Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: I C 674/19 upr.

Na rozprawie dnia 19 lipca 2019

Za powoda nikt się nie stawił zawiadomiony prawidłowo.

Pozwana nie stawiła się pomimo należytego zawiadomienia jej o terminie rozprawy, nie złożyła żadnych wyjaśnień – ani też nie żądała przeprowadzenia rozprawy w jej obecności. Przewodniczący ogłosił wyrok zaoczny.

Przewodniczący SSR Lidia Merska

Protokolant sekretarka Agnieszka Ulatowska

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2019 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

SSR Lidia Merska

Protokolant:

sekretarka Agnieszka Ulatowska

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2019 r. w Giżycku na rozprawie

sprawy z powództwa P. (...) we W.

przeciwko A. S. (1)

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanej A. S. (1) na rzecz powoda P. (...) we W. kwotę 11538,94 zł (jedenaście tysięcy pięćset trzydzieści osiem 94/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31.05.2019r. do dnia zapłaty.

2.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

3.  Zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3978,85 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

4.  Wyrokowi nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 674/19 upr.

UZASADNIENIE

Powód – P. (...) we W. wniósł pozew o zasądzenie od pozwanej A. S. (2) kwoty 21.261,16 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Nadto domagał się zwrotu kosztów procesu na swoją rzecz w postaci opłaty sądowej w kwocie 1064zł zł, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód podał, iż pozwana w dniu 28.02.2018r zawarła z Z. Sp. z o.o z siedzibą w W. umowę pożyczki. Z uwagi na niedokonywanie przez pozwaną jej spłaty, kwota główna stała się wymagalna wraz z kwotą odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Dnia 27.12.2018r (...) sp. z o.o. zawarła umowę przelewu wierzytelności z powodem i tym samym powód uzyskał legitymację procesową czynną w niniejszym postępowaniu.

W dalszej części pozwu strona powodowa wskazała, że łączna wartość przedmiotowej wierzytelności wynosi na dzień wniesienia pozwu 21.261,16 zł i składają się na nią:

- kwota 9760,66 zł tytułem należności głównej, wynikającej z zawartej umowy pożyczki,

- kwota 1778,28 zł tytułem skapitalizowanych odsetek

- kwota 9722,22 zł tytułem prowizji za udzielenie pożyczki oraz prowizji operacyjnej, naliczonej zgodnie z warunkami umowy.

Pozwana A. S. (1) prawidłowo wezwana na termin rozprawy (k. 28), nie stawiła się na termin, nie zajęła merytorycznego stanowiska w sprawie i nie złożyła żadnych wyjaśnień. W związku z niestawieniem się pozwanej na posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę i brakiem jakichkolwiek wyjaśnień, Sąd zobligowany był do wydania w przedmiotowej sprawie wyroku zaocznego (art. 339 § 1 k.p.c.).

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwana A. S. (1) zawarła w dniu 28 lutego 2018 r. z (...) sp. z o.o. zawarła umowę elastycznej pożyczki ratalnej Z., na mocy której pożyczkodawca wypłacił pozwanej kwotę 10.000zł. Całkowity koszt pożyczki wskazano na kwotę 11.616,12zł , w tym prowizja 10.000zł. Pozwana zobowiązana była do spłaty pożyczki wraz z prowizją i odsetkami umownymi w 36 miesięcznych ratach. (dowód: umowa pożyczki – k. 34-40). W umowie określono, że prowizja oznacza koszt związany z przygotowaniem oraz udzieleniem pożyczki, stanowiący wynagrodzenie pożyczkodawcy, który pożyczkobiorca zobowiązany jest uiścić w wysokości podanej w umowie - §1 pkt 21 – k. 34. Pozwana pismem z dnia 30.07.2018r pozwanej wypowiedziano umowę pożyczki, ponieważ nie wywiązywała się ze swojego zobowiązania (k. 41, 42)

Na mocy zawartej w dniu 27 grudnia 2018r. umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności doszło do przeniesienia wierzytelności wynikającej z zawartej umowy pożyczki przysługującej pierwotnie (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wobec pozwanej A. S. (2) na rzecz P. (...) z siedzibą we W..

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie mogło podlegać uwzględnieniu w całości.

Zważając na przedłożone przez strony dokumenty – umowę pożyczki z dnia 28 lutego 2018 r.,– nie budził wątpliwości fakt, iż pozwaną łączyła z (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. umowa pożyczki, na mocy której pożyczkodawca przekazał pozwanej kwotę 10.000 zł, zaś pozwana zobowiązana była do zwrotu przekazanej kwoty pieniężnej w miesięcznych ratach. Nie budziła też wątpliwości treść umowy pożyczki w zakresie w jakim wierzyciel w związku z udzieleniem pożyczki obciążył pozwaną prowizją za jej udzielenie, jak również odsetkami za opóźnienie.

Powyższa okoliczność znajduje potwierdzenie w materiale dowodowym w postaci dokumentów, których prawdziwość nie budziła wątpliwości i które nie były kwestionowane w toku procesu.

Sąd jako niebudzący wątpliwości uznał nadto fakt, iż cała przedmiotowa wierzytelność przysługująca powodowi postawiona została w stan wymagalności. Na okoliczność tę powód przedstawił wypowiedzenie umowy pożyczki skierowane do pozwanej A. S. (2) z dnia 30.07.2018r (przesłane na adres aktualny wg danych P. – Sad).

Zgodnie z treścią art. 339 § 2 k.p.c., w wypadku wydania przez Sąd wyroku zaocznego, przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Przepis ten przewiduje domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy (wyr. SN z 6.6.1997 r., I CKU 87/97, Prok. i Pr. 1997 – wkładka, Nr 10, poz. 44). Oznacza to, że sąd wydając wyrok zaoczny nie dokonuje weryfikacji prawdziwości twierdzeń o faktach przytoczonych przez powoda, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. W takim wypadku postępowanie dowodowe powinno być przeprowadzone, choć w istocie będzie się ono ograniczało jedynie do dowodów zawnioskowanych przez powoda i ewentualnie dopuszczonych przez sąd z urzędu (zob. art. 232 zd. 2 kpc). Powyższa regulacja zrównuje w skutkach brak zajęcia stanowiska przez pozwanego z przyznaniem przez niego okoliczności faktycznych (Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz red. prof. dr hab. E. K. wyd. 24; L./el).

Wprawdzie powód nie przedstawił dowodu doręczenia pozwanej pisma z dnia 30 lipca 2018r. wypowiadającego umowę pożyczki oraz zawiadomienia jej o cesji wierzytelności, jednakże biorąc pod uwagę okoliczność, że strona pozwana nie wypowiedziała się odnośnie tych okoliczności i tym samym nie zaprzeczyła w tym zakresie twierdzeniom powoda, iż doszło do przelewu wierzytelności i skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, Sąd uznał wskazane w pozwie fakty, za prawdziwe.

Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący pożyczkę zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Pozwana A. S. (1), jako pożyczkobiorca, zawarła umowę pożyczki na kwotę 10000 zł, od której miała zapłacić prowizję w wysokości 10.000zł. Stosownie do zawartej umowy pozwana powinna ją zwrócić w zakreślonym umową terminie. Wobec faktu, że pozwana zaprzestała spłacania pożyczki w zakreślonych umową ratach, umowa został wypowiedziana, stawiając tym samym w stan natychmiastowej wymagalności całą, niespłaconą kwotę pożyczki. W konsekwencji powód, miał również prawo dochodzić przedmiotowej wierzytelności w zakresie kapitału pożyczki, odsetek oraz niespłaconej prowizji za udzielenie pożyczki.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 11.538,94 zł. stanowiącą sumę niespłaconego kapitału udzielonej pożyczki oraz skapitalizowanych odsetek.

Uznanie za prawdziwe twierdzeń podniesionych przez powoda nie zwalnia jednak sądu od oceny zasadności żądania opartego na tych twierdzeniach. Sąd rozpoznający sprawę w warunkach zaoczności ma obowiązek rozważyć, czy w świetle przepisów prawa materialnego twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądania (wyr. SN z 31.3.1999 r., I CKU 176/97, Prok. i Pr. 1999, Nr 9, poz. 30; wyr. SN z 15.3.1996 r., I CRN 26/96, OSNC 1996, Nr 7–8, poz. 108; wyr. SN z 15.9.1967 r., III CRN 175/67, OSNCPiUS 1968, Nr 8, poz. 142). W przypadku negatywnych ustaleń w tym zakresie sąd powinien wydać wyrok zaoczny oddalający powództwo.

W pozostałej części powództwa, tj. w zakresie prowizji za udzielenie pożyczki, powództwo podlegało oddaleniu.

W niniejszej sprawie Sąd uznał, iż zastrzeżona przez pożyczkodawcę w umowie pożyczki prowizja w wysokości stanowiącej 100% wypłaconej faktycznie pozwanej kwoty, kształtuje prawa i obowiązki pozwanej jako konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy, co wypełnia dyspozycję art. 385 1 § 1 k.c. i pozwala uznać ten zapis za niedozwolone postanowienie umowne. Wskazany przepis dotyczy postanowień umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami, zaś ratio legis tej regulacji stanowi ochrona interesów konsumentów będących „słabszą” stroną stosunku prawnego. Przesłanki uznania danego postanowienia za niedozwolone w rozumieniu tego przepisu są następujące: fakt, że postanowienie nie było uzgodnione indywidualnie z konsumentem, postanowienie takie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Postanowienia umowy pożyczki zawartej przez strony dotyczące prowizji nie stanowią postanowień określających główne świadczenia stron umowy pożyczki i nie były uzgadniane z pozwaną A. S. (2) indywidualnie, co pozwala na ich kontrolę pod względem abuzywności.

Wymaga podkreślenia, iż pożyczkodawcy należą się od pożyczkobiorcy jedynie te opłaty, które były uzasadnione obowiązkami wynikającymi z łączącej strony umowy, a więc rekompensujące koszty związane z zawarciem umowy, czy nienależytą jej realizacją przez pożyczkobiorcę. Za niedozwolone uznać należy postanowienia umowne, które zmierzają do zachwiania równorzędności stron stosunku prawnego, nakładając na pożyczkobiorcę nieuzasadnione i krzywdzące obciążenia, bez adekwatnej odpłaty po stronie pożyczkodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2006 r., I CSK 173/06). W ocenie Sądu porównanie kosztów prowizji z kwotą udzielonej pożyczki, czasu na jaki została ona udzielona, jak i rzeczywiście poniesionymi przez powoda kosztami (które nie zostały wskazane ani w treści umowy pożyczki, ani wykazane w niniejszym postępowaniu) prowadzi do wniosku, iż w przedmiotowym stanie faktycznym zachodzi nieusprawiedliwiona dysproporcja na niekorzyść pozwanej, pozwalająca uznać prowizje za wygórowaną i tym samym zawierającą w sobie nadmierny element obciążenia pożyczkobiorcy, prowadzący do zachwiania równowagi stron stosunku zobowiązaniowego. Wysokość prowizji została określona w sposób dowolny, odbiegający od rzeczywistych kosztów, skutkiem czego postanowienia te sprzeczne były z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały interes konsumenta, nie wiązały zatem pozwanej jako konsumenta, a strony związane były umową w pozostałym zakresie.

Sąd miał także na uwadze, iż zastrzeganie tego rodzaju zawyżonych opłat wynoszących 100% kwoty pożyczki zmierza do obejścia przepisów regulujących wysokość odsetek maksymalnych, tj. art. 359 § 2 1 k.c., stanowiącego, iż maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne). Postanowienia umowne wprowadzające obok odsetek maksymalnych wygórowaną prowizję, nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych. Pobierane opłaty za czynności związane z pożyczką nie mogą bowiem stanowić dodatkowego źródła wzbogacenia pożyczkodawcy celem obejścia przepisów prawa. Postanowienie umowne zmierzające do obejścia prawa jest nieważne (art. 58 § 1 i 3 k.c.).

W niniejszej sprawie, biorąc pod uwagę, że mamy do czynienia z obrotem konsumenckim, Sąd uznał, że zastosowany przez powoda w umowie zabieg prowadzi do naruszenia interesów konsumenta. Zastrzeżenie takich prowizji - opłat, zmierzające w istocie do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych jest niedopuszczalne (art. 359 § 2 1k.c.), a zatem jako sprzeczne z ustawą – nieważne (art. 58 § 1 k.c.).

Zgodnie z tym przepisem czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Wobec braku przepisu przewidującego inny skutek zastrzeżenia zawyżonych opłat dodatkowych – jest ono nieważne, a zatem Sąd nie mógł uwzględnić żądania w tym zakresie.

Pogląd o możliwości potraktowania prowizji jako sposobu obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych był wielokrotnie wyrażony w orzecznictwie sądów powszechnych. Sąd w niniejszej sprawie całkowicie podziela stanowisko, że postanowienia umowne, wprowadzające wygórowaną prowizję (ewentualnie inne dodatkowe opłaty), nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych ( por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 2016-01-21, sygn. akt III Ca 1712/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 lutego 2015 r., V ACa 622/14;).

Z uwagi na powyższe rozważania należało uznać, iż niezasadne jest żądanie dotyczące kwoty 9722,22 zł tytułem prowizji zastrzeżonych w umowie, w związku z czym powództwo nie mogło podlegać uwzględnieniu w tej części.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto w oparciu art. 100 k.p.c. stosując zasadę stosunkowego ich rozdzielenia. Pozwana przegrała proces w 54,27 %. Koszty procesu obejmują wynagrodzenia pełnomocnika z wyboru powoda wysokości 3600 zł (§ 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.), opłatę od pozwu w kwocie 1064,00 zł i opłatę od pełnomocnictwa 17 zł, które łącznie wyniosły kwotę 4681,00zł. Pozwana nie poniosła żadnych kosztów. Wobec powyższego powodowi należy się zwrot kwoty 2540,37 zł ( (...),00 x 54,27%).

W oparciu o art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. wyrokowi nadano rygor natychmiastowej wykonalności.