Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt I C 76/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: sekr. sąd. Joanna Wołczyńska – Kalus

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2019 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa G. S.

przeciwko Skarbowi Państwa – Szefowi (...) Zarządu (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki G. S. kwotę 58.850,00 (pięćdziesiąt osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

- od kwoty 53.100,00 (pięćdziesiąt trzy tysiące sto) złotych od dnia 19 marca 2018 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 5.750,00 (pięć tysięcy siedemset pięćdziesiąt) złotych od dnia 14 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki G. S. kwotę 4.382,50 (cztery tysiące trzysta osiemdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

4.  zasądza od powódki G. S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 1.910,22 (jeden tysiąc dziewięćset dziesięć złotych dwadzieścia dwa grosze) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa i kwotę tę nakazuje ściągnąć z zasądzonego od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki G. S. roszczenia,

5.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 3.360,35 (trzy tysiące trzysta sześćdziesiąt złotych trzydzieści pięć groszy) tytułem zwrotu części wydatków.

Sygn. akt I C 76/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 2 marca 2018 r. powódka G. S. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B.:

- kwoty 40.000,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należącej do niej nieruchomości oznaczonej numerami działek (...) położonej w B., gmina S., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

- kwoty 15.000,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należącej do niej w 1/2 części nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) położonej w B., gmina S., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

które to nieruchomości znajdują się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzonego uchwałą sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. a także kwoty 30.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynków mieszkalnych stanowiących współwłasność jej i C. R. posadowionych na nieruchomości położonej w B., gmina S. objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku oraz zasądzenie kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. W tym samym pozwie drugi z powodów C. R. domagał się zasądzenia kwoty 15.000,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należącej do niego w 1/2 części nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) położonej w B., gmina S., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku. Nie domagał się on natomiast zasądzenia na jego rzecz odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynków mieszkalnych stanowiących współwłasność jego i powódki posadowionych na nieruchomości położonej w B., gmina S. objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku, którego zasądzenia w całości na swoją rzecz domagała się powódka. Sprawa z powództwa C. R. wyłączona została do odrębnego postępowania.

(pozew- k.3-9, zarządzenie- k.40)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

(odpowiedź na pozew- k.47-55)

W piśmie procesowym złożonym na rozprawie w dniu 2 sierpnia 2019 r. powódka rozszerzyła powództwo i żądała zasądzenia od pozwanego na jej rzecz:

- kwoty 40.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należącej do niej nieruchomości oznaczonej numerami działek (...) położonej w B., gmina S., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

- kwoty 20.750,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 15.000,00 zł od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty i od kwoty 5.750,00 zł od dnia doręczenia pozwanemu pisma zawierającego rozszerzenie powództwa do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należącej do niej w 1/2 części nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) położonej w B., gmina S., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

- kwoty 30.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynków mieszkalnych stanowiących współwłasność powódki i C. R. posadowionych na nieruchomości położonej w B., gmina S. objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku.

(pismo procesowe powódki- k.304)

Na rozprawie w dniu 2 sierpnia 2019 r. pełnomocnik powódki popierał powództwo w rozszerzonym kształcie i oświadczył, iż odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynku powódka dochodzi w całości z uwagi na to, iż to ona poniosła większość nakładów a w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2019 r. na płycie CD 00:00:21 – 00:06:22- koperta k.312)

Na rozprawie w dniu 11 października 2019 r. nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 11 października 2019 r. na płycie CD 00:00:21 – 00:01:42- koperta k.312)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powódka G. S. jest:

- właścicielką nieruchomości oznaczonej numerami działek (...) położonej w B., gmina S., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

- współwłaścicielką w 1/2 części nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) położonej w B., gmina S., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku.

Na działce numer (...) występuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, natomiast działki numer (...) są niezabudowane.

(bezsporne, kserokopie aktów notarialnych- k.13-17, wydruki z ksiąg wieczystych- k.30-39, opinia biegłego K. N. k.109-258)

W zakresie zagospodarowania przestrzennego dla miejsca położenia nieruchomości nie ma aktualnie opracowanego planu miejscowego, a istniejący uprzednio przestał obowiązywać. Dla gminy S. opracowane jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, przyjęte uchwałą Rady Gminy w S. nr (...) z dnia 10 września 2009 r. Pomimo, że studium nie jest źródłem prawa miejscowego, z uwagi na brak planu dla obszaru usytuowania nieruchomości informacje w nim zawarte są źródłem danych dotyczących zagospodarowania przestrzennego terenu, gdyż przy sporządzaniu planu ustalenia zawarte w studium są wiążące dla organów gminy. Z informacji przedstawionych w studium wynika, że działki numer (...) położone są na terenach przeznaczonych do dolesień.

(opinia biegłego K. N. k.109-258)

W dniu 25 października 2016 roku Sejmik Województwa (...) podjął nową uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., w której nastąpiło przesunięcie granic poszczególnych podobszarów oznaczonych wyodrębnionymi izoliniami, która to uchwała uchyliła jednocześnie poprzednią uchwałę w tym przedmiocie z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł.. Zgodnie z § 8 powołanej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno-i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego, a także mieszkaniowo – usługową,

b) zakaz tworzenia terenów rekreacyjno- wypoczynkowych,

c) zakaz tworzenia stref ochronnych „A” uzdrowisk,

d) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

2) w podobszarze B:

a) zakaz tworzenia stref ochronnych „A” uzdrowisk,

b) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy.

W myśl § 9 tej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie korzystania z terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz budowy budynków jedno- i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo – usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, zabudowę zagrodową, mieszkaniowo – usługowe, szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

d) dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

2) w podobszarze B:

a) zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

Zgodnie z § 10 uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

1) w podobszarze A:

a) w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

2) w podobszarze B:

a) w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie zobowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

(bezsporne, uchwała nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r.- k.25-26)

Miejscowość B. wchodzi w skład gminy wiejskiej S., która leży w południowo – zachodniej części województwa (...). (...) oznaczone numerami działek (...) położone w B. znajdują się w całości w podobszarze A w północnej części tej miejscowości. Działki położone są przy drodze asfaltowej. Uzbrojone są w energię elektryczną, w drodze znajduje się sieć wodociągowa, jednak nieruchomości w wodę zaopatrywane są z własnej studni głębinowej instalacją doprowadzoną aktualnie do budynku mieszkalnego na działce nr (...). Działki nr (...) są niezabudowane. Ścieki socjalno – bytowe są odprowadzane do przydomowej oczyszczalni ścieków. Ciągi komunikacyjne na działce nr (...) zostały utwardzone kostką brukową. Działka ogrodzona jest siatką metalową. Główna brama wjazdowa ma konstrukcję z przęseł metalowych z automatyką. Na działce nr (...) znajduje się budynek mieszkalny jednorodzinny, drewniana wiata i budynek gospodarczy. Wolnostojący budynek mieszkalny powstał w roku 2013. Jest to obiekt dwukondygnacyjny. Powierzchnia użytkowa budynku mieszkalnego wynosi 161,4 m 2 a powierzchnia zabudowy 136,5 m 2. Fundamenty budynku są betonowe, mury konstrukcji drewnianej (szwedzka technologia szkieletowa) i stropy konstrukcji drewnianej. Dach jest dwuspadowy o konstrukcji drewnianej, pokryty blachą, rynny – PCV. Budynek wyposażony jest w instalację elektryczną, wodno – kanalizacyjną, centralnego ogrzewania zasilaną z pompy ciepła i wentylację grawitacyjną.

(opinia biegłego K. N. k.109-258, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.286-292, projekt budowlany zamienny- k.75-98)

Wartość rynkowa zabudowanej działki nr (...) położonej w B., której powódka jest współwłaścicielką w 1/2 części, została określona w oparciu o średnią arytmetyczną skorygowanych cen transakcyjnych i wynosi 455.800,00 zł. (352.700,00 + 514.400,00 + 501.500,00 + 456.600,00) : 4 = 455.800,00 zł). Przyjmując w ujęciu procentowym średnią cenę nieruchomości poza strefą oddziaływania lotniska na 100 %, wartość w strefie stanowi A 90,9 % oszacowanej kwoty, co oznacza spadek wartości o 9,1 %. Utrata wartości, wyrażona jako spadek wartości nieruchomości o podobnej funkcji ze względu na położenie w strefie uciążliwości, bądź poza strefą, jest jednym z elementów oceny wysokości szkody. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 9,1 % – utrata wartości rynkowej nieruchomości zabudowanej stanowi kwotę 41.500,00 zł (455.800,00 zł x 9,1%). W tej sytuacji aktualna wartość nieruchomości zabudowanej stanowiącej współwłasność powódki w 1/2 części z uwzględnieniem uciążliwości w następstwie wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania wynosi 414.300,00 zł. (455.800,00 – 41.500,00 = 414.300,00 zł).

(opinia biegłego K. N. k.109-258, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.286-292)

Dla działki powódki położonej w B. oznaczonej nr 4 współczynnik korygujący wynosi 0,88, co przy średniej cenie transakcyjnej 26,37 zł/m 2 daje wartość 1 m 2 powierzchni gruntu w wysokości 23,21 zł. Z kolei dla działki oznaczonej numerem (...) współczynnik korygujący wynosi 0,92, co przy średniej cenie transakcyjnej 26,37 zł/m 2 daje wartość 1 m 2 powierzchni gruntu w wysokości 24,26 zł. Końcowe wyniki oszacowania zostały zaokrąglone do pełnych setek z uwagi na przeliczenia kwot pośrednich. Określona na tej podstawie wartość rynkowa bez uwzględniania ograniczeń wynosi dla działki numer (...) m 2 x 23,216 zł/m 2 = 24.400,00 zł a dla działki numer (...) m 2 x 24,26 zł/m 2 = 65.500,00 zł. Wskaźnik zmiany cen dla gruntów niezabudowanych nieobciążonych utratą funkcji mieszkaniowej wynosi 13,1 %. Utrata wartości działek powódki oznaczonych numerami 4 i 5 wynosi zatem 11.800,00 zł. (89.900,00 x 13,1 %).

(opinia biegłego K. N. k.109-258, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.286-292)

Na zabudowanej budynkiem mieszkalnym nieruchomości położonej w B. oznaczonej numerem działki (...) stanowiącej współwłasność powódki w 1/2 części i C. R. w 1/2 części na skutek działania lotniska wojskowego w Ł. może dochodzić do przekroczenia norm hałasu. Budynek przed utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania spełniał wymogi prawa budowlanego i przepisów wykonawczych w zakresie izolacyjności akustycznej. Zapewnienie odpowiedniego klimatu akustycznego po wprowadzeniu obszaru ograniczonego użytkowania wymaga poniesienia dodatkowych nakładów mających na celu poprawę izolacyjności akustycznej przegród budowlanych. Nakłady dodatkowe są konsekwencją wymogów wprowadzonych uchwałą z 2016 r. o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania. Zapewnienie właściwego mikroklimatu w pomieszczeniach podlegających ochronie akustycznej podczas występowania hałasu lotniczego wymaga instalacji dodatkowych urządzeń (wentylatorów sufitowych).

(opinia biegłego K. N. k.109-258, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.286-292)

Jak wynika z przeprowadzonych obliczeń, ściany konstrukcyjne oraz strop budynku mieszkalnego powódki i C. R. nie wymagają dodatkowej izolacji, wymagana jest ona natomiast dla otworów okiennych, co wiąże się jednocześnie z koniecznością zapewnienia właściwej wentylacji. Budynek spełnia wymogi termiczne jak również pod wieloma względami parametry akustyczne dla normalnych warunków eksploatacji. W celu uzyskania pożądanego efektu podwyższonej izolacyjności akustycznej wzięta została pod uwagę konieczność przeprowadzenia prac ponadstandardowych, wykraczających poza przewidziane dla danego typu obiektów w okresie ich budowy. W tym przypadku zastosowana zostało podejście kosztowe, w ramach którego stosuje się metodę kosztów otworzenia lub metodę kosztów zastąpienia. W niniejszym przypadku zastosowana została metoda kosztów zastąpienia przy użyciu techniki szczegółowej, a wynikiem obliczeń jest wartość odtworzeniowa nakładów bez uwzględniania stopnia zużycia. Wynik końcowy uwzględniający koszt wymieniany dwóch okien na okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej i czterech okien dachowych na akustyczne, wymiany uszczelki drzwi wejściowych na uszczelkę akustyczną, zamontowania 10 wentylatorów sufitowych i zamontowania 8 nawiewników okiennych został oszacowany na kwotę 26.300,00 zł. Wartość prac dostosowawczych została ustalona z wykorzystaniem bazy cenowej e-BISTYP za III kwartał 2018 r. a także innych publikacji branżowych oraz informacji uzyskanych od producentów, dostawców i wykonawców robót oraz w placówkach handlowych i serwisowych, z uwzględnieniem lokalnych cen rynkowych.

(opinia biegłego K. N. k.109-258, uzupełniająca opinia pisemna biegłego K. N.- k.286-292)

W dniu 27 października 2016 r. wydana została dla powódki przez Wójta Gminy S. decyzja ustalająca sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie budynku mieszkalnego jednorodzinnego wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną na działkach oznaczonych numerami (...) położonych w B..

(bezsporne, kserokopia decyzji z załącznikami- k.18-24)

W dniu 13 września 2017 r. pełnomocnik powódki i C. R. wystosował do pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. wezwanie do zapłaty, w którym wezwał go do zapłaty solidarnie na rzecz powódki i C. R. w terminie 14 dni od doręczenia wezwania kwoty 80.000,00 zł tytułem odszkodowania w związku ze zmniejszeniem wartości nieruchomości położonej w B. oznaczonej numerem działki (...) oraz kwoty 20.000,00 zł tytułem odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego znajdującego się na tej działce a na rzecz powódki także kwoty 80.000,00 zł tytułem odszkodowania w związku ze zmniejszeniem wartości nieruchomości położonej w B. oznaczonej numerami działek (...) oraz kwoty 20.000,00 zł tytułem odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego znajdującego się na tej działce w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania na mocy uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. Pismem z dnia 28 września 2017 r. pozwany nie uznał roszczeń powódki i C. R. za zasadne i odmówił wypłaty żądnych kwot.

(bezsporne, kserokopia pisma pełnomocnika powódki- k.27-28, kserokopia pisma pozwanego- k.29)

Ustaleń stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie Sąd dokonał w oparciu o kserokopie dokumentów urzędowych i prywatnych złożonych przez powódkę, których treści strony nie kwestionowały. Okoliczność, że żadna ze stron nie kwestionowała treści kserokopii tych dokumentów pozwoliła na potraktowanie tych kopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.

Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd poczynił także w oparciu o opinię biegłego sądowego K. N.. Biegły ten w wydanej opinii oszacował utratę wartości nieruchomości stanowiących własność i współwłasność powódki wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz wyliczył koszt nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego znajdującego się na nieruchomości stanowiącej współwłasność powódki w 1/2 części. W ocenie sądu opinia sporządzona została w sposób jasny, rzeczowy i przejrzysty. Biegły wskazał przy tym szczegółowo na czym oparł się wydając opinię, z jakich korzystał źródeł i jaką posłużył się metodologią. W sposób zrozumiały przedstawił też wnioski oraz sposób, w jaki do nich doszedł. Sąd nie miał przy tym wątpliwości co do tego, że biegły posiada kompetencje i doświadczenie potrzebne do wydania opinii w tego rodzaju sprawie. Biegły sądowy K. N. sporządzał bowiem opinie w wielu zbliżonych rodzajowo sprawach dotyczących obniżenia wartości nieruchomości w związku z utworzeniem strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska Ł., co pozwala uznać, że posiada on doświadczenie i wiedzę w przedmiocie objętym zakresem opinii w niniejszej sprawie. W tej sytuacji opinię biegłego sądowego K. N. w zakresie szacującym spadek wartości nieruchomości wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz szacującym koszty nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego należało uznać za w pełni wiarygodną.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1396) w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę. Szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Przesłankami odpowiedzialności za szkodę w myśl powyższego przepisu są zatem: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą. Z art. 129 ust. 2 p.o.ś. wynika przy tym, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 kc, przez którą rozumie się między innymi zmniejszenie aktywów.

Zastosowanie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jako podstawy roszczenia odszkodowawczego właściciela nieruchomości z tytułu obniżenia jej wartości w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z niej w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania było przedmiotem obszernego orzecznictwa. W judykaturze funkcjonuje pogląd, w świetle którego, mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej natomiast przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Wspomniane ograniczenia są związane z nieruchomością położoną na obszarze ograniczonego użytkowania i dotyczą każdego jej właściciela. Dopóki bowiem będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, dopóty będą obowiązywały wprowadzone na jego terenie ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenów, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z gruntów. Obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzednio stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Konieczność utworzenia obszaru wynika z tego, iż jest to jedyny sposób uzyskania efektu w postaci ochrony zasobów środowiska, która uwzględnić powinna wyczerpanie dostępnych środków i zasadę proporcjonalności przewidzianą w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności. Ograniczenia te musi respektować każdy właściciel nieruchomości (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX nr 528219).

W przedmiotowej sprawie powódka wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, obejmującego stanowiące jej własność i współwłasność nieruchomości, poniosła szkodę polegającą na ograniczeniu w sposobie korzystania z nich, a w konsekwencji na zmniejszeniu ich wartości. Dla nieruchomości powódki brak jest aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie nieruchomości wynika ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wynika z niego, że działki numer (...) położone są na terenach przeznaczonych do dolesień. Wszystkie te działki znajdują się w całości w podobszarze A.

Wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. w podobszarze A, na terenie którego usytuowane są działki powódki, wprowadzono ograniczenia dotychczasowego sposobu korzystania z tych działek. Powódka nie może skutecznie dochodzić zaniechania immisji hałasu przez lotnisko, w związku z czym doszło do zawężenia przysługujących jej a wynikających z prawa własności uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności. Ponadto z § 9 uchwały wynika między innymi zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno- i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo – usługową. Podkreślenia przy tym wymaga, że wbrew twierdzeniom pozwanego, w przedmiotowej sprawie nie można oceniać zasadności dochodzonego przez powódkę roszczenia odszkodowawczego przez pryzmat ograniczeń w sposobie dotychczasowego korzystania ze stanowiących jej własność nieruchomości. Nieruchomości powódki należy badać więc pod kątem utraty zdolności swobodnego wykorzystania ich na cele na przykład budownictwa i poddawać ocenie pod kątem spadku ich wartości.

Niewątpliwie wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego ich przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, w obrębie którego usytuowane są stanowiące własność powódki nieruchomości, powódka doznała szkody polegającej na obniżeniu ich wartości. Nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy jej właściciel zamierza zbyć swoją własność, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków. (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 września 2009 r., I ACa 484/09, LEX nr 756606, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 czerwca 2010 r., I ACa 772/09, LEX nr 756717). W orzecznictwie przyjmuje się, iż obniżenie wartości nieruchomości generuje stratę niezależnie od tego, czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 p.o.ś. nie jest bowiem jej zbycie. Odszkodowanie nie jest też ograniczone do rzeczywistej straty, gdyż obowiązuje zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX nr 503415). Wartość należących do powódki nieruchomości uległa obniżeniu z uwagi na położenie w okolicach lotniska wojskowego Ł. i na skutek hałasu związanego z jego funkcjonowaniem, niewątpliwie negatywnie postrzeganego przez potencjalnych nabywców nieruchomości. Zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do kupna nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, ale za odpowiednio niższą cenę. Do zakresu szkody podlegającej naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. należy więc obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że jej właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje np. hałas (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, LEX nr 756735).

Powódka jest właścicielką nieruchomości położonej w B. oznaczonej numerami działek (...) i jako ich właścicielka dochodziła ona w tym procesie odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości tej nieruchomości. Powódka jest też współwłaścicielką w 1/2 części nieruchomości położonej w B. oznaczonej numerem działki (...) i jako jej współwłaścicielka dochodziła ona w tym procesie odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości tej nieruchomości stosownie do wysokości jej udziału we własności tej działki.

Wobec powyższego oraz mając na uwadze opinię biegłego rzeczoznawcy K. N., uwzględniając obliczony dla podobszaru A współczynnik utraty wartości Sąd Okręgowy ustalił, że wartość rynkowa należącej do powódki nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) uległa obniżeniu o kwotę 11.800,00 zł a wartość rynkowa udziału powódki w wysokości 1/2 części w nieruchomości oznaczonej numerem działki (...) uległa obniżeniu o kwotę 20.750,00 zł.

Oceny zasadności drugiego z dochodzonych przez powódkę roszczeń – żądania zwrotu nakładów potrzebnych na rewitalizację akustyczną stanowiącego jej współwłasność budynku mieszkalnego, Sąd Okręgowy dokonał na podstawie regulacji przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 3 w zw. z art. 129 ust. 2 p.o.ś. Zgodnie z art. 136 ust. 3 p.o.ś. w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. W judykaturze przyjmuje się, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą jej wyrządzenia i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący w chwili jej wyrządzenia do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób prawem przewidziany (patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC z 2002 r., z 6., poz. 74).

Obowiązek strony pozwanej naprawienia szkody polegający na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej powstał z chwilą wyrządzenia tej szkody powódce i drugiemu współwłaścicielowi tej nieruchomości, to jest z chwilą wejścia w życie uchwały Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. kształtującej zakres koniecznych do wykonania nakładów rewitalizacyjnych i obligującej do ich poczynienia. Poniesienie nakładów pozwala zaś na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne i przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości, jednak nie wpływa na podniesienie jej ceny z uwagi na lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania (porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 września 2009 r., I ACa 484/09, LEX nr 756606). Koszty związane z zapewnieniem w budynku mieszkalnym powódki i C. R. właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania. Budynek przeznaczony na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlegając tym samym ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1065). Usytuowany na należącej do powódki i C. R. działce budynek mieszkalny nie spełnia obowiązujących wymogów, nie zapewniając należytego klimatu akustycznego. W celu ochrony akustycznej konieczne jest zatem poczynienie nakładów, których łączne koszty biegły określił na kwotę 26.300,00 zł. Koszty te mają zapewnić właściwy klimat akustyczny obiektu i odzwierciedlają zakres nakładów, których powódka i drugi współwłaściciel nieruchomości dotychczas nie poczynili, co jednak nie stoi na przeszkodzie w dochodzeniu odszkodowania, ponieważ zgodnie z funkcjonującym w doktrynie i judykaturze poglądem, roszczenie o zasądzenie kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia wydatków (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 kwietnia 2008r., I ACa 2/2008, LEX nr 580137). Budynek powódki i C. R. wzniesiony był w tradycyjnej technologii i przy użyciu dostosowanych do niej materiałów budowlanych. Zakres koniecznych do wykonania w nim prac wynikał bezpośrednio z opinii biegłego K. N., który określając jedynie następczo wartość prac koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w odniesieniu do budynku mieszkalnego usytuowanego na działce nr (...) przyjął rozwiązania uwzględniające stan istniejący w dacie sporządzania opinii, zapewniając spełnienie wymagań akustycznych, wynikających z opinii przy optymalizacji kosztów. Koszt rewitalizacji akustycznej będącego współwłasnością powódki budynku biegły określił na kwotę 26.300,00 zł.

W przedmiotowej sprawie powódka choć jest współwłaścicielką działki nr (...) jedynie w 1/2 części, dochodziła całości odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynku posadowionego na tej działce.

Rozstrzygniecie kwestii czy powódka jako współwłaścicielka jednej z nieruchomości znajdującej się w strefie ograniczonego użytkowania może dochodzić w całości roszczenia opartego na art. 129 ust. 2 p.o.ś. wymagało rozważenia możliwości zakwalifikowania dochodzenia tego roszczenia jako czynności zachowawczej w rozumieniu art. 209 kc, według którego, każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa.

W judykaturze i piśmiennictwie zgodnie podkreśla się, że czynność zachowawcza, o jakiej mowa w art. 209 kc, musi mieć na celu zachowanie wspólnego prawa, a więc ochronę interesu wszystkich współwłaścicieli, a nie tylko jednego, czy kilku z nich. Tak rozumiany cel może być realizowany przez podejmowanie wszelkich czynności i dochodzenie wszelkich roszczeń. Czynności zachowawcze może wykonywać każdy ze współwłaścicieli indywidualnie, niezależnie od innych albo w porozumieniu z innymi współwłaścicielami. Samodzielne wykonywanie czynności zachowawczych przez współwłaściciela jest dopuszczalne w takim zakresie, jaki daje się pogodzić z korzyścią i interesem wszystkich współwłaścicieli. Drugą istotną właściwością czynności zachowawczych polegających na dochodzeniu roszczeń jest konieczność ich realizacji w całości, a więc niepodzielnie. Warto jednak w tym zakresie wskazać, że wprawdzie przy podzielności świadczenia wierzytelność dzieli się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest wierzycieli (art. 279 § 1 kc), wobec czego każdy wierzyciel może dochodzić przypadającej mu części wierzytelności, ale przy interpretacji tego pojęcia dokonywanej na potrzeby wskazanego przepisu, nie można pominąć charakteru roszczenia, a przede wszystkim celu, któremu ma ono służyć.

Problematyka ta było zresztą dość często podejmowana w judykaturze. I tak, jak przyjął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 3 grudnia 2014 r., III CZP 92/14 OSNC 2015/10/113, że współwłaściciel nieruchomości może dochodzić od gminy odszkodowania w pełnej wysokości za szkodę wynikłą z niedostarczenia uprawnionemu lokatorowi lokalu socjalnego (art. 209 kc w zw. z art. 417 kc i art. 18 ust. 5 ustawy z dia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, tekst jedn. DZ.U. z 2015 r., Nr 31 poz. 266 ze zm.) W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazano, że uniemożliwienie współwłaścicielom lokalu władania nim – wskutek wstrzymania wykonania orzeczenia eksmisyjnego do czasu zapewnienia przez gminę lokalu socjalnego (art. 14 ust. 6 u.o.p.l.) – stanowi istotne naruszenie ich uprawnień właścicielskich i przynosi im wymierną szkodę; pozbawia ich dochodu, który mogliby uzyskać z tytułu należności czynszowych, przy jednoczesnej konieczności ponoszenia kosztów eksploatacji i utrzymania lokalu. Roszczenie odszkodowawcze pozostaje dla nich praktycznie jedynym realnym środkiem ochrony wspólnego prawa. Za czynność zachowawczą uznano również dochodzenie przez jednego współwłaściciela roszczenia odszkodowawczego za szkodę polegającą na zniszczeniu części składowych nieruchomości stanowiącej przedmiot współwłasności, gdyż odszkodowanie takie może i powinno służyć takiemu nowemu zagospodarowaniu nieruchomości, które prowadziłoby do usunięcia lub zminimalizowania skutków wyrządzonej szkody (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1998 r., II CKN 792/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 15). Sąd Najwyższy przyjął też, że na podstawie art. 209 kc nawet tylko jeden współwłaściciel może dochodzić od osoby trzeciej roszczenia windykacyjnego oraz roszczeń uzupełniających. (patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 3/08, OSNC 2009m nr 4, poz.53)

Przytoczone w powołanych orzeczeniach argumenty niewątpliwie przemawiają na rzecz stanowiska, że roszczenie o zapłatę odszkodowania na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jest ściśle związane z określoną nieruchomością, a jego realizacja ma na celu zachowanie wspólnego prawa. Dodatkowo należy zauważyć, że zgodnie z ust. 4 powołanego przepisu, z roszczeniem tym można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Niewątpliwie zatem, występując z żądaniem zapłaty odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego powódka działała także w interesie drugiego współwłaściciela. Dochodzenie zwrotu kosztów rewitalizacji akustycznej pozwala bowiem na spełnienie określonych wymogów ustawowych obciążających wszystkich współwłaścicieli.

Jak wynika z powyższych rozważań w przedmiotowej sprawie zachodzi związek przyczynowy pomiędzy ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania a szkodą poniesioną przez powódkę w postaci zmniejszenia wartości jej nieruchomości oraz konieczności poniesienia przez nią nakładów na utrzymanie prawidłowego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym. Sąd zasądził zatem od pozwanego na rzecz powódki odszkodowanie w łącznej kwocie 58.850,00 zł, na które składa się kwota 32.550,00 zł, o którą zmniejszyła się wartość nieruchomości powódki na skutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania wokół lotniska wojskowego Ł. oraz kwota 26.300,00 zł stanowiąca koszt nakładów, jakie powódka ma obowiązek poczynić w celu rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego posadowionego na nieruchomości, której jest współwłaścicielką. W pozostałym natomiast zakresie Sąd powództwo oddalił jako niezasadne.

O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 kc zasądzając je zgodnie z żądaniem pozwu od kwoty 53.100,00 zł od dnia 19 marca 2018 r. do dnia zapłaty i od kwoty 5.750,00 zł od dnia 14 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty.

Powódka początkowo dochodziła w przedmiotowym procesie zasądzenia kwoty 85.000,00 zł. Rozszerzając powództwo dochodziła ona dodatkowo zasądzenia kwoty 5.750,00 zł z tytułu odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należącej do niej nieruchomości. Łącznie zatem powódka żądała w tym procesie zasądzenia kwoty 90.750,00 zł.

Sąd zasądził na rzecz powódki kwotę 58.850,00 zł. Żądania jej zatem uwzględnione zostały w 65 %. Zgodnie z art. 100 kpc w takiej też proporcji Sąd rozdzielił koszty procesu.

Na poniesione przez powódkę koszty procesu złożyły się: część opłaty od pozwu w kwocie 4.250,00 zł i wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.).

Poniesione przez pozwanego koszty procesu to wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

Łącznie zatem koszty postępowania poniesione przez strony wyniosły 15.050,00 zł. Powódka powinna ponieść 35 % tych kosztów a więc kwotę 5.267,50 zł. Ponieważ poniosła ona wyższe koszty Sąd zasądził na jej rzecz od pozwanego kwotę 4.382,50 zł tytułem częściowego zwrotu poniesionych przez nią kosztów procesu.

W sprawie pozostała nie pokryta część opłaty od pozwu w kwocie 288,00 zł i koszty opinii biegłych w kwocie 5.169,77 zł. Łącznie koszty te wyniosły 5.457,77 zł.

Co do nie pokrytych kosztów procesu to Sąd na podstawie 113 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019, poz. 785) zasądził od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu przypadającą na nią część opłaty od pozwu w kwocie 100,80 zł, która stanowi 35 % należnej opłaty od rozszerzonego powództwa oraz 35 % pozostałych niepokrytych kosztów w kwocie 1.809,42 zł czyli łącznie kwotę 1.910,22 zł i kwotę tą nakazał ściągnąć z zasądzonego od pozwanego na jej rzecz roszczenia a na podstawie art. 113 ust. 1 powołanej ustawy zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 3.360,35 zł, która stanowi 89 % nie pokrytych wydatków i odpowiada stosunkowi, w jakim pozwany przegrał sprawę.