Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Łatanik (spr.)

Sędziowie: SSO Agnieszka Radojewska

SSO Danuta Józefowska

Protokolant: st.sekr.sądowy Małgorzata Idzikowska-Oleszczyk

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Częstochowa-Południe w Częstochowie Roberta Oleksika

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2019r.

sprawy B. K. , c. B. i J., ur. (...) w C.

skazanej wyrokiem łącznym

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 31 lipca 2019 r. , sygn. akt XVI K 186/19

orzeka:

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że obniża wymiar orzeczonej w punkcie I kary łącznej do 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zwalnia skazaną B. K. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VII Ka 985/19

UZASADNIENIE

B. K. została skazana prawomocnymi wyrokami:

1.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 03.06.2014 r. w sprawie sygn. akt IV K 295/14, który stał się prawomocny 11.06.2014 r., za przestępstwo z art. 278 § 1 i 5 kk popełnione w okresie od 13.12.2013 r. do 29.01.2014 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres 4 lat tytułem próby, a także karę grzywny z art. 33 § 2 kk w wysokości 20 stawek po 10 zł każda i orzeczono o kosztach, przy czym postanowieniem z dnia 05.09.2018 roku w sprawie Ko 6136/18 zarządzono wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności, którą to karę skazana odbywa od dnia 01.02.2019 r. godz. 17.00, a koniec kary przypada na 29.09.2019 r. godz. 17.00;

2.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 12.04.2018 r. , sygn. akt IV K 25/18, który stał się prawomocny w dniu 20.04.2018 r., za ciąg przestępstw z art. 278 § 1 i 5 kk, popełnionych w dniu 12.01.2017 r., od 13.01.2017 r. do 27.03.2017 r. i od 28.03.2017 r. do 27.11.2017 r. na jedną karę 4 miesięcy pozbawienia, którą to karę skazana ma odbywać w okresie od 29.09.2019 roku do 27.03.2020 roku, orzeczono o kosztach;

3.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 18.07.2018 r., w sprawie sygn. akt IV K 257/18, który stał się prawomocny 26.07.2018 r., za przestępstwo z art. 278 § 1 i 5 kk, popełnione w nieustalonym czasie, nie później niż do dnia 18.02.2018 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą to karę skazana ma odbywać w okresie od 27.03.2020 roku do 25.07.2020 r., orzeczono o kosztach;

Sąd Rejonowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 31 lipca 2019 r. wydanym w sprawie o sygn. akt XVI K 186/19 orzekł w sposób następujący:

I.  skazanej B. K. połączył opisane w pkt 1, 2 i 3 części wstępnej wyroku kary wymierzone na podstawie wyroków Sądu Rejonowego w Częstochowie o sygn. akt: IV K 295/14, IV K 25/18, IV K 257/18, w ten sposób, że na podstawie art. 85 § 1 i 2 kk i art. 86 § 1 kk w miejsce orzeczonych na mocy tych wyroków kar pozbawienia wolności wymierzył skazanej karę łączną 1 (jednego) roku i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 577 kpk na poczet kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej w pkt I zaliczył skazanej okres odbytej kary ze sprawy sygn. IV K 295/14 tj. okres od dnia 01.02.2019 r. godz. 17.00 do dnia 31.07.2019 roku;

III.  w pozostałej części połączone wyroki podlegają odrębnemu wykonaniu;

IV.  na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolnił skazaną od ponoszenia kosztów sądowych w całości, wydatkami obciążając Skarb Państwa.

Apelację od przedmiotowego wyroku wywiódł obrońca skazanej, zaskarżając go w całości oraz zarzucając mu rażącą niewspółmierność orzeczonej względem skazanej B. K. kary łącznej pozbawienia wolności w stosunku do celów jakie kara ta winna spełnić w zakresie prewencji szczególnej i społecznego oddziaływania.

W oparciu o powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie kary łącznej w niższym wymiarze, zgodnie z zasadą pełnej absorpcji, względnie o uchylenie wyroki przekazanie sprawy Sądowi I instancji celem ponownego jej rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy skazanej zasługiwała na uwzględnienie, bowiem podniesiony w jej treści zarzut okazał się zasadny.

Na gruncie przedmiotowej sprawy przyznać należy skarżącemu rację, iż orzeczona wobec skazanej B. K. wyrokiem łącznym kara pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku i 3 miesięcy w istocie okazała się rażąco surowa. W zaskarżonym wyroku Sąd pierwszej instancji wyeksponował okoliczności obciążające skazaną, jednocześnie nie nadając odpowiedniego znaczenia tym okolicznościom, które były dla skazanej korzystne. Z jednej strony Sąd Rejonowy trafnie dostrzegł, że opinia o skazanej jest pozytywna, jednak z drugiej strony okoliczność tę bezzasadnie zbagatelizował wskazując, że przed osadzeniem skazana miała złą opinię. Podkreślenia jednak wymaga, że dla ustalenia wymiaru kary łącznej orzekanej w wyroku łącznym podstawowe znaczenie ma to, jak skazana zachowywała się w warunkach izolacji penitencjarnej, a nie jak zachowywała się przed osadzeniem, co przecież miało znaczenie na gruncie uprzednio rozpoznawanych spraw i wydawanych w nich jednostkowych wyroków. Sąd Rejonowy także w sposób dość pobieżny odniósł się do stanu zdrowia skazanej, który w istocie nie stanowił przeszkody do umieszczenia jej w zakładzie karnym, jednakże nie sposób jednocześnie nie dostrzec licznych schorzeń, które u niej zdiagnozowano. Podkreślenia jednak przy tym wszystkim wymaga, że wszelkie okoliczności o skazanej ustalone w trybie art. 571 k.p.k. mają jedynie charakter pomocniczy wobec okoliczności przedmiotowo-podmiotowych, których ocena ma kluczowe znaczenie dla ustalenia wymiaru kary łącznej.

Stosownie do treści art. 86 § 1 k.k. Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności, zaś zgodnie z treścią art. 85a k.k. orzekając karę łączną, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Decydując o ostatecznym kształcie kary łącznej sąd winien zatem brać pod uwagę przede wszystkim dyrektywy prewencji indywidualnej oraz generalnej. Jako że przepis ten nie zawiera enumeratywnego katalogu przesłanek decydujących o wymiarze kary łącznej, to użycie zwrotu "przede wszystkim" pozwala uwzględnić relacje zachodzące pomiędzy prawomocnie osądzonymi czynami, które sprowadzają się do łączącego je związku przedmiotowo-podmiotowego oraz dzielących je odstępów czasowych, tak aby orzeczona kara łączna zawierała w sobie całościową ocenę przestępczej działalności skazanego i we właściwy sposób miarkowała zastosowaną wobec niego represję karną. Im bliższe są te relacje, tym bardziej wyrok łączny powinien być zbliżony do dopuszczalnego minimum, uwarunkowanego wysokością kar orzeczonych za przestępstwa objęte tym wyrokiem (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24 maja 2018 r., II AKa 49/18, LEX nr 2531896).

Oceniając okoliczności podmiotowo-przedmiotowe przypisanych skazanej przestępstw, a które wobec opinii o skazanej mają charakter wiodący należy podkreślić, że w ramach każdego z nich B. K. wyczerpała znamiona tego samego czynu zabronionego stypizowanego w art. 278 § 1 i 5 k.k., które godziły w te same dobra chronione prawem. Ponadto nie były one od siebie odległe w czasie. W następnej kolejności trzeba mieć także na uwadze, że w zakresie wszystkich czynów skazana działała w bardzo podobny sposób. Wysokość strat wywołanych przez skazaną każdorazowo była niemożliwa do ustalenia.

Z tych wszystkich względów, mając na uwadze, że najwyższa z połączonych zaskarżonym wyrokiem kar pozbawienia wolności wynosiła 8 miesięcy, natomiast suma kar wynosiła 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności, Sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że kara pozbawienia wolności orzeczona wobec skazanej wyrokiem łącznym winna zostać obniżona do wysokości 1 roku. Jednocześnie Sąd Okręgowy nie zgodził się ze stanowiskiem skarżącego, jakoby orzeczona kara winna zostać oparta na zasadzie absorpcji. Niezależnie bowiem od możliwości zastosowania przy wymiarze kary łącznej zasady pełnej absorpcji, asperacji, jak i zasady pełnej kumulacji, oparcie wymiaru na zasadzie absorpcji lub kumulacji traktować należy jako rozwiązanie skrajne, stosowane wyjątkowo i wymagające szczególnego uzasadnienia, a priorytetową zasadą wymiaru kary łącznej powinna być zasada asperacji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 12 lipca 2018 r., II AKa 133/18, LEX nr 2549793). Sąd Okręgowy nie dostrzegł żadnych szczególnych okoliczności, które uzasadniałyby zastosowanie zasady absorpcji, stanowiącej o szczególnie uprzywilejowanym potraktowaniu skazanego.

W ugruntowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego nie ma wątpliwości co do tego, że samo zastosowanie instytucji wyroku łącznego nie może bezrefleksyjnie premiować skazanego. Ocena w tym zakresie zawsze winna być czyniona na gruncie okoliczności konkretnej sprawy. W przedmiotowej sprawie nie ma natomiast wątpliwości, że dotychczas orzekane wobec skazanej kary nie realizowały swoich celów. Prowadzony wobec skazanej proces resocjalizacji nie został dotychczas pozytywnie zakończony. W ocenie Sądu odwoławczego jedynie kara pozbawienia wolności orzeczona na zasadzie asperacji w wymiarze 1 roku, może w chwili obecnej spełnić wobec skazanej swe cele wychowawcze i zapobiegawcze. Za orzeczeniem kary w tej wysokości przemawiały także zasady prewencji ogólnej, gdyż istotną potrzebą w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa jest niedopuszczenie do powstania przekonania, iż popełnienie więcej niż jednego przestępstwa może być dla sprawcy opłacalne, bowiem zgodnie z zasadą absorpcji, sprawcy w rzeczywistości wymierzona mogłaby zostać kara tylko za jedno z nich.

Mając na uwadze wszystkie wskazane powyżej okoliczności Sąd odwoławczy na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. zmienił zaskarżony wyrok w sposób opisany w treści niniejszego uzasadnienia, w pozostałym zakresie utrzymując go w mocy.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 634 k.p.k. w zw. art. 624 § 1 k.p.k.