Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze, IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Bogusław Łój

Protokolant: sekretarz sądowy Joanna Dejewska vel Dej

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2019 r. w Zielonej Górze

sprawy z odwołania W. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 05.06.2019 r. znak (...)

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza iż odwołująca W. K. nie jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń
za okres od 01.01.2019 r. do 30.04.2019 r. w łącznej kwocie 1119,86 zł z tytułu emerytury.

SSO Bogusław Łój

Sygn. akt IVU 1626/19

UZASADNIENIE

Decyzja z dnia 05.06.2019r. pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. zobowiązał ubezpieczoną W. K. do zwrotu nienależnie pobranej emerytury za okres od 01.091.2019r. do 30.04.2019r. w kwocie brutto 1119,86zł. z uwagi na świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie.

W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawczyni W. K. domagała się jej uchylenia wskazując iż decyzja jest krzywdząca, bowiem nie była ona świadoma tego co powinno zawierać świadectwo pracy.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy podtrzymał argumentacje zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca W. K. urodzona (...) złożyła w dniu 18 stycznia 2019r. wniosek o emeryturę.

Do wniosku o świadczenie dołączono druk ERP-6 tj. informacje o okresach składkowych i nieskładkowych. Za okres od 20.09.1979r. do 01.01.1987r. ubezpieczona wskazała zatrudnienie w Hucie (...) na podstawie świadectwa pracy.

Organ rentowy w oparciu o dokumenty przedstawione przez ubezpieczoną i oświadczenia ubezpieczonej decyzja 22.02.2019r. przyznał prawo do świadczenia od 01.01.2019r. tj. od pierwszego dnia miesiąca w którym złożono wniosek.

Do obliczenia świadczenia przyjęto:

- kwotę składki zewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 3309,56zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 221539,34zł, średnie dalsze trwanie życia 256,10 miesięcy ( z uwzględnieniem wariantowania tablic średniego dalszego trwania życia). Zwiększanie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników 116,12zł.

Wysokość świadczenia od 01.03.2019r. brutto stanowi kwota 1022,92zł.

W dniu 08.03.2019r ubezpieczona złożyła zaświadczenie Rp-7 za okres od 20.09.1979r. do 01.01.1987r. z którego nie wynikały zarobki za lata 1981,1982,1985,1986,1987 Organ zwrócił się do wnioskodawczyni pracodawcy. Pismem z dnia 20.03.2019r. (...) S.A. przesłał nowe świadectwo pracy z 20.03.2019r. w którym wykazano okresy urlopów wychowawczych od 03.12.1980r do 02.12.1983r. i od 07.04.1984r. do 31.12.1986r.

W wyniku przedłożenia nowych dokumentów dokonano ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego który uległ obniżeniu. Decyzją z 02.04.2019r. znak (...) dokonano ponownego ustalenia wysokości świadczenia -kwota brutto 739,01zł.

Decyzją z dnia 03.04.2019r. Znak (...) zobowiązano (...) S.A. do zwrotu nienależnie pobranego przez W. K. świadczenia za okres od 01.01.2019r. do 30.04.2019r. w łącznej kwocie 1119,86 zł.

W wyniku rozpoznania odwołania (...) S.A. uchylono decyzję z 03.04.2019r.

Zaskarżoną decyzją 05.06.2019r. Znak (...) organ zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranej emerytury w wysokości 1119,86 zł brutta za okres od 01.01.2019r. do dnia 30.04.2019r.

(dowód: dokumenty w aktach organu rentowego)

W aktach organu rentowego znajduje się również oświadczenie wnioskodawczyni z dnia 15.01.2019r. o sprawowaniu osobistej opieki nad dziećmi K. ur. (...), J. ur. (...), Anną (...), K. ur. (...), Z. ur. (...), S. ur. (...), H. ur. (...) potwierdzone przez pracownika pozwanego E. K. w dniu 18.01.2019r.

(dowód: k. 18 akt organu rentowego)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

W istocie stan faktyczny sprawy był w sprawie niesporny, wynika z dokumentów, które były w posiadaniu pozwanego organu rentowego już przed wydaniem zaskarżonej decyzji a sporne okazały się jedynie wnioski z tych dokumentów wynikające.

Rozważania prawne w przedmiotowej sprawie należy zauważyć, że problematykę nienależnie pobieranych świadczeń i ich zwrotu reguluje ogólnie - w odniesieniu do wszystkich świadczeń z ubezpieczeń społecznych - art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2017r. poz. 1778 ze zm.), a szczegółowo - w stosunku do świadczenia będącego przedmiotem postępowania ubezpieczenia społecznego - art. 138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst Dz. U. Z 2017r., poz. 1383 ze zm.).

Zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważane są;

1)  świadczenia, które zostały wypłacone pomimo zaistnienia okoliczności powodujących:

a)  ustanie prawa do świadczeń,

b)  wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2)  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

W doktrynie prawa ubezpieczeń społecznych podkreśla się, że przepis ten, ustanawiając obowiązek zwrotu świadczenia przez osobę, która pobrała nienależne świadczenie, wskazuje istotną cechę nienależnie pobranego świadczenia w ujęciu u sławy systemowej, określaną jako differentia specifica, tj. świadomość (złą wiarę) osoby pobierającej świadczenie co do nieprzysługiwania tego świadczenia w całości lub w części od początku albo w następstwie później zaszłych zdarzeń. Obowiązek zwrotu świadczenia obciąża więc tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, mając świadomość jego nienależności. Dotyczy to zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach dotyczących braku prawa do pobierania świadczenia (art. 84 ust 2 pkt 1 ustawy systemowej), jak i osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów, albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenie (art. 84 ust. 2 pkt 2 tej ustawy). Świadomość nienależności świadczenia może mieć źródło w pouczeniu udzielonym przez organ rentowy co do okoliczności powodujących konieczność zwrotu świadczenia bądź też może wynikać z zawinionego działania osoby, która spowodowała wypłatę świadczeń (R. Babińska, Wzruszalność prawomocnych decyzji rentowych, Warszawa 2007, s. 207; B. Gutowska, Zwrot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, część 1, PiZS 2011 nr 7, s. 18; M. Bartnicki (w:) K. Antonow, M. Bartnicki, B. Suchacki, Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa 2009, s. 582).

W przedmiotowej sprawie pozwany organ rentowy w zaskarżonej decyzji nie wskazał podstawy ani faktycznej ani prawnej żądanie zwrotu nienależnego świadczenia. Nie wskazał więc wogóle, która ze wskazanych wyżej przesłanek z art. 84 ust. 2 ustawy systemowej ma w sprawie zastosowanie.

Dopiero w odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy stwierdził, że wnioskodawczyni wprowadziła świadomie pozwany organ rentowy w błąd (k. 4v).

Twierdzenie pozwanego organu rentowego nie znajduje żadnego uzasadnienia w materiale dowodowym. Wprost przeciwnie wszystkie dokumenty i informacje, które złożyła wnioskodawczyni składając wniosek o emeryturę były dokumentami wydanymi w przewidzianej prawem formie i o przewidzianej prawem treści.

Świadectwo pracy wnioskodawczyni za okres jej pracy w (...) było wydane zgodnie z obowiązującymi w ówczesnym okresie przepisami.

Świadectwo pracy z dnia 02.12.1987r. było wystawione na podstawie ówcześnie obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 listopada 1974r. W sprawie świadectw pracy i opinii (Dz.U. z 1974 r. nr 45 poz. 269 z późn. zm.) który nie zawierał obowiązku zamieszczenia informacji w zakresie urlopu wychowawczego. Analogicznie, obowiązujący w dniu wystawienia przez płatnika świadectwa pracy odwołującej, przepis art. 97 § 2 Kodeksu pracy brzmiał następująco: „w świadectwie pracy należy podać dane dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, wysokości i składników wynagrodzenia, uzyskanych w zakładzie kwalifikacji, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, oraz okoliczności, o których mowa w art. 36 § 5. Ponadto w świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym .

Obowiązek wskazywania w świadectwie pracy okresów korzystania z urlopów wychowawczych, w polskim prawie został wprowadzony dopiero w roku 1989.

Przyznał to przecież pozwany organ rentowy uchylając decyzję z dnia 03.04.2019r. zobowiązującą do zwrotu pobranego świadczenia (...) S.A Oddział Huta (...) (k. 49 akt organu rentowego- decyzja z dnia 28.05.2019r.).

Wnioskodawczyni do wniosku o emeryturę dołączyła również oświadczenie o sprawowaniu osobistej opieki nad siedmiorgiem dzieci urodzonych w latach 1980-1994, a więc również w okresie zatrudnienia w (...) S.A.

Reasumując pozwany organ rentowy dysponował wszystkimi informacjami, które dawały mu możliwość zweryfikowania okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawczyni pozwalając na ustalenie należnej wysokości świadczenia.

Wyliczenie nienależnej, zawyżonej wysokości należnej wnioskodawczyni emerytury wynika więc tylko i wyłącznie z winy pracowników pozwanego organu rentowego, którzy przyjęli okresy składkowe na podstawie świadectwa pracy nie biorąc pod uwagę faktu, iż w dniu wydania świadectwa pracy zakład pracy nie miał obowiązku wskazania w świadectwie pracy okresów urlopu wychowawczego, a z oświadczenia wnioskodawczyni (k. 18 akt emerytalnych) jednoznacznie wynika, że w okresie spornego zatrudnienia w (...) urodziła czworo dzieci, których akty urodzenia dołączyła do wniosku.

Informacja, którą wskazuje pozwany organ rentowy, jako informacją zawierającą nieprawdziwe dane (k. 4 akt emerytalnych- formularz ERP-6) zostały przez wnioskodawczynię wypełnione zgodnie z pouczeniem.

Na marginesie bowiem zaznaczyć, że występujący w pouczeniu formularza ERP-6 i wskazany jako okres nieskładkowy: „okres opieki nad małym dzieckiem nie występuje w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Art. 7 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wskazuje jako okresy nieskładkowe:

-

urlop wychowawczy,

-

urlop bezpłatny udzielony na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekującymi się małymi dziećmi,

-

innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych,

-

okresy niewykonywania pracy- z powodu opieki nad dzieckiem.

Tak więc ustawa nie wskazuje okresu nieskładkowego o nazwie „okres opieki nad małym dzieckiem”.

Niezależnie od powyższego formularzu ERP-6 nie zawiera pouczenia o skutkach podania nieprawdziwych informacji, a poza tym jego złożenie nie jest koniecznym do rozpoznania wniosku o emeryturę.

Reasumując, wnioskodawczyni nie wprowadziła w błąd organu rentowego, a wyliczenie świadczenia w wysokości wyższej od należnego wynikła wyłącznie z błędu organu rentowego.

Biorąc pod uwagę powyższe należało na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzec jak w wyroku.