Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 612/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 lutego 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że G. D. w okresie od 1 września 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym : emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) s.c. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał ,że w dniu 20 sierpnia 2018 r. pomiędzy G. D. , a I. S. zawarto umowę o pracę na czas określony od 1 września 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pracownika biurowego z wynagrodzeniem w wysokości 2 100,00 zł. W ocenie organu rentowego G. D. został zatrudniony na specjalnie utworzonym stanowisku pracy , a co istotne płatnik składek nie przedstawił żadnych dokumentów potwierdzających wykonywanie obowiązków przez G. D.. W ocenie organu rentowego działania polegające na zgłoszeniu do ubezpieczeń G. D. w charakterze pracownika świadczą o chęci świadomego osiągnięcia korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych i skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą. Tym samym na podstawie art.83 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art.300 Kodeksu pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził ,że umowa o pracę zawarta między płatnikiem , a G. D. , jako zawarta dla pozoru, jest nieważna i G. D. z tego tytułu nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

/decyzja k.47 – 51 akt ZUS/

W dniu 25 marca 2019 r. G. D. złożył odwołanie od ww. decyzji wskazując ,że nie zgadza się z ustaleniami organu rentowego wskazujących ,że umowę o pracę z płatnikiem zawarł dla pozoru. G. D. wskazał ,że w dniu 3 września 2018 r. podjął pracę , ale tego samego dnia uległ wypadkowi samochodowemu , co skutkowało brakiem możliwości dalszego świadczenia pracy. G. D. podkreślił ,że wobec sprawcy wypadku toczyło się postępowanie karne , które zakończyło się warunkowym umorzeniem postępowania.

/odwołanie k.3 – 4/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. Organ rentowy przytoczył argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.5 – 6/

Na rozprawie w dniu 9 września 2019 r. zainteresowany S. S. przyłączył się do stanowiska wnioskodawcy.

/oświadczenie S. S. min.00:05:10 rozprawy z dnia 9 września 2019 r. , płyta CD k.73/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. składek (...) spółka cywilna, w ramach prowadzonej działalności, świadczy usługi transportowe towarów. Wspólnikami spółki są S. S. oraz I. S.. Siedziba spółki mieści się w P. , a jej oddział w Ł.. W 2018 r. firma płatnika osiągnęła przychód w wysokości 1 489 794,25 zł ( koszty uzyskania przychodu wyniosły 1 738 810,59 zł).

/wypis z (...) k.36 , wypis z (...) k.37 , zeznania S. S. min.00:55:09 – 00:55:53 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:22:30 – 00:28:53 rozprawy z dnia 9 września 2019 r. , płyta CD k.73 , zestawienie przychodów płatnika k.39/

Wnioskodawca G. D. z zawodu jest lakiernikiem samochodowym. W latach 2009 – 2017 wnioskodawca prowadził własną działalność gospodarczą w ramach której naprawiał samochody.

/zeznania wnioskodawcy min.00:54:20 – 00:55:09 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:07:48 – 00:28:53 rozprawy z dnia 9 września 2019 r. , płyta CD k.73/

Dokument zatytułowany ,, umowa o pracę”, mający stanowić dowód zawarcia umowy o pracę pomiędzy płatnikiem , a wnioskodawcą jako datę jego sporządzenia wskazuje 20 sierpnia 2018 r. Z treści dokumentu wynika ,że ,, umowa o pracę” została zawarta na czas określony od 1 września 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , a wnioskodawca miał objąć stanowisko pracownika biurowego w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 2 100,00 zł brutto. Jako datę rozpoczęcia pracy wskazano 1 września 2018 r.

/umowa o pracę k.23 akt ZUS/

Zaświadczenie lekarskie z dnia 20 sierpnia 2018 r. wskazuje na brak przeciwwskazań do wykonywania przez G. D. obowiązków pracowniczych na stanowisku pracownika biurowego.

/zaświadczenie lekarskie k.25 akt ZUS/

G. D. nie odbył szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy ani – tzw. ogólnego, ani stanowiskowego .

/brak, w przedstawionych przez I. S., dokumentach dotyczących wnioskodawcy , zaświadczenia o szkoleniu bhp /

W dniu 3 września 2018 r. tj. w poniedziałek około godziny 18 wnioskodawca prowadząc samochód uległ wypadkowi komunikacyjnemu. W stosunku do sprawcy wypadku tj. K. P. , Sąd Rejonowy w Łowiczu zastosował instytucję warunkowego umorzenia postępowania karnego.

/zeznania wnioskodawcy min.00:54:20 – 00:55:09 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:07:48 – 00:28:53 rozprawy z dnia 9 września 2019 r. , płyta CD k.73 , akta sprawy II K 426/18 , zeznania świadków: W. J. min.00:35:39 – 00:40:04 , Ł. L. min.00:41:14 – 00:53:00 rozprawy z dnia 9 września 2019 r. , płyta CD k.73/

W związku z doznanymi obrażeniami tj. urazem głowy z utratą przytomności , wnioskodawca został hospitalizowany. Począwszy od dnia 3 września 2018 r. wnioskodawca przebywał na długotrwałym zwolnieniu lekarskim.

/zeznania wnioskodawcy min.00:54:20 – 00:55:09 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:07:48 – 00:28:53 rozprawy z dnia 9 września 2019 r. , płyta CD k.73 ,dokumentacja medyczna k.76 – 85/

W dniu 7 września 2018 r . płatnik składek zgłosił wnioskodawcę do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego.

/dokumentacja w aktach ZUS/

Płatnik składek wyrejestrował wnioskodawcę z ubezpieczeń począwszy od dnia 1 stycznia 2019 r.

/dokumentacja w aktach ZUS/

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów zawartych zarówno w aktach organu rentowego , jak i w aktach sprawy , a także w niewielkim zakresie w oparciu o osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań wnioskodawcy , zainteresowanego oraz świadków , a mianowicie w zakresie w jakim zeznawali oni na okoliczność zakresu działalności firmy płatnika , okoliczności zaistnienia wypadku samochodowego z dnia 3 września 2018 r. oraz stanu zdrowia wnioskodawcy. W ocenie Sądu dokumentacja zatrudnienia wnioskodawcy jest przejawem jedynie formalnego zadośćuczynienia obowiązkowi zainteresowanego jako pracodawcy, natomiast nie przesądza
o tym, że praca była przez skarżącego faktycznie wykonywana.

W odniesieniu do zeznań S. S. oraz W. J. wskazać należy , że nie posiadali oni wiedzy , co do faktycznego podjęcia obowiązków pracowniczych przez wnioskodawcę w tym dniu 3 września 2018 r. ( 1 i 2 września 2018 r. to sobota oraz niedziela) , bowiem zarówno S. S. jak i W. J. nie byli obecni tego dnia w oddziale firmy znajdującym się w Ł.. W odniesieniu zaś do pozostałych złożonych w niniejszej sprawie zeznań tj. A. B. , Ł. L. oraz wnioskodawcy w zakresie w jakim wskazywali oni na faktycznie wykonywanie przez wnioskodawcę obowiązków pracowniczych , wskazać należy ,że brak było podstaw do przyznania im przymiotu wiarygodności. Wprawdzie w złożonych zeznaniach ww. wskazywali ,że wnioskodawca był obecny w siedzibie firmy w dniu 3 września 2018 r. , tak jednocześnie nie potrafili jednoznacznie wskazać na czym miały polegać obowiązki pracownicze wykonywane przez wnioskodawcę w tym dniu , a co istotne czy podejmował je w reżimie stosunku pracy. Co więcej , zarówno wnioskodawca , jak i świadek Ł. L. zeznali ,że w dniu 3 września 2018 r. wnioskodawca nie miał żadnych konkretnych czynności do wykonania , bowiem potrzebował czasu na zapoznanie się ze specyfiką działalności firmy. Co również istotne , Ł. L. ( tj. przyrodni brat wnioskodawcy) oraz W. J. ( tj. sympatia wnioskodawcy) , jako osoby bliskie wnioskodawcy byli zainteresowani wynikiem rozstrzygnięcia niniejszej sprawy na korzyć wnioskodawcy. Ich zeznania nie znalazły jednak potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. Nie są również jasne dla Sądu okoliczności zatrudnienia wnioskodawcy , bowiem z całokształtu materiału dowodowego wynika, że po stronie płatnika w rozpatrywanym okresie nie zaistniała potrzeba zatrudnienia pracownika. Dziwić może również określenie w treści umowy o pracę daty rozpoczęcia pracy na dzień 1 września 2018 r. , który to dzień przypadał w sobotę , a więc w dzień w którym zdecydowana większość firm nie prowadzi działalności.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, że przedmiotem osądu w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych są okoliczności istotne do ustalenia konkretnych i indywidualnych praw lub obowiązków ubezpieczeniowych ujawnionych i dochodzonych w postępowaniu sądowym.

Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt.1 i art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 roku, poz.300) obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

W niniejszej sprawie płatnik składek (...) spółka cywilna miał zawrzeć w dniu 20 sierpnia 2018 r. umowę o pracę z G. D. na okres od 1 września 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. , która z formalnego punktu widzenia stanowiła stosowną podstawę do zastosowania ww. regulacji ustawy zasiłkowej. Ważność tej umowy została jednak – słusznie – zakwestionowana przez organ rentowy. W ocenie organu rentowego przedmiotowa umowa była czynnością pozorną, mającą na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

W ocenie Sądu, poczynione w sprawie ustalenia, uzasadniają twierdzenie, iż zakwestionowana przez ZUS umowa o pracę pomiędzy (...) spółką cywilną , a G. D., została zawarta dla pozoru, to jest bez zamiaru realizacji obowiązków z niej wynikających, a jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Zgodnie z treścią art.83 k.c. w związku z art.300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podleganie pracowniczym ubezpieczeniom społecznym jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, iż nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego taka umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu, zatem o „fikcyjne” zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego, jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok Sądu Najwyższego z 16 marca 1999 r. II UKN 512/98, opubl: OSNAPiUS rok 2000, nr 9, poz. 36; wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r. II UKN 244/00, opubl: OSNAPiUS rok 2002, nr 20, poz. 496; wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r. II UKN 32/96, opubl: OSNAPiUS rok 1997, nr 15, poz. 275; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. II UK 141/04, opubl: OSNAPiUS rok 2005, nr 15, poz. 235, str. 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, miało być w przedmiotowej sprawie zatrudnienie, jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Nie jest istotne przy tym, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy a przez pracodawcę do przyjmowania tego świadczenia i wypłacania wynagrodzenia, lecz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Istotne znaczenie ma niezgodność między aktem woli a jego uzewnętrznieniem. Założeniem unormowania jest zgoda drugiej osoby na złożenie oświadczenia woli dla pozoru.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych należy stwierdzić, że mamy do czynienia z pozornością oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę przez (...) spółką cywilną , a G. D.. Celem działania stron nie było bowiem świadczenie pracy w ramach stosunku pracy i uzyskiwanie z tego tytułu wynagrodzenia, a jedynie osiągnięcie innych korzyści, które prawo wiąże z istnieniem stosunku pracy.

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia, jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Zdaniem Sądu, nie ulega wątpliwości, że umowa o pracę, sporządzona przez strony, miała charakter fikcyjny. W zebranym w sprawie materiale dowodowym nie ma bowiem żadnych wiarygodnych dowodów, potwierdzających wykonywanie przez wnioskodawcę pracy w dniu 3 września 2018 r. , a co również istotne , zainteresowany nie miał realnej potrzeby zatrudniania pracownika na stanowisku jakie miało zostać powierzone wnioskodawcy , a wskazuje na choćby brak sprecyzowania obowiązków pracowniczych wnioskodawcy. Płatnik , w związku z wolą zatrudnienia wnioskodawcy, nie wykonał ponadto wszelkich stosownych czynności w stosunku do jego osoby , a w szczególności nie przeszkolił wnioskodawcy w zakresie BHP. Strony umowy musiały mieć świadomość tego, że umowa nie będzie ich obowiązywać, a ich ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, będą krótkotrwałe. Nawiązanie stosunku pracy, którego elementami są zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, nie było rzeczywistym celem stron. Stronom chodziło o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i temu celowi podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji prawnej, a umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu. Ubezpieczony był niezdolny do pracy od 3 września 2018 r., niezdolność ta trwała przez cały okres, na jaki miała być zawarta umowa. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle poczynionych ustaleń faktycznych, wątpliwości organu rentowego, co do rzeczywistego celu i zamiaru stron nawiązujących ten stosunek prawny były uzasadnione, a zatem zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiada prawu.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 14§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

S.B.

Zarządzenie : odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy