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz. 60 – dalej: „u.d.p.). Podstawą tego ustalenia powinna być przede wszystkim treść samych decyzji administracyjnych (jej rozstrzygnięcia, uzasadnienia, podanej podstawy prawnej) w powiązaniu z dokumentami poprzedzającymi ich wydanie oraz obowiązującego, w chwili wydania decyzji, planu zagospodarowania przestrzennego przy uwzględnieniu treści art. 93 ust. 3 u.g.n., z którego wynika, że działki, które powstają w wyniku podziału powinny mieć dostęp do drogi publicznej. Nie należy natomiast do drogi sądowej merytoryczna kontrola zasadności wydanych decyzji administracyjnych. Ewentualna sprzeczność wydanych decyzji administracyjnych w przedmiocie podziału nieruchomości - w razie ustalenia, że wydzielono nimi działki pod drogę publiczną - z treścią planu zagospodarowania przestrzennego podlega badaniu w ramach postępowania administracyjnego. Podobnie na autonomiczność rozstrzygnięć sądu powszechnego w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz postępowania administracyjnego w przedmiocie odszkodowania w trybie art. 98 ust. 3 u.g.n. wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w R. w wyroku z dnia 24 kwietnia 2014 roku w sprawie o sygn. akt II SA/Rz 251/14. Wskazane w uzasadnieniu tego orzeczenia argumenty Sąd uznaje za własne.

Złożone do akt sprawy judykaty wiązały więc Sąd, jak i wszystkie inne podmioty, jedynie w zakresie przedmiotu ich rozstrzygnięcia – tj. przyznania lub nie odszkodowania (kwestia ta nie została przy tym jak dotąd rozstrzygnięcia ostateczną decyzją). Orzeczenia te, choć przesłankowo musiały zawierać analizę czy Decyzja powodowała skutki z art. 98 ust. 1 u.g.n., nie stanowiły jednakże prejudykatów dla rozstrzygnięcia w sprawie niniejszej. Wyrażone w nich przesłankowo oceny, w sprawie o przyznanie odszkodowania z tytułu wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego działek gruntu wymienionych w przedmiotowej decyzji, nie były więc wiążące dla sądu powszechnego w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (w szczególności chodzi tu o przedłożone do akt sprawy: wyrok WSA z dnia 21 grudnia 2010 roku w sprawie I SA/Wa 798/19 i Wyrok NSA z dnia 5 czerwca 2012 roku w sprawie I OSK 687/11 oraz decyzje z dnia 1 września 2016 roku na mocy których odmówiono odszkodowania za działkę (...) - k. 367 – i za działkę (...) - k. 372, a także wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2018 roku w sprawie I OSK 732/16 – k. 1349, czy też sygnalizowana na ostatniej rozprawie decyzja Starosty (...) o przyznaniu odszkodowania).

Powyższe uwagi należy odnieść także do załączanych odpisów orzeczeń Sądu wieczystoksięgowego. Rozbieżność przedmiotów tych postepowań w stosunku do sprawy niniejszej była już przy tym przedmiotem analizy w prawomocnym postanowieniu o oddaleniu wniosku o odrzuceniu pozwu.

Jako nieprzydatne dla rozstrzygnięcia w zakresie oceny legitymacji biernej były zgłoszone przez (...), jako wnioski dowodowe, orzeczenia i decyzje z których miałoby wynikać, że w tych sprawach legitymację tę przyznano (...), a nie Skarbowi Państwa ( k.1120 – 1196). Orzeczenia te nie wiązały Sądu w sprawie niniejszej. Mogły być traktowane jedynie jako umotywowany pogląd strony. Podobnie, jako umotywowane poglądy w sprawie oceniono pozostałe złożone do akt sprawy kopie orzeczeń innych sądów i organów.

Wobec licznych pojawiających się wniosków dowodowych na ostatnim etapie postępowania, mając na uwadze przejrzystość postępowania dowodowego oraz uprzedzając ewentualne dalsze wnioski stron o umożliwienie ustosunkowania się na piśmie do tychże nowych wniosków dowodowych, Sąd w sposób wyraźny oddalił wnioski o dopuszczenie dowodu z dokumentów dołączonych przez (...) W. do pisma datowanego na dzień 19 sierpnia 2019 roku ( k. 1431 – 1489). Dokumenty te miały bowiem obrazować w jaki sposób (...) S.A. interpretował Decyzję. Jak już zaś wyjaśniano wcześniej, to nie wola, świadomość, czy sposób interpretacji Decyzji przez strony były tu istotne, lecz skutek prawny, jaki wynika z Decyzji, która potencjalnie mogła być błędna, czy też nieodpowiadająca woli stron, a nawet zamierzeniom samego organu.

Oddaleniu podlegał także wniosek dowodowy PL (...) o przeprowadzenie dowodu z dokumentu w postaci decyzji Starosty (...) o przyznaniu PL (...) odszkodowania za wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego przedmiotowych działek nr (...). Jak już wskazywano wcześniej, decyzja ta nie stanowiła prejudykatu w sprawie niniejszej, mogła być więc jedynie uwzględniania jako umotywowany pogląd w sprawie. Nie mogła natomiast stanowić dowodu dla istotnych ustaleń w sprawie. W konsekwencji Sąd oddalił ten wniosek dowodowy (który nie mógł być spóźniony z uwagi na datę wydania decyzji) oraz powiązane z nim pozostałe wnioski dowodowe zgłoszone w piśmie datowanym na dzień 4 września 2019 roku, które nadto należało uznać za spóźnione. Jednocześnie w zakresie w jakim pismo to nie zawierało wniosków dowodowych, podlegało ono zwrotowi na podstawie art. 207 § 7 k.p.c.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Istota niniejszej sprawy sprowadzała się do odpowiedzi na pytanie jakie skutki wywołała Decyzja. Stan faktyczny, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia, oparty o niekwestionowane co do autentyczności dokumenty, nie był przy tym sporny.

By ocenić ten skutek, rozstrzygnięcie musiało więc być oparte na proceduralnych normach Kodeksu postępowania administracyjnego, a nadto w szczególności na następujących przepisach prawa materialnego:

Zgodnie z art. 93 ust. 1 zd. 1 u.g.n. podziału nieruchomości można dokonać, jeżeli jest on zgodny z ustaleniami planu miejscowego.

Art. 93 ust. 3 zd. 1 i 2 u.g.n. stanowi zaś, że podział nieruchomości nie jest dopuszczalny, jeżeli projektowane do wydzielenia działki gruntu nie mają dostępu do drogi publicznej; za dostęp do drogi publicznej uważa się również wydzielenie drogi wewnętrznej wraz z ustanowieniem na tej drodze odpowiednich służebności dla wydzielonych działek gruntu albo ustanowienie dla tych działek innych służebności drogowych, jeżeli nie ma możliwości wydzielenia drogi wewnętrznej z nieruchomości objętej podziałem. Nie ustanawia się służebności na drodze wewnętrznej w przypadku sprzedaży wydzielonych działek gruntu wraz ze sprzedażą udziału w prawie do działki gruntu stanowiącej drogę wewnętrzną.

Kolejno, art. 97 ust. 1 u.g.n. stanowi, iż podziału nieruchomości dokonuje się na wniosek i koszt osoby, która ma w tym interes prawny.

W myśli art. 97 ust. 3 u.g.n. podziału nieruchomości można dokonać z urzędu, jeżeli:

1) jest on niezbędny do realizacji celów publicznych;

2) nieruchomość stanowi własność gminy i nie została oddana w użytkowanie wieczyste.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 u.g.n. działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe – z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.

Następnie art. 99 u.g.n. stanowi, że jeżeli zapewnienie dostępu do drogi publicznej ma polegać na ustanowieniu służebności, o których mowa w art. 93 ust. 3, podziału nieruchomości dokonuje się pod warunkiem, że przy zbywaniu działek wydzielonych w wyniku podziału zostaną one ustanowione. Za spełnienie warunku uważa się także sprzedaż wydzielonych działek gruntu wraz ze sprzedażą udziału w prawie do działki gruntu stanowiącej drogę wewnętrzną.

Sąd, dokonując oceny skutków Decyzji, mógł kierować się jedynie oceną prawną (wynikającą z przepisów tak prawa materialnego jak i procesowego) tego co w niej zapisano. Sąd nie miał kompetencji do uzupełnienia, bądź redukowania skutków z niej wynikających. Nie mógł także dążyć do jej naprawienia, nawet w wypadku gdyby stwierdził jej wadliwość. W wypadku stwierdzenia, że Decyzja jest niejednoznaczna, Sąd stanął przed zadaniem odczytania jej treści w oparciu o całokształt okoliczności faktycznych jej wydania, lecz zobligowany był także by odrzucić te okoliczności, które być może powinny były być brane przez organ pod uwagę, ale nie da się ich pogodzić z tym co w Decyzji wyrażono. Jak już bowiem wskazano, intencje stron, a nawet samego organu nie mogły mieć znaczenia, jeżeli nie znajdywały uzasadnienia w treści tego co znajduje się w Decyzji.

Kolejno, nie było w sprawie sporne, że ewentualny skutek wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego, musiał wynikać z Decyzji. Strony pozostawały zaś w sporze co do sposobu, w jaki ten skutek musiałby być wyrażony, by nastąpił.

W tym względzie w pierwszej kolejności zauważyć należy, że zgodnie z treścią art. 107 § 1 k.p.a. decyzja zawiera:

1) oznaczenie organu administracji publicznej;

2) datę wydania;

3) oznaczenie strony lub stron;

4) powołanie podstawy prawnej;

5) rozstrzygnięcie;

6) uzasadnienie faktyczne i prawne;

7) pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz o prawie do zrzeczenia się odwołania i skutkach zrzeczenia się odwołania;

8) podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania decyzji, a jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu elektronicznego - kwalifikowany podpis elektroniczny;

9) w przypadku decyzji, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego, sprzeciw od decyzji lub skarga do sądu administracyjnego - pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa, sprzeciwu od decyzji lub skargi oraz wysokości opłaty od powództwa lub wpisu od skargi lub sprzeciwu od decyzji, jeżeli mają one charakter stały, albo podstawie do wyliczenia opłaty lub wpisu o charakterze stosunkowym, a także możliwości ubiegania się przez stronę o zwolnienie od kosztów albo przyznanie prawa pomocy.

Z powyższego wynika, że elementem Decyzji są w szczególności zarówno powołana podstawa prawna, jak i rozstrzygnięcie jak i uzasadnienie faktyczne i prawne. Badając więc czy z Decyzji wynika określony skutek, Sąd zobowiązany był do analizy na równi przywołanej podstawy prawnej Decyzji, jej rozstrzygnięcia jak i uzasadnienia. W oparciu o te wszystkie elementy konstrukcyjne decyzji, Sąd musiał więc badać czy skutek z art. 98 ust. 1 zd. 2 u.g.n. w oparciu o Decyzję nastąpił, czy też nie.

Odnosząc się więc do kolejnych elementów warunkujących ocenę prawną Decyzji należało rozstrzygnąć następujące zagadnienia:

Decyzja wydana na wniosek czy z urzędu.

W ocenie Sądu nie mogło budzić wątpliwości, że Decyzja została wydana w oparciu o wniosek użytkownika wieczystego. Wniosek ten złożyli poprzednicy prawni strony powodowej dnia 27 kwietnia 2007 roku. Efektem tego wniosku była zaś Decyzja. Nie mogły zasługiwać na uwzględnienie argumenty podmiotów po stronie pozwanej, iż wobec przystąpienia (...) W. do toczącego się już postępowania administracyjnego doszło do przekształcenia się tego postępowania na postępowanie zainicjowane z urzędu.

Po pierwsze, procedura administracyjna nie zna formuły zmiany postępowania z wnioskowego na z urzędu. Skoro postępowanie zostało wszczęte na wniosek i nie zostało w żaden sposób formalnie zakończone (inną decyzją, postanowieniem), to odpowiedzią na ten wniosek musiała być przedmiotowa Decyzja. W powyższą konfuzję zdaje się, że wpadł sam organ administracyjny, który w uzasadnieniu Decyzji wskazał, że spółka (...) S.A. dnia 21 listopada 2008 roku wystąpiła z wnioskiem o zatwierdzenie podziału przedmiotowej nieruchomości, a wnioskiem z dnia 21 października 2008 roku Urząd (...) W. przystąpił jako strona postępowania w sprawie podziału przedmiotowej nieruchomości. Wewnętrznie sprzeczne logicznie jest zdanie w którym to wniosek inicjujący postępowanie mógłby być późniejszy niż data w której kolejny podmiot do niego przystępuje, a więc do już toczącego się, postępowania.

Po drugie, by można było mówić o wszczęciu postępowania z urzędu, konieczne jest spełnienie przesłanek z art. 97 ust. 3, a więc poza istnieniem celu publicznego, nieruchomość nie może być już oddana w użytkowanie wieczyste. Oczywiste zaś jest, że użytkowanie wieczyste przed wydaniem Decyzji tę nieruchomość obciążało.

W konsekwencji uznać należało, że Decyzja zawiera jednoznaczne wskazanie, że postępowanie wszczęto na wniosek (choć wskazano nieprawidłową datę tego wniosku) oraz powołanie się na treść art. 97 ust. 1 u.g.n. Zatem zgodne z jej treścią jest stwierdzenie, że postępowanie toczyło się na wniosek. Pogląd ten potwierdza także posłużenie się w Decyzji pojęciem, że (...) W. „przystąpiło” do postępowania. Oceny tej nie zmienia zaś dodatkowe przywołanie w treści sentencji art. 97 ust. 3 u.g.n. Przywołanie tego przepisu zdaje się być błędem, co nie zmienia postaci rzeczy, że wiąże Sąd. Niemniej, przepis art. 98 u.g.n. nic nie mówi na temat sytuacji w której podział jest wynikiem wniosku oraz następuje z urzędu. Mówi jedynie, że postępowanie musi toczyć się z wniosku użytkownika wieczystego, która to okoliczność także wynika z Decyzji. Przywołanie więc w jej treści, że postępowanie toczyło się także z urzędu, nie ma wpływu na fakt, że wprost tu wskazano, że toczy się także na wniosek.

Pogląd, iż Decyzja została wydana w oparciu wniosek o zatwierdzenie podziału nieruchomości złożony przez użytkownika wieczystego, nie zaś z urzędu, został także zaprezentowany w orzeczeniach zapadłych na gruncie przedmiotowej Decyzji w innych sprawach badanych przez sądy administracyjne (por. przedłożone do akt sprawy: wyrok WSA z dnia 21 grudnia 2010 roku w sprawie I SA/Wa 798/19 i Wyrok NSA z dnia 5 czerwca 2012 roku w sprawie I OSK 687/11 oraz wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2016 roku w sprawie o sygn. akt I OSK 732/16). Argumentację wyrażoną w tych orzeczeniach należy podzielić.

Wydzielenie pod drogi publiczne bądź nie.

W ocenie Sądu z Decyzji wynika, że przedmiotowe działki zostały wydzielone pod drogi publiczne.

Od razu w tym miejscu należy jednakże zastrzec, że to nie decyzja podziałowa przesądza o tym, czy dana działka jest przeznaczona pod drogę publiczną, czy też nie. Przeznaczenie określonego terenu pod drogę publiczną wynika z innych czynności organów administracji tj. przede wszystkim z postanowień miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Decyzja podziałowa nieruchomości musi być zaś z tym planem zgodna (art. 93 ust. 1 u.g.n.). Jakkolwiek więc treść decyzji podziałowej przesądza o tym czy nastąpił skutek z art. 98 ust 1 u.g.n. czy też nie, to nie jest rolą organu przy jej wydawaniu klasyfikowanie czy dany teren został wydzielony pod drogi publiczne, czy też nie. W tym względzie organ powinien jedynie stwierdzić tę okoliczność w oparciu o założenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Oczywiście zastrzeżenie to dotyczy prawidłowej z punktu widzenia prawa materialnego decyzji podziałowej. Gdyby bowiem hipotetycznie doszło do wydania decyzji podziałowej, ze wskazaniem że dana nieruchomość nie jest wydzielona pod drogę publiczną (ewentualnie przy możliwości wyinterpretowania, że nieruchomość nie jest wydzielona pod drogę publiczną), to w wypadku gdyby nawet zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego działka ta w rzeczywistości była wydzielona pod drogę publiczną, a decyzja podziałowa stałaby się ostateczna, to skutek wygaśnięcia użytkowania wieczystego nie nastąpiłby.

Odnosząc się wiec do konkretnych stanowisk stron w odniesieniu do Decyzji, Sąd w pierwszej kolejności podzielił w tym zakresie argumenty strony powodowej (oraz interwenienta ubocznego po stronie powodowej), że przepis art. 98 ust. 1 u.g.n. posługując się pojęciem „działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne” stanowi o planistycznym przeznaczeniu w Planie Zagospodarowania działek pod przyszłe drogi publiczne, nie zaś o sytuacji w której droga publiczna już istnieje. Argumenty strony pozwanej (oraz interwenienta ubocznego po stronie pozwanej) w kontekście zdefiniowania tego pojęcia, opierające się na konieczności wcześniejszego podjęcia uchwały przez Gminę, by drogę zaliczyć do kategorii dróg publicznych, Sąd uznał za całkowicie chybione. Przepis ten nie zawiera w swej treści sformułowania np. „działki gruntu na których urządzono drogi publiczne”. Chodzi tu właśnie o uregulowanie sytuacji gruntów, które na etapie planowania, mają być w przyszłości przeznaczone pod drogi publiczne. Samo już bowiem przyjęcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym dany obszar został przeznaczony pod drogi publiczne, już istotnie ogranicza właściciela czy użytkownika wieczystego w możliwości swobodnego korzystania i zagospodarowania nieruchomości. Nieracjonalne pozostawałoby więc dokonywanie dalszego obrotu, na cele prywatne, działkami wydzielonymi pod drogę publiczną, skoro możliwość swobodnego ich zagospodarowania już została istotnie ograniczona. Przepis ten chroni więc użytkownika wieczystego, który mogąc nie mieć wpływu na uregulowania planu zagospodarowania przestrzennego, mógłby zostać pozbawiony możliwości swobodnego korzystania z części nieruchomości wydzielonej pod drogi publiczne, a z drugiej strony pozbawiony możliwości zbycia tej nieruchomości i zdany na oczekiwanie na działania podmiotu publicznego, który w końcu może zdecydować się na wybudowanie drogi, następnie jej sklasyfikowanie jako drogi publicznej określonej kategorii i dopiero wówczas przystąpienia do rozliczenia się z tytułu zajętego gruntu. Złożenie wniosku o podział nieruchomości wydzielonej pod drogi publiczne przez użytkownika wieczystego, wobec skutku z art. 98 ust. 1 u.g.n. chroni go więc przed bezczynnością podmiotów publicznych w zakresie realizacji przyjmowanych planów zagospodarowania przestrzennego. Interpretowanie więc skutku tego przepisu, jako uwarunkowanego koniecznością wcześniejszego wybudowania drogi i jej sklasyfikowania, jest nie do pogodzenia z istota tej regulacji.

Kolejno za udowodnione Sąd uznał, że przedmiotowe działki w chwili wydawania Decyzji były w Planie Zagospodarowania przeznaczone pod drogi publiczne. Ten Plan Zagospodarowania, zgodnie z przepisami obowiązującymi w chwili jego uchwalania, mógł bowiem zawierać oznaczenie jedynie dróg publicznych. Powyższe wynika z treści art. 10 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o z dnia 7 lipca 1994 r. zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 89, poz. 415 – obowiązującej w dacie uchwalania Planu Zagospodarowania) (por. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w W. z dnia 25 lutego 2005 r. (...) SA (...) oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2012 r. sygn. akt V CSK 144/11). Kolejno Sąd podzielił w całości argumentację strony powodowej, iż stwierdzenie to ma także swoją podstawę w okoliczności, że planowana (wówczas) droga odpowiada wymogom ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz. 60) tj. art. 2 ust. 3 oraz warunkom rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 43, poz. 430), gdzie wskazuje się na oznaczenie publicznych dróg lokalnych literą (...), zaś publicznych dróg dojazdowych literą (...). Oznaczenia te odpowiadają oznaczeniom w Planie Zagospodarowania.

Co do zasady więc, z prawidłowo skonstruowanej Decyzji, która powinna być zgodna z Planem Zagospodarowania, powinno wynikać, że dochodzi do wydzielenia działek pod drogę publiczną.

Czytając literalnie treść sentencji decyzji, należy dojść do wniosku, że nie ma tam żadnych informacji na temat tego, czy w wyniku podziału nieruchomości powstają działki wydzielone pod drogi publiczne czy też nie. Okoliczność, że jednak działki są wydzielone pod drogi wynika zaś z uzasadnienia Decyzji, gdzie wskazano wprost, że działka nr (...) znajduje się w obszarze oznaczonym na rysunku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu W. zatwierdzonego Uchwałą nr 405 Rady Gminy W. – W. z dnia 18 stycznia 2001 roku (Dz. Urz. Woj. (...) Nr 52 z dnia 21 marca 2001 roku, poz. 496) symbolem 3 (...) terenie przewidzianym pod ulicę tj. ul. (...), zaś działka nr (...) znajduje się na obszarze oznaczonym na rysunku planu symbolem 20 (...) terenie przewidzianym pod ulicę. Nie mówi się tu jednak nadal wprost, czy chodzi tu o drogi publiczne czy wewnętrzne.

Dokonując więc wykładni tej Decyzji, w ocenie Sądu należało dojść do wniosku, że czytając sentencję Decyzji wraz z uzasadnieniem, działki te zostały wydzielone pod drogi. Nie jest zaś sprzeczna z treścią Decyzji dalsza jej interpretacja, że skoro wydzielono działki pod drogi, z powołaniem się na Plan Zagospodarowania, a w Planie tym mogły być wskazane tylko drogi publiczne, to na mocy Decyzji doszło do wydzielenia działek pod drogi publiczne. Dodatkowym argumentem wzmacniającym tę ocenę jest fakt, że Decyzja ta w swojej treści nie zawiera żadnego rozstrzygnięcia negatywnego, tj. nie oddala wniosku w jakiejkolwiek części. Stanowi ona więc odpowiedź na całość wniosku (...) S.A. Ten zaś wniosek jednoznacznie wskazuje, że obejmuje żądanie podziału nieruchomości z wydzieleniem działek pod drogi publiczne (ze wskazaniem ich powierzchni odpowiadających ostatecznie wydzielonym działkom). Kolejno zauważyć należy, że Decyzję poprzedziło postanowienie z dnia 4 listopada 2008 roku w którym nadto w sentencji (nie zaś w uzasadnieniu) wprost wskazano, że działki są wydzielane pod drogi. Nie może także budzić wątpliwości, że działki były wydzielane pod drogi publiczne, jeśli zastosuje się kryteria oceny wskazane przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 31 stycznia 2018 roku w sprawie o sygn. akt I OSK 732/16 (w którym nadto ocenie poddana została ta sama Decyzja – które to poglądy Sąd w składzie niniejszym podziela). Charakterystyka, położenie i obecne zagospodarowanie tych działek wskazują że ich funkcją jest publiczna obsługa komunikacyjna sąsiednich nieruchomości.

W konsekwencji Sąd nie podzielił argumentacji strony pozwanej (oraz (...) W.) co do konieczności zamieszczenia wprost w treści sentencji sformułowania, że dana działka jest wydzielona pod drogę publiczną. Przytoczone przez tę stronę orzecznictwo sądowo administracyjne (por. wyrok NSA z dnia 9 marca 2018 roku w sprawie I OSK 964/16, wyrok NSA z dnia 27 czerwca 2012 roku w sprawie I OSK 986/11, Wyrok NSA z dnia 20 maja 2014 roku I OSK (...), Wyrok NSA z dnia 4 grudnia 2014 toku I OSK (...), Wyrok NSA z dnia 2 lutego 2018 r. I OSK 673/16, Wyrok WSA w Lublinie z dnia 16 czerwca 2009 roku (...) SA/Lu 181/09, Wyrok NSA z dnia 2 lutego 2018 r. I OSK 673/16) Sąd w składzie niniejszym podziela w tym znaczeniu, że niewątpliwie to z Decyzji musi wynikać, czy dochodzi do wydzielenia działki pod drogę publiczną. Tylko bowiem decyzja podziałowa może być podstawą skutków z art. 98 ust. 1 u.g.n. Sąd w składzie niniejszym nie podziela natomiast daleko idących skutków wywodzonych przez stronę pozwaną z tych orzeczeń co do restrykcyjnych wskazań, jakoby okoliczność ta musiała wyrażać się wprost w użyciu jakiejkolwiek formuły, na dodatek zawartej jedynie w sentencji Decyzji, a na dodatek z powołaniem art. 98 ust. 1 u.g.n. jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Zauważyć w tym kontekście należy, że te bardziej restrykcyjne poglądy co do formalnych wymogów decyzji podziałowej wyrażone w w/w orzeczeniach często nie były istotą zapadłych tam rozstrzygnięć i dotyczyły odmiennych stanów faktycznych.

I tak, odnosząc się do ocen zawartych w wyroku NSA z dnia 27 czerwca 2012 roku w sprawie I OSK 986/11, wyjaśnić należy, że w uzasadnieniu zawarto kategoryczną tezę, że prezentowane w skardze kasacyjnej stanowisko, że o charakterze tej drogi przesądzają przepisy m.in. ustawy o drogach publicznych (zarzut naruszenia art. 2 ust. 2), czy obowiązujące w dacie uchwalenia przepisy dot. zagospodarowania przestrzennego czy też zapisy planu miejscowego jest całkowicie chybiony. O charakterze działek gruntu wydzielonych pod drogi przesądza treść decyzji podziałowej. Stan faktyczny tej sprawy był jednakże o tyle odmienny, że tam w decyzji podziałowej, w ocenie NSA, jednoznacznie wskazano, że podział nie dotyczy działek przeznaczonych pod drogi publiczne tylko wewnętrzne, co ustalono na podstawie treści decyzji oraz powołania się w niej (także odmiennie niż w sprawie niniejszej) na art. 99 u.g.n. w podstawie prawnej jej rozstrzygnięcia (czyli orzeczenia o warunku ustanowienia służebności). NSA uznał więc, że skoro decyzja podziałowa jest ostateczna, to nawet pomimo istnienia wówczas potencjalnie przesłanek do uznania, że w oparciu o przepisy powszechnie obowiązujące, dane tereny powinny być w planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczone pod drogi publiczne, to i tak nie podlega to już dalszemu badaniu. O skutku z art. 98 u.g.n przesądza bowiem treść decyzji podziałowej. W sprawie niniejszej treść Decyzji, z uwagi na wcześniej przytoczone argumenty, pozwalała zaś na uznanie, że odnosi się do wydzielenia działek pod drogi publiczne. Co więcej, Decyzja ta nie zawiera w swojej podstawie prawnej art. 99 u.g.n., który to argument zdawał się być kluczowy w tamtej sprawie.

Także jako nieprzystające do niniejszej sprawy uznać należy poglądy przedstawione w wyroku WSA w Lublinie z dnia 16 czerwca 2009 roku (...) SA/Lu 181/09. W orzeczeniu tym stwierdzono, że oznaczenie w decyzji działek gruntu które zostają wydzielone pod drogi, stanowi istotny element rozstrzygnięcia i nie podlega sprostowaniu. Jak się jednak przeanalizuje stan faktyczny tamtej sprawy, to należy zauważyć, że ten pogląd sformułowano na potrzeby ustalenia, czy dopisanie w rozstrzygnięciu decyzji, dla kolejnej wyodrębnianej działki wskazania, że jest przeznaczona pod drogę (decyzja zawierała wydzielenie działek z oznaczeniem działek przeznaczonych pod drogę i bez takiego oznaczenia) mieści się w granicach sprostowania. W takiej więc sytuacji, gdy jedne z działek mają wskazanie, że są przeznaczone pod drogę, a inne takiego wskazanie nie zawierają, to podejmowanie próby ustalenia, czy te nie zawierające oznaczenia w rozstrzygnięciu, że są przeznaczone pod drogę w oparciu o okoliczności faktyczne sprawy, stanowiłoby niedopuszczalną próbę korygowania jednoznacznych wskazań decyzji, nawet gdyby w istocie ta kolejna działka także wypełniała faktycznie przesłanki do uznania jej za wydzieloną pod drogę. Stan faktyczny był tu więc zdecydowanie odmienny niż w sprawie niniejszej, gdzie takiego rozróżnienia w sentencji Decyzji nie ma, pojawia się zaś jednoznaczne wskazanie w uzasadnieniu Decyzji, które spośród wydzielanych działek są przeznaczone pod drogę.

Analizując zaś treść najdalej idących poglądów, zawartych w uzasadnieniu wyroku NSA z dnia 2 lutego 2018 r. w sprawie o sygn. akt I OSK 673/16 Sąd w składzie niniejszym zgadza się z poglądem tam wyrażonym, że skutek z art. 98 ust. 1 u.g.n. musi wynikać z Decyzji. Sąd nie podziela zaś wskazanych w tym judykacie dalszych wymogów, jakoby w decyzji zatwierdzającej projekt o podziale nieruchomości musi zostać określone, oprócz numeru działki wydzielonej pod drogę, również to, czy jest to droga gminna, powiatowa, wojewódzka czy krajowa, na rzecz jakiego podmiotu publicznego imiennie określonego, przechodzi ta działka na własność, który podmiot jest zobowiązany do wypłaty i na czyją rzecz odszkodowania. Żaden z przepisów prawa nie wymaga dla przyjęcia, że skutek z art. 98 ust. 1 u.g.n. wynika z decyzji podziałowej, zamieszczenia w jej treści wskazania rodzaju drogi pod którą działka jest wydzielana, a tym bardziej orzekania na rzecz jakiego podmiotu publicznego własność tej działki przechodzi. Zamieszczenie tych danych w decyzji podziałowej prowadzić musiałoby bowiem do wniosku, że to na podstawie tej decyzji określa się charakter drogi oraz podmiot na którego własność przechodzi z mocy prawa. Tymczasem, jak słusznie wskazał WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 9 kwietnia 2014 r. w sprawie o sygn. akt II SA/Gd 109/14 skutki prawne, o których jest mowa w art. 98 ust. 1 u.g.n. w postaci utraty własności lub prawa użytkowania wieczystego działek wydzielonych pod drogi publiczne nie są przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, ale są następstwem wydania tej decyzji, przejście prawa własności następuje bowiem z mocy samego prawa. Podziału nieruchomości zgodnie z art. 93 ust. 1 i 2 u.g.n. można dokonać, jeżeli podział zgodny jest z ustaleniami planu miejscowego, a zgodność z ustaleniami planu dotyczy m.in. przeznaczenia terenu. Tym samym art. 98 ust. 1 u.g.n. jako jedyną przesłankę przejścia wydzielonej działki na własność województwa wymienia przeznaczenie działki pod drogę publiczną wojewódzką. Treść art. 98 ust. 1 ustawy nie uzasadnia natomiast wniosku, aby organ administracji dokonujący podziału nieruchomości sam mógł ustalać kategorię dróg wymienionych w tym przepisie. Wydzielenie działki pod drogę publiczną określonej kategorii może nastąpić, jeśli obszar wydzielanej działki jest przeznaczony pod taką drogę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Nie chodzi przy tym o wybudowanie drogi (która może zostać wybudowana dużo później), lecz o samo przeznaczenie gruntu pod drogę publiczną. Treść decyzji podziałowej orzekająca o charakterze działek gruntu wydzielonych pod drogi musi być zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, bowiem to na podstawie decyzji podziałowej określone działki gruntu przechodzą z mocy prawa na własność jednostek samorządu terytorialnego i to za te działki przysługuje ich dotychczasowym właścicielom odszkodowanie. (por. także wyrok WSA z dnia 23 lutego 2012 roku w sprawie (...) Sa/Kr 174/11, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 21 grudnia 2011 roku w sprawie (...) Sa/Po 1009/11, wyrok WSA w Gdańsku z dnia 2 lutego 2011 roku w sprawie (...) Sa/Gd 788/10, czy wyrok WSA w Olsztynie z dnia 18 listopada 2008 roku w sprawie (...) SA/O. 781/08, Wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2014 roku I OSK (...)).

Sąd w składzie niniejszym nie podzielił także argumentacji zaprezentowanej w wyroku NSA z dnia 9 marca 2018 roku w sprawie I OSK 964/16. W uzasadnieniu tego orzeczenia stwierdzono, iż o powstaniu roszczenia o ustalenie i wypłatę odszkodowania za działki wydzielone pod drogę publiczną i przejęte na własność podmiotu publicznego na podstawie art. 98 ust. 1 u.g.n. przesądza podstawa prawna i treść rozstrzygnięcia ostatecznej decyzji zatwierdzającej podział, która powinna nie tylko odwoływać się do art. 98 ust. 1 u.g.n., lecz także powinna precyzyjnie i bezspornie wyznaczać zakres przedmiotowy skutków wywłaszczeniowych, o których mowa w powyższym przepisie (por. wyrok NSA z dnia 11 kwietnia 2017 r., I OSK (...)). Jeżeli organ orzekający w sprawie o zatwierdzenie podziału nieruchomości nie skorzysta z kompetencji do wydzielenia działek pod drogi publiczne na podstawie art. 98 ust. 1 u.g.n., to nie można z samego faktu przeznaczenia dzielonych działek pod drogi publiczne wywodzić, że decyzja podziałowa wywołała skutek wywłaszczeniowy. Skutek ten jest bowiem ściśle powiązany z operacją odrębnego wydzielenia w decyzji podziałowej działek w celu ich wywłaszczenia pod drogi publiczne. Bez następującego z urzędu wydzielenia działek pod drogę publiczną – towarzyszącemu wnioskowi o zatwierdzenie podziału – nie może być bowiem mowy o skutkach wywłaszczeniowych, o których mowa w art. 98 ust. 1 u.g.n. Jak już bowiem wskazano wcześniej, skutek określony w art. 98 ust 1 u.g.n. wynika z mocy prawa, nie zaś Decyzji. Decyzja nie może więc jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia przywoływać treści art. 98 ust. 1 u.g.n., gdyż przepis ten nie stanowi podstawy prawnej dla wydawania Decyzji. Sąd podzielił tym samym argumentację przedstawioną w przytoczonym wcześniej wyroku WSA w Krakowie z dnia 23 lutego 2012 roku w sprawie (...) Sa/Kr 174/11, iż decyzja podziałowa wskazująca jako podstawę rozstrzygnięcia art. 98 u.g.n. dotknięta jest sankcją nieważności, brzmienie art. 98 ust. 1 i 3 ugn nie pozostawiało wątpliwości co do braku podstawy orzekania przez organ administracji publicznej o skutkach podziału dotyczących działek wydzielonych pod drogi. Decyzja stwierdzająca nabycie własności takich działek jest w tym zakresie dotknięta nieważnością, gdyż nie posiada podstawy prawnej. O wydaniu decyzji bez podstawy prawnej można bowiem mówić wtedy, gdy przepisy prawa nie upoważniają organu administracji do załatwienia sprawy w tej formie. Wydanie decyzji bez podstawy prawnej stanowi przesłankę do stwierdzenia jej nieważności, stosownie do postanowień art. 156 § 1 pkt 2 KPA (zob. np. wyr. NSA z dnia 10 czerwca 1983 r., I SA 217/83, (...) 1983, nr 1, poz. 41). Podobny pogląd wyraził NSA w przytaczanym już wyroku w sprawie I OSK 732/16 zapadłym na gruncie przedmiotowej Decyzji. Nadto nie bez znaczenia była okoliczność, która zaistniała w decyzji podziałowej, która była podstawą oceny w omawianej sprawie o sygn. akt I OSK 964/16, gdzie wyraźnie wskazano, że wszystkie wyodrębnione działki są przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, pomimo że jedna z działek została w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczona pod drogę publiczną. Rozstrzygała tu więc jednoznaczna treść decyzji podziałowej (że działki są przeznaczone pod zabudowę jednorodzinną nie zaś pod ulice), a jej wykładnia wbrew sentencji była niedopuszczalna.

Reasumując, prawidłowy był brak powołania się w treści Decyzji na dyspozycję art. 98 ust. 1 u.g.n., niezależnie od przyjęcia czy wolą organu było stwierdzenie, że podział następuje z wydzieleniem działek pod drogi publiczne, czy też nie. Tym samym brak zamieszczenia tego przepisu jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia nie może przesądzać o tym, że z Decyzji nie wynika, że podział został dokonany z wyodrębnieniem działek pod drogi publiczne.

Odnosząc się natomiast do kwestii zamieszczenia w sentencji Decyzji zapisu, iż na podstawie art. 93 ust. 3 u.g.n. przy wydzielaniu działek należy zapewnić im dostęp do drogi publicznej poprzez ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej przejścia i przejazdu lub nabycia udziałów w prawie własności działek umożliwiających spełnienie tego warunku, Sąd uznał, ze także i ten zapis nie stoi na przeszkodzie uznaniu, że doszło tu do wyodrębnienia działek wydzielonych pod drogi publiczne. Sąd podziela także i w tym zakresie argumenty strony powodowej, iż zapis ten nie stanowi warunku uregulowanego w art. 99 u.g.n., który gdyby został wskazany jako podstawa prawna decyzji, mógłby stanowić istotny argument dla uznania, że działki te jednak nie są wydzielone pod drogi publiczne. Istotne znaczenie zamieszczenia w decyzjach podziałowych art. 99 u.g.n. dla takiej oceny prezentowały także składy orzecznicze w judykatach na które powoływało się (...) W., przytoczone wcześniej. W przedmiotowej Decyzji takiego warunku zabrakło. Jak stanowi przy tym § 13 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości z dnia 7 grudnia 2004 r. (Dz.U. Nr 268, poz. 2663) w przypadku konieczności ustanowienia służebności drogowych, o których mowa w art. 93 ust. 3, w decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości zamieszcza się warunek, o którym mowa w art. 99.

Z powyższego wynika, że skoro warunek taki nie został zamieszczony w ramach przywoływanych podstaw prawnych, to Decyzja nie zawiera żadnych elementów wykluczających uznanie, że zgodnie z jej uzasadnieniem oraz odwołaniem się do Planu Zagospodarowania, przedmiotowe działki zostały wydzielone pod drogi publiczne. Dodatkowo w tym kontekście należy także zwrócić uwagę, że w postanowieniu z dnia 4 listopada 2008 roku w przedmiocie zaopiniowania wstępnego projektu podziału zastrzeżenie z art. 93 ust. 3 także zostało zawarte w sentencji, jednakże w odróżnieniu od Decyzji, zaraz obok wskazania, także w sentencji, że działki są przeznaczone pod drogi (w Decyzji ta informacja zawarta została w uzasadnieniu, przy czym brak jest w Decyzji jakichkolwiek elementów mogących wskazywać na odstąpienie w Decyzji od oceny wyrażonej w poprzedzającym ją postanowieniu). Wobec powyższego, w ocenie Sądu zapis ten nakazuje jedynie zapewnić dojazd poprzez ustanowienia odpowiednich służebności, do objętych Decyzją działek, które nie zostały wydzielone pod drogi publiczne, do czasu aż drogi publiczne zostaną urządzone na działkach które takie przeznaczenie w Panie Zagospodarowania mają (także objętych Decyzją).

Podsumowując tę część rozważań wskazać należy, że z treści sentencji Decyzji nie wynika jakie jest przeznaczenie poszczególnych wyodrębnianych działek, wynika jednakże z uzasadnienia, że są wydzielone pod drogi. Łączne odczytywanie tych dwóch równoważnych elementów Decyzji nakazuje więc przyjąć, że doszło do wydzielenia działek pod drogi. Wobec zaś odwołania się w uzasadnieniu Decyzji do Planu Zagospodarowania (który to obowiązek wynika z art. 93 ust. 1 u.g.n.), który zawiera oznaczenie jedynie dróg publicznych, przy założeniu zgodności Decyzji z tym planem (Decyzja nie zawiera żadnych elementów mogących wskazywać na to że nie jest zgodna z Planem Zagospodarowania) stwierdzić należy, że wydzielenie to następuje pod drogi publiczne. Zamieszczenie w Decyzji jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia art. 98 ust. 1 u.g.n. byłoby niedopuszczalne z uwagi na skutek zawarty w tym przepisie, który wynika z mocy prawa, nie zaś woli organu administracyjnego wyrażanej w Decyzji. Brak zamieszczenia zaś art. 99 u.g.n. (koniecznego warunku w wypadku braku dostępu działek do drogi publicznej) tym bardziej wskazuje na fakt, że część spośród działek wskazanych w Decyzji, opisanych szczegółowo w uzasadnieniu, została wydzielona pod drogi publiczne.

W tym kontekście, jedynie pomocniczo należy także wskazać także, że odmienna interpretacja Decyzji godziłaby w zasadę zaufania podmiotów prywatnych do Państwa. Nie można by bowiem zgodzić się na sytuację w której strona wnioskuje o podjęcie przez organ administracji konkretnych działań, w wyniku rozpoznania tego wniosku organ wydaje Decyzję, która staje się ostateczna, a przy tym w żadnym elemencie nie daje wskazówek, by w jakiejkolwiek części wniosek nie został uwzględniony, a ostatecznie miałoby się okazać, że Decyzja zupełnie nie odpowiada wnioskowi, z uwagi na jedną z możliwych jej interpretacji.

Skutek Decyzji wynikający z art. 98 ust. 1 zd. 1 u.g.n.

Odnosząc się do argumentacji podmiotów po stronie pozwanej dotyczących potencjalnie niedopuszczalnych skutków Decyzji w postaci przejścia prawa własności nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa na rzecz gminy, stwierdzić należy, że kwestia ta nie jest przedmiotem niniejszego postępowania. Żądaniem pozwu objęty jest bowiem jedynie wpis w księdze wieczystej nieruchomości dotyczący ujawnienia prawa użytkowania wieczystego. Nie jest zaś koniecznym elementem rozstrzygnięcia o prawidłowości, bądź nie, istnienia wpisu prawa użytkowania wieczystego, dokonywanie dalszych wpisów w zakresie rzeczywistego przysługiwania konkretnemu podmiotowi prawa własności nieruchomości. Ewentualne wyrażenie poglądu w tym przedmiocie przez Sąd nie miałoby znaczenia, gdyż nie wiązałoby w przyszłym postępowaniu dotyczącym wpisu właściciela w księdze wieczystej. Innymi słowy, rozstrzyganie czy skutek wskazany w art. 98 ust. 1 zd. 1 u.g.n. nastąpił wobec faktu, że nieruchomość wydzielona pod drogę publiczną stanowiła własność Skarbu Państwa, czy też skutek ten nie nastąpił, z uwagi chociażby na treść art. 24 ust. 5c u.g.n.r. (czy któryś z tych przepisów stanowi lex specialis w relacji do drugiego) nie ma znaczenia z punktu widzenia stwierdzenia, że Decyzja wywołała skutek w postaci wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego (art. 98 ust. 1 zd. 2 u.g.n.). W tym zakresie art. 24 ust. 5c u.g.n.r. z pewnością zaś nie stanowi żadnej przeszkody (por. przywoływany już wyrok NSA w sprawie I OSK 732/16, zapadłej na gruncie przedmiotowej Decyzji).

Sąd w składzie niniejszym, wyraził przy tym pogląd o zaistnieniu skutku z art. 98 ust. 1 zd. 1 u.g.n. w postaci przejścia prawa własności do gruntu na (...) W., na potrzeby rozważań w zakresie uzasadnienia istnienia interesu prawnego interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) W. w niniejszym postępowaniu. Jak już jednak wskazano wcześniej, dla wydania rozstrzygnięcia w sprawie niniejszej, rozwijanie tego zagadnienia było zbędne i stanowiłoby niedopuszczalne rozstrzyganie ponad żądanie zgłoszone w pozwie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd uznał, że w oparciu o Decyzję, na podstawie art. 98 ust. 1 zd. 2 u.g.n. prawo użytkowania wieczystego przysługujące dotąd stronie powodowej, z mocy prawa wygasło.

W konsekwencji wobec niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 19, poz. 147 ze zm.) należało orzec jak w punkcie 1 sentencji.

Nieważność Decyzji.

Finalnie wskazać należy, że podstawą orzeczenia zapadłego w sprawie niniejszej była treść ostatecznej Decyzji. Jak to już wyjaśniono na wstępie, Sąd nie ma kompetencji by badać zgodność Decyzji z prawem materialnym czy procesowym. Sąd bada skutki tej decyzji, nie dokonuje zaś oceny jej zgodności z przepisami prawa. Zgodnie z argumentacją uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2007 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 46/07, powszechnie przyjmuje się zasadę uwzględniania przez sądy powszechne skutków prawnych orzeczeń organów administracyjnych. Zasada ta ma swoje źródło w prawnym rozgraniczeniu drogi sądowej i drogi administracyjnej, czego wyrazem są przepisy art. 2 § 3 i art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz art. 16 i art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., a pod rządami Konstytucji RP z 1997 r. także w idei podziału władz (art. 10) oraz działania organów władzy publicznej na podstawie i w granicach prawa (art. 7). Powyższa zasada doznaje ograniczenia jedynie w myśl koncepcji tzw. bezwzględnej nieważności decyzji administracyjnej. Koncepcja ta nie ma normatywnego umocowania, ale znajduje oparcie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, które od kilkudziesięciu lat wyraża niezmienny pogląd, że decyzja administracyjna nie może być uznawana za wywołującą skutki prawne pomimo jej formalnego nieuchylenia, jeśli jest dotknięta wadami, które godzą w samą jej istotę jako aktu administracyjnego. Do takich wad zalicza się brak organu powołanego do orzekania w określonej materii oraz niezastosowanie jakiejkolwiek procedury lub oczywiste naruszenie zasad postępowania administracyjnego (…) Określeniem "brak jakiejkolwiek postawy prawnej" Sąd Najwyższy posłużył się, gdy brak było powołanego organu lub decyzję wydano z pominięciem wszelkich zasad proceduralnych, albo gdy brak było materialnoprawnego uregulowania przedmiotu, co do którego organ administracyjny orzekł w decyzji. Jednoznaczne odróżnianie braku podstawy prawnej skutkującej uznaniem, że decyzja administracyjna nie może być traktowana jako wywołująca skutki prawne, od braku podstawy prawnej wyczerpującej zarzut merytorycznej bezpodstawności decyzji, ale wywołującej skutki prawne, wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2005 r. IV CK 12/05. W wyroku tym Sąd Najwyższy stwierdził, że kompetencja sądu cywilnego do orzekania w poddanej jego osądowi sprawie o uznaniu decyzji administracyjnej za pozbawioną skuteczności zachodzi tylko w przypadkach kwalifikujących taką decyzję jako akt nieistniejący (pozorny), tj. w razie wydania decyzji przez organ oczywiście niewłaściwy lub bez zachowania jakiejkolwiek procedury albo w przypadku oczywistego braku prawa materialnego administracyjnego. Nie obejmuje kontroli decyzji pod kątem innych wad, ponieważ ocena dokonywana przez sąd cywilny nie może utożsamiać się z czynnością instancji odwoławczej. W ocenie Sądu, zarzuty formułowane pod adresem Decyzji, iż została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości oraz z rażącym naruszeniem prawa jako, że doszło tu do skupienia w jednym podmiocie – Prezydencie (...) W. funkcji organu i strony postępowania administracyjnego, a nadto, iż w postępowaniu tym musiał brać udział właściciel nieruchomości tj. Skarb Państwa, a użytkownik wieczysty nie był uprawniony do samodzielnego dokonania podziału nieruchomości, oczywiście nie stanowią tego rodzaju uchybień, które mogłyby być uznane za skutkujące oczywistą nieważnością Decyzji prima facie.

Jednocześnie fakt, iż Decyzja jest ostateczna wiązał Sąd w sprawie niniejszej. Wpływu na tę ocenę nie mogła mieć okoliczność zainicjowania przez (...) W. postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności Decyzji. Oczywiście ewentualne stwierdzenie nieważności Decyzji będzie miało wpływ na ustalenie czy prawo użytkowania wieczystego wygasło czy też nie. Niemniej Sąd wydając orzeczenie związany jest stanem faktycznym sprawy istniejącym w chwili zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1 k.p.c.). Zauważyć przy tym należy, że wniosek (...) W. został złożony jeszcze dnia 8 maja 2018 roku. We wniosku tym zawarto nadto żądanie wstrzymania wykonania Decyzji. Do dnia zamknięcia rozprawy brak było jakiejkolwiek informacji co do sposobu rozpoznania tegoż wniosku, czy też wzruszenia postępowania zakończonego wydaniem Decyzji. Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd uznał, że nie zachodzi podstawa do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c., skoro Sąd dysponował już ostateczną, niewzruszoną Decyzją.

Legitymacja bierna.

Odnosząc się jeszcze w tym miejscu do legitymacji biernej strony pozwanej – Skarbu Państwa reprezentowanego przez (...), Sąd uznał, że legitymacja ta przysługuje jedynie (...). Jak wynika z art. 5 ust. 1 i 2 u.g.n.r. Skarb Państwa powierza Krajowemu Ośrodkowi wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz w stosunku do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Krajowy Ośrodek, obejmując we władanie powierzone składniki mienia Skarbu Państwa, wykonuje we własnym imieniu prawa i obowiązki z nimi związane w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne. To więc (...), jako podmiot posiadający samodzielną osobowość prawną (art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. o Krajowym Ośrodku (...); Dz.U. z 2017 r. poz. 623) jest stroną w postepowaniach sądowych dotyczących tego Zasobu. D. do udziału w sprawie Skarbu Państwa – (...) wynikało z poddanego stronom przez Sąd pod rozwagę poglądu zaprezentowanego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 listopada 2017 roku w sprawie II CSK 145/17 oraz niespornego w sprawie faktu, iż w jednym z pism złożonych przez Prokuratorię (...)(kopia tego pisma nie została złożona do akt sprawy niniejszej, lecz jego istnienie było przedmiotem niespornych twierdzeń podczas rozprawy z dnia 17 grudnia 2018 roku – k. 1256) w innej, analogicznej sprawie toczącej się równolegle przed tutejszym Sądem, Prokuratoria (...)wyraziła pogląd, że (...) powinien tu występować jako statio fisci Skarbu Państwa. Sąd w składzie niniejszym nie podziela wątpliwości, by jedynie z uwagi na sposób ujawnienia właściciela w księdze wieczystej nieruchomości tj. Skarb Państwa – Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Skarb Państwa mógłby posiadać odrębną od (...) (następcy prawnego (...) i (...)) legitymację bierną w sprawie niniejszej. Przepisy techniczne (§ 41 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów z dnia 17 września 2001 r.; Dz.U. Nr 102, poz. 1122) określające sposób wpisywania w księdze wieczystej Skarbu Państwa jako właściciela, także gdy wykonywanie praw powierzono innej osobie prawnej, nie mogą stanowić dostatecznej podstawy dla przyjęcia, że w sprawach o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, (...) nie ma legitymacji biernej wynikającej z art. 5 ust. 1 i 2 u.g.n.r. Przedmiot sprawy niniejszej mieści się w zakresie pojęcia „wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych”, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę, że do kompetencji (...) należał m.in. obrót nieruchomościami i innymi składnikami majątku Skarbu Państwa użytkowanymi na cele rolne, administrowanie zasobami majątkowymi Skarbu Państwa przeznaczonymi na cele rolne oraz zabezpieczenie majątku Skarbu Państwa (art. 9 ust. 2 pkt 4-6 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. o Krajowym Ośrodku (...) (Dz.U. z 2017 r. poz. 623, w brzmieniu pierwotnym). Spór w zakresie istnienia bądź nie prawa użytkowania wieczystego, ocenie Sądu niewątpliwie mieści się w tej kategorii.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w punkcie 2. wyroku.

Koszty postepowania.

O kosztach postępowania między stroną powodową (...) S.A., a stroną pozwaną (...) orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, obciążając nimi w całości stronę przegrywającą spór – stronę pozwaną (art. 98 ust. 1 k.p.c.). Na wysokość zasądzonej kwoty 125 017 zł składała się opłata od pozwu (100 000 zł) oraz wynagrodzenie ustanowionego w sprawie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 25 000 zł, stosownie do dyspozycji § 2 ust. 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804, w brzmieniu obowiązującym w dniu złożenia pozwu) oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

(pkt 3 wyroku).

Powództwo skierowane wobec Skarbu Państwa – (...) zostało oddalone. Niemniej, stosując dyspozycję art. 102 k.p.c. Sąd uznał, że ze względu na szczególne okoliczności w jakich doszło do dopozwania Skarbu Państwa, zasadnym będzie nie obciążanie strony powodowej (...) S.A. tymi kosztami. Sąd miał w tym względzie na uwadze okoliczność, że do dopozwania doszło na podstawie stanowiska wyrażonego przez Prokuratorię (...)w analogicznej sprawie, toczącej się równolegle przed tutejszym Sądem pod sygn. akt XVI C 3442/17. Kolejno zaś, pismem datowanym na dzień 12 grudnia 2018 roku (k. 1255), a więc sporządzonym już po zmodyfikowaniu powództwa, Prokuratoria (...)od poglądu tego odstąpiła. Okoliczność ta pozostawała o tyle istotna, że jedną z kompetencji Prezesa Prokuratorii (...), uregulowaną w art. 24 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii (...)(Dz.U. z 2016 r. poz. 2261) jest wskazywanie na wniosek lub z urzędu, który organ jest właściwy do podejmowania czynności procesowych za Skarb Państwa. Wyrażony więc w tym przedmiocie pogląd nie mógł być zignorowany. Jednocześnie zauważyć należy, że stanowisko Skarbu Państwa – (...) ograniczyło się w sprawie niniejszej głównie do negowania swojej legitymacji biernej, zaś co do meritum sprawy, ograniczyło się w zasadzie do podzielenia stanowiska strony pozwanej (...) oraz interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) W..

(pkt 6 wyroku).

Jak to zostało wprost wskazane, interwenient uboczny po stronie powodowej PL (...) nie zgłosił interwencji ubocznej w zakresie powództwa skierowanego przeciwko Skarbowi Państwa – (...). Wniosek tego pozwanego o zasądzenie od PL (...) zwrotu kosztów postępowania, tym bardziej nie mógł więc zasługiwać na uwzględnienie.

(pkt 7 wyroku).

Odnosząc się do pozostałych wniosków stron o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania w sprawie w związku z udziałem w niej interwenientów ubocznych wyjaśnić należy, że zasady rozliczania tych kosztów reguluje art. 107 k.p.c. zgodnie z którym interwenient uboczny, do którego nie mają zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym, nie zwraca kosztów przeciwnikowi strony, do której przystąpił. Sąd może jednak przyznać od interwenienta na rzecz wygrywającego sprawę przeciwnika strony, do której interwenient przystąpił, zwrot kosztów wywołanych samoistnymi czynnościami procesowymi interwenienta. Sąd może także przyznać interwenientowi koszty interwencji od przeciwnika obowiązanego do zwrotu kosztów. Bezpośrednio z treści art. 107 wynika więc, że przyznanie interwenientowi ubocznemu kosztów interwencji od przeciwnika strony, do której przystąpił, jak też zasądzenie kosztów od interwenienta na rzecz strony nie stanowi reguły, lecz może nastąpić wówczas, gdy sąd uzna taką potrzebę (zob. postanowienie SN z dnia 23 lutego 2012 r., V CZ 141/11, LEX nr 1215162; wyrok SA w Katowicach z dnia 6 września 2012 r., I ACa 338/12, LEX nr 1220465). Przyznanie interwenientowi kosztów interwencji dopuszczalne jest zatem tylko od przeciwnika strony, do której interwenient przystąpił, i tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione wynikiem sprawy. Nawet wtedy, gdy przesłanki te zachodzą, zasądzenie tych kosztów możliwe jest w drodze wyjątku. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w postanowieniu z dnia 8 stycznia 1998 r., I ACz 7/98, OSAB 1998, nr 1, poz. 10, przyznanie kosztów procesu interwenientowi ubocznemu zależy od oceny, czy jego wstąpienie do procesu połączone było z rzeczywistą potrzebą obrony jego interesów i czy podjęte przez niego czynności procesowe zmierzały do tej właśnie obrony. (por. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I., Autorzy: Manowska Małgorzata (red.), Adamczuk Andrzej, Pruś Piotr, Radwan Marcin, Sieńko Małgorzata, Stefańska Ewa, Opublikowano: WK, 2015, dostępny w LEX).

Zasadą jest więc, że interwenient nie ma obowiązku zwrotu kosztów postępowania przeciwnikowi strony do której przystąpił, chyba że koszty te wyniknęły z jego samoistnych czynności. W sprawie niniejszej brak było więc podstaw do obciążenia (...) W. kosztami postępowania przed Sądem I instancji. Inaczej wygląda natomiast kwestia postępowania zażaleniowego. Postępowanie to wyniknęło bowiem właśnie wobec złożenia zażalenia przez (...) W. w przedmiocie oddalenia jego wniosku o odrzucenie pozwu oraz oddalenia opozycji (...) W. przeciwko interwencji PL (...). Wniesienie zażalenia spowodowało zaś konieczność podjęcia obrony zarówno przez (...) S.A. jak i PL (...). Zwrot tych kosztów należało więc zasądzić od (...) W.. Na zasądzone na rzecz (...) S.A. oraz PL (...) sumy po 6 250 zł składał się koszt wynagrodzenia pełnomocnika w postępowaniu zażaleniowym ustalony w oparciu o § 10 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 9 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) oraz odpowiednio § 10 ust. 2 pkt 1 w zw. z § 2 ust. 9 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

(pkt 5 i 6 wyroku).

Wniosek interwenienta ubocznego PL (...) w pozostałym zakresie, w jakim zmierzał do zasądzenia na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania od (...) oraz (...) W. nie zasługiwał na uwzględnienie. Odnośnie (...) W., jak już wcześniej wskazano, nie ma podstaw by obciążać interwenienta ubocznego kosztami postępowania których samoistnie nie wygenerował (tu kosztami postępowania przed Sądem I instancji). Odnośnie zaś strony pozwanej (...) Sąd uznał, że jakkolwiek PL (...) posiadał interes prawny we wzięciu udziału w niniejszym postępowaniu, to jego udział w procesie nie przyczynił się w sposób istotny do rozstrzygnięcia sprawy. Argumentacja PL (...) była właściwie tożsama z argumentacją strony powodowej. Niezasadnym byłoby więc obciążanie strony pozwanej (...) dodatkowymi kosztami postępowania, na powstanie których (...) nie miał żadnego wpływu. Zgłoszenie się interwenienta ubocznego po stronie powodowej nie było bowiem w żaden sposób zależne od (...).

(pkt 6 wyroku).

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.

Z/

1.  (...);

2.  (...) zł;

3.  (...).

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13