Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku łącznego z dnia 14 maja 2019 roku

W stosunku do skazanego A. J. zostały wydane następujące prawomocne wyroki:

I.  Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 28 listopada 2007 roku, sygn. akt II K 870/07 za przestępstwa z art. 279 §1 kk i art. 12 kk w zw. z art. 64 §1 kk, z art. 288 §1 kk w zw. z art. 64 §1 kk, na kary odpowiednio 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i 4 miesiące pozbawienia wolności, wymierzono karę łączną 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, skazany został warunkowo zwolniony z odbycia reszty kary, okres próby już upłynął,

II.  Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 24 lipca 2012 roku, sygn. akt II K 364/10 na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 5 lat próby oraz karę grzywny, która została już wykonana, nie zarządzono wykonania kary pozbawienia wolności a okres próby już upłynął,

III.  Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 30 września 2013 roku, sygn. akt II K 127/13 na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 5 lat za przestępstwo z art. 286 §1 kk w zw. z art. 64 §1 kk, przy czym zarządzono wykonanie kary, kara nie została dotychczas wykonana,

IV.  Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 24 marca 2017 roku, sygn. akt II K 943/16 na karę 3 lat pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 280 §1 kk w zw. z art. 64 §2 kk, zaliczono na poczet kary okres od dnia 13 kwietnia do dnia 15 kwietnia 2016 roku,

V.  Sądu Rejonowego w Chorzowie z dnia 08 sierpnia 2018 roku, sygn. akt VII K 56/18 za przestępstwa z art. 288 §1 kk w zw. z art. 64 §1 kk, z art. 157 §2 kk w zw. z art. 57a §1 kk, odpowiednio na kary jednostkowe 9 miesięcy pozbawienia wolności i 6 miesięcy pozbawienia wolności, wymierzono skazanemu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności i zaliczono na jej poczet okres zatrzymania od dnia 17.08.2016 r. godz. 01:50 do dnia 17.08.2016 r. godz. 17:30.

Skazany nie wykonał dotąd kar wymierzonych mu wyrokami wskazanymi w punktach III, IV i V, przy czym aktualnie odbywa karę pozbawienia wolności wymierzoną mu wyrokiem opisanym w punkcie IV – od dnia 29 listopada 2017 roku. W warunkach izolacji penitencjarnej skazany zachowuje się stabilnie, nie był karany dyscyplinarnie, w jednym przypadku odstąpiono od nałożenia kary regulaminowej. W kontaktach z przełożonymi zachowuje się taktownie, w trakcie rozpoznania jest jego wniosek o zatrudnienie (wcześniej pracował jako porządkowy na oddziale mieszkalnym – wykonywał wówczas sumiennie nałożone na niego obowiązki), nie uczestniczy w subkulturze więziennej. Nie były stosowane wobec niego środki przymusu bezpośredniego. Był ośmiokrotnie nagradzany. Nie zachowuje się agresywnie i autoagresywnie. Z innymi osadzonymi posiada bezkonfliktowe relacje. Właściwie dba o ład i porządek. Utrzymuje kontakty z rodziną – odwiedziny oraz telefoniczne. Z obserwacji przełożonych penitencjarnych wynika, że proces resocjalizacji skazanego zmierza we właściwym kierunku.

dowód: karta karna k. 8-9, 30-32, opinia o skazanym k. 24-27, 62-68, wydruki z systemu NOE-SAD k. 56-61, odpisy wyroku k. 70, kopia wyroku k. 71-72, dokumenty znajdujące się w aktach spraw opisanych wyżej w punktach I, IV i V – w tym zwłaszcza wyroki zapadłe w tychże sprawach.

Ujawnione w toku rozprawy dowody Sąd uznał za wiarygodne i mające pełną moc dowodową, albowiem były to dokumenty urzędowe, które sporządzone zostały w formie prawem przewidzianej przez osoby kompetentne i bezstronne. Nadto ich treść nie była kwestionowana przez strony w toku postępowania. Również strony nie zgłaszały wniosków ani też nie sygnalizowały potrzeby uzupełnienia materiału dowodowego. Pod względem dowodowym zebrany materiał nie budził w tych warunkach żadnych zastrzeżeń pod kątem jego wiarygodności, a był wystarczający do wydania orzeczenia merytorycznego w sprawie.

Brak jest jednocześnie potrzeby, aby czynić szersze wywody na temat wiarygodności wymienionych tu dowodów, albowiem art. 424 §1 pkt 1 kpk obliguje Sąd do wskazania w pisemnych motywach wyroku faktów uznanych za udowodnione lub nieudowodnione oraz dowodów, na jakich w tej mierze się Sąd oparł i przyczyn nieuznania dowodów przeciwnych. W piśmiennictwie na gruncie art. 424 kpk podkreśla się bowiem, że przepis art. 424 §1 pkt 1 in fine kpk nie wymaga, aby sąd wykazał, dlaczego na podstawie danego dowodu dokonał ustaleń faktycznych. Wymaga za to, aby uzasadnić, dlaczego sąd nie uznał dowodów przeciwnych. Zachodzi tu bowiem logiczna zależność pomiędzy trafnością ocen przeciwstawnych dowodów. Prawidłowe odrzucenie jednych dowodów świadczy o zasadnym przyjęciu innych. Z punktu widzenia tego przepisu istotniejsze jest uzasadnienie powodów odrzucenia dowodów przeciwnych (zob. K. Eichstaedt w: D. Świecki [red.], Kodeks postępowania karnego. Komentarz do zmian 2016, Warszawa 2016 – komentarz do art. 424 kpk, zob. także uzasadnienie wyroku SA we Wrocławiu z dnia 15 października 2015 roku, II AKa 224/15).

Dokonując oceny ustaleń poczynionych w niniejszej sprawie przez pryzmat względności ustawy, mając na względzie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 4 §1 kk Sąd doszedł do przekonania, że stan prawny wykreowany wspomnianą ustawą nowelizującą przepisy o karze łącznej od dnia 01 lipca 2015 roku determinuje przyjęcie, że obecnie obowiązujące uregulowania są względniejsze dla skazanego. Taka konstatacja wypływa przede wszystkim z faktu, że gdyby rozważać kwestię łączenia kar na gruncie poprzednio obowiązującego stanu prawnego pierwszorzędną sprawą byłoby łączenie kar jednostkowych, a kary łączne ulegałyby rozwiązaniu. To zaś prowadzić musiałoby do stanu, w którym inne – surowsze byłyby granice wymiaru kary łącznej. Podobnie rzecz się ma, gdy spojrzeć na kwestię ewentualnego łączenia kar jednostkowych już wykonanych z karami dotąd niewykonanymi, gdzie wskutek ilości połączonych kar jednostkowych owe granice wymiaru kary ulegać musiałyby dalszemu poszerzeniu, co przy ilości łączonych kar skutkować musiałoby surowszym wymiarem kary łącznej aniżeli granicami determinowanymi na gruncie aktualnego stanu prawnego.

Na gruncie stanu prawnego obowiązującego na skutek wejścia w życie wspomnianej nowelizacji trzeba wskazać, że art. 85 §1 i 2 kk przewiduje, że jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną. Podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu z zastrzeżeniem art. 89 kk, w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa o których mowa w art. 85 §1 kk.

Zgodnie z art. 86 §1 kk Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności; karę pozbawienia wolności wymierza się w miesiącach i latach.

W niniejszej sprawie zachodziły warunki do wydania wyroku łącznego obejmującego odpowiednio kary oraz kary łączne pozbawienia wolności wymierzone skazanemu wyrokami opisanymi wyżej w punktach III, IV i V. Podobnie zdaje się rozumować obrońca skazanego, gdy w swym piśmie procesowym z dnia 09 maja 2019 roku wnosił o połączenie węzłem kary łącznej kar z wyroków opisanych wyżej w punktach IV i V, aczkolwiek umknęło obrońcy to, że skazanemu pozostaje do wykonania jeszcze kara z wyroku wskazanego wyżej w punkcie III. W tym ujęciu granice kary łącznej pozbawienia wolności przedstawiały się następująco tj. od 3 lat (kara najsurowsza podlegająca łączeniu – zob. wyżej punkt IV) do 6 lat (jako suma kar podlegających łączeniu).

Sąd wymierzył skazanemu karę łączną 5 lat pozbawienia wolności.

Dokonując wymiaru kary łącznej Sąd miał na uwadze wszystkie kodeksowe determinanty ukarania przewidziane dla kary łącznej w wyroku łącznym.

Tak w teorii prawa karnego materialnego jak i w praktyce orzeczniczej sądów powszechnych i Sądu Najwyższego ugruntował się pogląd, który Sąd w pełni podziela, że przy orzekaniu kary łącznej w ramach wyroku łącznego uwzględnić należy dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 kk, albowiem brak w tym względzie jakiegokolwiek ustawowego wyłączenia tychże norm. Zarazem sam sposób skonstruowania granic w jakich daną karę łączną można wymierzyć – art. 86 §1 kk in principio, wskazuje na to, że Sąd nie może dokonywać powtórnej oceny stopnia społecznej szkodliwości poszczególnych przestępstw przypisanych skazanej ani też badać kwestii zawinienia, w tym go stopniować. Natomiast w pełni aktualne pozostają dyrektywy wymiaru kary w odniesieniu do szczególno i ogólnoprewencyjnych celów kary. Te poglądy znajdują jednocześnie umocnienie w obecnie obowiązującym art. 85a kk, przewidującym prymat dyrektyw z zakresu prewencji i celów wychowawczych kary, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Ten ostatni przepis nie wyłącza jednocześnie możliwości sięgania po pozostałe dyrektywy wymiaru kary opisane w art. 53 i nast. kk, a jedynie przewiduje pierwszeństwo czy też szerzej – egzemplifikację wskazanych w nim celów kary jako determinantów kreacji sankcji w wyroku łącznym.

W ocenie Sądu kara łączna wymierzona skazanemu jest w pełni adekwatna i sprawiedliwa, zwłaszcza jeśli spojrzeć na wszystkie ustalone dotąd okoliczności.

Skazany A. J. jest jeszcze młodym, w pełni sił i wieku mężczyzną. Pomimo relatywnie młodego wieku, skazany popełnił już dużą liczbę przestępstw, za które był skazywany na kary tzw. bezwzględnego pozbawienia wolności.

Co też trzeba podkreślić – A. J. w przeszłości korzystał z dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności (w sprawie Sądu Rejonowego w Chorzowie o sygn. akt II K 127/13), jednakże z udzielonego mu wówczas w tamtej sprawie swoistego kredytu zaufania nie skorzystał i powrócił na drogę przestępstwa.

Po wtóre nie można abstrahować od tego, że A. J. jest recydywistą w wieloaspektowym wręcz ujęciu. Po pierwsze w kontekście jego wielokrotnej karalności jest recydywistą w aspekcie kryminologicznym. Po wtóre – z uwagi na odbywanie kar w warunkach izolacji jest także recydywistą penitencjarnym. Wreszcie skazany jest także recydywistą w ujęciu kodeksowym z art. 64 §1 i 2 kk, a to z uwagi na przypisanie w mu przestępstw w warunkach tzw. recydywy opisanej w przywołanym przepisie art. 64 §1 kk oraz w art. 64 §2 kk.

Skazany dopuszczał się głównie przestępstw przeciwko mieniu, lecz także z użyciem przemocy.

Te uwarunkowania determinowały – w ocenie Sądu – przyjęcie bardzo wyważonej i ostrożnej prognozy co do osoby skazanego i jego dalszego postępowania w warunkach wolnościowych, zwłaszcza że jego przestępcza aktywność pod względem ładunku bezprawności i tzw. „ciężaru gatunkowego” stawała się z biegiem czasu widocznie progresywna tj. skazany dopuszczał się coraz cięższych przestępstw.

W omawianym tu przedmiocie kara łączna pozbawienia wolności ma realizować przede wszystkim cele prewencyjne i wychowawcze, przy czym w ocenie Sądu priorytetem jest oddziaływanie prewencyjne na skazanego. Skazany bowiem – co obrazuje jego dotychczasowa ścieżka życiowa – jest już osobą zdemoralizowaną, a przy tym nie dającą mocnych podstaw do przyjęcia pozytywnej prognozy na przyszłość – zachodzi bardzo duże ryzyko, że skazany powróci do popełnienia przestępstw. W tym kontekście walor wychowawczy kary ma daleko mniejsze znaczenie, a przebija go pod względem znaczenia także funkcja represyjna kary. Skazany musi odczuć karę, doświadczyć jej rygoru. Skazanego należy odseparować od społeczeństwa, gdyż nadal stanowi on zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego.

Istotne jest także i to, że skazany dopiero od relatywnie krótkiego czasu wykonuje karę w warunkach izolacyjnych.

Kara łączna jednocześnie nie służy premiowaniu skazanego, nie służy do obniżania mu ogólnego wymiaru kar orzeczonych w poszczególnych sprawach. Przeciwnie – kara łączna stanowi instrument racjonalizacji karania, czego w żaden sposób nie można utożsamiać z łagodzeniem odpowiedzialności za popełnione czyny. Kara łączna przy takim zapatrywaniu stanowi prawnokarny instrument swoistego skwitowania przestępczej działalności skazanego. Wielokrotna karalność skazanego, w tym za ciężkie przestępstwa uzasadniała, aby wymiar kary łącznej nie sprowadzał się do owego łagodzenia odpowiedzialności za ogół wyrządzonego bezprawia. Sąd orzekający podtrzymuje wielokrotnie już prezentowane własne zapatrywania i podziela w tym względzie utrwalone poglądy doktryny i judykatury (zob. stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 lipca 2000 r., II AKa 171/00 Prokuratura i Prawo z 2001 r., Nr. 2, poz. 21), iż zarówno kara łączna najniższym możliwym wymiarze (tj. odpowiadająca na zasadzie konsumpcji najsurowszej karze jednostkowej/jednostkowej karze łącznej podlegającej łączeniu w stanie prawnym po nowelizacji) oraz kara łączna odpowiadająca sumie kar jednostkowych/jednostkowy kar łącznych, względnie w maksymalnym przewidzianym wymiarze stanowią rozwiązania skrajne i wyjątkowe.

Zdaniem Sądu nie zachodziły w niniejszej sprawie żadne przesłanki, aby orzekać karę łączną na zasadzie absorpcji (tj. w wymiarze 3 lat) ani też kumulacji (tj. w wymiarze 6 lat), gdyż oba rozwiązania mają charakter stricte skrajny i zarezerwowane są niejako dla przypadków ekstraordynaryjnych. Przypadek A. J. nie wpisuje się jednak w żaden z tych modeli kary łącznej.

Co trzeba podkreślić – dotychczasowy tryb życia skazanego pozytywnej oceny mu nie przynosi. Co prawda skazany w warunkach izolacji penitencjarnej aktualnie zachowuje się poprawnie, to jednak jego postawa nie jest szczególna, nie jest wyjątkowa. Ot po prostu skazany zachowuje się regulaminowo i właściwie wykonuje swoje obowiązki wynikające z izolacji penitencjarnej. Jego postawa – jakkolwiek zasługująca na aprobatę – nie może jednak determinować tego, aby orzekać wobec skazanego łagodną karę łączna pozbawienia wolności tj. sprowadzającą się do absorpcji bądź też do absorpcji zbliżoną. Z resztą skazany był nagradzany regulaminowo, lecz zdarzyła mu się także sytuacja, w której odstąpiono od ukarania go w trybie dyscyplinarnym. To, że proces resocjalizacji zmierzać zdaje się we właściwym kierunku nie może wymazać zupełnie ani też nawet istotnie umniejszyć nakreślonych wyżej okoliczności obciążających dla skazanego. W potocznym ale jakże obrazowym ujęciu można wyrazić ocenę, że przysłowiowe „zmazanie win” nie może być łatwe i szybkie, nie następuje w krótkim czasie i przez pryzmat obecnej poprawy zachowania skazanego nie sposób zupełnie puścić w niepamięć jego przeszłej przestępczej aktywności.

Wymierzona skazanemu kara łączna 5 lat pozbawienia wolności uwzględnia zatem zarówno przeważające negatywne aspekty odnoszące się do skazanego, jak również obejmuje pozostające w mniejszości pozytywne uwarunkowania, które – co też nie pozostaje bez znaczenia – ujawniły się dopiero po osadzeniu penitencjarnym skazanego. Istnieje potrzeba intensywniejszego oddziaływania prewencyjno – wychowawczego w warunkach izolacji penitencjarnej.

Walor prewencyjny kary pozwoli z jednej strony zabezpieczyć społeczeństwo przed przestępną aktywnością skazanego, a jego samego – w ujęciu indywidualnym – pozwoli uchronić przez powrotem na przestępną drogę. Co równie istotne – skazany w warunkach izolacji musi poddać się resocjalizacji, a jednocześnie powinien podjąć intensywne działania nakierowane na polepszenie własnych perspektyw zawodowych – posiada bowiem jedynie wykształcenie podstawowe. Izolacja penitencjarna to nie tylko uciążliwość, ale także możliwości zdobycia nieodpłatnie zawodu lub podniesienia kwalifikacji zawodowych. Skazany będzie miał zatem szansę na zdobycie takowych, aby po opuszczeniu zakładu karnego podjąć pracę i zacząć uczciwe życie. Posiadanie bowiem stałej pracy – o którą obecnie i w przyszłości nie będzie trudno – jest istotnym czynnikiem prewencyjnym, gdyż praktyka orzecznicza dobitnie wskazuje, że osoby posiadający stałą pracę oraz ustabilizowaną sytuację życiową dużo rzadziej popełniają przestępstwa. Jeśli zaś skazany będzie dążył do ustabilizowania własnego życia to niechybnie do przestępstwa nie powróci. Obecnie jednak – co też wymaga podkreślenia – nie przejawia większej aktywności, aby zrobić ze swoim życiem coś więcej, aniżeli tylko – przysłowiowo – „odsiedzieć swoje”. Nie może mieć znaczenia rozstrzygającego jego wniosek o zatrudnienie. Zwłaszcza trzeba mieć tu na uwadze, że nie wyrażał skazany chęci zmiany systemu odbywania kary i objęcie programowym oddziaływaniem, co zdaniem Sądu także stanowi istotny czynnik prognostyczny względem skazanego.

Kara łączna wymierzona skazanemu umożliwi mu refleksję nad dotychczasowym życiem, wzbudzi w skazanym wolę poprawy swojego zachowania i wzmoże w nim chęć wyciągnięcia pozytywnych wniosków na przyszłość. Sam zaś proces resocjalizacji uczyni ta kara efektywnym i skazany kontynuował będzie powrót na drogę legalnego i spokojnego postępowania w codziennym życiu tak w warunkach izolacji penitencjarnej, jak również później na wolności. W tym ujęciu kara spełni funkcje zarówno prewencyjne, zwłaszcza w ujęciu indywidualnym, jak również funkcje wychowawcze.

W tym kontekście kara łączna wymierzona w komentowanym wyroku łącznym uwzględnia wszystkie ustalone w toku postępowania okoliczności. Kara surowsza byłaby zupełnie chybiona, zaś kara łagodniejsza – zbliżająca się do modelu absorpcji kar – była zaś deprymująca oraz demoralizująca dla samego skazanego – co już po raz kolejny wypada podkreślić – kara łączna nie służy premiowaniu skazanego i nie służy łagodzeniu odpowiedzialności skazanego za wyrządzone bezprawie.

Dlatego też orzeczono jak w punkcie 1 wyroku łącznego.

W punkcie 2 łącznego wyroku zaliczono skazanemu – na zasadzie art. 577 kpk – okresy rzeczywistego pozbawienia wolności. W sprawie opisanej wyżej w punkcie IV skazany był pozbawiony wolności od dnia 13 do dnia 15 kwietnia 2016 roku oraz od dnia 29 listopada 2017 roku do dnia wyrokowania tj. do 14 maja 2019 roku (niemożliwym było zaliczenie okresu odbywanej kary ponad datę wyrokowania), zaś w sprawie opisanej wyżej w punkcie V skazany był pozbawiony wolności w dniu 16 sierpnia 2016 roku w godzinach od 01:50 do 17:30.

Brak podstaw do objęcia wyrokiem łącznym innych kar lub kar łącznych wymierzonych pozostałymi opisanymi wyżej wyrokami skutkował umorzeniem postępowania w tym pozostałym zakresie na podstawie art. 572 kpk, o czym wyrzeczono w punkcie 3 wyroku. Kary bowiem orzeczone w wyrokach opisanych w punktach I i II nie podlegają obecnie wykonaniu, a to wobec upływu okresów próby, co też szczegółowo opisano w punktach I i II części wstępnej wyroku łącznego. Sąd Najwyższy w swym orzecznictwie wskazuje, że objęcie wyrokiem łącznym kar jednostkowych nie jest możliwe w sytuacji, gdy kary te nigdy do wykonania nie mogą zostać wprowadzone. W piśmiennictwie oraz orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że zwrot "kary podlegające wykonaniu" dotyczy takich kar, w stosunku do których nie została zakończona procedura ich wykonania. Gdy chodzi o karę pozbawienia wolności, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone, przesłanką wykluczającą jej wykonanie jest niewątpliwie upływ okresu próby oraz dalszych 6 miesięcy od zakończenia tego okresu, o czym mówi art. 75 § 4 k.k. W takim wypadku nie można przyjąć, że jest to kara podlegająca wykonaniu, zatem i podlegająca łączeniu (zob. wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2018 roku, III KK 99/18 oraz z dnia 14 lutego 2018 roku, IV KK 552/17). Podobnie należy oceniać sytuację, w której skazany korzystał z dobrodziejstwa warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary i upłynął już okres próby wyznaczony w związku z przedterminowym zwolnieniem. W obu przypadkach chodzi bowiem o to, aby nie przełamywać skutków pozytywnego upływu okresu próby i aby tą drogą nie dochodziło do faktycznego zarządzenia wykonania kar w oderwaniu od pozytywnego i zakończonego już przebiegu okresu probacji.

W punkcie 4 wyroku łącznego Sąd przyznał radcy prawnemu Marcinowi Majcherczykowi kwotę 182,42 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej skazanemu z urzędu. Na wspomnianą kwotę składa się wynagrodzenie obrońcy w kwocie 147,60 zł (w tym 23% VAT) oraz wykazane należycie koszty dojazdu do Sądu oraz korespondencji.

Sąd zwolnił skazanego z obowiązku ponoszenia kosztów procesu na podstawie
art. 624 §1 kpk z uwagi na to, że jest on obecnie pozbawiony wolności, a okres jego przyszłej izolacji nie jest krótki.