Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Witold Rękosiewicz

Protokolant: protokolant sądowy Magdalena Żabińska

po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 29 września 2016 r. znak (...)

1.  uchyla zaskarżoną decyzję,

2.  zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 1 557 zł (jeden tysiąc pięćset pięćdziesiąt siedem) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmE 177/16

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) decyzją z dnia 29 września 2016 r. znak (...), na podstawie art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. 1 pkt 3a, w związku z art. 11 i art. 11 d ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017r., poz. 220 z późn. zm., dalej: Pe), w związku z § 5 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz. U. z 2007 r., nr 133, poz. 924), oraz na podstawie art. 104 k.p.a. w związku z art. 30 ust.1Pe, po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu w dniu 15 kwietnia 2016 r., na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (Przedsiębiorca, Odbiorca, powód) kary pieniężnej za niestosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015r. orzekł, że:

1.  (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w dniach 10-12 sierpnia 2015r., w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego w W. przy ul. (...) naruszyła obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne, co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. 1 pkt 3a tej ustawy;

2.  za działanie wymienione w pkt 1 wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w kwocie 13 149 zł.

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w złożonym odwołaniu zaskarżyła decyzję Prezesa URE w całości.

Zaskarżonej decyzji Przedsiębiorca zarzucił:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1.  art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe poprzez bezpodstawne jego zastosowanie jako podstawy nałożenia kary za naruszenie przez powoda obowiązków wynikających z tego przepisu w sytuacji wprowadzenia przez (...) S.A. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, który to artykuł nie jest objęty sankcją z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, co jest konsekwencją dokonania przez Prezesa URE rozszerzającej wykładni przepisu karnego, niedopuszczalnej na mocy art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

2.  art. 56 ust. 6a Pe poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji nieodstąpienie od wymierzenia kary mimo, że z okoliczności sprawy wynika, iż spełnione zostały przesłanki do zastosowania tego przepisu – stopień szkodliwości czynu był znikomy, a powód zaprzestał naruszania prawa,

3.  § 6 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że odbiorcy, dla których wielkość mocy umownej określonej w zawartej umowie sprzedaży, umowie o świadczenie usług przesyłania albo dystrybucji lub umowie kompleksowej ustalona została powyżej 300 kW nie podlegają ochronie przed wprowadzanymi ograniczeniami na mocy tegoż paragrafu, podczas gdy wykładnia ta jest sprzeczna z literalnym brzmieniem przepisu.

4.  § 3 ust. 4 pkt 2 lit c i d rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła poprzez jego niezastosowanie na skutek błędnej wykładni, polegającej na przyjęciu, iż przepis ten nie ma zastosowania na etapie realizacji wprowadzonego ograniczenia,

II. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1.  art. 7 k.p.a., art. 77 k.p.a. i art. 80 k.p.a. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów, polegającej na przyjęciu, iż późniejsze zawarcie przez powoda aneksu do umowy o świadczenie usług dystrybucji w zakresie zwiększenia maksymalnej wielkości poboru mocy przy 20 stopniu zasilania nie może być uznawane za okoliczność łagodząca i nie ma wpływu na ocenę zachowania powoda w okresie ograniczeń, podczas gdy okoliczność ta wskazuje, że powód miał wolę dostosowania się do wprowadzonych ograniczeń i gdy zorientował się, że nie ma takiej możliwości, niezwłocznie podjął działania w celu umożliwienia dostosowania się do ewentualnych ograniczeń wprowadzanych w przyszłości,

2.  art. 7 k.p.a., art. 77 k.p.a. i art. 80 k.p.a. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów polegającej na przyjęciu, iż czyn powoda miał bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo Krajowego System Elektroenergetycznego i sprowadził realne zagrożenie bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej w całym kraju, co jest skrajnie nieprawdopodobne w świetle niskiej wartości przekroczenia dopuszczalnych norm poboru energii elektrycznej przez powoda i sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji wymierzenie kary pieniężnej zamiast odstąpienia od jej wymierzenia na podstawie art. 56 ust. 6a Pe,

3.  art. 7 k.p.a., art. 77 k.p.a. i art. 80 k.p.a. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów polegającej na przyjęciu, iż stopień szkodliwości czynu powoda winien być rozpatrywany przy uwzględnieniu okoliczności niedostosowania się znacznej liczby innych odbiorców do wprowadzonych ograniczeń, a w konsekwencji obciążenie powoda odpowiedzialnością za czyny innych podmiotów, co jest niedopuszczalne w świetle art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

Na podstawie powyższych zarzutów powód wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

ewentualnie

2.  zmianę zaskarżonej decyzji

- w pkt pierwszym – prawidłowe określenie okresu naruszenia obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wynikającego z art. 11 ust. 7 Pe, które podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, jako 12 sierpnia 2015 r. w godz. 12 o 0,02 % maksymalnej wartości poboru i w godz. 13 o 0,07 % maksymalnej wartości poboru,

- w pkt drugim – odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej ze względu na znikomą szkodliwość czynu oraz zaprzestanie naruszeń prawa,

3. zasądzenie od Prezesa URE zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych,

w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Powód wskazał, że w komunikacie z 10 sierpnia 2015 r. w sprawie wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz o wprowadzeniu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na polecenie OSP (...) S.A. ( (...)) pełniące funkcję operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego (OSP), na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe wprowadziły z dniem 10 sierpnia 2015 r. od godziny 10:00 ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na obszarze całego kraju. Jako podstawę prawną wskazano art. 11c ust. 2 pkt 1 Pe. Następnie rozporządzeniem z 11 sierpnia 2015 r. Rada Ministrów wprowadziła od dnia 11 sierpnia 2015 r. od godziny 24:00 na terytorium całego kraju ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej dla odbiorców o mocy umownej powyżej 300 kW. Powód podniósł, że podstawą prawną wszczęcia przez Prezesa URE postępowania administracyjnego jest art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. W przepisie tym przewidziano sankcję z tytułu naruszenia ograniczeń dotyczących poboru energii elektrycznej, wprowadzonych na podstawie art. 11, 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3 Pe. Powód zarzucił, iż naruszenie ograniczeń wprowadzone przez (...) nie jest objęte hipotezą z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Wobec tego naruszenie ograniczeń wprowadzone przez (...) na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe nie jest objęte sankcją określoną w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasadzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podtrzymał stanowisko zawarte w treści decyzji. Zdaniem Prezesa URE twierdzenia powoda nie mają uzasadnienia w przepisach z art. 11, 11c i 11 d ustawy – Prawo energetyczne. Z analizy tych przepisów nie wynika, iż wyłączną podstawą prawną wprowadzenia przez operatora ograniczeń i poborze energii elektrycznej ustawodawca zawarł w art. 11c ust. 2 pkt 2 tej ustawy. Zachowanie powoda polegające na niestosowaniu się w dniach 10-12 sierpnia 2015 roku do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, o których mowa w art. 11c ust. 2 pkt 2Pe zostało objęte sankcją poprzez odesłanie w przepisie karnym z art. 56 ust. 1 pkt 3a do art. 11, 11c ust. 3 i 11 d ust. 3 Prawa energetycznego, bowiem w istocie to przepis art. 11 d ust. 3 Pe stanowi materialnoprawną podstawę do wprowadzenia powyższych ograniczeń, zaś operator systemu przesyłowego wprowadzając z dniem 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczeniu i poborze mocy odwoływał się art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe określając na tej podstawie okres i zakres terytorialny wprowadzanych ograniczeń. Zdaniem pozwanego w okresie, gdy nie obowiązywało jeszcze rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2015 r. operatorzy systemu elektroenergetycznego mogli wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej na podstawie swoich władczych działań. Podstawę materialnoprawną wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej stanowi art. 11d ust. 3 Pe. Przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe należy, zdaniem Prezesa URE, traktować jedynie jako przepis określający zakres czasowy wprowadzanych ograniczeń, a nie samodzielną podstawę prawną wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Powód stwierdził, że zakres ograniczeń określony w art. 11d ust. 3 Pe obejmuje również ograniczenia określone w art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe. Wobec tego, iż przepis karny art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe obejmuje sankcją niedostosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych na podstawie art. 11d ust. 3 Pe, nie ma konieczności obejmowania sankcją ograniczeń, o których mowa w art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe oraz powoływania tego przepisu w art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe. Pozwany podtrzymał również stanowisko w zakresie znacznego stopnia społecznej szkodliwości czynu powoda, jak również w odniesieniu do zasadności kary pieniężnej w wysokości wymierzonej zaskarżoną decyzją.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. w dniu 10 sierpnia 2015 r. w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości, spowodowanych m. in. wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskimi stanami wód w zbiornikach wodnych i rzekach, stwierdziły wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu art. 3 pkt 16d Pe, wprowadzając na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe od godz. 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Jednocześnie, w dniu 10 sierpnia 2015 r. (...), działając na podstawie art. 11c ust. 3 Pe powiadomiły Ministra Gospodarki (obecnie: Minister Energii) i Prezesa URE o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłosiły Ministrowi Gospodarki konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 Pe, tj. w drodze wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia o wprowadzeniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej do dnia 31 sierpnia 2015 r. Rada Ministrów w dniu 11 sierpnia 2015 r. wydała rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw pod poz. 1136 i wprowadziło te ograniczenia w okresie od dnia 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do dnia 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00. (okoliczności bezsporne)

Na wezwanie Prezesa URE (...) sp. z o.o. (obecnie (...) sp. z o.o., dalej (...)) do którego sieci (...) sp. z o.o. jako odbiorca jest przyłączona, przedstawił zbiorcze dane wskazujące na stopień niedostosowania się odbiorców ujętych w Planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej obowiązującym w dniach od 10 do 31 sierpnia 2015 r. do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Na podstawie powyższych danych zostały wygenerowane informacje wskazujące na stopień niedostosowania się Odbiorcy (...) sp. z o.o. do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w odniesieniu do punktu poboru energii elektrycznej zlokalizowanego w W. przy ul. (...).

Pismem z dnia 15 kwietnia 2016 r. Prezes URE zawiadomił Odbiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej wzywając jednocześnie do zajęcia stanowiska w sprawie, złożenia wyjaśnień dotyczących powodów niedostosowania się przez Odbiorcę do wprowadzonych ograniczeń, a także nadesłania kopii wszelkich dokumentów mogących stanowić dowód w sprawie. Odbiorca został wezwany do ustosunkowania się do przekazanych mu informacji otrzymanych przez Prezesa URE od (...) wskazujących na stopień niedostosowania się Odbiorcy do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. (k. 1-2 akt adm.)

W piśmie z dnia 28 kwietnia 2016 r. (k. 11 akt adm.) Odbiorca przedstawił Prezesowi URE wyjaśnienia oraz swoje stanowisko w sprawie. W toku postępowania Przedsiębiorca składał na wezwanie Prezesa URE dalsze wyjaśnienia i kolejne dokumenty.

Pismem z dnia 25 sierpnia 2016 r. Prezes URE zawiadomił Odbiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie i poinformował o możliwości zapoznania się z zebranym w sprawie materiałem dowodowym w określonym terminie i wniesienia dodatkowych wyjaśnień i dokumentów (k.141 akt adm.). W dniu 9 września 2016 r. pełnomocnik Przedsiębiorcy zapoznał się ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym nie zgłaszając do niego zastrzeżeń ani uwag. (k. 143 akt adm.)

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez strony postępowania kwestionowane i nie budziły wątpliwości w ocenie Sądu.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3 Pe. Wskazany przepis stanowi więc podstawę prawną do nałożenia kary pieniężnej wyłącznie w przypadku nie stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3 Pe.

Z okoliczności sprawy bezspornie wynika, że (...) S.A. jako operator systemu przesyłowego, w związku ze stwierdzeniem wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu art. 3 pkt 16d Pe wprowadziły na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe od godziny 10:00 w dniu 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. W ocenie Sądu, wbrew stanowisku Prezesa URE, określone w art. 11c ust.2 pkt 2 Pe uprawnienie nie jest tożsame z uprawnieniem, o którym mowa w art. 11d ust. 3 ustawy – Prawo energetyczne.

W myśl art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7 Pe, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin. Natomiast zgodnie z art. 11d ust. 3 Pe w okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektroenergetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia.

Z treści powołanych przepisów wynika, iż powyższe podstawy prawne dotyczą różnego zakresu podmiotowego uprawnionych oraz zakresu przedmiotowego uprawnienia. Przepis art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe uprawnia wyłącznie operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego do wprowadzenia ograniczenia wyłącznie w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Przepis art. 11d ust. 3 Pe daje natomiast wszystkim operatorom systemu elektroenergetycznego, (więc również operatorom systemu dystrybucyjnego) uprawnienie do wprowadzenia ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, a więc nie w zakresie dostarczania i poboru. W świetle powyższych ustaleń uznać należy, iż naruszenie ograniczenia wprowadzonego na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe nie jest równoznaczne z naruszeniem ograniczenia wprowadzonego na podstawie art. 11d ust. 3 Pe. W konsekwencji brak jest podstaw do nałożenia kary na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe za naruszenie ograniczenia wprowadzone na innej, niż wymienione w tym przepisie, podstawie prawnej.

Wskazać w tym miejscu wypada, że zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 2 października 2008 r. sygn. akt III SK 3/08, skoro kara stanowi sankcję i znaczną dolegliwość dla przedsiębiorcy, to odnoszą się do niej najbardziej podstawowe zasady stosowania sankcji. Nie jest zatem dopuszczalne stosowanie wykładni rozszerzającej w zakresie definiowania czynu, za który przewidziana jest sankcja w postaci kary pieniężnej.

Wobec powyższego podniesiony w odwołaniu zarzut naruszenia art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe poprzez bezpodstawne jego zastosowanie jako podstawy nałożenia kary za naruszenie przez powoda obowiązków wynikających z wprowadzenia przez (...) S.A. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 Pe, który to artykuł nie jest objęty sankcją z art. 56 ust. 1 pkt 3a Pe, należało uznać za zasadny. Uwzględnienie tego zarzutu, jako najdalej idącego uzasadnia uchylenie zaskarżonej decyzji i prowadzi do stwierdzenia, że odnoszenie się do pozostałych zarzutów odwołania stało się zbędne.

Mając na uwadze przestawione okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c. uchylił zaskarżoną decyzję w całości, uznając, że ze względu na nałożenie na powoda kary pieniężnej w jednej kwocie bez wskazania jej wysokości z tytułu naruszenia za każdy dzień w sprawie nie było możliwości wydania wyroku kształtującego, uwzględniającego naruszenie, które zaistniało po wejściu w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2015 r.

O zasadzeniu od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. stosownie do wyniku sporu.

SSO Witold Rękosiewicz.