Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 276/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Tomasz Choczaj

Protokolanta: sekr. Agnieszka Sobolczyk

po rozpoznaniu w dniu 28 października 2019 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa U. (...) Zamkniętego z siedzibą w K.

przeciwko G. M.

o zapłatę

zasądza od pozwanego G. M. na rzecz powoda U. (...) Zamkniętego z siedzibą w K. kwotę:

a)  467 809,00 zł (czterysta sześćdziesiąt siedem tysięcy osiemset dziewięć złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 września 2019 roku do dnia zapłaty, zastrzegając pozwanemu prawo do powoływania
się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jego odpowiedzialności do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...),

b)  34 208,00 zł (trzydzieści cztery tysiące dwieście osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 276/19

UZASADNIENIE

U. (...) Zamknięty z siedzibą we K. wniósł o wydanie nakazu zapłaty
w postępowaniu nakazowym i zasądzenie od pozwanego G. M. na jego rzecz kwoty 467 809,00 zł z ustawowymi odsetkami
za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanego do nieruchomości obciążonej hipoteką umowną kaucyjną w wysokości 867 366,06 zł, dla której Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) wraz z kosztami postępowania.

Zarządzeniem z dnia 17 września 2019 r. Przewodniczący stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i skierował sprawę do postępowania zwykłego.

W odpowiedzi na pozew G. M. wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. Pozwany wskazał, że roszczenie jest przedawnione, a jego wysokość nie wykazana.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 6 lipca 2007 r. G. M. zawarł z (...) Bank S.A. z siedzibą we W. umowę kredytu hipotecznego o numerze (...) Standardowe Oprocentowanie w kwocie 433 683,03 zł, (dowód: umowa - k. 5 - 77) .

Zabezpieczeniem spłaty kredytu była m.in. hipoteka kaucyjna łączną
do wysokości 867 366,06 zł,
(dowód: umowa - k. 5 - 77) .

W dniu 4 stycznia 2013 r. (...) Bank S.A. z siedzibą
we W. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny o numerze(...) (...),
w którym określono zobowiązanie pozwanego z tytułu powyższej umowy na kwotę 414 101,16 zł, w tym należność główna w wysokości 388 492,27 zł, odsetki umowne w wysokości 12 317,94 zł, odsetki za opóźnienie w wysokości 176,42 zł, odsetki za opóźnienie w wysokości 12 558,62 zł i koszty w wysokości 555,91 zł.
W bankowy tytule egzekucyjnym określone zostały dalsze odsetki od dnia
5 stycznia 2013 r. liczone od kwoty 388 492,27 zł według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w banku, która na dzień jego sporządzenia wynosiła 12,04 % w stosunku rocznym, nie wyższej od czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP,
(dowód: bankowy tytuł egzekucyjny - k. 8 - 8 verte; konto spłat - k. 9) .

Postanowieniem z dnia 12 lutego 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt
I Co 178/13 Sąd Rejonowy w Łasku nadał powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności. Na mocy tego tytułu wykonawczego została wszczęta egzekucja,
(dowód: bankowy tytuł egzekucyjny - k. 8 - 8 verte; postanowienie - k. 9 verte - 10) .

Umową z dnia 29 listopada 2018 r. (...) Bank S.A.
z siedzibą we W. dokonał na rzecz U. (...) Zamkniętego z siedzibą w K. przelewu wierzytelności wynikającej z umowy kredytu hipotecznego o numerze (...) w wysokości 648 519,59 zł, zabezpieczonej hipoteką
na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...),
(dowód: umowa przelewu z załącznikami - k. 11 - 22) .

(...) Bank S.A. z siedzibą we W. potwierdził,
że U. (...) Zamknięty z siedzibą w K. dokonał zapłaty ceny za odpłatne zbycie wierzytelności,
(dowód: oświadczenie - k. 23) .

W księdze wieczystej (...), w której w dziale II wpisano pozwanego, figuruje hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 867 366,06 zł na rzecz powoda, która zabezpiecza spłatę kredytu hipotecznego (...) i odsetek według zmiennej stopy procentowej, (dowód: odpis z księgi wieczystej - k. 24 - 27) .

Pismem z dnia 27 grudnia 2018 r. (...) Bank S.A.
z siedzibą we W. poinformował pozwanego, że zbył wierzytelność wobec pozwanego z tytułu umowy kredytu hipotecznego o numerze (...)
na rzecz U. (...) Zamknięty z siedzibą w K.,
(dowód: pismo - k. 28 - 29 verte) .

Pismem z dnia 9 kwietnia 2019 r. U. (...) Zamknięty z siedzibą w K. poinformował pozwanego o dokonaniu zmiany wpisu w księdze wieczystej (...), który dotyczył hipoteki i wezwał go do zapłaty kwoty 658 278,80 zł wynikającej z niewykonania umowy kredytu hipotecznego
o numerze (...),
(dowód: pismo - k. 30 - 30 verte i k. 31 - 32 verte) .

Pismem z dnia 9 sierpnia 2019 r. U. (...) Zamknięty z siedzibą w K. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 667 369,45 zł do dnia 23 sierpnia 2019 r., (dowód: pismo - k. 33 - 33 verte) .

Pozwany nie zapłacił na rzecz powoda jakiejkolwiek kwoty tytułem spłaty zadłużenia, (bezsporne) .

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd na podstawie dokumentów załączonych do pozwu, które zostały sporządzone przez podmioty
do tego uprawnione, w ramach przyznanych im kompetencji. A utentyczność tych dokumentów nie była kwestionowana przez strony i nie budziła wątpliwości Sądu, pomimo stanowiska strony pozwanej, które jednak nie okazało się zasadne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

W świetle zgromadzonych w toku sprawy dokumentów (umowa kredytowa, ustanowienie hipoteki) należy bezsprzecznie uznać, że doszło do zawarcia umowy kredytu hipotecznego. Ponadto z niekwestionowanej przez pozwanego umowy przelewu wynika, że powód posiada legitymacje czynną do wytoczenia powództwa.

Odnosząc się do zasadności zarzutów podniesionych przez pozwanego,
to należy zauważyć, że powód dochodzi zapłaty z tytułu hipoteki. Zgodnie z treścią art. 65 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn., Dz. U. z 2019 r., poz. 2204), w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

W związku z nowelizacją przepisów ustawy o księgach wieczystych
i hipotece
jaka miała miejsce w czerwcu 2009 r. i zlikwidowaniu instytucji hipoteki kaucyjnej, w pierwszej kolejności ustalenia wymagało, które przepisy znajdą zastosowanie w niniejszej sprawie, w szczególności czy będą to przepisy aktualnie obowiązującej ustawy o księgach wieczystych i hipotece, czy też przepisy sprzed nowelizacji.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 131, poz. 1075), do hipotek kaucyjnych powstałych przed dniem wejścia
w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z wyjątkiem przepisów o rozporządzaniu opróżnionym miejscem hipotecznym. Do hipotek zwykłych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy w dotychczasowym brzmieniu,
z wyjątkiem art. 76 ust. 1 i 4 tej ustawy, które stosuje się w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. To samo dotyczy hipotek kaucyjnych zabezpieczających roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjętych z mocy ustawy hipoteką zwykłą, powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Na podstawie tych przepisów należało zatem rozstrzygnąć w pierwszej kolejności zarzut przedawnienia zgłoszony przez pozwanego.

Prawda jest to, co podnosi pozwany, że według ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia objętego tym tytułem wobec cesjonariusza niebędącego bankiem (patrz uchwały Sądu Najwyższego z dnia: 9 czerwca 2017 r., III CZP 17/17, OSNC 2018, Nr 3, poz. 25 i 29 czerwca 2016 r., III CZP 29/16, OSNC 2017, Nr 5, poz. 55 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2016 r., III CZP 60/16, nie publ.). Jednakże zgodnie z treścią art. 77 ustawy
o księgach wieczystych i hipotece
przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Z powołanego przepisu wynika,
że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą tylko skutki w sferze obligacyjnej, nie pozbawia natomiast wierzyciela hipotecznego uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości. Powyższe oznacza,
że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie przysługuje zarzut przedawnienia, i to niezależnie od tego, czy jest też dłużnikiem osobistym, czy tylko rzeczowym. Odpowiedzialność rzeczowa jest wyłączna i jedynie dłużnik osobisty może obronić się zarzutem przedawnienia, jeżeli nie jest jednocześnie dłużnikiem rzeczowym (art. 117 k.c.). Jeżeli nim jest, a dojdzie do przedawnienia i dłużnik zgłosi taki zarzut, to będzie odpowiadał tylko rzeczowo, a sąd uwzględniając powództwo ograniczy, zgodnie z art. 319 k.p.c., jego odpowiedzialność
do obciążonej nieruchomości.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że zarzut przedawnienia
nie zasługuje na uwzględnienie także co do roszczenia o odsetki ze stosunku obligacyjnego. Zgodnie bowiem z treścią art. 104 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w brzmieniu sprzed 26 czerwca 2009 r., hipoteka kaucyjna zabezpieczała odsetki oraz koszty postępowania mieszczące się w sumie wymienione we wpisie hipoteki. Przepis ten jako przepis szczególny odnoszący
się do hipoteki kaucyjnej wyłącza w tym zakresie zastosowanie art. 77 zd. 2 ustawy w wersji sprzed nowelizacji (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2012 r., II CSK 282/11, niepublikowany i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2018 r., V CSK 559/17, LEX nr 2618543). Oznacza to, że jak długo hipoteka kaucyjna figuruje w księdze wieczystej, tak długo wierzyciel może liczyć
na zaspokojenie z nieruchomości obciążonej. W granicach sumy wpisanej
do księgi wieczystej podlegają zabezpieczeniu hipotecznemu powstałe roszczenia odsetkowe aż do wyczerpania zapisanej sumy. Tym samym ustanowiona hipoteka kaucyjna odnośnie tych roszczeń chroni wierzyciela przed skutkami przedawnienia. Takiej ochrony wierzyciel nie doznaje jedynie co do roszczeń powyżej sumy hipoteki kaucyjnej, albowiem takowe nie wchodzą już skład zabezpieczenia hipotecznego.

Z tych wszystkich względów należało uznać, że podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia nie mógł odnieść zamierzonego przez niego skutku w postaci oddalenia powództwa.

Nie jest również zasadny zarzut niewykazania wysokości wierzytelności.

Hipoteka, jako ograniczone prawo rzeczowe, korzysta z domniemania,
że została wpisana zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym (art. 3), jednakże domniemanie to nie rozciąga się na istnienie zabezpieczonej hipoteką wierzytelności. W niniejszej sprawie nie znajduje bowiem zastosowania uchylony art. 71 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, który stwarzał domniemanie istnienia wierzytelności hipotecznej. Od czasu nowelizacji ustawy, o której była mowa wyżej - wierzyciel hipoteczny nie może powoływać się na wpis hipoteki
w celu udowodnienia istnienia zabezpieczonej nią wierzytelności.

Skoro w sprawie nie znajdą zastosowania powyższe domniemania,
to wykazanie wysokości dochodzonych należności obciążała powoda. Zgodnie bowiem z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, spoczywa na osobie, która wywodzi z nich skutki prawne, przy czym sąd nie ma obowiązku przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.), a obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.).

W związku z powyższym, w celu wykazania odpowiedzialności pozwanego powód zobowiązany był wykazać: istnienie oznaczonej i wymagalnej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego oraz zabezpieczenie tej wierzytelności hipoteką na nieruchomości należącej obecnie do pozwanego.

Powód złożył do akt odpis z księgi wieczystej, w której wpisano hipotekę
w wysokości 867 366,06 zł oraz umowę przelewu wierzytelności, która nie była negowana przez pozwanego, zatem wykazał, że jest czynnie legitymowany
do wytoczenia powództwa opartego na treści art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, o czym już wcześniej była mowa. Natomiast pozwany
nie wykazał, że hipoteka nie istniej lub jest nieskuteczna.

W niniejszej sprawie powód wykazał także, że posiada wobec pozwanego wierzytelności w wysokości dochodzonej pozwem. Na tę okoliczność przedstawił umowę o kredyt hipoteczny, odpis z księgi wieczystej, odpis postanowienia
o nadaniu klauzuli wykonalności, bankowy tytuł egzekucyjny z elektronicznym wykazem obrazującym spłaty kredytu. Zatem powód udźwignął ciężar dowodzenia określony w art. 6 k.c.

Fakt udowodnienia przez powoda istnienia i wysokości wierzytelności doprowadził do przerzucenia na pozwanego ciężaru dowodu, a zatem obowiązku wykazania, że wierzytelność w dochodzonej pozwem wysokości nie istnieje
lub istnieje w mniejszej kwocie. Jednakże temu obowiązkowi pozwany nie podołał, gdyż w toku sprawy nie złożył żadnego dowodu, z którego wynikałoby, że kwota dochodzona pozwem jest niższa lub zobowiązanie nie istnieje.

Mając powyższe na uwadze, a więc to, że pozwany nie wykonał swojego zobowiązania, które ponadto jest zabezpieczone hipoteką, Sąd orzekł, jak w pkt a wyroku, na podstawie art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn., Dz. U. z 2019 r., poz. 2204).

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł, jak w pkt a wyroku,
na podstawie art. 481 k.c. i 482 k.c.

O ograniczeniu odpowiedzialności pozwanego Sąd orzekł, jak w pkt a wyroku, na podstawie art. 319 k.p.c.

Sąd orzekł o kosztach procesu należnych powodowi na podstawie art. 98
§ 1 i § 3 k.p.c.
, jak w pkt b wyroku. Za stronę przegrywającą sprawę uznać należało pozwanego, bo powództwo zostało uwzględnione w całości.

Na zasądzoną kwotę tytułem kosztów procesu składa się: kwota 23 391,00 zł tytułem opłaty stosunkowej, kwota 10 800,00 zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego, ustalona na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn., Dz.U. z 2018 roku, poz. 265) i kwota 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.