Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 października 2019 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Lidia Grzelak

Protokolant st. sekr. sąd. Jolanta Dziki

po rozpoznaniu w dniu 8 października 2019 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z wniosku E. K.

z udziałem K. K. (1)

o podział majątku wspólnego

postanawia:

I ustalić, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni E. K. i uczestnika postępowania K. K. (1) wchodzą:

1.  Zabudowana nieruchomość położona w C., dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...) o wartości 296000,00 zł ( dwieście dziewięćdziesiąt sześć tysięcy złotych );

2.  Samochód marki F. (...) nr rej. (...) o wartości 2000,00 zł ( dwa tysiące złotych );

tj. składniki majątkowe o łącznej wartości 298000,00 zł ( dwieście dziewięćdziesiąt osiem tysięcy złotych );

II dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni E. K. i uczestnika postępowania K. K. (1) w ten sposób, że:

a.  Nieruchomość opisaną w pkt I ppkt 1. przyznać na rzecz wnioskodawczyni E. K.;

b.  samochód opisany w pkt I ppkt 2. przyznać na rzecz uczestnika postępowania K. K. (1);

III zasądzić od wnioskodawczyni E. K. na rzecz uczestnika postępowania K. K. (1) tytułem dopłaty kwotę 147000,00 zł ( sto czterdzieści siedem tysięcy złotych ) płatną w terminie 6 ( sześciu ) miesięcy od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności;

IV oddalić wniosek uczestnika postępowania K. K. (1) o zasądzenie kosztów korzystania z nieruchomości;

V zasądzić od uczestnika postępowania K. K. (1) na rzecz wnioskodawczyni E. K. kwotę 500,00 zł ( pięćset złotych ) tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej;

VI nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od wnioskodawczyni E. K. kwotę 1449,83 zł ( jeden tysiąc czterysta czterdzieści dziewięć złotych osiemdziesiąt trzy grosze ) tytułem uzupełnienia kosztów postępowania orzeczonych prawomocnym postanowieniem z dnia 15 maja 2019 r.;

VII nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od uczestnika postępowania K. K. (1) kwotę 1449,83 zł ( jeden tysiąc czterysta czterdzieści dziewięć złotych osiemdziesiąt trzy grosze ) tytułem uzupełnienia kosztów postępowania orzeczonych prawomocnym postanowieniem z dnia 15 maja 2019 r.;

VIII pozostawić wnioskodawczynię E. K. i uczestnika postępowania K. K. (1) przy poniesionych kosztach postępowania związanych z ich udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 260/18

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni E. K. wnosiła o dokonanie podziału majątku wspólnego przez przyznanie na jej rzecz nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie prowadzi księgę wieczystą KW (...), zaś na rzecz uczestnika postępowania K. K. (1) samochodu osobowego marki F. (...) nr rej. (...) oraz dopłaty do wartości jego udziału w majątku wspólnym. Wnosiła o uwzględnienie środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych przez małżonków. Wnioskodawczyni początkowo wnosiła również o uwzględnienie poniesionych przez nią nakładów na nieruchomość dokonanych po ustaniu wspólności majątkowej, rezygnując z ich rozliczania w piśmie procesowym z dnia 8 lutego 2019 r. z uwagi na przyjęcie do rozliczeń wartości nieruchomości według stanu na dzień ustania małżeńskiej wspólności ustawowej wskutek rozwodu.

Uczestnik postępowania K. K. (1) co do zasady przyłączył się do wniosku. Wnosił ponadto o zasądzenie na jego rzecz kosztów korzystania z nieruchomości.

Ostatecznie strony ustaliły zgodnie skład i wartość majątku podlegającego podziałowi. Spór pomiędzy stronami dotyczył terminu dokonania dopłaty przez wnioskodawczynię E. K. na rzecz uczestnika postępowania K. K. (1). Strony zaniechały rozliczeń środków zgromadzonych na rachunkach bankowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. Z. i K. K. (1) zawarli związek małżeński w dniu 23 lipca 1977 r. Przed zawarciem związku małżeński nie zawierali umów majątkowych ( bezsporne ).

Prawomocnym wyrokiem z dnia 10 marca 2006 r. w sprawie I C 3404/05 Sąd Okręgowy w Płocku orzekł rozwód E. K. i K. K. (1) z winy męża. Wyrok uprawomocnił się dnia 1 kwietnia 2006 r. ( akta sprawy I C 3404/05 Sądu Okręgowego w Płocku ).

E. K. i K. K. (1) maja jedną pełnoletnią córę K. Z. ( bezsporne ).

W skład majątku wspólnego E. K. i K. K. (1) wchodzą:

3.  zabudowana nieruchomość położona w C., dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...) o wartości 296000,00 zł;

4.  samochód marki F. (...) nr rej. (...) o wartości 2000,00 zł ;

tj. składniki majątkowe o łącznej wartości 298000,00 zł;

( opinia biegłego sądowego w zakresie (...) k. 176 - 209, zgodne oświadczenia stron w zakresie wartości samochodu ).

K. K. (1) wyprowadził się ze wspólnie zajmowanego domu w 2003 r. Od momentu wyprowadzenia się nie ponosi kosztów utrzymania nieruchomości. K. K. (1) wyprowadzając się zabrał samochód marki F. (...) nr rej. (...) ( bezsporne ).

Po wyprowadzeniu się K. K. (1) ze wspólnie zajmowanej nieruchomości E. K. dokonała nakładów na nieruchomość w postaci remontu. Wartość tych nakładów przekracza kwotę 50000 złotych. Znaczna ich część została dokonana w latach 2016 – 2018 ( bezsporne ).

Obecnie E. K. zamieszkuje wraz z córką i zięciem, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Otrzymuje emeryturę w wysokości 3019,00 zł netto. Prowadzi ponadto działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży bezpośredniej kosmetyków marki O., która nie przynosi właściwie dochodów. Miesięczny koszt utrzymania nieruchomości wynosi około 1000 złotych. E. K. na lokatę w wysokości 25000,00 zł. Spłaca niewielkie raty z tytułu pożyczki ( zeznania wnioskodawczyni E. K. k. 228 - 229 ).

K. K. (1) nie ma nikogo na utrzymaniu. Zamieszkuje wraz z partnerką, z którą prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, w jej mieszkaniu. Otrzymuje emeryturę w wysokości 1450 złotych netto. Jest współwłaścicielem innej nieruchomości w udziale 1/6 z tytułu dziedziczenia. Spłaca niewielkie raty z tytułu pożyczki ( zeznania uczestnika postępowania K. K. (1) k. 229 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt sprawy o rozwód I C 3404/05 Sądu Okręgowego w Płocku, zebranych w sprawie dokumentów, opinii biegłego sądowego w zakresie wycen nieruchomości mgr inż. J. J. ( k. 176 – 209 ), oraz zeznań wnioskodawczyni E. K. ( k. 137, 228 - 229 ) i uczestnika postępowania K. K. (1) ( k. 137, 229 ).

Powyższe dowody są – w ocenie Sądu – w pełni wiarygodne. Wskazać należy, że strony ostatecznie zgodnie ograniczyły skład majątku wspólnego do nieruchomości oraz samochodu. Wartość samochodu strony zgodnie ustaliły na kwotę 2000,00 zł, zaś wartość nieruchomości została ustalona przez biegłego sądowego według stanu na dzień ustania małżeńskiej wspólności ustawowej. Podkreślić należy, że nakłady zostały dokonane wyłącznie przez wnioskodawczynię i po ustaniu małżeńskiej wspólności ustawowej. Bezprzedmiotowe jest zatem ustalanie ich szczegółowej wartości wobec zgodnego wniosku stron o przyznanie własności nieruchomości na rzecz wnioskodawczyni.

Sąd zważył, co następuje:

Bezspornym jest w niniejszej sprawie, że z dniem 31 marca 2006 r. ustała małżeńska wspólność ustawowa pomiędzy wnioskodawczynią E. K. a uczestnikiem postępowania K. K. (1).

Należy wskazać, że zgodnie z art. 43 § 1 kpc oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej nie został w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym uregulowany w sposób samodzielny. Stosownie bowiem do art. 46 kro w sprawach nie unormowanych w artykułach poprzedzających, do podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Przepis ten nakazuje zatem do podziału majątku wspólnego odpowiednie stosowanie przepisów o dziale spadku tzn. przede wszystkim art. 1035, 1037 – 1046 kc. Przepisy te również nie regulują kwestii działu spadku w sposób wyczerpujący i samodzielny, lecz odsyłają co do kwestii w nich nie uregulowanych do przepisów o zniesienie współwłasności w częściach ułamkowych tzn. art. 210 kc i nast.

Zgodnie zatem z art. 1038 § 1 kc w zw. z art. 46 kro sądowy podział majątku wspólnego powinien obejmować cały majątek wspólny. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku.

Podobne odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o dziale spadku oraz zniesieniu współwłasności zawierają przepisy kodeksu postępowania cywilnego, gdyż art. 567 § 3 kpc nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów o dziale spadku, a więc art. 680 kpc i nast., które z kolei – w art. 688 kpc – odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3.

W związku z powyższym Sąd – stosownie do art. 682 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc dokonał ustaleń w zakresie obecnej sytuacji rodzinnej i majątkowej wnioskodawczyni E. K. i uczestnika postępowania K. K. (1). Jednocześnie Sąd ustalił w pkt I postanowienia skład i wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi ( art. 684 kpc w zw. z art. 567 § 3 kpc ).

Z tych względów Sąd ustalił wartość majątku wspólnego na łączną kwotę 298000,00 zł, zaś wartość udziałów przysługujących, co do zasady, wnioskodawczyni E. K. i uczestnikowi postępowania K. K. (2) na kwoty po 149000,00 zł.

Sąd dokonał podziału majątku wspólnego przez jego podział w naturze na części odpowiadające wartości udziałów, przy uwzględnieniu wniosków stron. Sąd miał na uwadze treść art. 623 kpc, zgodnie z którym sąd uwzględnia wszelkie okoliczności zgodnie z interesem społeczno – gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne. Sąd miał na uwadze, że strony złożyły zgodny wniosek w zakresie sposobu podziału składników majątkowych, uwzględniający dotychczasowy sposób korzystania z nich przez strony.

W związku z powyższym Sąd przyznał na rzecz wnioskodawczyni E. K. nieruchomość o wartości 296000,00 zł, zaś na rzecz uczestnika postępowania K. K. (1) – samochód o wartości 2000,00 zł.

Uznać zatem należy, że uczestnikowi postępowania przysługuje – co do zasady – dopłata do wartości udziału w majątku wspólnym w wysokości 147000,00 zł. Sąd odroczył wnioskodawczyni E. K. termin płatności powyższej należności na okres sześciu miesięcy. Sąd miał na uwadze, że zgodnie z § 3 art. 212 kc, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. Sąd odraczając termin płatności dopłaty należnej uczestnikowi postępowania uwzględnił, że dochody wnioskodawczyni są stosunkowo wysokie, a nadto, że sama deklarowała taki sposób podziału majątku wspólnego. Podkreślić należy, że wnioskodawczyni wystąpiła z wnioskiem o podział majątku wspólnego dopiero po upływie ponad 10 lat od ustania małżeńskiej wspólności ustawowej, podstawowy składnik majątku wspólnego od 2003 r. pozostawał w jej wyłącznym posiadaniu. Wnioskodawczyni planowała wystąpienie z wnioskiem o podział majątku wspólnego, a zatem powinna liczyć się z koniecznością dokonania spłaty na rzecz uczestnika postępowania. Pomimo tego, w latach przede wszystkim 2016 – 2018 dokonała nakładów na nieruchomość o znacznej wartości, przekraczających według jej wskazań ponad 50000 złotych. Bezpośrednio zatem przed złożeniem wniosku o podział majątku wspólnego dysponowała środkami finansowymi na pokrycie znacznej części należnej uczestnikowi postępowania dopłaty. Wskazać należy, że wnioskodawczyni ma obecnie możliwość uzyskania środków finansowych na dokonanie zapłaty na rzecz uczestnika postępowania w inny sposób np. przez zawarcie umowy kredytu hipotecznego.

Sąd nie uwzględnił co do wniosku uczestnika postępowania K. K. (3) o zasądzenie na jego rzecz od wnioskodawczyni E. K. wynagrodzenia za korzystanie ze wspólnego prawa przez wnioskodawczynię. W postanowieniu z dnia 7 stycznia 2009 r. Sąd Najwyższy w sprawie II CSK 390/08 wskazał, że za podstawę rozliczenia pożytków nie sposób przyjąć pożytków potencjalnych ( możliwych do uzyskania w świetle opinii biegłego), lecz jedynie pożytki rzeczywiste ( realnie uzyskane ).

Wydaje się, że uczestnik postępowania wywodzi swoje roszczenie z naruszenia przez wnioskodawczynię E. K. prawa wynikającego z art. 206 kc, polegającego na tym, że każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. W uchwale w składzie 7 sędziów Sąd Najwyższy wskazał, że współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 kc w sposób wyłączający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy na podstawie art. 224 § 2 lub art. 225 kc ( uchwała ( 7 ) Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2013 r. w sprawie III CZP 88/12 ). Warunkiem zatem uwzględnienia żądania jest wykazanie, że współwłaściciel posiadający rzecz na wyłączność naruszył swoim działaniem uprawnienia innych współwłaścicieli do współposiadania rzeczy.

W ocenie Sądu, taka sytuacja w niniejszej sprawie nie nastąpiła. Uczestnik postępowania K. K. (1) opuścił wspólnie zajmowaną nieruchomość dobrowolnie i nie zamierzał do niej powrócić. Okoliczność, że od 2003 r. wnioskodawczyni E. K. miała możliwość wyłącznego korzystania z nieruchomości wskutek zachowania właśnie uczestnika postępowania, nie oznacza, że odniosła z tego wymierną w sensie materialnym korzyść. Uczestnik postępowania K. K. (1) zamieszkał w innej miejscowości i nie domagał się w żaden sposób dopuszczenia go do współposiadania wspólnej nieruchomości.

Sąd podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2001 r. wydanym w sprawie III CKN 21/99, w którym wskazano, że z przepisów kodeksu cywilnego regulujących współwłasność nie wynika, aby współwłaściciel miał uprawnienie do korzystania tylko z takiej części wspólnej rzeczy, która odpowiada wielkości jego udziału. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że ta okoliczność wyklucza zasadność dochodzenia przez jednego współwłaściciela od innego współwłaściciela roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia ( lub jakiegoś innego roszczenia ) opartego na twierdzeniu, że korzystał on z wspólnej rzeczy w zakresie przewyższającym przysługujący mu udział we współwłasności. Podobnie w postanowieniu z dnia 6 listopada 2015 r. wydanym w sprawie II CSK 774/14 Sąd Najwyższy wskazał, że z faktu posiadania rzeczy przez współwłaściciela wynika jedynie, iż korzysta on z tej rzeczy zgodnie z przysługującym mu prawem. Niewykonywanie prawa posiadania przez innego współwłaściciela nie uprawnia do wniosku, że współwłaściciel posiadający przejął rzecz w samoistne posiadanie w zakresie jego uprawnień.

Sąd obciążył strony kosztami postępowania w równym stosunku stosownie do art. 520 § 1 kpc. Sąd zasądził zatem na rzecz wnioskodawczyni od uczestnika postępowania zwrot połowy opłaty sądowej tj. 500,00 zł.

Jednocześnie Sąd, stosownie do art. 83 ust. 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od wnioskodawczyni i uczestnika postępowania po 1449,83 zł tytułem zwrotu ( w równym stosunku ) kosztów opinii biegłego sądowego, poniesionych tymczasowo z sum budżetowych, orzeczonych prawomocnym postanowieniem z dnia 15 maja 2019 r.

W pozostałym zakresie Sąd pozostawił strony przy poniesionych kosztach postępowania, w szczególności w zakresie kosztów zastępstwa procesowego.