Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VII Ka 916/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Gałkowska (spr.)

Sędziowie: SSO Beata Jarosz

SSR del. Karol Gondro

Protokolant: st.sekr.sądowy Joanna Stefańczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Częstochowie Andrzeja Kuśmierskiego

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2019 r.

sprawy E. M. s. R. i E., ur. (...) w C.

skazanego wyrokiem łącznym

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 29 kwietnia 2019 r., sygn. akt XI K 251/19

orzeka:

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz r.pr. R. K. (2)Kancelaria Radcy Prawnego w C., kwotę 147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu skazanego E. M. w postępowaniu odwoławczym, przy czym kwota ta obejmuje również należny podatek VAT;

3.  zwalnia skazanego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VIIKa 916/19 UZASADNIENIE

E. M. został skazany prawomocnymi wyrokami w następujących sprawach:

1. Sądu Rejonowego w Częstochowie sygn. akt XI K 504/18 z dnia 8 listopada 2018r., prawomocnego z dniem 16.11.2018r. za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności, która podlega wykonaniu;

2. Sądu Rejonowego w Częstochowie sygn. akt IV K 1225/18 z dnia 14 grudnia 2018r., prawomocnego z dniem 22.01.2019 r. za przestępstwa:

- z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 280 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. przy zast. art. 64 § 1 k.k.,

- z art. 245 k.k. przy zast. art. 64 § 1 k.k.,

- z art. 245k.k. w zw. z art. 12k.k. w zw. z art. 207§1k.k. w zw. z art. 11§2k.k. w zw. z art. 64§1k.k.

-z art. 35 ust. 1a ustawy o ochronie zwierząt,

na karę łączną 2 (dwóch) lat i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności,

Wyrokiem Łącznym z dnia 29 kwietnia 2019r. Sąd Rejonowy w Częstochowie w sprawie XIK 251/19:

1. na mocy art. 568a § 1 pkt 2 k.p.k. i art. 85 § 1 i 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył skazanemu E. M. podlegające wykonaniu kary pozbawienia wolności opisane w punktach 1 i 2 części wstępnej wyroku orzeczone w sprawach: XI K 504/18 i IV K 1225/18 i wymierzył mu karę łączną 3 (trzech) lat i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności;

2. stwierdził na mocy art. 576 § 1 k.p.k., iż w pozostałej części połączone wyroki podlegają odrębnemu wykonaniu;

3. na mocy art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu E. M. okresy zatrzymania i odbytej kary pozbawienia wolności w sprawie w następujących okresach:

a) od dnia 12.02.2018 r. godz. 15:00 do dnia 14.02.2018 r. godz. 13:25;

b) od dnia 02.09.2018 r. godz. 11:00 do dnia 25.10.2018 r. godz. 11:00;

c) od dnia 03.11.2018 r. godz. 11:00 do dnia 11.01.2019 r. godz. 11:00;

d) od dnia 11.01.2019 r. godz. 11:00 do dnia 29.04.2019r. godz. 10:30.

4. na mocy art. 22 3 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku „o radcach prawnych” w zw. z § 4, § 17 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016 r. „w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu” zasądził od Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego R. K. (2) kwotę 120 (stu dwudziestu) złotych powiększonej o należny 23% podatek VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez radcę prawnego

w postępowaniu w przedmiocie wydania wyroku łącznego.

5. na mocy art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów postępowania.

Powyższy wyrok został zaskarżony w drodze apelacji wywiedzionej przez obrońcę skazanego, który zarzucił wyrokowi rażąca niewspółmierność karty przejawiającą się w zastosowaniu przez Sąd I Instancji nietrafnej metody łączenia kar, tj. metody asperacji ukierunkowanej na kumulację podczas gdy związek podmiotowy oraz związek przedmiotowy, a także nieznaczna odległość czasowa pomiędzy poszczególnymi czynami, jak również okoliczności zaistniałe po wydaniu poszczególnych wyroków, w tym w szczególności pozytywna opinia o skazanym z Zakładu karnego, przemawiają za wydaniem wobec skazanego kary łącznej na zasadzie absorpcji, czy chociażby kary łącznej na zasadzie zbliżonej do absorpcji. Stawiając powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę wyroku w pkt. 1 i wymierzenie skazanemu kary łącznej w wymiarze 2 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności, zwolnienie skazanego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy skazanego na uwzględnienie nie zasługuje.

Szczegółowe odniesienie się do argumentów zawartych we wniesionym środku odwoławczym poprzedzić należy stwierdzeniem, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, iż w sprawie zachodzą materialnoprawne podstawy do orzeczenia wobec skazanego kary łącznej zgodnie z brzmieniem art. 85§1i2 k.k., pochodzącej z połączenia kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec skazanego wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 8.11.2018r. w sprawie XIK 504/18 oraz kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 14.12.2018r. w sprawie IVK 122518. Są to kary jednorodzajowe i w czasie procedowania przez Sąd Rejonowy podlegały wykonaniu. Innego rodzaju kary orzeczone wobec skazanego wyrokami widniejącymi w karcie karalności oskarżonego zostały bowiem wykonane w całości jeszcze przed wydaniem wyroku przez Sąd Pierwszej Instancji, albo też nie dawały się do połączenia wobec upływu okresu próby na który warunkowo zawieszano wobec skazanego kary pozbawienia wolności i dalszych kolejnych 6-ciu miesięcy, a zatem nigdy już wykonane być nie mogą. Sąd Okręgowy ma przy tym w polu widzenia fakt, iż skazany E. M. zakończył już także odbywanie kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie w sprawie XIK 504/18, nie mniej jednak wobec wniesienia apelacji wyłącznie na korzyść skazanego wobec zakazu reformationis in peius określonego w art. art. 434§1pkt.1k.p.k. Sąd Okręgowy nie mógł dokonać zmiany zaskarżonego wyroku albowiem musiałby umorzyć postępowanie o wydanie wyroku w całości. To rozstrzygnięcie byłoby z kolei niekorzystne dla skazanego, w sytuacji gdy kara łączna orzeczona zaskarżonym wyrokiem była oparta na zasadzie asperacji. Oznacza to, iż w wypadku uchylenia orzeczenia o karze łącznej i umorzenia postepowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego wobec faktu, iż kara objęta wyrokiem wydanym w sprawie XIK 504/18 została w całości wykonana przez skazanego, skazany poza wykonaniem w całości tej kary musiałby także odbyć w całości karę łączna orzeczoną wobec jego osoby wyrokiem jaki zapadł w sprawie IVK 1225/18. wykonaniu. Zatem w zakładzie karnym skazany przebywałby dodatkowe 2 miesiące.

Odnosząc się już wprost do zarzutu rażącej niewspółmierności kary łącznej sformułowanego w apelacji i eksponowanej w niej przez obrońcę okoliczności błędnego niezastosowania zasady pełnej absorpcji przy wymiarze kary łącznej, należy poczynić kilka uwag natury ogólnej. W piśmiennictwie i orzecznictwie wskazuje się, że całkowitą absorpcję tj. zasadę pochłonięcia przez karę najsurowszą pozostałych kar można zastosować wówczas, gdy wszystkie czyny wykazują bardzo bliską więź podmiotową i przedmiotową albo gdy orzeczone za niektóre z czynów kary są tak minimalne, że w żadnym stopniu nie mogłyby rzutować na karę łączną, albo też istnieją jakieś inne szczególne okoliczności dotyczące osoby skazanego. Jednocześnie podkreśla się, że niezależnie od możliwości zastosowania przy wymiarze kary łącznej zasady pełnej absorpcji, asperacji, jak i zasady pełnej kumulacji, oparcie wymiaru na zasadzie absorpcji lub kumulacji traktować należy jako rozwiązanie skrajne, stosowane w zupełnie wyjątkowych, nietypowych sytuacjach i wymagające szczególnego uzasadnienia, a priorytetową zasadą wymiaru kary łącznej powinna być zasada asperacji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 listopada 2003 roku wydany w sprawie o sygn. akt II AKa 339/03, LEX nr 183336; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 grudnia 2014 roku wydany w sprawie o sygn. akt II AKa 221/14 LEX nr 1630572, KZS 2015/1/56). Ponadto co równie istotne przyjmuje się powszechnie, że z reguły nie ma powodu, aby orzekać karę łączną w dolnych granicach, tj. w wysokości najsurowszej ze zbiegających się kar, bowiem popełnienie więcej niż jednego przestępstwa powinno raczej skłaniać do odstąpienia od absorpcji kar, niż za nią przemawiać. Wymierzenie takiej kary prowadziłoby bowiem do premiowania sprawcy popełniającego nie jedno, a więcej przestępstw. Zatem sprowadzałoby się do praktycznej bezkarności innych zachowań zabronionych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 maja 2008 roku wydany w sprawie o sygn. akt II AKa 129/08, Biul.SAKa 2008/3/8, KZS 2008/9/48). Kara łączna jest swego rodzaju podsumowaniem działalności przestępczej sprawcy w okresie czasu objętym skazaniami. Ma likwidować swoistą konkurencję kar w postępowaniu wykonawczym wynikłą z kilkakrotnych skazań. Nie jest to sposób na premię dla sprawcy większej ilości przestępstw (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 listopada 2008 roku wydany w sprawie o sygn. akt II AKa 198/08, Prok.i Pr.-wkł. 2009/9/36, KZS 2009/9/61)

Podkreślenia wymaga również, że o rażącej niewspółmierności kary w rozumieniu art. 438 pkt. 4 k.p.k. można mówić tylko wówczas, gdy sąd nie uwzględnił wszystkich okoliczności, które zgodnie z ustawą należy wziąć pod uwagę przy wymiarze kary, lub też gdy sąd przekroczył granice swobodnego uznania sędziowskiego w taki sposób, że na podstawie ujawnionych procesowo okoliczności można przyjąć, że zachodziłaby różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji, a karą która byłaby prawidłowa w świetle ustawowych dyrektyw wymiaru kary. Wbrew sugestiom skarżącego, Sąd Rejonowy nie przekroczył granic swobodnego uznania sędziowskiego uwzględniając wszystkie okoliczności, które zgodnie z ustawą należy wziąć pod uwagę przy wymiarze kary łącznej, jak i trafnie wyeksponował potrzebę skorzystania z preferowanej w takich wypadkach w judykaturze zasady asperacji.

I tak wskazać należy, iż pomimo dość bliskiego związku czasowego pomiędzy poszczególnymi przestępstwami popełnionymi przez skazanego w zakresie skazań wyrokami orzeczonym w sprawach XIK 504/18 i IVK 1225/18 czyny te godziły w różnego rodzaju dobra chronione prawem. Skazany popełniał bowiem występki przeciwko rodzinie (art. 207§1k.k), przeciwko wymiarowi sprawiedliwości (art. 245k.k.), przeciwko mieniu i zdrowiu (art. 13§1k.k.w zw. z art. 280§1k.k. i art. 157§1k.k. w zw. z art. 11§2k.k. w zw. z art. 64§1k.k.) czy też przeciwko życiu i zdrowiu zwierząt (art. 35ust.1 ustawy o ochronie zwierząt). Ten szeroki wachlarz przestępczej działalności skazanego uniemożliwia zastosowanie wobec jego osoby zasady pełnej absorpcji albowiem wskazuje, iż skazany jest osobą silnie zdemoralizowaną rażąco naruszając ustalony porządek prawny. Skazany w przeszłości był nadto wielokrotnie karany i orzekane były wobec skazanego różnego rodzaju kary, które nie przyniosły oczekiwanego efektu. E. M. był w przeszłości m.in. na kary pozbawienia wolności z dobrodziejstwem warunkowego zawieszenia jej wykonania, jednakże nie potrafił on skorzystać z szansy na zmianę dotychczasowego stylu życia i ponownie wchodził w konflikt z prawem, co częstokroć doprowadzało do zarządzenia wykonania tych kar. Nadmierne obniżenie wymiaru kary łącznej prowadziłoby więc do poczucia bezkarności skazanego i stanowiłoby zachętę dla dalszego naruszania ustalonego porządku prawnego.

Wskazać przy tym należy, że bezzasadne jest domaganie się przez obrońcę uwzględnienia przy wymiarze kary łącznej w szerszym zakresie dobrej opinii o skazanym z zakładu karnego. Sąd Rejonowy funkcjonowanie E. M. w warunkach izolacji penitencjarnej poddał ocenie wskazując, że skazany cieszy się pozytywną opinię i ten fakt słusznie potraktował jako okoliczność łagodzącą ostatecznie odstępując od zastosowania wobec skazanego zasady kumulacji przy wymiarze kary łącznej. Choć istotnie zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności jest poprawne, to jednakże fakt prawidłowego funkcjonowania w ramach odbywania kary pozbawienia wolności uznany musi być za normę, a nie za szczególną okoliczność, która mogła zasadniczo rzutować na prognozę kryminologiczną co do osoby wielokrotnie karanego E. M..

Mając na uwadze całości powyższych rozważań Sąd Okręgowy w oparciu o art. 437

§ 1 k.p.k. zaskarżony wyrok utrzymał w mocy. Nadto Sąd Odwoławczy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz r. pr. R. K. (2), Kancelaria Radcy Prawnego w C. kwotę 147,60 złotych tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu skazanego P. M. w postępowaniu odwoławczym, przy czym kwota ta obejmuje również należny podatek VAT. Podstawę zwolnienia skazanego od ponoszenia kosztów sądowych za podstępowanie odwoławcze i obciążenia nimi Skarbu Państwa stanowi natomiast art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k., co jest uzasadnione z uwagi na sytuację majątkową skazany, który obecnie pozbawiony jest wolności, nie uzyskuje żadnych dochodów i nie posiada majątku.