Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 27 lipca 2018 roku M. B. wniósł o podział majątku wspólnego posiadanego z A. B. (1) poprzez ustalenie, iż w skład majątku wspólnego wchodzi:

-nieruchomość zabudowana położona w W., dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 300.000 zł wraz z wyposażeniem,

- samochód osobowy marki O. (...) nr rej. (...) o wartości 2500 zł,

- przyczepa towarowa nr rej. (...) o wartości 800 zł,

- samochód osobowy O. (...) nr rej. (...) o wartości 15.000 zł. Wnioskodawca domagał się przyznania na swoją rzecz nieruchomości wraz z wyposażeniem oraz zobowiązanie go do przejęcia spłaty kredytu w kwocie 105.101,15 zł oraz samochodu marki O. (...), natomiast uczestniczce samochodu O. (...) oraz spłaty reszty udziału pomniejszonej o spłatę kwoty 105.101,15 zł oraz darowizny od rodziców w kwocie 60.000 zł, a zatem spłaty kwotą 67.449 zł w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka A. B. (2) poparła wniosek podając własne wartości składników majątku wspólnego, a także o rozliczenie kwoty 5500 zł oszczędności w gotówce „roztrwonionych” przez wnioskodawcę, a ponadto środków przekazanych przez Urząd Skarbowy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2018 roku wydanym w sprawie XIV C 701/17 rozwiązano małżeństwo A. B. (2) z M. B. zawarte w dniu 16 września 2006 roku. W małżeństwie panowała wspólność majątkowa małżeńska. Udziały małżonków w majątku wspólnym były równe.

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2018 roku – k. 5, 6, 352; zeznania wnioskodawcy M. B. – k. 72v, 73, 354v, 355; zeznania uczestniczki A. B. (1) – k. 73v, 74, 355)

W skład majątku wspólnego stron wchodziła nieruchomość zabudowana położona w W., Gmina W., Powiat C.- (...), Woj. (...), o powierzchni 0.06.60 ha, działka o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 406.000 zł.

(dowód: odpis księgi wieczystej (...) – k. 3, 4; zeznania wnioskodawcy M. B. – k. 72v, 73; zeznania uczestniczki A. B. (1) – k. 73v, 74; opinia biegłego J. G. – k. 304-330)

W skład majątku wspólnego wchodziły też ruchomości:

a. znajdujące się w wiatrołapie:

- dywan – 50 zł,

- wieszak z lustrem – 50 zł,

- stolik na buty – 50 zł,

- karnisz – 30 zł,

- plisy okienne – 40 zł,

b. znajdujące się w holu:

- lustro 150 zł,

- skrzynia 30 zł,

- maszyna do szycie – 250 zł,

c. znajdujące się w pokoju dziennym:

- komoda używana – 350 zł,

- szafa używana – 450 zł,

- stół używany – 350 zł,

- 8 szt. krzeseł 650 zł,

- lampa stojąca uszkodzona – 175 zł,

- kanapa trzyosobowa – 700 zł,

- kanapa dwuosobowa – 550 zł,

- stolik kawowy – 100 zł,

- dywan pod stolik – 100 zł,

- obraz lub obrazy 2 szt.– 110 zł,

- 3 szt. lamp sufitowych – 350 zł,

- karnisze 2 szt.– 200 zł,

- stolik pod TV – 200 zł,

- półka na książki – 175 zł,

- telewizor – 750 zł,

- szkło ochronne do kominka – 50 zł,

- akcesoria do kominka – 50 zł,

- plisy okienne – 150 zł,

- szkoło (kieliszki, patery, porcelana)- 50 zł,

d. znajdujące się w kuchni:

- meble zabudowy kuchni – 4.000 zł,

- lodówka – 850 zł,

- piekarnik z płytą – 1.100 zł,

- zmywarka – 550 zł,

- lampa sufitowa – 150 zł,

- okap użytkowy – 150 zł,

- plisy okienne – 100 zł,

- garnki, szklanki, talerze i sztućce – 500 zł,

- karnisz – 80 zł,

- zlew z baterią – 400 zł,

- mikrofalówka- 50 zł,

e. znajdujące się w pokoju (...) m2:

- biurko – 50 zł,

- szafa – 100 zł,

- fotel – 50 zł,

- dywan – 80 zł,

- lama sufitowa – 30 zł,

- obraz – 30 zł,

- półka na książki – 20 zł,

- karnisz – 80 zł,

- plisy okienne – 80 zł,

- komputer, monitor, drukarka, głośnik – 400 zł,

- tablet – 100 zł,

f. znajdujące się z pokoju (...)m2:

- karnisz – 80 zł,

- 2 szt. szafek – 80 zł,

- plisa okienna – 80 zł,

- łóżko z materacem– 700 zł,

g. znajdujące się w łazience:

- roleta rzymska– 60 zł,

- lampa sufitowa – 150 zł,

- lustro – 100 zł,

- komplet szafek (2+1) – 250 zł,

- zlew z baterią – 250 zł,

- wc kompakt – 50 zł,

- dywanik – 50 zł,

- kabina prysznicowa – 550 zł,

- bateria prysznicowa 250 zł,

- kosze na bieliznę – 20 zł,

h. znajdujące się w spiżarni:

- butla na gaz – 70 zł,

- zabudowa (półki) – 100 zł,

- garnki – 100 zł,

- półka stojąca – 20 zł,

i. znajdujące się w kotłowni:

- plisa okienna – 40 zł,

- akcesoria do pieca – 80 zł,

j. znajdujące się w garażu:

- drabina (3 elementy)– 100 zł,

- odkurzacz samochodowy – 100 zł,

- regały – 100 zł,

- stół warsztatowy – 30 zł,

- kosiarka – 75 zł,

- aerator – 100 zł,

- lampy sufitowe – 100 zł,

- wiertarka – 50 zł,

- 2 szt. wkrętarek – 100 zł,

- zestaw kluczy – 150 zł,

- szlifierka – 50 zł,

- odkurzacza niebieski – 50 zł,

- butla gazowa – 70 zł,

- kosa elektryczna – 50 zł,

- szlifierka do gipsu (żyrafa) – 0 zł,

k. znajdujące się na poddaszu w holu:

- plisy okienne – 50 zł,

l. znajdujące się na poddaszu w sypialni:

- łóżko – 300 zł,

- komoda – 200 zł,

- szafa – 350 zł,

- stolik toaletka – 150 zł,

- lustro – 150 zł,

- krzesło tapicerowane– 60 zł,

- 3 szt. plis okiennych – 150 zł,

- 2 szt. karniszy – 120 zł,

- 2 szt. stolików nocnych – 120 zł,

- 2 szt. lampek nocnych – 50 zł,

- lampa stojąca – 80 zł,

- świecznik stojący – 30 zł,

- lampy wiszące – 200 zł,

ł. znajdujące się na poddaszu w garderobie:

- walizki (komplet zielonych, czerwona, szara, komplet nowych)– 200 zł, w tym 2 będące w posiadaniu A. B. (1) o wartości 50 zł,

m. znajdujące się na poddaszu w pokoju (...) m2:

- biurko – 30 zł,

- szafa – 300 zł,

- 2 szt. komody – 350 zł,

- 2 szt. półek na książki – 50 zł,

- regał na książki – 150 zł,

- łóżko – 125 zł,

- lampa sufitowa – 30 zł,

- plisy okienne – 100 zł,

- karnisz – 50 zł,

- lampa nocna – 30 zł,

- krzesło obrotowe– 30 zł,

- ława – 50 zł,

- kanapa i 4 pufy – 80 zł,

- szafka niebieska – 40 zł,

n. znajdujące się w łazience na poddaszu:

- plisa okienna – 50 zł,

- wc kompakt – 150 zł,

- automat – 550 zł,

- bateria – 150 zł,

- żelazko – 50 zł,

- stół do prasowania (deska) – 50 zł,

- 3 szt. suszarek –120 zł,

- grzejnik drabinka – 200 zł,

o. zabudowa ogrodu:

- wiata – 3.500 zł,

- meble ogrodowe technorattan, 4 szt. donic drewnianych, 2 szt. ławek i akcesoria – 500 zł.

- huśtawka ogrodowa – 100 zł,

- trampolina dla dziecka – 125 zł,

- 2 szt. leżaków – 50 zł,

p. znajdujące się na strychu:

- gilotyna do płytek – 50 zł,

- piła do cięcia płytek – 250 zł,

r. znajdujące się w skrytce:

- 2 szt. krzeseł hokerów- 35 zł

łącznie o wartości 28.870 zł ,

- samochód osobowy O. (...) nr rej. (...) nr VIN (...) o wartości 2.000 zł,

- przyczepy towarowej nr rej. (...) o wartości 1.400 zł,

- samochodu osobowego O. (...) nr rej (...) nr VIN (...) o wartości 9.000 zł.

(dowód: zeznania wnioskodawcy M. B. – k. 72v, 73, 354v, 355; zeznania uczestniczki A. B. (1) – k. 73v, 74, 355; zgodne oświadczenia stron – k. 123; operat wyceny – k. 9-13; odpis dowodu rejestracyjnego samochodu O. (...) – k. 14; odpis dowodu rejestracyjnego przyczepy (...) – k. 15; odpis polisy ubezpieczeniowej samochodu O. (...) – k. 16)

W skład majątku wspólnego wchodziły też oszczędności w kwocie 3.417,38 zł.

(dowód: historia rachunku bankowego (...) – k.129)

P. B. i A. B. (2) przekazali tytułem darowizny M. B. i A. B. (1) kwotę 60.000 zł na poczet kosztów budowy domu.

(dowód: częściowo zeznania wnioskodawcy M. B. – k. 72v, 73, 354v, 355; zeznania świadka P. B. – k. 96, 97; zeznania świadka A. B. (2) – k. 97; zeznania świadka A. B. (3) – k. 97v, 98)

W czerwcu 2017 roku M. B. zabrał 1.024 zł ulgi prorodzinnej, którą następnie przelał na konto wspólne stron.

(dowód: zeznania wnioskodawcy M. B. – k. 13, 354, 355: zeznania uczestniczki A. B. (1) – k. 74, 355)

M. B. mieszka we wspólnym domu stron. Ma na utrzymaniu córkę, na która płaci 650 zł. Zarabia miesięcznie 3.500 zł – 4.000 zł. A. B. (1) mieszka u rodziców. Ma na utrzymaniu córkę. Zarabia miesięcznie 2.500 zł.

(dowód; zeznania wnioskodawcy M. B. – k. ; zeznania uczestniczki A. B. (1) – k. )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, częściowo zeznania świadków P. B. (k. 96, 97), A. B. (2) (k. 97), A. B. (3) (k. 97v, 98), K. S. (k.98v), I. S. (k.99), B. J. (k.99v), częściowo zeznań wnioskodawcy M. B. (k.72v, 73, 354, 355) oraz uczestniczki A. B. (1) (k.73v, 74, 355).

Sąd częściowo uwzględnił zeznania świadków P. B. (k. 96, 97), A. B. (2) (k. 97), A. B. (3) (k. 97v, 98). Świadkowie byli osobami najbliższymi dla uczestnika, ale też wnioskodawczyni. Sąd znał ich relacje w znacznej części za wiarygodną i wartościową, a przy ty potwierdzoną innymi dowodami. Zeznania świadków dotyczące przekazania wnioskodawcy i uczestniczce kwoty 60.000 zł tytułem darowizny znalazły potwierdzenie w historii rachunku walutowego P. B.. Rzeczywiście dysponował on znacznymi kwotami pieniędzy w euro i wypłaciła znaczne kwoty 14 lutego 2011 roku i 24 września 2012 roku. Oczywiście pieniądze te, jak twierdziła uczestniczka, mogły być przeznaczone na inne cele, bowiem nie wpłynęły one bezpośrednio na konto ani M. B. ani A. B. (1), tyle że nie ma żadnego powodu, aby świadkowie w tym zakresie złożyli fałszywe zeznania. Zgodnie bowiem z wersją przedstawianą przez wnioskodawcę, miała być to darowizna wyłącznie na jego rzecz, która w związku z podziałem majątku wspólnego powinna być zwrócona i rozliczona. Jednak okoliczność tą nie w pełni świadkowie potwierdzili. O ile byli zgodni, iż pieniądze przekazali, o tyle twierdzili, że pieniądze zostały darowane obydwojgu małżonkom B., a nie jedynie M. B.. Świadek P. B. zeznał: „Pieniądze, które przekazałem M. B. były dla niego i A. B. (1)” (k.96v). Podobnie stwierdziła świadek A. B. (2): „Te pieniądze były przeznaczone dla obojga małżonków, ponieważ razem się budowali, dobrze żyli, tworzyli rodzinę.” (k.97v). Wreszcie A. B. (3) stwierdził: „Pieniądze rodzice przekazywali dla obojga małżonków B., na ich wspólny dom.” (k.98). Sąd uznał natomiast, iż nie można uwzględnić zeznań świadków w zakresie własności przyczepki samochodowej nr rej. (...). W tym zakresie jednoznacznym dowodem własności przyczepy jest zapis dokumentu urzędowego jakim jest dowód rejestracyjny (k.15). Co do pozostałych składników majątkowych zeznania świadków były zgodne z zeznaniami wnioskodawcy i uczestnika.

Sąd częściowo uwzględnił zeznania świadków K. S. (k.98v), I. S. (k.99), B. J. (k.99v). Były to osoby najbliższe dla stron, w szczególności dla uczestniczki. Świadkowie byli zgodni, iż M. B. zabrał kwotę 5500 zł, która miała być przeznaczona na komunię córki stron. Komunia była jednak jeszcze przed rozwodem, a zatem w 2017 roku, podczas gdy do rozwodu doszło dopiero rok później. Świadkowie opisywali też zgodnie uszkodzenie przez wnioskodawcę samochodu O. (...), ale okoliczność ta nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem na posiedzeniu dnia 18 kwietnia 2019 roku strony zgodnie ustaliły wartość tego samochodu. Nie potwierdziły się też zeznania B. J., iż teściowie uczestniczki nigdy by jej nie dali pieniędzy na budowę, bo "teściowa (…) jej nienawidziła” (k.99v). Teściowa uczestniczki A. B. (4) twierdziła, iż pieniądze na budowę jej dała, a według niej jej relacje z synową były dobre, o czym świadczy fakt, iż uczestniczka dawała jej dziecko na wychowanie, więc uważała, że A. B. (1) miała do niej zaufanie. To że pomiędzy teściową i synową dochodziło do konfliktów, nie oznacza, że starsza i bardziej doświadczona życiowo kobieta nie dostrzegała istotnej wartości, jaka jej wspieranie żony swojego syna i matki swoich wnucząt.

Sąd częściowo uwzględnił zeznania wnioskodawcy M. B. (k.72v, 73, 354v, 355) oraz uczestniczki A. B. (1) (k.73v, 74, 355). Co do składników majątku wspólnego zeznania stron były zgodne, a ostatecznie na posiedzeniu dnia 18 kwietnia 2019 roku strony osiągnęły konsensus również co do wartości składników majątkowych. W zakresie kwoty 5500 zł wnioskodawca na ostatniej rozprawie zaprzeczył, aby zabrał te pieniądze. Uczestniczka stanowczo utrzymywała, że pieniądze takie były przez strony zgromadzone, ale żadne dowody na to nie zostały zgromadzone. Niezależnie od tego, czy strony miały takie oszczędności, czy ich nie miały, zdarzenia miały mieć miejsce w trakcie małżeństwa, ponad rok przed rozwodem. Tymczasem z materiału dowodowego nie wynika, aby wnioskodawca miał jakieś oszczędności a z drugiej strony nie zostało dowiedzione, że pieniądze trwonił. Uczestniczka przyznała natomiast, iż kwotę 1024 zł wnioskodawca przelał na wspólne konto, ale następnie „zniknęły”. Nie wykluczyła jednak, iż Bank pobrał je na spłatę zadłużenia kredytowego. Zeznania wnioskodawcy co do otrzymania przez rodziców wsparcia w kwocie 60.000 zł potwierdzili świadkowie P. B. (k. 96, 97), A. B. (2) (k. 97), A. B. (3) (k. 97v, 98). Nie wydaje się przy tym prawdopodobne, aby za 4.000 zł z wesela, 40.000 zł – 50.000 zł oszczędności, dwóch pensji o łącznej wartości około 5.000 zł miesięcznie przy trzyosobowej rodzinie oraz 140.000 zł kredytu strony były w stanie w ciągu kilku lat kupić działkę za 20.000 zł uzbroić ją, a następnie wybudować dom o powierzchni zabudowy 160m2, tak aby uzyskać zabudowaną nieruchomość o wartości ponad 400.000 zł. To uwiarygadnia zeznania świadków o darowiźnie w kwocie 60.000 zł.

Sąd uwzględnił w całości dowód z opinii biegłego J. G. (k.304-330) a także zeznania biegłego złożone na rozprawie dnia 26 listopada 2019 roku (k.354). Dowód z opinii biegłego musi być oceniany pod kątem:

a) czy biegły dysponuje wiadomościami specjalnymi, niezbędnymi do stwierdzenia okoliczności mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy,

b) czy opinia biegłego jest logiczna, zgodna z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy,

c) czy jest pełna i jasna oraz nie zachodzi nie wyjaśniona sprzeczność pomiędzy nią a inną opinią ujawnioną w toku przewodu sądowego.

J. G. jest stałym biegłym sądowym z zakresu wyceny nieruchomości. Ma zatem odpowiednie kwalifikacje do wydania opinii w niniejszej sprawie. W opiniach pisemnych biegły szczegółowo przedstawili czynności, jakie wykonał w związku z opinią, materiał dowodowy, na jakim się opierał, a także sposób i podstawy obliczenia każdej z podawanych w opinii kwot. Uzyskane wnioski obszernie umotywował.

Na podstawie art.154 ust.1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004r., Nr 261, poz. 2603 ze zm.) wyboru właściwego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości dokonuje rzeczoznawca majątkowy, uwzględniając w szczególności cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, przeznaczenie w planie miejscowym, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan jej zagospodarowania oraz dostępne dane o cenach, dochodach i cechach nieruchomości podobnych. Jako pierwsze podejście art.152ust.1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami wskazuje podejście porównawcze. Zgodnie z art.4ust.1 rozporządzenie Rady Państwa z dnia 21 września 2004 roku w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. z 2004r., Nr 207, poz. 2109 ze zm.) przy stosowaniu podejścia porównawczego konieczna jest znajomość cen transakcyjnych nieruchomości podobnych do nieruchomości będącej przedmiotem wyceny, a także cech tych nieruchomości wpływających na poziom ich cen. Art. 4 pkt 16 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami, określa jako nieruchomość podobną nieruchomość, która jest porównywalna z nieruchomością stanowiącą przedmiot wyceny, ze względu na położenie, stan prawny, przeznaczenie, sposób korzystania oraz inne cechy wpływające na jej wartość. Przy metodzie korygowania ceny średniej konieczna jest realizacja następujących założeń: po pierwsze, znane są cechy nieruchomości wycenianej, po drugie, jest kilkanaście nieruchomości podobnych do wycenianej, które były przedmiotem obrotu na rynku lokalnym, po trzecie, transakcje odbyły się w okresie bezpośrednio poprzedzającym datę wyceny. Jeżeli przy tym nastąpiła w tym okresie zmiana cen nieruchomości należy zbadać zasadę, w jakiej zmiana następowała. Zmiany takie winny być zaznaczane wprowadzeniem odpowiednich współczynników korygujących do poziomu cen bieżących. Ważna jest przy tej metodzie znajomość cen transakcyjnych i cech nieruchomości porównywalnych i dokładny opis nieruchomości, za które uzyskano cenę najniższą i najwyższą (por. Szacowanie nieruchomości. Rzeczoznawstwo majątkowe, pod. red. Jerzego Dedynki, LEX a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012, s.472, 473).

Biegły ustalił wartość przedmiotowej nieruchomości przy podejściu porównawczym metodą korygowania ceny średniej. Biegły ustalić, iż nadal nie zostały wykonane prace w łazience, brak wykończenia tarasu i wejścia frontowego, a wewnątrz brak listew przypodłogowych przy panelach. Biegły dla porównania przyjął nieruchomości z W., Krzyża, C. i T.. Uczestniczka zaakceptowała opinię, a zakwestionował ją wnioskodawca. Biegły wyjaśnił na rozprawie, że zastosował metodę dokładną, ale wymagająca dużej ilości transakcji. Dlatego musiał sięgnąć do transakcji z miejscowości innych, aniżeli W.. Porównując wartość wycenianej nieruchomości do cen nieruchomości podobnych, oceniając stan nieruchomości z opisu zawartego w opinii oraz ukazanego na załączonych zdjęciach, uznać należy cenę 406.000 zł za adekwatną dla tej nieruchomości.

Analiza wpływów i wydatków M. B. na koncie w Banku (...) S.A. nr (...) (...) (k.162-300) oraz dowody wpłaty na to konto (k.110-122) pozwoliła na stwierdzenie, iż na dzień 23 maja 2018 roku wnioskodawca nie miał żadnych oszczędności (k.185). Ponadto wpływy na konto z tytułu wynagrodzenia oraz innych źródeł były na bieżącą wydatkowane i nie można doszukać się w tych wydatkach znaczących i budzących wątpliwości transferów. Na koncie znajduje się dyspozycja w zakresie kwoty 1.024 zł ulgi prorodzinnej (k.175).

Z informacji (...) Banku (...) S.A. z dnia 17 sierpnia 2017 roku wynika, że umowa na prowadzenie konta bankowego nr (...) została wypowiedziana z dniem 30 listopada 2017 roku (k.94). Stan konta na tą chwilę wynosi 1.207,23 zł (k.93).

Stan konta nr PL (...) w (...) Banku S.A. wynosił na 23 maja 2018 roku 0 zł (k.89-91).

Zestawienie transakcji walutowych z dnia 14 lutego 2011 roku i 24 września 2012 roku na koncie nr (...) w Banku (...) S.A. (k.95) stanowiło potwierdzenie słów świadków P. B., A. B. (2), A. B. (3), iż P. B. posiadał znaczne środki walutowe w tym czasie i wypłacił je w trakcie trwania budowy domu przez strony. Wyciąg z rachunku uwiarygadnia zeznania wskazanych świadków.

Jak wynika z pisma (...) S.A. z dnia 28 marca 2019 roku (k.105-108) wnioskodawca zlikwidował wkład dnia 31 stycznia 2018 roku i przelał pieniądze na swoje konto dnia 10 lutego 2018 roku. Nastąpiło to jeszcze w trakcie trwania małżeństwa i środki te zostały spożytkowane w czasie trwania małżeństwa.

Historia rachunku A. B. (1) na koncie nr (...) Bank (...) S.A. (k.129-159) pozwoliła ustalić stan rachunku na chwilę ustania wspólności majątkowej na 3.417,38 zł.

Sąd zważył co następuje:

I.Zgodnie z art. 46k.r.o. w związku z art. 567§3k.p.c. w zakresie nieuregulowanym w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym w zakresie działu majątku po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej mają zastosowaniu przepisy o dziale spadku. Zgodnie z art. 684k.p.c. w związku z art. 567§3k.p.c. skład i wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi ustala Sąd. Przedmiotem podziału w postępowaniu sądowym są zasadniczo składniki majątkowe objęte majątkiem dorobkowym w chwili orzekania. Jeżeli co do części majątku byli małżonkowie dokonali już umownego podziału, te składniki nie są przedmiotem podziału sądowego. Przedmiotem podziału jest także równowartość rzeczy i praw należących do wspólności, jednak zbytych przez jednego z małżonków po ustaniu wspólności. Dokładnie przedmiotem podziału jest wówczas kwota stanowiąca ekwiwalent za rzecz zbytą. Wreszcie do podziału wchodzi też równowartość rzeczy i praw w sposób rozmyślny, że szkodą dla drugiego małżonka, zbytych lub roztrwonionych w czasie trwania wspólności (Komentarz do kodeksu cywilnego. Tom 2, Jacek Gudowki, Wyd. Praw. W-wa 1999, s.127, 128 t. 12). Mocą art. 31 § 1 i §2 pkt 1 i 2 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków. W postanowieniu z dnia 5 grudnia 2014 roku Sąd Najwyższy opowiedział się za poglądem, iż przedmiot majątkowy nabyty w jakiejkolwiek części z majątku wspólnego, w braku odmiennej umowy małżonków, wchodzi do majątku wspólnego (III CSK 87/14, LEX nr 1651015). Jednakże w postanowieniu z dnia 2 marca 2012 roku Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, iż zaliczenie określonych przedmiotów majątkowych do majątku wspólnego nie może się opierać na oświadczeniach małżonków. Jeżeli bowiem małżonkowie pozostają we wspólności majątkowej małżeńskiej takie oświadczenie nie może wyłączyć skutków z art. 31-33 k.r.o. Nie może tu być decydujące ocena skutków wyrażenia oświadczeń woli, przesłanek tłumaczenia oświadczeń woli, jak również badania zamiaru stron i celu umowy ( II CSK 363/11, LEX nr 1211142). Należy jednak odnotować wyraźne poglądy mówiące, iż nie są zabronione przesunięcia majątkowe z majątku wspólnego do osobistego ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1991 roku, III CZP 76/90, OSNC 1991/10-12/117; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1991 r., III CZP 133/91, OSP 1992/7-8/171). Przy coraz bardziej rozbudowanych stosunkach gospodarczych nie jest wykluczone, a nawet w pewnych środowiskach gospodarczych szeroko rozpowszechnione, iż małżonkowie dysponują znacznym majątkiem osobistym i dokonują wielu transakcji korzystając z tego majątku. Dokonując rozstrzygnięcia dotyczącego niniejszej sprawy Sąd uwzględnił też ogólną zasadę związaną z oceną majątku wspólnego, a mianowicie zasadę, iż w razie wątpliwości należy przyjmować, iż dana rzecz chodzi do majątku wspólnego, jeżeli została nabyta w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, a nie ma jednoznacznych dowodów, iż nabycie nastąpiło do majątku osobistego.

W niniejszej sprawie bezsporne było, iż strony łączyła wspólność majątkowa małżeństwa, która ustała z dniem 23 maja 2018 roku na skutek wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 9 kwietnia 2018 roku sygn. XIV C 701/17.

Bezsporne również było, że do majątku wspólnego wchodziły nieruchomość i ruchomości odpowiednio z określeniem wartości: nieruchomość zabudowana położona w W., dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 406.000 zł, wyposażenie mieszkania oraz urządzenia do ogrodu a także urządzenia budowlane i garażowe, wymienione wyżej, o łącznej wartości 28.870 zł , jak również samochód osobowy O. (...) nr rej. (...) nr VIN (...) o wartości 2.000 zł, przyczepa towarowa nr rej. (...) o wartości 1.400 zł, samochód osobowy O. (...) nr rej (...) nr VIN (...) o wartości 9.000 zł, wreszcie oszczędności kwocie 3.417,38 zł. Skład i wartość tych składników majątkowych Sąd ustalił o oparciu o zgodne zeznania i oświadczenia wnioskodawcy i uczestniczki, a także opinię biegłego J. G. oraz dokumenty z wyciągów bankowych.

W zakresie oszczędności Sąd oparł się na wydrukach historii z kont bankowych. Tylko na jednym koncie należącym do A. B. (1) były środki i podlegają one rozliczenia w tej sprawie jako środki wspólne. Wnioskodawca nie miał na swoich kontach żadnych oszczędności.

Sąd nie zaliczył natomiast do majątku ani kwoty 5500 zł, ani ulgi prorodzinnej w kwocie 1024 zł. Istnienia kwoty 5.500 zł jako odłożonych oszczędności nie dało się jednoznacznie ustalić. Kwota 5500 zł jeżeli by w ogóle istniała, byłaby majątkiem wspólnym i brak dowodów, że nie została wydana przed ustaniem wspólności. Podobnie kwota 1024 zł. Nie ma żadnych dowodów, iż pieniądze te zostały zmarnotrawione, czy w inny sposób roztrwonione. Sąd nie podziela też stanowiska uczestniczki, iż pieniądze wydane na własne potrzeby wnioskodawczy nie są wydawane na potrzeby rodziny – wnioskodawca też był członkiem tej rodziny. Żadne dowody na trwonienie pieniędzy nie zostały przedłożone.

II.Zgodnie z art. 43§1, §2 i §3k.r.o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, z którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Bezsporne między stronami było, że ich udziały w majątku wspólnym były równe.

III.Stosownie do treści art. 567§3k.p.c. do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Mocą art. 688 k.p.c. do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności. Stosowanie do treści art. 623 k.p.c. jeżeli brak podstaw do dokonania zgodnego działu spadku, a zachodzą warunki do dokonania podziału w naturze, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziału współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne. Mocą art. 212§1k.c. jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia Sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne.

W niniejszej sprawie Sąd przyjął zasadę podziału zakładającą, iż każdy z małżonków zachowuje te składniki majątkowe, które objął w posiadania i posiada. Dlatego też Sąd przyznał na wyłączną własność wnioskodawcy M. B.:

- nieruchomość zabudowaną położoną w W., Gmina W., Powiat C.- (...), Woj. (...), o powierzchni 0.06.60 ha, działka o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Trzciance Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Czarnkowie prowadzi księgę wieczystą (...).

- dywan,

- wieszak z lustrem,

- stolik na buty,

- karnisz,

- plisy okienne,

- lustro,

- skrzynia,

- maszyna do szycie,

- komoda używana,

- szafa używana,

- stół używany,

- 8 szt. krzeseł,

- lampa stojąca uszkodzona,

- kanapa trzyosobowa,

- kanapa dwuosobowa,

- stolik kawowy,

- dywan pod stolik,

- obraz lub obrazy 2 szt.,

- 3 szt. lamp sufitowych,

- karnisze 2 szt.,

- stolik pod TV,

- półka na książki,

- telewizor,

- szkło ochronne do kominka,

- akcesoria do kominka,

- plisy okienne,

- szkoło (kieliszki, patery, porcelana),

- meble zabudowy kuchni,

- lodówka,

- piekarnik z płytą,

- zmywarka,

- lampa sufitowa,

- okap użytkowy,

- plisy okienne,

- garnki, szklanki, talerze i sztućce,

- karnisz,

- zlew z baterią,

- mikrofalówka,

- biurko,

- szafa,

- fotel,

- dywan,

- lama sufitowa,

- obraz,

- półka na książki,

- karnisz,

- plisy okienne,

- komputer, monitor, drukarka, głośnik,

- tablet,

- karnisz,

- 2 szt. szafek,

- plisa okienna,

- łóżko z materacem,

- roleta rzymska,

- lampa sufitowa,

- lustro,

- komplet szafek (2+1),

- zlew z baterią,

- wc kompakt,

- dywanik,

- kabina prysznicowa,

- bateria prysznicowa,

- kosze na bieliznę,

- butla na gaz,

- zabudowa (półki),

- garnki,

- półka stojąca,

- plisa okienna,

- akcesoria do pieca,

- drabina (3 elementy),

- odkurzacz samochodowy,

- regały,

- stół warsztatowy,

- kosiarka,

- aerator,

- lampy sufitowe,

- wiertarka,

- 2 szt. wkrętarek,

- zestaw kluczy,

- szlifierka,

- odkurzacza niebieski,

- butla gazowa,

- kosa elektryczna,

- plisy okienne,

- łóżko,

- komoda,

- szafa,

- stolik toaletka,

- lustro,

- krzesło tapicerowane,

- 3 szt. plis okiennych,

- 2 szt. karniszy,

- 2 szt. stolików nocnych ,

- 2 szt. lampek nocnych,

- lampa stojąca,

- świecznik stojący,

- lampy wiszące,

- walizki (komplet zielonych, czerwona, szara, komplet nowych) z wyjątkiem dwóch walizek będących w posiadaniu A. B. (1),

- biurko

- szafa,

- 2 szt. komody,

- 2 szt. półek na książki,

- regał na książki,

- łóżko,

- lampa sufitowa,

- plisy okienne,

- karnisz,

- lampa nocna,

- krzesło obrotowe,

- ława,

- kanapa i 4 pufy,

- szafka niebieska,

- plisa okienna,

- wc kompakt,

- automat,

- bateria,

- żelazko,

- stół do prasowania (deska),

- 3 szt. suszarek,

- grzejnik drabinka,

- wiata,

- meble ogrodowe technorattan, 4 szt. donic drewnianych, 2 szt. ławek i akcesoria,

- huśtawka ogrodowa,

- trampolina dla dziecka,

- 2 szt. leżaków,

- gilotyna do płytek,

- piła do cięcia płytek,

- 2 szt. krzeseł hokerów

- samochód osobowy O. (...) nr rej. (...) nr VIN (...),

- przyczepę towarową nr rej. (...),

razem składniki majątkowe o wartości 438.220 zł (406.000 zł + 28.820 zł + 2000 zł + 1400 zł).

Sąd przyznał natomiast na wyłączą własność uczestniczce A. B. (1) córce K. i I. ruchomości:

- szlifierkę do gipsu,

- samochód osobowy O. (...) nr rej (...) nr VIN (...),

- oszczędności w kwocie 3.417,38 zł,

- dwie walizki

razem ruchomości o wartości 12.467,38 zł (9.000 zł + 3.467,38 zł).

IV.Na podstawie art. 212§3k.p.c. jeżeli ustalone zostały spłaty, sąd oznacza termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekroczyć lat dziesięciu.

W niniejszym postępowaniu M. B. przypadły składniki majątku wspólnego o wartości 438.220 zł (406.000 zł + 28.820 zł + 2000 zł + 1400 zł). A. B. (2) otrzymała majątek o wartości 12.467,38 zł (9.000 zł + 3.467,38 zł). Łącznie majątek wspólny stron dzielony w tym postępowaniu wyniósł 450.687,38 zł (438.220 zł +12.467,38 zł). Zatem każdy z byłych już małżonków powinien otrzymać udział w kwocie 225.343,69 zł. Ponieważ M. B. otrzymał udział w wysokości 438.220 zł powinien dopłacić A. B. (1) różnicę w kwocie 212.876,31 zł (438.220 zł - 225.343,69 zł). Taką też kwotę Sąd zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki. Sąd określił termin zapłaty tej kwoty na 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia uznając, iż uczestnik sam deklarował ten termin jako wystarczający i jest to dość czasu na zaciągnięcie ewentualnego kredytu. Uczestnik posiada wynagrodzenie w kwocie 3.500- 4.000 zł, a ma na utrzymaniu córkę, na którą płaci alimenty w kwocie 650 zł miesięcznie i spłaca też część kredytu hipotecznego, jednak sam ocenił termin półroczny jako wystarczający. Sąd zasądził od orzeczonej kwoty dopłaty odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od dnia następnego po upływie terminu spłaty wyznaczonej kwoty.

V.Stosując odpowiednio art. 686 k.p.c. do postępowania o podział majątku wspólnego, sąd rozstrzyga w tym postępowaniu - i to ze skutkami wynikającymi z dyspozycji art. 618 § 3 k.p.c. w związku z art. 688 i art. 567 § 3 k.p.c. - tylko o takich długach związanych z majątkiem wspólnym i ciążących w czasie trwania wspólności na obojgu małżonkach jako podmiotach wspólności majątkowej małżeńskiej, które zostały spłacone przez jednego z małżonków z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2011 roku, II CSK 430/10, LEX nr 846560). Zgodnie z art. 45 § 1 k.r.o. każde z małżonków powinno zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Jak stanowi z kolei art. 45 § 2 k.r.o., zwrotu wydatków i nakładów dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednak sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego (art. 45 § 3 k.r.o.). Przez wydatki rozumie się nakłady na rzecz: konieczne, użyteczne, a nawet zbytkowne, jeżeli przy zachowaniu reguł zarządu rzeczą wspólną uzgodniono takie wydatki. Najczęściej są to wydatki ponoszone w toku normalnej eksploatacji rzeczy, według zasad prawidłowej gospodarki, przy zgodzie większości współwłaścicieli (art. 201 k.c.). Nie można jednak wykluczać wydatków nadzwyczajnych, przekraczających zakres zwykłego zarządu, podejmowanych za zgodą wszystkich współwłaścicieli (art. 199 k.c.) (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 stycznia 2014 roku, I ACa 451/13, LEX nr 1425356). Współwłaściciel, który dokonał nakładów koniecznych na nieruchomość będącą przedmiotem współwłasności, nie może żądać zwrotu wartości tych nakładów, odpowiadających udziałowi pozostałych współwłaścicieli w całości nieruchomości, jeżeli w drodze podziału quoad usum nie korzystają oni z tej części nieruchomości, na którą zostały te nakłady dokonane (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1980 r., III CZP 80/79, OSNC 1980/9/157). Należałoby jednak przyjąć, iż zasada ta nie działa wtedy, gdy korzyść czerpią wszyscy współwłaściciele. O zwrocie wydatków i nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny sąd orzeka wyłącznie na wniosek zgłoszony w postępowaniu w pierwszej instancji, a domagający się ich zwrotu zobowiązany jest dokładnie określić te żądania, zgodnie z art. 187 § 1 pkt 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Stosownie zaś do art. 321 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., żądaniami tymi sąd jest związany (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2012 roku, I CSK 323/11, LEX nr 1164719).

Brak podstaw do zaliczenia kwoty 60.000 zł darowizny dokonanej przez P. B. i A. B. (2) do nakładów M. B. z majątku osobistego do majątku wspólnego. Zeznania świadków P. B., A. B. (2) i A. B. (3) uniemożliwiają zaliczenie kwoty 60.000 zł jako nakładu z majątku osobistego, skoro 3 świadków zeznało, że była to darowizna na rzecz obydwojga małżonków, a zatem darowizna wchodząca do majątku wspólnego. Trudno zakładać, że darczyńcy P. B. i A. B. (2) nie wiedzieli komu podarowali swoje pieniądze. Kwota ta weszła zatem do majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki i została przeznaczona na pomnażanie majątku wspólnego. Dlatego Sąd oddalił wniosek o rozliczenie takiego nakładu z majątku osobistego wnioskodawcy.

VI.Zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 520§1 k.p.c. każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. W sprawach o podział majątku wspólnego sprzeczność interesów, o której mowa w art. 520 § 2 i 3 k.p.c., nie występuje nawet wówczas, gdy uczestnicy postępowania wskazują różne sposoby podziału tego majątku i zgłaszają w tym zakresie odmienne wnioski. Osoby uprawnione mogą dążyć do zniesienia wspólności w taki sposób, jaki jest ich zdaniem najkorzystniejszy i nie ma to znaczenia dla oceny, że ich interesy są wspólne i niesprzeczne (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 roku, IV CZ 13/12, LEX nr 1232808, podobnie postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010 roku, III CZ 46/10,OSNC 2011/7-8/88, Biul.SN 2011/1/12). Podzielić należy stanowisko wyrażone w postanowieniu z dnia 9 listopada 2011 roku przez Sąd Okręgowy w Gdańsku (III Ca 1096/11, LEX nr 1714029), iż zasadą w postępowaniu nieprocesowym jest, iż każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie, co oznacza, że obciążają go koszty tej czynności, której sam dokonał, jak i czynności podjętej w jego interesie, także przez sąd, na jego wniosek lub z urzędu. Zasada ujęta w art. 520 § 1 k.p.c. jest nienaruszalna wtedy, gdy uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub - mimo braku tej równości - ich interesy są wspólne. W pozostałych wypadkach sąd może od tej zasady odstąpić i na żądanie uczestnika albo z urzędu - jeżeli działa on bez adwokata lub radcy prawnego - orzec według dyrektyw określonych w art. 520 § 2 lub 3 k.p.c. W niniejszej sprawie strony były w równym stopniu zainteresowane w sprawie. Na koszty postępowania składały się opłata od wniosku w kwocie 1.000 zł (k.2) poniesiona przez wnioskodawcę M. B., wynagrodzenie biegłego J. G. w kwocie 2.344,61 zł (k.331) zapłacone po połowie przez strony, koszty zastępstwa prawnego wnioskodawcy i uczestniczki po 10.800 zł (§4ust.1pkt8 w zw. §2pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – Dz.U. z 2015 poz.1800 ze zm. oraz §4ust.1 w zw. z k. §2 ust.7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych -Dz.U. z 2015 r. poz. 1802 ze zm,), opłaty za pełnomocnictwa po 17 zł. Sąd uznał, iż strony winny obciążać koszty postępowania podziałowego w takich wysokościach, w jakich miały udział w majątku wspólnym, czyli po połowie.

Uczestniczka A. B. (1) winna zwrócić wnioskodawcy połowę opłaty od wniosku, czyli kwotę 500 zł. Koszty zastępstwa prawnego, koszty biegłego i koszty opłat od pełnomocnictwa strony winny ponieść w zakresie dotychczas poniesionym.

/-/ sędzia Piotr Chrzanowski