Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I AGa 281/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Paweł Czepiel

Sędziowie:

SSA Jerzy Bess

SSA Sławomir Jamróg (spr.)

Protokolant:

st. sekr. sądowy Urszula Kłosińska

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2019 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Zakładu (...) sp. z o.o. w M.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 9 stycznia 2018 r. sygn. akt IX GC 986/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że obniża:

- określoną w punkcie I kwotę 100 000 zł do kwoty 70 095,37 zł (siedemdziesiąt tysięcy dziewięćdziesiąt pięć złotych 37/100), oddalając powództwo co do kwoty 29 904 zł i odsetek od tej części należności,

- określoną w punkcie II kwotę 8 617 zł do kwoty 4 946,80 zł (cztery tysiące dziewięćset czterdzieści sześć złotych 80/100);

2. zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 4 196 zł (cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt sześć złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego

SSA Jerzy Bess SSA Paweł Czepiel SSA Sławomir Jamróg

Sygn. akt I ACa 281/18

UZASADNIENIE

Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w M., w pozwie o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym skierowanym przeciwko (...) spółce akcyjnej wniosła o zasądzenie na jej rzecz kwoty 100.000 zł wraz odsetkami ustawowymi liczonymi od 24 lutego 2015 roku do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania.

Na uzasadnienie żądania strona powodowa powołała się na szkodę jaka stanowiła następstwo nieprawidłowego sposobu jej reprezentowania przez w radcę prawnemu J. K. (1), który świadczył wówczas na rzecz strony powodowej stałą pomoc prawną.

Pomimo przejęcia sprawy przez radcę prawnego, termin do wniesienia odpowiedzi na pozew upłynął bezskutecznie, pełnomocnik bowiem nie złożył odpowiedzi na pozew,
Przeciwko stronie powodowej wydano wyrok zaoczny, któremu nadano rygor natychmiastowej wykonalności i na jego podstawie M. Ć. i Z. Ć. wszczęli egzekucję komorniczą, w trakcie której komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w L.już w dniu 19 lutego 2015 r. ściągnął wszelkie egzekwowane kwoty, a wcześniej zajął szereg ruchomości należących do powoda, czym sparaliżował możliwość prowadzenia działalności, co stworzyło stan zagrożenie katastrofą ekologiczną.

Dopiero na skutek zażalenia strony powodowej, rygor ten został zawieszony przez Sąd Apelacyjny wK., w dniu 26 marca 2015 roku, co jednak nie zmieniło i nie poprawiło sytuacji strony powodowej, wobec definitywnego i nieodwracalnego wyegzekwowania całej kwoty przez komornika oraz umorzenia postępowania egzekucyjnego. J. K. (1) przyznał, że jest wyłącznie odpowiedzialny za doprowadzenie do wydania wyroku zaocznego i za wszelkie konsekwencje związane z wykonaniem tego wyroku. Jednocześnie powołał się na objęcie jego odpowiedzialności cywilnej obowiązkową ochronę ubezpieczeniową, zagwarantowaną przez stronę pozwaną na podstawie umowy generalnej w sprawie programu ubezpieczeniowego dla radców prawnych z dnia 17 października 2013 roku. Pismem z dnia 18 marca 2015 roku pełnomocnik strony powodowej wezwał stronę pozwaną do zapłaty tytułem odszkodowania kwoty 1.220.263,46 zł, powołując się na całkowite wyegzekwowanie roszczenia M. i Z. Ć. w toku egzekucji komorniczej. Strona pozwana odmówiła wypłaty odszkodowania.

Strona powodował wskazała, że na dochodzone przez stronę powodową roszczenie składają się następujące kwoty:

1.  4.920,00 zł – wydatek na transport ruchomości zajętych i wywiezionych przez komornika lawetą,

2.  2.287,27 zł – wydatek na paliwo do samochodów zajętych i wywiezionych przez komornika,

3.  23.909,04 zł – wydatek na naprawę ciężarówki marki (...), uszkodzonej w trakcie transportu pojazdu do L.,

4.  21.806,00 zł – opłata sądowa, jaką strona powodowa zmuszona była ponieść celem złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego,

5.  8.723,00 zł - opłata sądowa tytułem zażalenia na postanowienie o oddaleniu wniosku Powoda o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadanego wyrokowi zaocznemu,

6.  7.727,71 zł – odsetki karne naliczone Powodowi przez (...) Bank (...) w W. w związku z niemożliwością terminowej spłaty zaciągniętego kredytu,

7.  25.979,09 zł – odsetki od kredytu zaciągniętego w (...) Banku (...) w W., naliczone Powodowi w związku z niemożliwością terminowej spłaty zaciągniętego kredytu.

8.  4.647,89 zł – część kwoty 1.096.250,89 zł, ściągniętej przez komornika tytułem wykonania wyroku zaocznego z 18 grudnia 2014 roku – środki przekazane komornikowi przez wierzyciela Powoda Gminę M. (na skutek zajęcia komorniczego).

W dniu 9 września 2015 r., Sąd Okręgowy w K.Wydział IX Gospodarczy wydał pod sygn. akt(...) nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty (k.128 i n.) strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że istotnie po rozpatrzeniu zgłoszonych przez powoda roszczeń będących przedmiotem niniejszego postępowania, nie przyjął odpowiedzialności gwarancyjnej po stronie ubezpieczonego i odmówił wypłaty odszkodowania, z tego względu, że warunkiem koniecznym przyznania odszkodowania jest ustalenie odpowiedzialności cywilnej sprawczej ubezpieczającego lub osoby trzeciej, a zatem odpowiedzialność odszkodowawcza gwarancyjna (...) S.A. zachodzi jedynie wówczas, gdy istnieje odpowiedzialność sprawcza ubezpieczonego za wyrządzoną szkodę. Z dokumentacji złożonej do akt szkodowych oraz wyjaśnień powoda wynika, że niestawiennictwo radcy prawnego J. K. (1) na rozprawie w dniu 18 grudnia 2014 r. było niezawinione i usprawiedliwione, nie można mu więc czynić zarzutu nienależnego wykonania zobowiązania, a tym samym brak jest związku pomiędzy działanie radcy a egzekucją komorniczą. Stosownie do postanowienia Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 26 marca 2015 r., zostały spełnione przesłanki zawieszenia rygoru natychmiastowej wykonalności – sąd uznał, ze nieobecność radcy na rozprawie była usprawiedliwiona, zatem brak było podstaw do wydania wyroku zaocznego. Strona pozwana wskazała, że wszczęcie egzekucji, przy niestwierdzonej prawomocności wyroku wynikał z niezasadnego rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, nie zaś z nienależytego wykonania zobowiązania przez radcę. Usprawiedliwiona choroba pełnomocnika nie jest zaniedbaniem i nie prowadzi do powstania szkody.

powstanie szkody i adekwatny związek pomiędzy niewykonaniem zobowiązania a szkodą. Związek taki nie został przez stronę powodową wykazany, jak również nie przedstawiła ona dowodów na to, jakie skutki wywołały zaniechania pełnomocnika.

Wyrokiem z dnia 9 stycznia 2018r. sygn.. akt IX GC 986/15 Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od strony pozwanej (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz strony powodowej Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w M. kwotę 100.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 24 lutego 2015 roku do dnia zapłaty (pkt I) i zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 8.617 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt II)..

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

Zgodnie z umową generalną w sprawie programu ubezpieczeniowego dla radców prawnych ubezpieczeniem została objęta odpowiedzialność cywilna radców prawnych w zakresie odpowiedzialności cywilnej związanej z prowadzeniem biura, posiadaniem mienia i ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym, jak również ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej radcy prawnego na sumy gwarancyjne stanowiące nadwyżkę nad sumę ubezpieczenia 100.000 euro oraz ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej radcy prawnego w ramach pełnionych funkcji zleconych. Jako wypadek ubezpieczeniowy określono działanie lub zaniechanie ubezpieczonego, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia, podczas wykonywania czynności radcy prawnego, jeśli spowodowało ono powstanie szkody, do której naprawienia ubezpieczony jest zobowiązany na podstawie przepisów prawa. Umowa została zawarta na czas określony – do 31 grudnia 2016 roku.

Pomiędzy powodową spółką, a radcą prawnym J. K. (1) została zawarta w dniu 2 stycznia 2014 roku umowa obsługi prawnej spółki, zgodnie z którą J. K. (1) zobowiązał się do kompleksowej obsługi prawnej Spółki, w tym również do zastępstwa procesowego przed sądami powszechnymi. Powierzanie konkretnych zleceń następowało w drodze mailowej, pisemnej (§ 3 ust. 3), bądź też ustnej. Powierzenie J. K. (1) zlecenia prowadzenia sprawy z powództwa M. i Z. Ć. dokonane zostało zgodnie z tymi zasadami. W dniu 24 lipca 2014 roku D. L. przesłał radcy prawnemu drogą e-mailową skan pozwu wraz z załącznikami wezwaniem Sądu do złożenia odpowiedzi na pozew. Fakt przyjęcia zlecenia J. K. (1) potwierdził jeszcze przed przesłaniem projektu pełnomocnictwa, a to w trakcie spotkań w siedzibie powodowej spółki, na których zapewniał, iż pracuje nad sprawą. Przed wyznaczeniem terminu rozprawy, radca prawny J. K. (1) potwierdzał, że pracuje nad sprawą, jednak strona powodowa nie otrzymała odpowiedzi na pozew, jak również nie uzyskała informacji o terminie rozprawy. Pełnomocnik nie zwracał się również o żadne dodatkowe informacje ani wyjaśnienia w tym zakresie. Nie ujawnił również, że występował o przedłużenie terminu do złożenia odpowiedzi na pozew. Informację o wydaniu wyroku zaocznego strona powodowa otrzymała dopiero w styczniu 2015 r., pełnomocnik nie poinformował jednak zarządu spółki, że wyrok został zaopatrzony klauzule natychmiastowej wykonalności.

Pełnomocnictwo dla J. K. (1) do reprezentowania powodowej spółki w sprawie zostało udzielone w dniu 6 sierpnia 2014 r. Pismem z dnia 7 sierpnia 2014 r. radca prawny J. K. (1) zwrócił się do Sądu z wnioskiem o przedłużenie terminu do złożenia odpowiedzi na pozew w terminie dwóch tygodni od chwili doręczenia zarządzenia wyznaczającego nowy termin do złożenia odpowiedzi na pozew. Jako uzasadnienie wniosku wskazał, że w dniu, w którym wpłynął pozew, prezes zarządu, uprawniona do reprezentacji spółki przebywała na urlopie do 3 sierpnia 2014 r. a dodatkowo, w chwili obecnej na urlopie przebywa Dyrektor Zarządu (do 14 sierpnia 2014 r.), co powoduje, że niemożliwe było nie tylko uprzednie udzielenie pełnomocnictwa, ale i opracowanie dokumentacji pozwalającej na zajęcie stanowiska. Zgodnie z zapiskiem urzędowym z dnia 12 września 2014 r. termin do złożenia odpowiedzi na pozew upłynął w dniu 31 sierpnia 2014 r.. Do dnia sporządzenia notatki odpowiedź na pozew nie została złożona. W dniu 18 grudnia 2014 r. adwokat J. K. (2) poinformował sekretariat Sądu Okręgowego w K. Wydział I Cywilny, że radca prawny J. K. (1) nie może zgłosić się na rozprawę z powodu problemów zdrowotnych i prosi o usprawiedliwienie nieobecności. Zaświadczenie lekarskie miało zostać złożone w dniu 22 grudnia 2014 r. – przedłożono je w dniu 12 stycznia 2015 r. wraz z zaświadczeniem od lekarza sądowego.

W dniu 18 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w K. Wydział I Cywilny, wydał pod sygn. akt (...) wyrok zaoczny zgodnie z żądaniem pozwu zasądzając od pozwanej spółki Zakładu (...) w M. solidarnie na rzecz powodów M. Ć. i Z. Ć. 872.200,15 zł z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 4 marca 2014 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 53.828 zł tytułem kosztów procesu. Wyrokowi został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Jednocześnie Sąd wydał postanowienie, którym odmówił usprawiedliwienia niestawiennictwa pełnomocnika pozwanego, wskazując, że profesjonalny pełnomocnik ma obowiązek zapewnić swoje zastępstwo w przypadku niemożności stawienia się na rozprawie.

Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2015 r. Sąd Okręgowy wK.Wydział I Cywilny oddalił wnioski o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności nadanemu wyrokowi zaocznemu oraz wniosek o zabezpieczenie roszczeń pozwanego zawartych w sprzeciwach uznając, że niestawiennictwo było zawinione. Na skutek zażalenia spółki Zakład (...) w M. – Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział I Cywilny zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zawiesił rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu oddalając zażalenie w pozostałym zakresie.

W dniu 19 stycznia 2015 r. – (...) Bank (...)w W. obniżył stronie powodowej kwotę kredytu w rachunku bieżącym do poziomu 2.000.000 zł, jednocześnie oświadczając, że będzie potrącać wierzytelność w maksymalnej wysokości 700.000 zł z wpływających na rachunek środków, z wyłączenie zakresu, w jakim wierzytelność została zajęta jako przedmiot egzekucji należności z tytułu zobowiązań podatkowych.

Pismem skierowanym do powodowej spółki w dniu 22 stycznia 2015 r., J. K. (1) wyjaśnił, że stopień skomplikowania sprawy uniemożliwiły złożenie odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie. Pomimo złożenia wniosku o przedłużenie tego terminu, termin taki nie został wyznaczony, jedynie pełnomocnik został powiadomiony o terminie posiedzenia wyznaczonym na 18 grudnia 2014 r. W tym dniu pełnomocnik złożył wniosek o odroczenie rozprawy powiadamiając o nagłe chorobie poprzez osobę adwokata J. K. (2) oraz zobowiązał się do późniejszego dostarczenia zwolnienia lekarskiego. Pomimo tego rozprawa nie został odroczona, a Sąd wydał wyrok zaoczny. Po otrzymaniu odpisu wyroku bezzwłocznie przystąpił do sporządzania stosownego środka zaskarżenia, jak również złożył wnioski o zabezpieczenie sprzeciwu od wyroku zaocznego poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego, uchylenie zajęcia komorniczego oraz poprzez zobowiązanie komornika do niewydawania wierzycielowi wyegzekwowanych kwot oraz do komornika o wstrzymanie czynności egzekucyjnych. Jednocześnie J. K. (1) przyznał, że zarząd spółki dopełnił wszelkich działań związanych z zapewnieniem należytej reprezentacji spółki w toku procesu oraz oświadczył, że wszelkie negatywne konsekwencje związane z zapadnięciem wyroku obciążają kancelarię oraz poinformował, że kancelaria objęta jest ubezpieczeniem obowiązkowym (...) dla wszystkich radców prawnych oraz ubezpieczeniem dodatkowym.

W dniu 23 stycznia 2015 roku Zakład (...) spółka akcyjna skierowała do (...) spółki akcyjnej zawiadomienie o szkodzie, wniosek o niezwłoczną wypłatę odszkodowania – wskazując, że na skutek postępowania radcy prawnego J. K. (1) doszło do wydania wyroku zaocznego, a następnie na jego podstawie wszczęto egzekucję komorniczą, która doprowadziła do zajęć egzekucyjnych na kwotę 1.119.386,04 zł. Kwota ta winna być w ocenie strony powodowej zwrócona przez stronę pozwaną jako podmiot, który udzielił ochrony ubezpieczeniowej radcy prawnemu J. K. (1).

Ubezpieczyciel zawiadomił w dniu 28 stycznia 2015 r., iż nie może zostać przyznane odszkodowanie, z uwagi na brak spełnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej radcy prawnego – działanie lub zaniechanie, które doprowadziło do powstania szkody, fakt powstania szkody oraz związek przyczynowo skutkowy pomiędzy powstaniem szkody a zachowaniem, jak również z uwagi na to, że powstała szkoda nie ma charakteru definitywnego.

W odpowiedzi, pełnomocnik poszkodowanego wskazał, że dochodzone roszczenie zostało wyegzekwowane przez komornika w całości wraz z odsetkami i kosztami procesu, co bez wątpienia oznacza uszczerbek w majątku poszkodowanego, należącym do niego w chwili zdarzenia, za które odpowiedzialność ponosi oznaczony podmiot. Poszkodowany ma więc prawo dochodzić odszkodowania bezpośrednio od ubezpieczyciela, stosownie do przepisu art. 822 § 4 k.c. Zdaniem poszkodowanego, wina pełnomocnika nie miała charakteru umyślnego, natomiast bez wątpienia szkodę wywołały jego zaniechania oraz niestaranność przy wykonywaniu obowiązków.

Odnosząc się do stanowiska poszkodowanego, ubezpieczyciel podał, ze nie znajduje podstaw do zmiany poprzedniego stanowiska; jednocześnie wskazał, że w jego ocenie, pełnomocnik podejmując określone działania, przewidywał możliwość wyrządzenia szkody i się na nią godził – jako radca prawny mógł przewidzieć, że niezłożenie odpowiedzi na pozew może spowodować szkodę w majątku mocodawcy, zatem jego zachowanie miało cechy umyślności. W dniu 29 maja 2015 r. Zakład (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością skierowała do ubezpieczyciela kolejne pismo, w którym- powołując się na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w K.z dnia 26 marca 2015 r. zawieszające rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi zaocznemu z dnia 18 grudnia 2014 r.- zakwestionowała pogląd ubezpieczyciela. W piśmie z dnia 1 lipca 2015 r. ubezpieczyciel ponownie stwierdził, że nie znajduje przesłanek do przyjęcia odpowiedzialności za szkodę i wypłaty odszkodowania.

W toku postępowania egzekucyjnego, w dniu 16 lutego 2015 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w L.dokonał zajęcia ruchomości będących własnością strony powodowej – Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a to: samochodu ciężarowego (...), samochodu(...), 2 ładowarek teleskopowych, ciągnika rolniczego (...), przyczepy ciężarowej rolniczej, wózka widłowego oraz samochodu ciężarowego (...). Zajęte ruchomości zostały oddane pod dozór (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Zostały również zajęte wierzytelności strony powodowej w Banku (...)w W. oraz przysługujące stronie powodowej od Gminy M. – w kwocie 1.096.250,83 zł. Po spłacie przez Gminę zobowiązania, zajęte ruchomości zostały zwrócone, przy odbiorze jednego z samochodów ciężarowych ujawniła się awaria sprzęgła, co spowodowało konieczność wykonania naprawy na kwotę 21.606,75 zł.

Postanowieniem z dnia 20 lutego 2015 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w L. zakończył postępowanie egzekucyjne w sprawie ustalając jednocześnie koszty tego postępowania na kwotę 96.454,81 zł.

Przy tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Sąd wskazał, że radca prawny J. K. (1) został objęty ochroną ubezpieczeniową strony pozwanej, a zakresie tej ochrony mieściły się czynności podejmowane przez niego jako radcę prawnego – pełnomocnika strony, które doprowadziły do powstania szkody. J. K. (1) już w dniu 24 lipca 2014 roku, otrzymał dokumenty w postaci pozwu oraz załączników. Miał zatem pełne dwa tygodnie na przygotowanie odpowiedzi na pozew i posiadał wszelkie niezbędne informacje aby przygotować odpowiedź na pozew w terminie, czego nie uczynił. Istnieją również przesłanki, aby uznać, że J. K. (1) nie interesował się stanem sprawy, a jego zachowanie wskazuje na brak staranności działania radcy prawnego. Dodatkowo J. K. (1), wiedząc o tym, że nie stawi się na rozprawie w dniu 18 grudnia 2014 roku (zaświadczenie lekarskie datowane jest na 17 grudnia 2014 roku), nie przekazał reprezentacji innemu pełnomocnikowi (substytucyjnemu, czy aplikantowi), który mógłby zaprzeczyć twierdzeniom pozwu. To wystarczyłoby, aby zapobiec wydaniu wyroku zaocznego. J. K. (1) poprzestał jednak na poinformowaniu Sądu

o chorobie bez jednoczesnego przedłożenia zaświadczenia lekarskiego, które zresztą nie zostało złożone w zadeklarowanym terminie. Rażąca niestaranność J. K. (1) pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z powstałą szkodą – istnieje bowiem obiektywna różnica w majątku spółki przed i po wykonaniu wyroku zaocznego, która nie powstałaby, gdyby pełnomocnik w sposób należyty profesjonalnie wykonywał swoje obowiązki, a zatem co do zasady, zostały spełnione ogólne przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej. Uchybienie J. K. (1) związane z brakiem zakwestionowania żądania pozwu doprowadziło do wydania wyroku zaocznego i wyrządzenia szkody stronie powodowej. Złożenie jakiejkolwiek merytorycznej odpowiedzi na pozew pozwoliłoby na uniknięcie wydania wyroku zaocznego. Zatem, to brak wykonania przez radcę prawnego J. K. (1) zarządzenia Sądu Okręgowego i brak kontaktu ze stroną powodową (w tym informacji o rozprawie) pozostaje w normalnym, adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą, jaka powstała przy wykonaniu nieprawomocnego orzeczenia sądu.

Sąd pierwszej instancji uznał, że bez znaczenia dla oceny odpowiedzialności J. K. (1) (i strony pozwanej) pozostaje okoliczność, że nadal toczy się postępowanie sądowe z powództwa M. i Z. Ć. przed Sądem Okręgowym w K., I Wydział Cywilny. Rozstrzygnięcie w tamtej sprawie nie będzie miało wpływu na zaistniały już fakt powstania uszczerbku majątkowego po stronie powodowej. Szkoda ta winna, zgodnie z istotą ubezpieczenia, zostać niezwłocznie zlikwidowana. Jest to szczególnie istotne w przypadku spółki wykonującej zadania publiczne polegające na utylizowaniu odpadów. W tej sytuacji ubezpieczyciel nie może uchylać się od obowiązku zapłaty w oczekiwaniu na zakończenie wieloletniego sporu sądowego, od którego wyniku zupełnie nie zależy ocena odpowiedzialności J. K. (1), skoro zaniedbania tego pełnomocnika wyrządziły szkodę stronie powodowej już na etapie wykonywania nieprawomocnego wyroku. Roszczenia te są całkowicie od siebie niezależne i różne co do zakresu. Odpowiedzialność radcy prawnego J. K. (1) za nienależyte wykonanie umowy o pomoc prawną w zakresie profesjonalnego zastępstwa prawnego, wynika z przepisu art. 471 w zw. z art. 472 i 355 § 2 Kodeksu cywilnego. Odpowiedzialność ta została objęta obowiązkową ochroną ubezpieczeniową, na mocy art. 227 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, który to obowiązek zrealizowany został poprzez zawarcie ze stroną pozwaną umowy grupowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. W tej sytuacji strona powodowa, realizując uprawnienie przewidziane w art. 822 § 4 kodeksu cywilnego, miała prawo wystąpić o odszkodowanie bezpośrednio od Ubezpieczyciela, a roszczenie okazało się zasadne i prawidłowo udowodnione.

Skutkowało to zasądzeniem na rzecz strony powodowej kwotę 100.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 lutego 2015 r., tj. od dnia następującego po dacie powstania roszczenia odszkodowawczego – dnia wyegzekwowania przez Komornika należności przysługujących stronie powodowej. Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Okręgowy powołał art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła strona pozwana zaskarżając wyrok w pkt I i II, zarzucając:

1. naruszenie prawa materialnego a to :

- art. 15 i 86 ustawy o podatku od towarów i usług i przyjęcie , że powodowi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku od towarów i usług,

- art. 361§1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że pomiędzy zajęciem przez komornika pojazdu(...) a naprawa sprzęgła i koła zamachowego zachodzi normalny związek przyczynowo- skutkowy,

- art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, że powód udowodnił wysokość szkody ponad kwotę 70095,37zł,

2. naruszenie przepisów prawa procesowego , które miało wpływ na wynik sprawy a to:

- art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i przyjęcie , że powód wykazał, że uszkodzenie sprzęgła i koła zamachowego jest okolicznością za które odpowiedzialność ponosi ubezpieczyciel,

- art. 338 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i przedwczesne zasądzenie zwrotu kwoty ściągniętej tytułem wykonania wyroku zaocznego z dnia 18 grudnia 2014r.

Strona pozwana wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej w części oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje według wyniku sprawy.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postepowania apelacyjnego podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznaje zasadniczo ustalenia Sądu Okręgowego za własne z ta jednak zmianą, że nie podziela stanowiska, iż w adekwatnym związku przyczynowo- skutkowym z niedbalstwem pełnomocnika pozostaje uszkodzenie pojazdu a w konsekwencji, że szkodę wywołaną przez zaniechania J. K. (1), za którą odpowiada ubezpieczyciel, stanowią koszty naprawy uszkodzonego pojazdu. Za przedwczesną Sąd Apelacyjny uznaje też ocenę, że szkodę stanowi kwota wyegzekwowana w toku egzekucji albowiem dopiero od dalszych następstw wyniku procesu w sprawie (...) będzie zależało czy strona powodowa odniosła szkodę. W sytuacji bowiem gdy okaże się, że strona powodowa miała obowiązek zapłaty na rzecz M. i Z. Ć. należność dochodzoną w tamtej sprawie, to niezależnie od błędów pełnomocnika wyegzekwowanie kwoty 4647,89zł doprowadziło jedynie do umorzenia istniejącego już w chwili działania pełnomocnika zobowiązania strony powodowej do zapłaty. Tym samym egzekucja prowadzona na podstawie wyroku zaocznego nie doprowadziła do żadnej szkody. Szkoda co najwyżej mogły być koszty egzekucji, której mogło nie być gdyby pełnomocnik działał właściwie. Natomiast w sytuacji gdy powództwo zostanie oddalone z uwagi na niezasadność roszczenia M. i Z. Ć. to szkoda będzie zależna od tego czy nastąpi zwrot wyegzekwowanej należności oraz kosztów egzekucji. Nie można jednak stwierdzić już w chwili obecnej że kwota 4647,89zł stanowi szkodę skoro albo doszło do zaspokojenia w tej wysokości długu Ć. albo też w chwili obecnej po stronie aktywów strony powodowej istnieje wierzytelność do zwrotu tej kwoty od wierzyciela egzekwującego. Nawet więc przy założeniu, że wierzytelność C. nie istnieje to na chwilę obecną strona powodowa posiada po stronie własnych aktywów wierzytelność do zwrotu kwoty. Jeżeli dojedzie do zwrotu wyegzekwowanej sumy to wówczas szkodą jest tylko uszczerbek wynikający z braku możliwości dysponowania przez stronę powodową kwotą zajętą przez okres egzekucji, co pozostaje poza zakresem granic rozpoznania apelacji. Tylko więc w wypadku oddalenia powództwa i dopiero w braku możliwości odzyskania kwoty 4647,89zł wyegzekwowanie zaktualizuje szkodę majątkową strony powodowej.

Podzielić natomiast należy pogląd, że stronę pozwaną obciążają niepotrzebne koszty procesu poniesione na skutek dodatkowy czynności procesowych, które nie byłyby uiszczane, gdyby radca prawny J. K. (1) profesjonalnie reprezentował strona powodową. Szkodą są też koszty wykonania natychmiast wykonalnego wyroku zaocznego , który nie zostałby w ogóle wydany, gdyby pełnomocnik złożył odpowiedź na pozew. Niezależnie bowiem od ostatecznego wyniku sprawy wszczętej z powództwa M. i Z. Ć., przy prawidłowym działaniu pełnomocnika, nie doszłoby do zaoczności i nadania klauzuli wykonalności wyrokowi zaocznemu.

W związku przyczynowo-skutkowym ze zdarzeniem szkodowym (brakiem należytej staranności pełnomocnika) pozostaje także konsekwencja nagłej utraty środków, którymi strona powodowa dysponowałaby przynajmniej do zakończenia tamtego procesu, przy założeniu, że wcześniej nie doszłoby do zabezpieczenia powództwa M. i Z. Ć.. Poza sporem na tym etapie procesu jest niedbalstwo pełnomocnika strony powodowej, która doprowadziła do zaoczności rozstrzygnięcia, nadania klauzuli wykonalności i przystąpienia do egzekucji. Nawet gdyby strona powodowa była dłużnikiem to przy prawidłowym działaniu pełnomocnik powinien złożyć odpowiedź na pozew, co nie naraziłby strony powodowej na przyspieszoną egzekucję a w konsekwencji skutki wypowiedzenia kredytu i naliczenia odsetek karnych.

Zasadnie strona pozwana natomiast podnosi, że koszty naprawy pojazdu(...) nie pozostają w związku o jakim mowa w art. 361§1 k.c. z nienależytym wykonywaniem zlecenia zastępstwa procesowego udzielonego radcy prawnemu.

Jeżeli bowiem uszkodzenie jest wynikiem transportu to albo jest to wada pojazdu albo skutek nieprawidłowego transportu lub zabezpieczenia pojazdu podczas transportu w toku zajęcia, co obciąża komornika lub podmioty, którymi posługiwał się on przy czynności zajęcia lub dozoru. Szkoda związana z uszkodzeniem pojazdu nie mieści się w adekwatnym związku z wykonaniem wyroku zaocznego albowiem w typowym przebiegu zdarzeń pojazd powinien być prawidłowo transportowany. Trudno uznać by radca prawny mógł być obciążony ryzykiem związanym ze skutkami ruchu pojazdu podczas przewozu do siedziby lub parkingu komornika lub podczas powrotnego przewozu na lawecie. Ewentualna więc wina kierującego -wysoce prawdopodobna wobec treści prywatnej opinii przedstawionej w sprawie- obciąża organ egzekucyjny a nie radcę prawnego J. K. (1). Podstaw zaś odpowiedzialności strony pozwanej za organ egzekucyjny nie wykazano.

Sąd Apelacyjny podziela także zarzut naruszenia art. 15 i 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ( według brzmienia na chwilę zdarzenia z Dz.U.2018.2174 ze zm. t.j w zw. z art. 6 k.c. i 232 k.p.c. Strona powodowa jest osobą prawną prowadzącą działalność gospodarczą, której przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W aspekcie ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i obowiązku współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) należało przyjąć domniemanie możliwości dokonania takiego odliczenia. Ubezpieczyciel nie mając dostępu do dokumentacji księgowej nie miałby w istocie możliwości zweryfikowania faktu takiego odliczenia. To strona powodowa powinna więc wykazać niemożliwość takiego odliczenia. Sąd Apelacyjny poddaje na marginesie w wątpliwość czy wydatek na paliwo nie został przedwcześnie uznany za elementem szkody w sytuacji gdy koszty zajęcia będą mogły być rozliczone w ramach kosztów egzekucji, niemniej z uwagi na granice apelacji i uwzględnienie zarzutu możliwości odliczenia VAT nie jest konieczna weryfikacja wydatków celowych w toku egzekucji.

W konsekwencji podzielając zarzuty naruszenia przepisów postępowania oraz prawa materialnego tj art. 361§1 k.c. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386§1 k.p.c. i obniżył zasądzoną kwotę do 70095,37zł (100000zł- 29904,63zł ), oddalając powództwo w stosunku do kwoty 29904,63zł z odsetkami określonymi w wyroku od tej części należności .

W konsekwencji zmieniono rozstrzygnięcie o kosztach procesu przy proporcjonalnym ich rozliczeniu w oparciu o art. 100k.p.c. Strona powodowa poniosły koszty procesu w wysokości wskazanej przez Sąd Okręgowy tj 8617zł Łączne koszty poniesione przez strony wynosiły więc 12 234zł (8617zł +3617zł). Stronę powodową jako wygrywającą obciążała kwota 3670,20zł (30% z 12234zł ). Skoro poniosła 8617zł to strona pozwana powinna zwrócić kwotę 4946,80zł .

W konsekwencji powyższego rozstrzygnięcia zasądzono na rzecz strony pozwanej od strony powodowej koszty postępowania apelacyjnego w wysokości 4196zł a to na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391§1. Na te koszty składa się opłata od apelacji 1496zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w wysokości 2700zł określone w oparciu o §2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j.Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

SSA Jerzy Bess SSA Paweł Czepiel SSA Sławomir Jamróg