Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 374/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2019 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu, I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Ewelina Iwanowicz

Protokolant: Patrycja Łuczak

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2019 roku w Zgierzu na rozprawie sprawy

z powództwa K. N.

przeciwko R. N. (1)

o uznanie czynności za bezskuteczną

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od K. N. na rzecz R. N. (1) kwotę 3.617
(trzy tysiące sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  przyznaje adw. J. K. kwotę 2.952 (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa) złote, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawą udzieloną powodowi z urzędu, którą wypłacić
ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu.

Sygn. akt I C 374/18

UZASADNIENIE

W dniu 1 lutego 2018 r. K. N. wystąpił przeciwko R. N. (1) o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda czynności podziału majątku wspólnego dokonaną postanowieniem Sądu Rejonowego w Zgierzu w sprawie I Ns 5/16,
na mocy którego na wyłączną własność pozwanej przyznano:

a)  nieruchomość położoną w Z. przy ulicy (...) stanowiącą działkę o numerze ewidencyjnym (...), o obszarze 0,0241 ha, dla której urządzona jest księgą wieczysta numer (...);

b)  zabudowaną nieruchomość położoną w Z. przy ulicy (...) stanowiącą działkę o numerze ewidencyjnym (...), o obszarze 0,0542 ha, dla której urządzona jest księgą wieczysta numer (...)

– o wartości 520.000 złotych;

c)  udział wynoszący 1/2 w samochodzie osobowym marki O. (...) o numerze rejestracyjnym (...) rok produkcji 2005 – o wartości 5.000 złotych;

d)  sprzęt elektroniczny typu RTV i AGD – o wartości 5.000 złotych;

e)  meble pokojowe, kuchenne i łazienkowe stanowiące wyposażenie mieszkania
– o wartości 4.000 złotych;

f)  środki pieniężne zgromadzone w (...) Banku (...) S.A. w wysokości 8.827 złotych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 17 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy
dla Ł. w Ł. wydał przeciwko A. N. wyrok
w sprawie II C 138/16 zasądzający na jego rzecz kwotę 43.334 zł z odsetkami ustawowymi
za opóźnienie od dnia 18 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty. Powód podniósł, iż czynność podziału majątku wspólnego pozwanej i dłużnika miała na celu pokrzywdzenie wierzyciela,
o czym pozwana niewątpliwie wiedziała. Powód wskazał, iż dłużnik wszczynając sprawę
o podział majątku działał z zamiarem jego pokrzywdzenia, bowiem wiedział, iż powód rości sobie prawa do spadku po matce, a pozwana w wyniku działu spadku niewątpliwie otrzymała korzyść majątkową. Przy czym pozwana wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, gdyż pozostawała z dłużnikiem pomimo orzeczonej separacji
z bliskich stosunkach, nadal łączą ich relacje rodzinne.

(pozew – k. 3-12)

W odpowiedzi na pozew R. N. (1) wniosła o oddalenie powództwa
i zasądzenie kosztów procesu. Pozwana podniosła, iż postanowienie Sądu o podziale majątku nie jest czynnością prawną dłużnika w rozumieniu przepisu art. 527 k.c. Niezależnie od tego, w chwili wydania postanowienia o podziale majątku A. N. nie był niewypłacalny i wskutek podziału majątku nie stał się niewypłacalny. Posiadał majątek nieruchomy w miejscowości K.. Pozwana wskazała mienie dłużnika wystarczające
dla zaspokojenia wierzyciela wynoszące 51.000 zł z tytułu wierzytelności przysługującej dłużnikowi względem pozwanej stosownie do art. 533 k.c. Pozwana podniosła również,
że roszczenie powoda wynikające z wyroku w sprawie II C 138/16 o zachowek w chwili dokonania podziału majątku było roszczeniem przyszłym, co, jak wskazuje się
w orzecznictwie, wyklucza jego ochronę w drodze skargi pauliańskiej. W niniejszej sprawie zastosowanie znajduje zatem przepis art. 530 k.c. stanowiący lex specialis w stosunku do
art. 527 k.c. Pozwana nie miała przy tym świadomości istnienia u dłużnika zamiaru pokrzywdzenia wierzycieli, jeżeli taki w ogóle istniał. Ostatecznie pozwana podniosła, iż dłużnik wyprowadził się od niej w 2013 r. i w dacie podziału majątku nie był dla niej osobą bliską.

(odpowiedź na pozew – k. 74-83)

Pismem z dnia 1 października 2018 r. powód sprecyzował żądanie pozwu, wnosząc
o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego czynność prawną dłużnika i pozwanej polegającą na zgodnym wniosku o podział majątku wspólnego.

(pismo procesowe – k. 118-124)

Na ostatnim terminie rozprawy w dniu 4 lipca 2019 r. pełnomocnik powoda poparł powództwo i wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, które nie zostały uiszczone w całości ani w części. Pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie powództwa oraz wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(protokół – k. 183-184)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. N. i pozwana R. N. (1) są małżeństwem. A. N. wyprowadził się z domu w marcu 2013 r. do chorej matki, aby się nią opiekować.
W tym czasie związał się z inną kobietą.

(zeznania świadka J. N. (1) – k. 164 00:04:00-00:28:06, zeznania świadka K. S. – k. 174 00:19:32-00:29:51, zeznania świadka A. N. – k. 174 00:56:40-01:25:11, przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35)

W dniu 2 grudnia 2013 r. matka A. N. darowała mu lokal mieszkalny.

(bezsporne)

W dniu 7 lipca 2014 r. A. N. wniósł pozew o rozwód. Pozwana
nie wyraziła zgody na rozwód, wskazując, że małżeństwo i dzieci są dla niej najważniejszą wartością w życiu. Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie
II C 991/14 orzekł separację związku małżeńskiego zawartego pomiędzy A. N., a R. N. (1).

(kopia pozwu o rozwód – k. 90, pozew – k. 2-4 załączonych akt II C 991/14, wyrok – k. 64
-65 załączonych akt II C 991/14, przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35, zeznania świadka M. S.
– k. 174 00:42:44-00:51:38, zeznania świadka A. N. – k. 174 01:16:31
-01:25:11)

W dniu 15 października 2015 r. K. N. złożył wniosek o udzielenie przed wszczęciem postępowania zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego o dział spadku
po R. N. (2) zmarłej 24 września 2015 r. obejmującego także żądanie ustalenia nieważności umowy darowizny zawartej dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy R. N. (2)
a A. N.. Postanowieniem z dnia 28 października 2015 r. w sprawie
II Co 145/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi oddalił wniosek.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia wniosku o udzielenie zabezpieczenia – k. 47
-52, wniosek – k. 2-7 załączonych akt II Co 145/15, postanowienie – k. 38-41 załączonych akt II Co 145/15)

Małżonkowie kontaktowali się ze sobą w tamtym okresie głównie w sprawach dotyczących dzieci. A. N. nie poinformował pozwanej o podważaniu darowizny przez rodzeństwo.

(przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35, zeznania świadka A. N. – k. 174 00:56:40-01:25:11)

Pozwana wiedziała o darowiźnie z dnia 2 grudnia 2013 r. na rzecz jej męża. Wiedziała również, że teściowa nie sporządziła testamentu. Nie podejrzewała, że może zostać wniesiona sprawa o zachowek przeciwko jej mężowi.

(przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35)

W dniu 4 stycznia 2016 r. R. N. (1) i A. N. złożyli do Sądu Rejonowego w Zgierzu zgodny wniosek o podział majątku wspólnego. We wniosku przewidzieli spłatę dla A. N. w kwocie 100.000 zł tytułem wyrównania udziału w majątku wspólnym. Wskazali, że kwota 26.000 zł została zapłacona A. N. przed wszczęciem postępowania.

(wniosek – k. 2-3 załączonych akt I Ns 5/16)

Kwota 26.000 zł została przekazana A. N. przez pozwaną
w 2014 r. na nabycie sprzętu komputerowego, gdyż pozwany chciał otworzyć firmę.
Przy podziale majątku strony umówiły się na zaliczenie tej kwoty na poczet podziału majątku.

(zeznania świadka A. N. – k. 174 00:56:40-01:25:11, przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35

Małżonkowie prowadzili rozmowy w sprawie podziału majątku przez kilka miesięcy. Pozwana uznała, iż A. N. zachował się „po ludzku”, wyrażając zgodę
na warunki podziału majątku, gdyż ona została sama z czwórką dzieci, a mąż otrzymał mieszkanie w darowiźnie od matki. Natomiast pozwana sprzedała wcześniej mieszkanie własnościowe, z czego środki zainwestowała w dom małżonków przy ul. (...).

(przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35, zeznania świadka K. S. – k. 174 00:19:32-00:29:51, zeznania świadka M. S. – k. 174 00:30:07-00:42:41, zeznania świadka A. N. – k. 174 00:56:40-01:25:11)

W dacie złożenia wniosku o podział majątku wspólnego A. N. posiadał mieszkanie stanowiące jego majątek osobisty.

(przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35)

7 stycznia 2016 r. A. N. sprzedał mieszkanie za około 220.000 zł i 12 marca 2016 r. kupił zabudowaną nieruchomość w K. za 117.000 zł, w którą zainwestował różnicę w cenie powyższych nieruchomości.

(bezsporne, a ponadto przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35, zeznania świadka A. N. – k. 174 00:56:40-01:25:11, kopia wypisu aktu notarialnego – k. 84-88)

Pozwana o powyższych transakcjach wiedziała.

(przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35)

W dniu 17 lutego 2016 r. K. N. zainicjował postępowanie
o stwierdzenie nabycia spadku po matce R. N. (2). Jako uczestników postępowania wskazał rodzeństwo A. N. i D. S.. Wskazał, iż uczestnik zamieszkuje w Z. przy ulicy (...). Uczestnik nie stawił się na terminie rozprawy wyznaczonej w tej sprawie na 23 maja 2016 r.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku
– k. 53-54, kopia protokołu – k. 55-57)

Pozwana nie wiedziała o powyższym postępowaniu.

(przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35)

Pozwem z dnia 23 lutego 2016 r. K. N. wystąpił przeciwko A. N. z powództwem o zapłatę zachowku po R. N. (2).
W toku postępowania korespondencja do A. N. kierowana była na adres: Rolnicza 2 w Z., tj. na adres zamieszkania pozwanej i doręczana w trybie awizo.

(pozew – k. 2-5 załączonych akt II C 138/16)

Pozwana nie odbierała korespondencji adresowanej do jej męża. Poinformowała
na poczcie, że mąż nie mieszka pod wskazanym adresem. Ostatecznie w październiku 2016 r. wymeldowała męża.

(przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35)

Postanowieniem z dnia 12 maja 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 5/16 Sąd Rejonowy w Zgierzu dokonał podziału majątku wspólnego stron w ten sposób, że przyznał
na rzecz R. N. (1):

a) nieruchomość położoną w Z. na ulicy (...) o numerze ewidencyjnym (...) i obszarze 0,0241 ha, dla której urządzona jest księgą wieczysta numer (...);

b) nieruchomość zabudowaną położoną w Z. przy ulicy (...) stanowiącą działkę o numerze ewidencyjnym (...) i obszarze 0,0542 ha, dla której urządzona jest księgą wieczysta numer (...)

– o łącznej wartości 520.000 złotych;

c) udział wynoszący 1/2 w samochodzie osobowym marki O. (...) o numerze rejestracyjnym (...) rok produkcji 2005 – o wartości 5.000 złotych;

d) sprzęt elektroniczny typu RTV i AGD – o wartości 5.000 złotych;

e) meble pokojowe, kuchenne i łazienkowe stanowiące wyposażenie mieszkania
– o wartości 4.000 złotych;

f) środki pieniężne zgromadzone w banku (...) S.A. w wysokości 8.827 złotych.

Na rzecz A. N. Sąd przyznał udziały w spółkach prawa handlowego: B. - 8000 akcji o wartości 1.680 złotych; B. – 7000 akcji o wartości 5.180 złotych; C. - 5000 akcji o wartości 2.700 złotych; D. - Nc – (...) akcji
o wartości 3.111,12 złotych; K.-Nc – 4000 akcji o wartości 40 złotych; V.-Nc
- (...) akcji o wartości 1.920 złotych. Wszystkie akcje o łącznej wartości 14.631,12 złotych.

Sąd zobowiązał R. N. (1) do zapłaty A. N. kwoty 74.000 złotych tytułem dopłaty, przy czym kwota ta miała być zapłacona w ratach miesięcznych po 1.000 złotych każda płatne do końca każdego miesiąca, poczynając
od czerwca 2016 r. z odsetkami ustawowymi (za opóźnienie) w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia postanowienia – k. 59-60, postanowienie
– k. 29-29v załączonych akt I Ns 5/16)

Pozwana spłacała męża zgodnie z w/w orzeczeniem. Od czerwca 2016 r. do stycznia 2017 r. płaciła przelewem, a od tego czasu do stycznia 2019 r. gotówką za pokwitowaniem.

(zeznania świadka K. S. – k. 174 00:06:57-00:29:51, zeznania świadka M. S. – k. 174 00:30:07-00:42:41, zeznania świadka A. N. – k. 174 00:56:40-01:25:11, przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31-00:20:23 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35)

13 maja 2016 r. powód przyszedł do miejsca zamieszkania pozwanej i powiadomił ją, że wszczął przeciwko jej mężowi sprawę o zachowek. Wówczas pozwana poinformowała go, iż nastąpił już podział majątku pomiędzy nią i A. N..

(przesłuchanie powoda – k. w zw. z k. 135v-136 wyjaśnień informacyjnych; przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35, zeznania świadka J. N. (1) – k. 164 00:04:00-00:28:06)

Postanowieniem z dnia 23 maja 2016 r. w sprawie II Ns 393/16 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa stwierdził, że spadek po R. N. (2) zmarłej 24 września 2015 r.
na podstawie ustawy nabyły dzieci: K. N., D. S. i A. N. po 1/3 części spadku każde z nich.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia postanowienia – k. 58, postanowienie – k. 20 załączonych akt I Ns 393/16)

12 września 2016 r. A. N. darował dom w K. swojej konkubinie.

(bezsporne, a ponadto zeznania świadka A. N. – k. 174 00:56:40
-01:25:11)

R. N. (1) o powyższym nie wiedziała.

(przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31 w zw. z k. 157 wyjaśnień informacyjnych 00:01:54-00:40:35)

Prawomocnym wyrokiem zaocznym z dnia 17 listopada 2016 r. wydanym w sprawie
o sygn. akt II C 138/16 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi zasądził od A. N. na rzecz K. N. kwotę 43.334 złote tytułem zachowku
po ich matce wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu w wysokości 6.984 złote.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia odpisu wyroku – k. 14, wyrok – k. 62 załączonych akt II C 138/16)

W dniu 5 stycznia 2017 r. nadana została na powyższy wyrok klauzula wykonalności.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia klauzuli wykonalności – k. 15)

W dniu 18 stycznia 2017 r. K. N. złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu J. P. wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko A. N. na podstawie powyższego tytułu wykonawczego.

(poświadczona za zgodność z oryginałem kopia wniosku – k. 16-17, wniosek – k. 1-2 załączonych akt Km 25/17)

Pismem z 19 stycznia 2017 r. komornik powiadomił pełnomocnika K. N., iż A. N. nie jest już właścicielem nieruchomości położonej
w Z. przy ulicy (...).

(kopia pisma z załącznikiem – k. 29-46)

W toku egzekucji komornik zajął papiery wartościowe przyznane dłużnikowi
w wyniku podziału majątku, zasiłek chorobowy/świadczenie rehabilitacyjne dłużnika
i wierzytelność dłużnika z tytułu nadpłaty podatku.

(kopia zajęcia praw majątkowych – k. 18-19, kopia zajęcia zasiłku chorobowego/świadczenia rehabilitacyjnego – k. 21-22, kopie zajęć wierzytelności – k. 23-24, k. 25-26, poświadczona za zgodność z oryginałem kopia zlecenia sprzedaży papierów wartościowych – k. 28)

Pismem z dnia 8 marca 2017 r. komornik J. P. powiadomił pełnomocnika K. N., iż A. N. jest właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości K..

(kopia zawiadomienia – k. 20)

Pismem z dnia 27 lipca 2017 r. komornik poinformował pełnomocnika wierzyciela, iż dłużnik nie jest już właścicielem powyższej nieruchomości, a jedynie przysługuje mu prawo dożywocia obciążające tą nieruchomość. Wskazał również, iż nie ustalił majątku dłużnika,
z którego można by prowadzić skutecznie postępowanie egzekucyjne. 31 lipca 2017 r. komornik J. P. przekazał na wniosek wierzyciela sprawę Km 25/17 do dalszego prowadzenia Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w S. F. Z..

(kopia pisma – k. 27, odpis postanowienia o przekazaniu sprawy – k. 72-72v)

Od 2017 r. A. N. ma przez komornika zajęte dochody.

(zeznania świadka A. N. – k. 174 00:56:40-01:25:11)

Od lutego 2019 r. na wniosek powoda zajęta została w toku egzekucji wierzytelność przysługująca dłużnikowi wobec pozwanej z tytułu spłaty w majątku wspólnym. Do lipca 2019 r. ściągnięte zostało około 5.000 zł. Pozwanej pozostało na ten moment do spłaty 37.000 zł, a wierzytelność powoda wobec dłużnika wynosiła wówczas około 38.000 zł.

(przesłuchanie powoda – k. 185 00:05:36-00:10:57, przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31-00:20:23)

Powód pozostaje w gospodarstwie domowym z żoną. Utrzymują się z wynagrodzenia
za pracę w łącznej kwocie 2.200 funtów miesięcznie. Stałe koszty utrzymania wynoszą
około 800 funtów.

(przesłuchanie powoda – k. 185 00:05:36-00:10:10)

Pozwana pozostaje w gospodarstwie domowym z czwórką dzieci. Utrzymują się
z pensji pozwanej w kwocie 4.300 zł, alimentów w wysokości 900 zł i świadczeń 500+. Dwaj synowie pozwanej są dorośli. Jeden z nich pracuje i studiuje, a drugi jedynie studiuje.

(przesłuchanie pozwanej – k. 185 00:17:31-00:20:23)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych dowodów uznanych
za wiarygodne.

Zeznania pozwanej i zgłoszonych przez nią świadków były spójne i logiczne, zgodne
z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. We wniosku o podział majątku małżonkowie określili zgodny sposób jego podziału. Wysokość spłaty dla A. N. ustalili na 100.000 zł, przy czym kwota 26.000 zł miała już zostać wypłacona A. N.. W odpowiedzi na pozew w sprawie II C 991/14 o rozwód pozwana również podała, że przekazała przedmiotową kwotę na założenie przez niego firmy
i spłatę zobowiązań finansowych. W sprawie rozwodowej A. N. przyznał
w zeznaniach, iż otrzymał od żony w/w pieniądze w kwietniu 2014 r. i uznał, iż dotyczą one podziału majątku.

Powód i zgłoszeni przez niego świadkowie, tj. żona J. N. (2) i siostra D. S. nie posiadali obiektywnych informacji na temat okoliczności dokonania podziału majątku pomiędzy pozwaną i jej mężem oraz relacji, w jakich pozostawali wówczas małżonkowie. Świadek D. S. zeznała, iż rozmawiała z pozwaną na temat długu A. N. z tytułu zachowku, jednakże nie była w stanie przybliżyć okoliczności, w jakich miała miejsce przedmiotowa rozmowa i jej daty. Z zeznań powoda
i w/w świadków wynikało, że pozostawali w przekonaniu, iż A. N. działał
w porozumieniu z żoną na szkodę powoda, co rzutowało na obiektywizm ich zeznań. Sąd miał również na uwadze, iż powód oraz w/w świadkowie są skłóceni z A. N. z uwagi na darowiznę poczynioną na rzecz A. N. przez jego matkę z pominięciem rodzeństwa i brak dobrowolnej zapłaty przez A. N. z tytułu zachowku na ich rzecz.

Oceniając zeznania świadka M. S. Sąd zwrócił uwagę na jej słowa, iż „ długo i często rozmawiałam z pozwaną na temat przyczyn dokonania podziału majątku i nie było to przeciwko powodowi i jego siostrze. Były rozmowy, co pozwana będzie musiała zrobić, gdy A. zaciągnie zobowiązania, ale nie było mowy konkretnie o powodzie
i jego siostrze. Podczas naszych rozmów nawet mi przez głowę nie przeszło, że A. nie zapłaci tego zachowku na rzecz rodzeństwa.”.

Sąd rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Stosownie do art. 527 § 1 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Zgodnie z § 2, czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Jak stanowi § 3, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Skorzystanie z ustanowionej w wyżej wymienionym przepisie tzw. ochrony pauliańskiej uzależnione jest od spełnienia następujących warunków: istnienia wierzytelności, dokonania przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią, pokrzywdzenia wierzyciela wskutek dokonania tej czynności prawnej, działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, uzyskania wskutek czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią oraz działania osoby trzeciej w złej wierze.

Stosownie do art. 530 k.c., przepisy artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała.

W niniejszej sprawie zastosowanie znajduje przepis art. 530 k.c., gdyż na datę złożenia przez R. N. (1) i A. N. wniosku o podział majątku wspólnego, tj. 4 stycznia 2016 r. nie istniała jeszcze wierzytelność K. N.
z tytułu zachowku stwierdzona wyrokiem zaocznym z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie
II C 138/16, co więcej sprawa o zachowek nie była jeszcze wówczas nawet zainicjowana.

W pozwie powód domagał się uznania za bezskuteczną czynności w postaci podziału majątku wspólnego dokonanego postanowieniem Sądu Rejonowego w Zgierzu w sprawie
I Ns 5/16. Pismem procesowym z dnia 1 października 2018 r. powód sprecyzował żądanie pozwu, wnosząc o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego czynność prawną dłużnika
i pozwanej polegającą na zgodnym wniosku o podział majątku wspólnego.

Należy wskazać, iż w drodze skargi pauliańskiej można zaskarżyć jedynie czynność prawną dłużnika. Przez czynność prawną należy tu rozumieć każdą czynność, która wywołuje skutki prawne. Nie jest natomiast dopuszczalne objęcie ochroną pauliańską innych zdarzeń cywilnoprawnych, niemających charakteru czynności prawnych.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 19 października 1995 r. (III CRN 40/95, OSNC 1996/3/43), przez pojęcie czynności prawnych rozumie się zdarzenia prawne,
do których zaistnienia konieczne jest złożenie przynajmniej jednego oświadczenia woli, mającego na celu wywołanie skutku prawnego w postaci ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku prawnego. Podkreśla się przy tym, że skutek prawny danej czynności prawnej następuje właśnie dlatego, że podmiot lub podmioty działające pragną go osiągnąć. Z tego względu nie traktuje się jako czynności prawnych oświadczeń woli. W odniesieniu do instytucji skargi pauliańskiej panuje w doktrynie pogląd, że przedmiotem zaskarżenia mogą być wyłącznie czynności prawne w znaczeniu technicznym, tj. takie, które z woli osób działających wywołują wskazane uprzednio skutki. Tym samym odpadają działania prawne innego rodzaju, a więc powodujące skutki prawne bez względu na wolę stron, jak czyny niedozwolone, przerobienie rzeczy itp. Zaskarżeniu w drodze skargi pauliańskiej nie podlegają zatem czynności procesowe w postaci uznania przez dłużnika (pozwanego) powództwa o zniesienie wspólności ustawowej majątkowej oraz złożenia przez niego jako współuczestnika postępowania zgodnego wniosku co do sposobu podziału majątku dorobkowego. Sąd Najwyższy wyjaśnił w cytowanym orzeczeniu, iż nie ma podstaw do skorzystania przez wierzyciela ze skargi pauliańskiej w celu podważenia takiej czynności procesowej dłużnika, jaką jest przychylenie się przez niego do wniosku współmałżonka (byłego współmałżonka) o przeprowadzenie sądowego podziału majątku dorobkowego
w określony sposób, a to z tej przyczyny, że czynność taka nie wywołuje samoistnego
i „własnego” skutku w obrębie prawa materialnego. Zaistniałe wyłączenie procesowego skutku złożenia przez uczestników postępowania działowego zgodnego wniosku uwarunkowane jest tym, że dla osiągnięcia skutków prawnomaterialnych nieodzowne jest dopiero wydanie przez sąd stosownego orzeczenia, uwzględniającego tę czynność. Jeżeli zaś do takiego rozstrzygnięcia nie dojdzie, czynność ta praktycznie nie odniesie nawet skutku proceduralnego. Ponadto Sąd Najwyższy podkreślił, że w razie złożenia zgodnego wniosku co do sposobu podziału majątku dorobkowego sąd w żadnym wypadku nie jest nim bezwzględnie związany. Wręcz odwrotnie, jest zobowiązany poddać go ocenie,
w szczególności pod kątem, czy „nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych” (art. 567 § 3
w zw. z art. 688 i 622 § 2 k.p.c.). Jeżeli zaś wynik stosownego badania sądu wypada negatywnie, a zachodzą jednocześnie przesłanki do dokonania podziału w naturze,
to wówczas powinien on zostać dokonany z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym (art. 567 § 3 w zw. z art. 688 i 623 k.p.c.).

Wobec powyższego, już zatem z tego powodu, że powód żąda uznania
za bezskuteczną czynności polegającej na zgodnym wniosku małżonków o dokonanie podziału majątku wspólnego, żądanie to podlega oddaleniu.

Dodać należało, iż gdyby nawet przyjąć, że na podstawie art. 527 § 1 k.c., czy art. 530 k.c. wierzyciel może zaskarżyć zgodny wniosek dłużnika i uczestnika postępowania o podział majątku wspólnego, jeżeli w wyniku uwzględnienia tego wniosku przedmioty majątkowe objęte podziałem zostały nabyte przez uczestnika postępowania niebędącego dłużnikiem,
to i tak powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie z innych przyczyn.

Należało bowiem odnieść się również do pozostałych przesłanek uznania czynności
za bezskuteczną.

Do przyjęcia, iż osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, wystarczy wykazanie,
że na podstawie czynności prawnej dłużnika nabyła ona rzecz lub prawo albo została zwolniona z obowiązku, co spowodowało zmianę w majątku dłużnika prowadzącą
do pokrzywdzenia wierzycieli (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1999 roku,
I CKN 278/98, LEX nr 147235).

W niniejszej sprawie pozwana niewątpliwie uzyskała korzyść majątkową na skutek podziału majątku wspólnego w postaci określonych składników majątkowych w majątku wspólnym. W okolicznościach niniejszej sprawy czynność ta nie spowodowała jednakże pokrzywdzenia wierzycieli.

Stosownie do omawianego art. 527 k.c., wierzyciel jest pokrzywdzony w sytuacji,
gdy na skutek dokonanej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny
w większym stopniu niż był przed dokonaniem czynności. Omawiana przesłanka oceniana jest na dzień wystąpienia ze skargą pauliańską. Niewypłacalność zachodzi wówczas, gdy majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie długów. „Niewypłacalność w wyższym stopniu” oznacza każde powiększenie niewypłacalności dłużnika bez względu na jego rozmiar. Między niewypłacalnością, a dokonaniem czynności prawnej musi zachodzić związek przyczynowy, tzn. czynność ta musi być przynajmniej jedną z przyczyn powstałej niewypłacalności.

Stan pokrzywdzenia wierzycieli, a zatem także powodujący go stan majątku dłużnika, prowadzący do niewypłacalności lub wyższego stopnia niewypłacalności, należy badać
i oceniać w chwili jej zaskarżenia i zamknięcia rozprawy w sprawie. Rzeczywista niewypłacalność dłużnika (lub jej wyższy stopień) spowodowana przez zaskarżoną czynność musi istnieć (utrzymywać się) w chwili wystąpienia ze skargą pauliańską i w chwili orzekania przez sąd o żądaniu wierzyciela uznania czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną wobec niego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2015 r., V CSK 320/14, LEX nr 1677142; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2008 r., V CSK 471/07, LEX nr 393871). Jak czytamy w uzasadnieniu pierwszego z wymienionych orzeczeń „rzeczywista niewypłacalność dłużnika (lub jej wyższy stopień) spowodowana przez zaskarżoną czynność musi istnieć (utrzymywać się) w chwili wystąpienia ze skargą pauliańską i w chwili orzekania przez sąd
o żądaniu wierzyciela uznania czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną wobec niego.
Z tej przyczyny sąd powinien brać pod uwagę także czynności prawne zdziałane przez dłużnika już po dokonaniu zaskarżonej czynności i stan jego majątku w chwili zamknięcia rozprawy oraz ocenić, czy między ustalonym stanem niewypłacalności lub wyższego stopnia niewypłacalności a zaskarżoną skargą pauliańską czynnością prawną dłużnika istnieje związek przyczynowy.”.

W niniejszej sprawie niewątpliwie na skutek podziału majątku wspólnego pozwana uzyskała składniki majątku znacznie przewyższające wartością spłatę zasądzoną na rzecz A. N. tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym. W dacie złożenia wniosku o podział majątku wspólnego 4 stycznia 2016 r. dłużnik dysponował jednakże nieruchomością darowaną mu przez matkę, w zamian za którą nabył w marcu 2016 r. inną nieruchomość w K., którą następnie darował konkubinie. W postanowieniu
o podziale majątku wspólnego z dnia 12 maja 2016 r. zasądzona została na rzecz A. N. dopłata w wysokości 74.000 zł oraz przyznano na jego rzecz udziały
w spółkach prawa handlowego. Na skutek podziału majątku wspólnego dłużnik nie stał się zatem niewypłacalny ani nie stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż przed podziałem majątku, gdyż przyznane mu składniki majątku i spłata znacznie przewyższały wysokość należności z tytułu zachowku z odsetkami i kosztami procesu (wynosiły ponad półtorakrotność tej należności). Przy czym, zarówno w dacie złożenia zgodnego wniosku
o podział majątku, jak i wydania (uprawomocnienia się) postanowienia o podziale majątku A. N. miał także majątek osobisty o znacznej wartości w postaci mieszkania (o wartości około 200.000 zł), a następnie zabudowanej nieruchomości (o wartości ponad 110.000 zł). Dopiero darowizna na rzecz konkubiny mogłaby być zatem rozpatrywana jako czynność, która doprowadziła do niewypłacalności dłużnika. Jednakże ta czynność nie pozostaje w żadnym związku z zaskarżoną w niniejszej sprawie czynnością procesową. Dodać należało, powód nie potrafił w racjonalny sposób wyjaśnić, dlaczego nie wniósł
o zajęcie wierzytelności z tytułu dopłaty przed wszczęciem procesu, co więcej wstrzymywał się z tym nawet w toku niniejszej sprawy i uczynił to dopiero w lutym 2019 r. Na datę zamknięcia rozprawy wierzytelność powoda oraz pozostała spłata są w zbliżonej wysokości,
a do tego skuteczna jest egzekucja z wynagrodzenia za pracę dłużnika.

Ponadto pozwana i A. N. już od 2013 r. byli w faktycznej separacji. A. N. wyprowadził się z domu i związał się z inną kobietą, a 7 lipca 2014 r. złożył pozew o rozwód. Pozwana nie chciała zgodzić się na rozwód, wobec czego orzeczona została separacja pomiędzy małżonkami, jednakże relacje małżonków ograniczały się zasadniczo do rozmów o wspólnych dzieciach. Wiarygodnym wobec tego jest, że podział majątku na zasadach określonych w zgodnym wniosku i postanowieniu Sądu wynikał z faktu, iż pozwana sprzedała swoje mieszkanie, a pieniądze należące do majątku osobistego przeznaczyła na zakup nieruchomości stron będącej przedmiotem podziału majątku,
a ponadto została sama z czwórką dzieci, gdyż jej mąż zawarł nowy związek. Ponadto, miał on zaspokojone potrzeby mieszkaniowe pierwotnie w lokalu darowanym przez matkę,
a następnie w zakupionym przez niego domu.

Gdyby nawet przyjąć, iż dłużnik działał z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli, (abstrahując od braku wykazania samego faktu pokrzywdzenia wierzycieli), biorąc pod uwagę relacje pomiędzy małżonkami, trudno uznać, iż pozwana o tym wiedziała (art. 530 k.c.). Całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy potwierdza zeznania pozwanej i jej męża, że nie wiedziała ona o ewentualnym przyszłym zadłużeniu męża. Nie odbierała kierowanej
do niego korespondencji w sprawie o zachowek. Wiedziała o darowiźnie na rzecz małżonka od matki, ale wiedziała także, że nie sporządziła ona testamentu. Mogła zatem nie wiedzieć, iż również przy dziedziczeniu ustawowym istnieje możliwość domagania się zapłaty zachowku.

Wobec powyższego Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając na rzecz pozwanej kwotę 3.600 zł wynagrodzenia pełnomocnika (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie;
Dz. U. z 2015 r. poz. 1800) i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Sąd przyznał pełnomocnikowi z urzędu powoda kwotę 2.952 zł, w tym należny podatek od towarów i usług (§ 8 pkt 5 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu; Dz. U. z 2019 r. poz. 18).