Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – II Wydział Karny, w składzie:

przy udziale Prokuratora Rejonowego w Sieradzu Sławomira Anka, po rozpoznaniu w dniu 23 X 2019 r. sprawy K. J. (1) oskarżonego o czyn z art. 178a§1 k.k., na skutek apelacji prokuratora od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu z 13 maja 2019 r. w sprawie II K 621/18,

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że: w zapis z pkt. 1. zastępuje zapisem: K. J. (1) uznaje za winnego dokonania zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 178a§1 k.k. i za to na podstawie art. 178a§1 k.k. wymierza mu karę 150 (stu pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny ustalając wartość stawki na kwotę 30 (trzydziesta) złotych;

2.  Za podstawę rozstrzygnięcia z pkt. 2. przyjmuje art. 42§2 k.k. a wymiar orzeczonego środka karnego podwyższa do 3 (trzech) lat;

3.  Za podstawę rozstrzygnięcia z pkt. 4. przyjmuje art. 43a§2 k.k. a wysokość świadczenia obniża do 6.000 (sześciu tysięcy) złotych;

4.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

5.  Zasądza od K. J. (1) na rzecz Skarb Państwa:

a)  450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem opłaty za obie instancje oraz

b)  20 (dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu wydatków postępowania odwoławczego.

s ygn. akt II Ka 222/19

UZASADNIENIE

Aktem oskarżenia wniesionym do Sądu Rejonowego w Sieradzu 31 sierpnia 2018 r. zarzucono K. J. (2) to, że:

–

w dniu 09 lipca 2018 roku w miejscowości R., gmina W., powiatu (...) prowadził w ruchu lądowym samochód marki V. (...) o nr rej. (...) znajdując się w stanie nietrzeźwości wyrażającym się wskazaniem 0,30 mg/dm ³ alkoholu w wydychanym powietrzu,

to jest czyn wyczerpujący dyspozycję art. 178a§1 k.k.

Kwestionowanym wyrokiem, opublikowanym 13 maja 2019 r. w sprawie II K 621/18, Sąd Rejonowy w Sieradzu, przyjmując, że K. J. (1) dopuścił się czyn polegającego na tym, iż w dniu 09 lipca 2018 r. w miejscowości R., pow. (...), woj. (...) prowadził samochód osobowy marki V. (...) o nr rej. (...) w ruchu lądowym będąc w stanie nietrzeźwości wyrażającym się stężeniem nie większym niż 0,30 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, czym wyczerpał dyspozycję art. 178a§1 k.k., na podstawie art. 66§1 i 2 k.k. oraz art. 67§1 k.k. postępowanie karne o zarzucany oskarżonemu czyn warunkowo umorzył na okres próby 2 (dwóch) lat. Nadto Sąd orzekł wobec oskarżonego:

a)  na podstawie art. 67§3 k.k. w zw. z art. 39 pkt 3 k.k. zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 1 (jednego) roku, na poczet wykonania którego, na podstawie art. 63§4 k.k., zaliczył czas zatrzymania prawa jazdy od dnia 09 lipca 2018 r.

b)  na podstawie art. 67§3 k.k. na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 7.000,00 (siedmiu tysięcy) złotych.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na zasadzie art. 627§1 k.p.k. w zw. z art. 629 k.p.k.

W ustawowym terminie apelację, na niekorzyść oskarżonego, kwestionując wyrok w całości, wywiódł prokurator. Wskazując na art. 438 pkt. 3 k.p.k. skarżący zarzucił orzeczeniu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na uznaniu, że wina i społeczna szkodliwość czynu przypisanego oskarżonemu nie są znaczne oraz niezasadnym przyjęciu, że pomimo umorzenia postępowania K. J. (1) będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni przestępstwa, podczas gdy analiza przesłanek zawartych w art. 66§1 k.k. nie uzasadnia takiej oceny, a dwukrotna karalność za wykroczenia z zakresu ruchu drogowego nie uzasadnia przyjęcia, że będzie on przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni przestępstwa.

Podnosząc powyższe skarżący wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi meriti do ponownego rozpoznania. Analogiczne stanowisko na rozprawie zaprezentował oskarżony. Prokurator zaś wniósł o uchylenie wyroku obstając przy stanowisku, że inne rozstrzygnięcie nie jest możliwe z uwagi na art. 11 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1694).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora, z uwagi na oczywistą zasadność podniesionych w niej zarzutów skutkować musiała nie tyle postulowanym uchyleniem zaskarżonego orzeczenia i przekazaniem sprawy Sadowi meriti do ponownego rozpoznania, a zmianą wyroku poprzez skazanie oskarżonego w postępowaniu odwoławczym, co jest w obecnym stanie prawny dopuszczalnym, a to z uwagi na art. 447§1 k.p.k. w brzmieniu ustalonym art. 1 pkt. 83 oraz art. 8 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1694).

W sprawie sprawstwo oskarżonego, jak i stopień nietrzeźwości nie były kwestionowane. Zważywszy rozstrzygniecie sądu meriti, podniesione w apelacji zarzuty oraz stanowisko obrony wyrażone odpowiedzią na apelacje Sąd Okręgowy stwierdził, że okoliczność podmiotowe i przedmiotowe przypisanego oskarżonemu czynu określone w art. 115 § 2 k.k. nie mogą być podstawą ustalenia, że społeczna szkodliwość zarzucanego oskarżonemu czynu nie jest znaczna.

W przestępstwie z art. 178a§1 k.k. wiodącymi okolicznościami popełnienia czynu, które należy uwzględnić dokonując ustaleń stopnia społecznej szkodliwości są: klasyfikacja drogi, czas i okres prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości, pokonana odległość, rodzaj prowadzonego pojazdu, to czy sprawca jechał sam, czy też wiózł inne osoby, czy sprawca, poza naruszeniem zakazu kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości, naruszył inne przepisy ruchu drogowego, stopień nietrzeźwości, postać zamiaru i motywacja sprawcy.

Z poczynionych sprawie ustaleń wynika, że oskarżony został zatrzymany do kontroli o godz. 7:36 na ulicy (...) w R., a nim doszło do kontroli pokonał odcinek kilkukilometrowy odcinek drogi (wyjaśnienia oskarżonego k. 12). Dzień kontroli był dniem roboczym (poniedziałek). Podczas badania, mającego na celu ustalenie zawartości alkoholu, o godz. 7:38 i 7:57 w wydychanym przez oskarżonego powietrzu ujawniono po 0,3 mg/l alkoholu, o godz. 8:10 było to 0,29 mg/l, o godz. 9:02 mg/l – 0,24 i o godz. 9:04 – 0,21 mg/l.

Z aktów prawa powszechnie obowiązującego na terenie Województwa (...) ul. (...) w R. leży w ciągu drogi wojewódzkiej nr (...) łączącej Ł. z B. (Uchwała Nr XI/242/07 Sejmiku Województwa (...) z 10 lipca 2007 r. w sprawie ustalenia przebiegu dróg wojewódzkich na obszarze województwa (...) - Dz.Urz. Woj. (...) z 2007 r. Nr 279, poz. 2544).

Zważywszy uzasadnienie wyroku Sąd Rejonowego Sąd Okręgowy stwierdza, że konstatacja w postaci ustalenia, iż stopień społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonym nie jest znaczy ma charakter dowolny. Sąd Rejonowy wyłącznie ogólnie nawiązał do materialnego charakteru przestępstw (art. 1§2 k.k.) oraz przytoczył kryteria oceny stopnia społecznej szkodliwości (art. 115§2 k.k.) nie odnosząc tych do przedmiotu postępowania i rozstrzygnięcia, nie identyfikując ich, nie określając ich rangi dla treści orzeczenia. Podobnie Sąd ów postąpił dokonując oceny stopnia winy oskarżonego. Podsumowując, Sąd Rejonowy w uzasadnieniu obszernie pouczył jakie okoliczności powinny być uwzględnione przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu i stopnia winy sprawcy ale nie odniósł tegoż do przedmiotu sprawy, poprzestając na wskazaniu okoliczność, które w jego przekonaniu uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania oskarżony będzie przestrzegał porządku prawnego. Kwestie ustalenia stopnia społecznej szkodliwości czynu i stopnia winy ograniczył w uzasadnieniu do stwierdzenia „także wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne” bez jakiejkolwiek w tym kontekście analizy poczynionych ustaleń faktycznych.

Tymczasem już analiza wyników badania stanu trzeźwości oskarżonego prowadzi do stwierdzenia, że oskarżony był w fazie równoważenia się stężeń pomiędzy fazami wchłaniania, a eliminacji alkoholu. Wynika to wprost z faktu, że w okresie 19 minut dzielących badanie pierwsze i drugie wynik pomiaru nie uległ zmianie. W okresie kolejnych 13 minut organizm oskarżonego wyeliminował zaledwie 0,01 mg/l alkoholu, zaś w czasie kolejnych 54 minut wchłonął 0,08 mg/l. Z badań Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie wynika, że faza wchłaniania alkoholu trwa od 30 do maksymalnie 90 min. (w przypadku wypełnienia układu pokarmowego treścią). Sama zaś faza równoważenia się stężeń, charakteryzująca się tym, że ilość wchłanianego alkoholu i wydalanego alkoholu są zbliżone, co na krzywej alkoholowej obrazuje spłaszczenie jej w najwyższym punkcie, trwa od 5 do 20 min. (Toksykologa alkoholu. Wybrane Zagadnienia. Biblioteka Prawa Dowodowego; Wojciech Buchala, IES w Krakowie 1997).

Sam stan nietrzeźwość określony zawartością 0,3 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu u osoby dorosłej, okazjonalnie spożywającej alkohol charakteryzuje się takimi objawami intoksykacji jak niestabilność emocjonalna, błędne sądy, zaburzenia koncentracji uwagi i niezborność ruchowa (Toksykologa alkoholu jw. s. 23).

Tym samym stanowisko Sądu Rejonowego twierdzącego, że uczestniczenie osoby z takimi objawami w ruchu drogowym, jako kierującego samochodem osobowym cechuje nieznaczny stopień społecznej szkodliwości nie może być ocenione inaczej, jak oczywiście dowolne. Staje się to tym bardziej oczywistym, jeśli zważy się fakt, że oskarżony będąc nietrzeźwym prowadził samochód osobowy po drodze wojewódzkiej w godzinach porannego szczytu, w dzień roboczy. Jednocześnie wszystkie te okoliczności wprost przesądzają o stopniu winy oskarżonego. Tak oskarżony w swoich wyjaśnieniach, jak i jego obrońca we wniosku o warunkowe umorzenie postępowania oraz w odpowiedzi na apelację podkreślali, to że oskarżony, nim został zatrzymany przejechał odcinek „zaledwie kilku kilometrów”. Sąd uznaje to za nieodpowiedzialne bagatelizowanie znaczenia zakazu prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwości. Tak eksponowana odległość „kilku kilometrów” jest ważna, ale przecież oskarżony zamierzał przejechać nie kilka kilometrów, a kilkadziesiąt – i to ta okoliczność określa stopień winy oskarżonego. Oczywiście oskarżony jechał samochodem osobowym nie ciężarowym, nie prowadził też autobusu. Ale przecież samochody osobowe stanową zdecydowaną większość pojazdów mechanicznych uczestniczących w ruchu, a przy tym zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości objęto i pojazdy zdecydowanie mniejsze, lżejsze, zdolne osiągnąć niższe prędkości i o niższych wartościach przyspieszenia. Sąd Okręgowy nie zgadza się z twierdzeniem, że złamanie zakazu z art. 45 ust. 1 pkt. 1 prawa o ruchu drogowym polegające na prowadzeniu samochodu osobowego na drodze wojewódzkiej, w godzinach porannego szczytu charakteryzuje nieznaczny stopień społecznej szkodliwości. Zdaniem Sądu stopień społecznej szkodliwości takiego czynu, właśnie z uwagi na podniesione wyżej okoliczności jest znaczny. Co tyczy się stopnia nietrzeźwości ten był wyższy o 0,05 mg/l od wartości granicznej definiującej przestępstwo (nie zaś od 0,04 mg/l jak przekonuje obrona w odpowiedzi na apelację), ale wartość ta nie uzasadnia twierdzenia, że „oskarżony miał prawo przypuszczać, że w jego organizmie nie znajduje się już alkohol”. Taki tok rozumowania pomija wszak stan po spożyciu alkoholu także sankcjonowany w prawie polskim – tyle, że w postępowaniu wykroczeniowym.

Ogół podniesionych okoliczności legł u podstaw uwzględnienia apelacji co do zasady – to jest oczywiście błędnego ustalenia przez Sąd Rejonowy stopnia społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu, jak i stopnia jego winy. W konsekwencji Sąd Okręgowy stanął przed koniecznością oceny, czy zebrany w sprawie materiał dowodowy i treść apelacji uzasadniają zmianę wyroku, czy też konieczne jest postulowane przez oskarżyciela, wadliwie rozumiejącego art. 11 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. (Dz.U.2019.1694) zmieniającej Kodeks postępowania karnego z dniem 5 października 2019 r. uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Zważywszy twierdzeń apelującego, jak i obrony wyartykułowanych odpowiednio w apelacji i odpowiedzi na apelację Sąd uznał, że poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne i zebrany w sprawie materiał dowodowy dają podstawę do wydania orzeczenia reformatoryjnego i skazanie oskarżonego w postępowaniu odwoławczym tj. bez potrzeby uchylenia wyroku i powtarzania czynności w Sądzie I Instancji. Zdecydowały o tym niekwestionowane ustalenia w zakresie faktów oraz możliwość dokonania przez Sąd Okręgowy, w oparciu o zebrany materiał dowodowy oceny stopnia społecznej szkodliwości, jak i zawinienia oskarżonego, czemu Sąd dał wyra powyżej.

Wymierzając oskarżonemu karę Sąd uznał, że niekaralność oskarżonego za przestępstwa i prowadzenie przezeń ustabilizowanego trybu życia uzasadniają wymierzenie kary najłagodniejszego rodzaju spośród kar, którymi przypisany oskarżonemu czyn jest zagrożony. Ustalając wymiar kary Sąd miał na uwadze omówione powyżej okoliczności mające wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości i winy oskarżonego, a także i znaczenie kary w aspekcie wychowawczym – tak wobec sprawcy, jak i osób postronnych. Biorąc pod uwagę powyższe za karę czyniącą zadość wymogom art. 53 k.k. Sąd uznał karę 150 stawek dziennych grzywny przy spektrum ustawowym od 10 do 2.000 stawek. Zważywszy deklarowane w postępowaniu przez oskarżonego dochody oraz jego sytuację majątkową (właściciel mieszkania o pw. 42 m ², samochodu osobowego, utrzymujący siebie i rodzinę ze świadczonych w ramach własnej działalności gospodarczej usług) i rodzinną (oskarżony utrzymuje prowadząca dom konkubinę i dwoje małoletnich dzieci) ustalił na kwotę 30 zł przy spektrum od 10 do 2.000 zł.

Prowadzenie własnej działalność usługowej przez oskarżonego, z uwagi na charakter świadczonych usług, wymaga mobilności. Te okoliczność Sąd miał na uwadze ustalając wymiar środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres odpowiadający minimum ustawowemu, to jest trzech lat (art. 42§2 k.k.). Z kolei sytuacja materialna oskarżonego legła u podstaw obniżenia kwoty obligatoryjnego świadczenia pieniężnego z art. 43a§2 k.k. z 7.000 zł do 6.000 zł. Tu także Sąd miał na uwadze minimalny wymiar tego środka określony przez ustawodawcę na 5.000 zł.

Zdaniem Sądu Okręgowego konstruowana przez orzeczoną karę grzywny wyrażającą się kwotą 4.500 zł oraz środki karne 3 lat zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych oraz świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 6.000 zł, wespół z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania, dolegliwość skazania, nie tylko w ujęciu formalnym nie przekracza granic zakreślonych przez ustawę, ale też i stopnia winy oskarżonego. W należyty stopniu uwzględnia i społeczną szkodliwość przypisanego oskarżonemu czynu, jak i jest zdolna, zakładając prawidłowy przebieg postępowania wykonawczego, uczynić zadość wymogom prewencyjnym i wychowawczym, tak w stosunku do oskarżonego, jaki społeczeństwa w ogólności, a tym samym spełnia kryteria kary współmiernej i sprawiedliwej.

O wydatkach postępowania odwoławczego Sąd orzekł na podstawie art. 627§1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. zaś należną opłatę ustalił na podstawie art. 3 ust. 1 w zw. z art. 8 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 ze zm.).