Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 października 2018 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ś. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę 1 180,80 zł, zasądził od pozwanego na rzecz powódki w punkcie 1 kwotę 1 180,80 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od 7 marca 2018 r. do dnia zapłaty, a w punkcie 2 kwotę 347 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany (w uzasadnieniu omyłkowo powódka) nie udowodnił zarzutu przyczynienia się poszkodowanego do zwiększenia rozmiaru szkody.

(wyrok k. 87, uzasadnienie k. 88-90).

Apelację od powyższego wyroku apelację złożyła pozwana zaskarżając opisany wyżej wyrok w całości. Pozwana zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi naruszenie:

A.  przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a to:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów, dowolną, jednostronną i sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, prowadzącą do błędnych wniosków polegających na przyjęciu, że poszkodowany nie udowodnił, iż w dacie szkody był w stanie zorganizować na rzecz poszkodowanego najem pojazdu na zadeklarowanych warunkach (m.in. za stawką czynszu 140 zł netto/doba) a tym samym przyjęcie przez Sąd błędnego stwierdzenia, iż propozycja złożona przez pozwanego nie była propozycją realną;

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów wyrażającą się wadliwą interpretacją przedłożonej przez pozwanego umowy z 1.08.2014 r. o realizację świadczeń ubezpieczeniowych w zakresie wynajmów pojazdów zastępczych;

c)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny, dowodów i zaniechanie analizy umowy najmu zawartej przez poszkodowanego z powodem, a w konsekwencji pominięcie przy orzekaniu faktu licznych ograniczeń i zapisów niekorzystnych dla poszkodowanego w umowie zawartej z powodem.

B.  przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 6 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, iż pozwany nie podołał ciężarowi dowodu i nie wykazał, że w dacie szkody był w stanie zorganizować na rzecz poszkodowanego najem pojazdu na zadeklarowanych warunkach (m.in. za stawką czynszu 140 zł netto/doba);

b)  art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że koszty najmu pojazdu zastępczego po stawce zastosowanej przez powoda (300 zł netto za dobę) stanowią normalne następstwo zdarzenia komunikacyjnego wywołującego szkodę, podczas gdy normalne następstwo szkody stanowi koszt najmu pojazdu zastępczego po niższej stawce (140,00 zł netto za dobę najmu) zaproponowanej przez pozwanego w trakcie zgłaszania szkody, a z której osoba poszkodowana nie skorzystała,

c)  art. 826 § 1 k.c., art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK w zw. z art. 354 § 2 k.c. i art. 362 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji nie wzięcie pod uwagę przy orzekaniu faktu, iż osoba poszkodowana uchybiła obowiązkowi minimalizowania szkody i doprowadziła do powiększenia jej rozmiarów poprzez nieskorzystanie z propozycji organizacji najmu pojazdu zastępczego przez pozwanego za stawką 140 zł netto/doba.

Pozwana wniosła o:

a)  Zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości,

b)  Zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych za pierwszą i drugą instancję.

ewentualnie o:

c)  uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji,

d)  pozostawienie Sądowi I instancji rozstrzygnięcia, o kosztach procesu za instancję odwoławczą.

(apelacja k. 98-101)

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

(odpowiedź na apelację k. 110-117)

Sąd Okręgowy – Sąd Gospodarczy zważył:

Apelacji strony pozwanej trudno odmówić zasadności.

W orzecznictwie sądów powszechnych, w tym Sądu Okręgowego rozpoznającego apelację w niniejszej sprawie, przyjął się pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17 (www.sn.pl), zgodnie z którym wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione.

Stanowisko to ma dwojakie konsekwencje w zakresie spraw dotyczących odpowiedzialności za szkody w pojazdach mechanicznych, za które odpowiedzialność ponoszą ubezpieczyciela na podstawie umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy takich pojazdów.

Po pierwsze, co jednak ma znaczenie wtórne i zasadnicze dla procesu dochodzenia odszkodowania, ciężar wykazania, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, były celowe i ekonomicznie uzasadnione, obciąża w tej sytuacji niewątpliwie poszkodowanego (czy tak jak w niniejszej sprawie – jego następcę prawnego).

Po wtóre, co odnosi się przede wszystkim do zachowania strona na etapie postępowania związanego z likwidacją szkody, a więc ma znaczenie pierwotne, przy przyjęciu tego stanowiska znacznie większą rolę w procesie ustalania wysokości odszkodowania ma wywiązanie się przez poszkodowanego z nałożonych na niego ustawowo obowiązków współdziałania wierzyciela z dłużnikiem przy wykonywanie zobowiązania (art. 354 § 2 k.c.) oraz skonkretyzowanego w przepisie art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK obowiązkowi zapobieżenia, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody.

W realiach niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż to powód winien wykazać nie tylko, iż koszty najmu po cenach za jakie ostatecznie poszkodowany wynajął pojazd zastępczy były celowe czy ekonomicznie uzasadnione, ale przede wszystkim, iż poszkodowany realizując swój prawnie nałożony na niego i ostatnio wskazany obowiązek podjął przynajmniej próby wyjaśnienia czy ubezpieczyciel faktycznie mógł pomóc mu w zorganizowaniu najmu pojazdu zastępczego i jakie byłyby warunki tego najmu. Oczywistym jest, że ubezpieczyciel prowadząc działalność określonego rodzaju nie zajmuje się bezpośrednio najmem takich pojazdu i jego propozycja nie jest w żadnym razie ofertą w rozumieniu prawa, a jedynie właśnie propozycją pomocy przy zorganizowaniu takiego najmu. Zasady doświadczenia życiowego nakazują zaś przyjąć domniemanie, że przedstawiając taką propozycję ubezpieczyciel ma możliwość udzielenia takiej pomocy (art. 231 k.p.c.). Rolą i obowiązkiem poszkodowanego w tej sytuacji jest ustalenie czy faktycznie warunki takiego najmu byłyby dla niego korzystniejsze. Zaniechanie zaś - przynajmniej próby – podjęcia takich ustaleń czyni zasadnym samo w sobie zarzut przyczynienia się poszkodowanego do zwiększenia rozmiarów szkody. Niespornym jest zaś, iż poszkodowany w niniejszej sprawie, nawet nie próbował uzyskać informacji w tym zakresie i jeszcze w tym samym dniu, w którym zgłosił szkodę wynajął pojazd w firmie powoda.

Niewątpliwie też, strona powodowa nie wykazała, że najem przez poszkodowane pojazdu w jej firmie po kosztach znaczenie przekraczających koszty tego najmu organizowanego przy pomocy ubezpieczyciela byłby z jakiegokolwiek powodu bardziej celowy czy ekonomicznie uzasadniony.

Uwzględniając powyższe rozważania Sąd Okręgowy stwierdza, że wbrew stanowisku przyjętego przez Sąd Rejonowy, to nie pozwana, ale strona powodowa nie wykazała zasadności podstaw swojego stanowiska procesowego i brak jest w przepisach art. 361 § 1 k.c. i art. 363 k.c. podstaw do uwzględnienia roszczenia powódki.

Uwzględniając to stwierdzenie Sąd Okręgowy uznał, że apelacja pozwanej zasługuje na uwzględnienie w całości, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i oddaleniem powództwa.

W związku ze zmianą zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy zmienił rozstrzygnięcie o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego i w oparciu o przepisy w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. na zasadzie odpowiedzialności za wynik sprawy, zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 287 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, obejmującą poniesione przez pozwanego koszty opłaty od pełnomocnictwa 17,00 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 270 zł ustalone zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity z dnia 3 stycznia 2018 roku, Dz. U. z 2018 roku, poz. 265).

Mając na względzie, że w postępowaniu przed Sądem II instancji, apelacja została uwzględniona w całości, Sąd Okręgowy orzekając o kosztach postępowania apelacyjnego potraktował pozwaną jako wygrywającą postępowanie odwoławcze w całości i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, na podstawie ww. przepisów, obciążył tymi kosztami w całości powódkę, nakładając na nią obowiązek zwrotu pozwanej poniesionych przez nią kosztów tego postępowania obejmujących opłatę od apelacji w kwocie 60 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym adwokatem w kwocie 135 zł, którego wysokość Sąd określił na podstawie § 2 ust. 2 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity z dnia 3 stycznia 2018 roku, Dz. U. z 2018 roku, poz. 265) w wysokości połowy stawki minimalnej właściwej dla wskazanej wartości przedmiotu zaskarżenia.

Beata Matysik Ryszard Badio Bartosz Kaźmierak