Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2019 roku

Sąd Rejonowy w Mrągowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2019 roku w Mrągowie

na rozprawie

sprawy z powództwa H. K.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w S.

o zwolnienie spod egzekucji

I.  zwalnia spod egzekucji rachunek bankowy prowadzony przez (...)- (...) Bank Spółdzielczy w P. Oddział w P. pod numerem:
(...) i zgromadzone na nim środki pieniężne oraz założone i prowadzone za jego pomocą lokaty - zajęty przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Mrągowie A. P. (1) w toku postępowania egzekucyjnego Km 1720/15,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

III.  zasądza od pozwanego (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. na rzecz powoda H. K. kwotę 3.332,60 zł (trzy tysiące trzysta trzydzieści dwa złote i sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem wynagrodzenia radcy prawnego Ł. W. udzielającego powodowi pomocy prawnej
z urzędu oraz kwotę 552 zł (pięćset pięćdziesiąt dwa złote) tytułem należnego podatku od towarów i usług (VAT) od tego wynagrodzenia.

Sygn. akt I C 38/19

UZASADNIENIE

Powód H. K. pierwotnie wniósł o zwolnienie spod egzekucji środków
na rachunkach bankowych prowadzonych w Banku Spółdzielczym w P. O/R. N., a zajętych w toku postępowania prowadzonego przez Komornika Sądu Rejonowego
w M. A. P. (1) w dniu 4 grudnia 2018 roku oraz o zasądzenie
od pozwanego na rzecz powoda kwoty 12.498,80 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego
na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje powództwo wskazał, że komornik wszczął egzekucję do środków zgromadzonych na jego rachunkach bankowych w ramach postępowania prowadzonego przeciwko córce powoda, która była jego pełnomocnikiem, a następnie została dopisana jako współwłaściciel konta. Środki na rachunkach bankowych stanowiły natomiast wyłączną własność powoda i pochodziły wyłącznie z jego emerytury.

W odpowiedzi na pozew pozwany – (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. wniósł o oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że powód nie wykazał, by jego udział
we wspólnym rachunku był inny aniżeli wynikający z ustawy domniemamy udział
w wysokości 50 %. Podkreślił, że komornik był uprawniony do skorzystania ze wskazanego domniemania, bowiem powód nie przedłożył umowy o prowadzenie rachunku bankowego,
z której wynikałyby inne udziały współwłaścicieli w środkach zgromadzonych na wspólnym rachunku. Nadto pozwany podniósł, iż powód nie wykazał zasadności swoich twierdzeń.

W piśmie procesowym sygnowanym datą 18 kwietnia 2019 roku powód cofnął pozew w części dotyczącej zasądzenia od pozwanego kwoty 12.498,80 złotych wraz z odsetkami bez zrzeczenia się roszczenia.

W piśmie procesowym sygnowanym datą 7 maja 2019 roku pozwany odmówił zgody na częściowe cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia.

Sąd ustalił, co następuje:

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Mrągowie A. P. (1) prowadzi postępowanie egzekucyjne Km 1720/15 z wniosku wierzyciela (...) sp. z o.o.
z siedzibą w S. przeciwko dłużnikom W. M., D. M.
i A. P. (2). W toku tego postępowania w dniu 26 listopada 2018 roku komornik dokonał zajęcia wierzytelności z rachunków bankowych H. K. i D. M. prowadzonych przez (...)- (...) Bank Spółdzielczy w P. Oddział w P. pod numerem: (...).

(bezsporne, a nadto dowód: zawiadomienie o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego – k. 226 akt egzekucyjnych Km 1720/15)

W dniu 27 listopada 2018 roku D. M. złożyła u komornika pismo,
w którym poinformowała go, że do dnia 7 maja 2017 roku była pełnomocnikiem swojego ojca H. K., a następnie w związku z pogarszającym się stanem jego zdrowia stała się współwłaścicielką rachunku i lokaty ojca, przy czym jej współwłaścicielstwo miało ograniczać się do pobierania jego pieniędzy w razie nagłej choroby lub śmierci.

(dowód: pismo z dnia 27 listopada 2018r. – k. 235 akt egzekucyjnych Km 1720/15)

W dniu 28 listopada 2018 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym
w M. A. P. (1) wezwał dłużniczkę D. M. – stosownie do treści art. 891 ¹ § 1 kpc – do przedstawienia treści umowy regulującej prowadzenie rachunku bankowego zajętego w toku egzekucji. Wobec braku przedłożenia w zakreślonym terminie takiej umowy komornik przyjął, że udziały współwłaścicieli są równe i postanowieniem
z dnia 4 grudnia 2018 roku zwolnił spod zajęcia udziały współwłaściciela zajętego rachunku bankowego w wysokości 50 % środków zgromadzonych na tym rachunku. Odpis postanowienia doręczono dłużniczce w dniu 6 grudnia 2018 roku.

(dowód: wezwanie z dnia 28 listopada 2018 roku – k. 248 akt egzekucyjnych Km 1720/15, postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Mrągowie A. P. (1) z dnia 4 grudnia 2018 roku ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru – k. 253 i 255 akt egzekucyjnych Km 1720/15)

Celem wyjaśnienia sytuacji H. K. z córką D. M. udał się w dniu
6 grudnia 2018 roku do miejscowej placówki (...)- (...) Banku Spółdzielczego, gdzie poinformowano ich o skutkach zajęcia środków na rachunku bankowym.

(dowód: zeznania świadka D. M. – k. 67, przesłuchanie H. K. – k. 66,
k. 105)

W dniu 6 grudnia 2018 roku H. K. wystosował do (...) sp. z o.o.
z siedzibą w S. pismo, w którym wezwał wierzyciela do zwolnienia zajętych środków na jego rachunkach bankowych pod rygorem skierowania sprawy do sądu. Oświadczył,
że środki na rachunkach pochodzą w 100 % z jego emerytury, a D. M. jest dopisana do rachunku na wypadek jego choroby i niemożności wybrania pieniędzy z konta. Ponowił swoje wystąpienie w piśmie z dnia 28 grudnia 2018 roku.

(dowód: pismo z dnia 6 grudnia 2018 roku z dowodem nadania i odbioru – k. 8-10, pismo
z dnia 28 grudnia 2018 roku z dowodem nadania – k. 11-12)

Rachunek bankowy prowadzony przez (...)- (...) Bank Spółdzielczy
w P. Oddział w P. pod numerem: (...)
i prowadzone na jego podstawie lokaty zostały założone w dniu 8 maja 2013 roku przez H. K.. Początkowo ustanowił on jako pełnomocnika do tych rachunków swoją córkę D. M., a od dnia 8 maja 2017 roku w związku z pogarszającym się stanem jego zdrowia stała się ona współwłaścicielką rachunku i lokaty ojca. Taka decyzja miała ułatwić kwestie formalne związane z pobieraniem jego pieniędzy w razie nagłej choroby lub śmierci. Rozwiązanie takie zostało zaproponowane przez pracownicę banku, która poinformowała,
że umożliwi to D. M. pobierania pieniędzy z konta za życia H. K., jak również po jego śmierci. Na rachunek ten od czasu jego założenia wpływały wyłącznie środki z emerytury H. K.. Nie znajdowały się na nim żadne środki D. M..
W dniu 7 grudnia 2018 roku H. K. zlikwidował rachunek bankowy.

(dowód: wyciągi z rachunków bankowych – k. 5-7, k. 72-80, zaświadczenie bankowe z dnia 15 kwietnia 2019 roku – k. 81, zeznania świadka S. K. – k. 66-67, zeznania świadka D. M. – k. 67, zeznania świadka P. M. – k. 67-68, przesłuchanie H. K. – k. 66, k. 105)

H. K. ma 81 lat, cierpi na liczne schorzenia, wymaga pomocy przy prowadzeniu codziennych spraw, a pomoc tę w głównej mierze świadczy mu córka D. M.. Utrzymuje się z emerytury otrzymywanej z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, której wysokość od dnia 1 marca 2019 roku wynosi 2.065,34 złotych. H. K. mieszka
z żoną S. K., zaś córka D. M. mieszka również w P., ale
w innym miejscu i nie prowadzą razem wspólnego gospodarstwa domowego.

(dowód: dokumentacja medyczna – k. 36-45, zaświadczenia ZUS – k. 82-84, zeznania świadka S. K. – k. 66-67, zeznania świadka D. M. – k. 67, zeznania świadka P. M. – k. 67-68, przesłuchanie H. K. – k. 66, k. 105)

Sąd zważył, co następuje:

Zgłoszone powództwo w części jest zasadne i w tym zakresie zasługiwało
na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 841 § 1 kpc osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. W doktrynie przyjmuje się jednolicie, że naruszenie ma dotyczyć prawa materialnego, nie zaś procesowego. Powództwo ekscydencyjne nie jest bowiem środkiem
do usuwania uchybień proceduralnych organów egzekucyjnych, lecz środkiem prawnym chroniącym prawa podmiotowe osoby trzeciej, które naruszone zostały wszczętą egzekucją. W powództwie ekscydencyjnym osoba trzecia nie zwalcza tytułu wykonawczego, lecz jedynie sprzeciwia się prowadzeniu egzekucji z zajętego przedmiotu ( vide: Ereciński T. (red.), Pietrzkowski H. w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne., publ. WK 2016).

Odnosząc powyższe uregulowania do stanu faktycznego niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż powód H. K. nie był dłużnikiem w sprawie egzekucyjnej Km 1720/15,
a zatem należy go traktować jako osobę trzecią w rozumieniu art. 841 § 1 kpc. Występując
z przedmiotowym powództwem nie przeczył treści tytułu wykonawczego, w oparciu o który prowadzona jest egzekucja, a jedynie sprzeciwił się prowadzeniu egzekucji z rachunku bankowego, na którym – wedle jego stanowiska – znajdowały się wyłącznie jego środki pieniężne.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w ocenie Sądu daje pełne podstawy do wyprowadzenia wniosków tożsamych ze stanowiskiem powoda. Kluczowym dowodem w sprawie były przedłożone przez stronę powodową wyciągi z rachunków bankowych, z których w sposób jednoznaczny wynika, że jedynymi wpływami na te rachunki były środki uzyskiwane przez powoda z tytułu emerytury. Na wyciągach obejmujących okres od chwili założenia rachunku do jego likwidacji nie odnotowano wpływów, które mogłyby pochodzić od D. M., bądź dla D. M.. Wnioski te są wzajemnie spójne z wnioskami wypływającymi z osobowych środków dowodowych w postaci zeznań świadków S. K., D. M. i P. M., a także przesłuchania samego powoda H. K.. Analiza tych dowodów prowadzi do wniosku, iż faktycznie ustanowienie D. M. współwłaścicielem rachunków bankowych jej ojca miało charakter li tylko formalny, a causą tej czynności była chęć ułatwienia kwestii formalnych związanych z pobieraniem pieniędzy powoda w razie jego nagłej choroby lub śmierci. Biorąc pod uwagę podeszły wiek powoda i jego liczne schorzenia zdrowotne (znajdujące potwierdzenie w przedłożonej dokumentacji medycznej) tego typu argumentację należy uznać w okolicznościach sprawy za przekonywującą.

Podkreślić również należy niską świadomość prawną konsekwencji takiej decyzji zarówno po stronie powoda, jak również jego córki D. M., która chociażby nie miała świadomości, iż dopisanie jej jako współwłaściciela rachunku obejmowało również lokatę przypisaną do rachunku ojca. Godnym zauważenia jest także fakt, iż rozwiązanie takie zostało zaproponowane przez pracownicę banku, która poinformowała, że umożliwi
to D. M. pobierania pieniędzy z konta za życia H. K., jak również
po jego śmierci.

Skoro zatem na zajętych w toku egzekucji rachunkach bankowych prowadzonych przez (...)- (...) Bank Spółdzielczy w P. Oddział w P. pod numerem: (...) znajdowały się wyłącznie środki pieniężne należące
do powoda H. K., to miał on pełne podstawy do wystąpienia z powództwem ekscydencyjnym. Na przeszkodzie uwzględnieniu takiego żądania nie stało uregulowanie przewidziane przez art. 891 ¹ § 1 kpc. Ma ono bowiem charakter typowo proceduralny
i wprawdzie statuuje ono (w określonych okolicznościach) domniemanie prawne równości udziałów w rachunku wspólnym, to nie ulega wątpliwości, iż takie domniemanie może być obalone w toku procesu zainicjowanego powództwem z art. 841 § 1 kpc.

W okolicznościach sprawy uznać należy, iż in concreto został zachowany przez powoda również termin prekluzyjny z art. 841 § 3 kpc. W aktach egzekucyjnych brak jest dowodu poinformowania powoda o zajęciu rachunku bankowego, a według jego twierdzeń dowiedział się on o całej sytuacji podczas wizyty w banku w dniu 6 grudnia 2018 roku. Twierdzenie to znajduje odzwierciedlenie w jego piśmie do wierzyciela w sprawie
Km 1720/15 (a pozwanego w niniejszym postępowaniu), w którym wezwał go do zwolnienia zajętych środków na jego rachunkach bankowych pod rygorem skierowania sprawy do sądu. Pismo to nosi datę 6 grudnia 2018 roku, a zostało nadane w urzędzie pocztowym dnia następnego, tj. 7 grudnia 2018 roku. Pozew w przedmiotowej sprawie został zaś nadany
w urzędzie pocztowym w dniu 4 stycznia 2019 roku, a więc z zachowaniem terminu miesięcznego od dowiedzenia się o naruszeniu prawa (art. 841 § 3 kpc).

Stąd też po wyważeniu w/w okoliczności – na podstawie art. art. 841 § 1 kpc – orzeczono jak w punkcie I wyroku.

W toku procesu powód cofnął pozew w zakresie żądania zapłaty kwoty
12.498,80 złotych wraz z odsetkami. Z uwagi na fakt, że cofnięcie pozwu nastąpiło bez zrzeczenia się roszczenia, a jednocześnie już po terminie pierwszej rozprawy, jego skuteczność była uzależniona od zezwolenia pozwanego (art. 203 § 1 kpc). Z uwagi
na sprzeciw pozwanego wyrażony w piśmie procesowym sygnowanym datą 7 maja 2019 roku żądanie zapłaty podlegało merytorycznemu rozpoznaniu. Mając na uwadze fakt, że brak danych potwierdzających przekazanie środków pieniężnych powoda na rzecz wierzyciela,
a także brak podstawy oprawnej do żądania takiego zwrotu w okolicznościach sprawy
w punkcie II wyroku powództwo w tej części oddalono.

O kosztach procesu (pkt III wyroku) orzeczono w oparciu o regułę z art. 100
zd. drugie in principio kpc w zw. z § 4 ust. 1-3 w zw. z § 8 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( tekst jednolity: Dz. U. z 2019r. poz. 68). Przyjęta reguła orzeczenia o kosztach procesu wynika
z faktu, iż zasadnicze żądanie pozwu zostało uwzględnione w całości, a pierwotne żądanie pozwu zostało sformułowane, gdy powód nie miał jeszcze zapewnione profesjonalnej opieki prawnej. W tych okolicznościach uznać należy, że in concreto zachodził wypadek szczególnie uzasadniony, a rozstrzygnięcie o kosztach procesu w realiach sprawy winno odpowiadać poczuciu sprawiedliwości ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2012 roku sygn. akt I CZ 66/12, publ. LEX nr 1232749). Na uwzględnione przez Sąd koszty procesu składały się następujące należności (ujęte w przedłożonym przez pełnomocnika powoda spisie kosztów): wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu w kwocie 2.400 złotych, należny podatek od towarów i usług od tego wynagrodzenia w kwocie 552 złote, koszty korespondencji wysyłanej przez pełnomocnika z urzędu w łącznej kwocie 15,60 złotych, koszty dojazdu pełnomocnika z urzędu do powoda i do Sądu w łącznej kwocie 365 złotych. Modyfikacji uległa jedynie – w stosunku do złożonego spisu kosztów – wysokość wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu do stawki przewidzianej w § 8 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

/-/ sędzia Krzysztof Połomski