Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie II Wydział Karny w składzie:

przy udziale prokuratora Prokuratury Rejonowej Szczecin – Śródmieście Anny Bartos

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2018 r. sprawy

D. C. (1)

oskarżonego z art. 296 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i inne

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i pełnomocników oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 18 czerwca 2018 r., sygn. akt III K 29/17

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonego D. C. (1) przekazuje Sądowi Okręgowemu w Szczecinie do ponownego rozpoznania.

SSA Andrzej Mania SSA Andrzej Olszewski SSA Stanisław Stankiewicz

Sygn. akt II AKa 212/18

UZASADNIENIE

Prokurator Rejonowy Szczecin - Śródmieście w Szczecinie oskarżył D. C. (1) o to, że:

I. 24 maja 2012 r., w S., działając w krótkich odstępach czasu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i realizując z góry powzięty zamiar, działając wspólnie i w porozumieniu z T. B., pełniąc obowiązki prezesa zarządu spółki (...) sp. z o. o. z siedzibą w S. i będąc z tego tytułu zobowiązanym do zajmowania się sprawami majątkowymi spółki, nadużywając udzielonych mu uprawnień, w ten sposób, że:

- działając wbrew art. 208 § 5 k.s.h. bez powiadomienia trzeciego członka zarządu, podjął wraz z T. B. uchwałę nr 2/12 zarządu spółki (...) sp. z o. o. z siedzibą w S., w przedmiocie przeniesienia pozwolenia na utworzenie (...) (...) C. B. ze (...) sp. z o. o. na Instytut (...) sp. z o. o. z siedzibą w S., a następnie tak powziętą uchwałę przedłożył notariuszowi i na jej podstawie;

- dokonał przeniesienia, aktem notarialnym repertorium (...) praw i obowiązków założyciela wskazanych w decyzji Ministra Edukacji Narodowej z 12.01.2000 r., nr (...)1- (...)- (...) o udzieleniu zezwolenia na utworzenie niepaństwowej uczelni zawodowej pod nazwą Szkoła (...) (...) (...) w S." zmienionej decyzją Ministra Edukacji i Nauki z 20.04.2001 r., nr (...) (...) (...) (...)w sprawie zmiany nazwy uczelni na „ Wyższa Szkoła Zawodowa - (...) w S.", zmienionej decyzją Ministra Edukacji i Nauki z 22.03.2006 r. nr (...) (...) w sprawie zmiany nazwy uczelni na (...) Szkoła Wyższa (...), zmienionej decyzją Ministra Edukacji i Nauki z 20.04.2006 r. nr (...) (...)w sprawie zmiany nazwy uczelni na „ (...) (...) C. B. z siedzibą w S." ze spółki (...) sp. z o. o. z siedzibą w S. na rzecz Instytut (...) spółka z o. o. z siedzibą w S.,

- działając wbrew art. 208 § 5 k.s.h. bez powiadomienia trzeciego członka zarządu, podjął wraz z T. B. uchwałę nr 3/12 zarządu spółki (...) sp. z o. o. z siedzibą w S., w przedmiocie przeniesienia pozwolenia na utworzenie (...) (...) (...) ze (...) sp. z o. o. na Instytut (...) spółka z o. o. z siedzibą w S., a następnie tak powziętą uchwałę przedłożył notariuszowi i na jej podstawie

- dokonał przeniesienia, aktem notarialnym repertorium (...), praw i obowiązków założyciela wskazanych w decyzji Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31.08.2005 r., nr (...) (...) (...) (...) (...) o udzieleniu zezwolenia na utworzenie niepaństwowej uczelni zawodowej pod nazwą (...) Szkoła Wyższa (...) z siedzibą w S. (1), o programie działalności -kształcenie na poziomie wyższych studiów zawodowych na kierunku ekonomia ze spółki (...) sp. z o. o. z siedzibą w S. na rzecz Instytut (...) spółka z o. o. z siedzibą w S., czym wyrządził spółce znaczną szkodę majątkową w kwocie 945.408,32 zł, stanowiącej wartość rynkową przeniesionych praw założycielskich ww. szkół,

tj. o czyn z art. 296 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.;

II. w bliżej nieustalonym dniu, w okresie od lipca do 16 sierpnia 2012 r. w S., działając w krótkich odstępach czasu i realizując z góry powzięty zamiar, usiłował doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, w postaci budynków o łącznej wartości 8.250.000 zł, właścicieli spółki (...) spółka z o. o., w ten sposób, że zatajając przed nimi fakt przeniesienia 24 maja 2012 r., praw założycielskich szkół (...) (...) C. B. z siedzibą w S. i (...) (...) (...) ze spółki (...) sp. z o. o. , na spółkę Instytut (...) spółka z o. o., i przekonując do wyrażenia zgody na sprzedaż budynków w S. przy ul. (...) I 61 i S. (1) przy ul. (...), i wprowadzając w błąd co do faktycznej wartości budynków, która wynosiła 4.650.000 co do budynku w S. i 3.600.000 zł co do budynku w S. (1) i przekazując poświadczające nieprawdę operaty wyceny wskazanych nieruchomości, z których wynikała wartość 1.720.000 zł budynku w S. (1) i 2.350.000 zł budynku w S. i proponując taką właśnie wartość jako cenę sprzedaży budynków, przy czym uprzednio nakłaniał rzeczoznawcę do sporządzenia tak zaniżonych operatów oraz wskazując, że sprzedaż nieruchomości odbędzie się bez faktycznej utraty tytułu prawnego do przedmiotowych nieruchomości i pozwoli na zasilenie spółki środkami na zakup budynków pochodzącymi z funduszy unijnych, czym działał na szkodę (...) sp. z o. o., lecz zamierzonego celu nie osiągnął wobec ujawnienia przed właścicielami spółki faktu przeniesienia praw założycielskich szkół na inny podmiot, zanim doszło do podpisania umów sprzedaży budynków,

tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zb. z art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Natomiast W. G. oskarżył o to, że:

III. w okresie od czerwca 2012 r. do 24 lipca 2012 r. w dacie bliżej nieustalonej
w S., działając w krótkich odstępach czasu i realizując z góry powzięty zamiar, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dla siebie w kwocie 6.396 zł oraz dla spółki Instytut (...) sp. z o. o. w kwocie 2.450.000 zł z tytułu planowanego zakupu budynku w S. przy ul. (...) I 61 c i w kwocie 1.900.000 zł z tytułu planowanego zakupu budynku w S. (1) przy ul. (...), jako rzeczoznawca majątkowy, będąc uprawnionym do sporządzenia dokumentu w postaci operatów szacunkowych na zlecenie (...) spółka z o. o. sporządził operaty szacunkowe określające na dzień 24 lipca 2012 r. wartość rynkową:

- nieruchomości budynkowej zlokalizowanej w S. przy ul. (...) (...), stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) w obrębie (...)w użytkowaniu wieczystym, zabudowaną budynkiem dydaktyczno-biurowym na kwotę 2.350.000 zł,

- nieruchomości budynkowej zlokalizowanej w S. przy ul. (...) (...), stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) w obrębie (...) w użytkowaniu wieczystym, zabudowaną budynkiem dydaktyczno-biurowym na kwotę 2.200.000 zł,

- nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem szkoły zlokalizowanej
w S. (1) przy ul. (...), stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) w obrębie 11 na kwotę 1.720.000 zł,

podczas gdy faktyczna wartość nieruchomości mieszczącej się w S. przy ul. (...) (...)wynosiła w tym czasie 4.650.000 zł, a wartość nieruchomości
w S. (1) przy ul. (...) wynosiła 3.600.000 zł, czym działał na szkodę (...) sp. z o. o., tj. o czyn
z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 13 września 2016 r., wydanym w sprawie o sygn. akt (...), oskarżonych D. C. (1) i W. G. uniewinnił od popełnienia zarzucanych im czynów, zaś kosztami procesu obciążył Skarb Państwa. Apelacje od powyższego wyroku wywiedli: Prokurator Rejonowy Szczecin – Śródmieście w Szczecinie oraz pełnomocnicy oskarżyciela posiłkowego.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 13 września 2016 r. (sygn. akt (...)) w punkcie I uchylił zaskarżony wyrok wobec oskarżonego D. C. (1) i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Szczecinie do ponownego rozpoznania, zaś w punkcie II utrzymał w mocy zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego W. G. i wydatkami postępowania odwoławczego w tej części obciążył Skarb Państwa.

W wyniku ponownego rozpoznania sprawy Sąd Okręgowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 18 czerwca 2018 r., wydanym w sprawie o sygn. akt (...), oskarżonego D. C. (1) uniewinnił od popełnienia zarzucanych mu czynów, zaś kosztami procesu, na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k., obciążył Skarb Państwa.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli: Prokurator Rejonowy Szczecin – Śródmieście w Szczecinie oraz pełnomocnicy oskarżyciela posiłkowego - (...) Sp. z o.o. w S..

Prokurator zaskarżył to orzeczenie w całości na niekorzyść oskarżonego D. C. (1) i na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. zarzucił:

„- obrazę przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k., która miała wpływ na treść orzeczenia, poprzez dowolne oraz sprzeczne z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego dokonanie oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji przyjęcie, że działanie D. C. (1) polegające na:

- podjęciu wbrew art. 208 § 5 k.s.h. bez powiadomienia trzeciego członka zarządu, wraz T. B. uchwał nr 2/12 i 3/12 zarządu spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w S., w przedmiocie przeniesienia pozwolenia na utworzenie (...) (...) C. B. i (...) (...) (...)ze (...) sp. z o.o., na Instytut (...) spółka z o.o., z siedzibą w S., a następnie na ich podstawie przeniesieniu, aktem notarialnym repertorium A nr (...) i (...)nr (...), praw i obowiązków założyciela wskazanych wyżej szkół na rzecz Instytut (...) spółka z o.o. z siedzibą w S.,

- nie doprowadziło do wyrządzenia spółce znacznej szkody majątkowej w kwocie nie mniejszej niż 945.408,32 zł, stanowiącej wartość rynkową przeniesionych praw założycielskich w/w szkół, poprzez przyjęcie że utrata praw założycielskich obu uczelni stanowi stratę i nie ma charakteru majątkowego i nie stanowi znacznej szkody majątkowej, co w konsekwencji skutkowało uniewinnieniem oskarżonego, podczas gdy wnikliwa analiza dowodów zebranych w sprawie i ich właściwa ocena prowadzi do wniosków przeciwnych,

- zatajeniu przed właścicielami spółki (...) sp. z o.o. faktu przeniesienia 24 maja 2012 r. praw założycielskich szkół (...) (...) C. B. z siedzibą w S. i (...) (...) (...) ze spółki (...) sp. z o.o., na spółkę Instytut (...) spółka z o.o. i przekonaniu właścicieli budynków w S. i S. do wyrażenia zgody na sprzedaż budynków w (...) przy ił,(...) i S. (1) przy ul. (...) poprzez zatajenie, że sprzedaż nieruchomości odbędzie na rzecz podmiotu do którego prawami spółka już nie dysponowała, a nadto pozwoli na zasilenie spółki środkami na zakup budynków pochodzącymi z funduszy unijnych, czym działał na szkodę (...) sp. z o.o.,

- nie usiłował doprowadzić pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, podczas gdy właściwa analiza zebranego materiału dowodowego, przy uwzględnieniu zeznań świadka A. K. (1), w połączeniu z całokształtem działań podjętych przez oskarżonego”.

Podnosząc powyższe zarzuty prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (adw. R. F.) zaskarżył powyższy wyrok w całości i zarzucił:

„I. obrazę przepisów postępowania, mającą istotny i oczywisty wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj.:

1. art. 8 § 1 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 k.p.k. w zw. z art. 442 § 3 k.p.k. poprzez pozorowanie poczynienia własnych ustaleń faktycznych, własnej oceny dowodów i własnych rozważań prawnych przez Sąd Okręgowy, czemu dano wyraz w mechanicznym powieleniu uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego z dnia 13 września 2016 roku, poprzez bądź mechaniczne przeklejenie kilkunastu stron tego uzasadnienia, z zachowaniem nawet identycznych omyłek pisarskich, bądź poprzez przeklejenie i przemieszanie całych akapitów, przy zmianie szyku niektórych wyrazów, doklejeniu treści opinii biegłych i aktualnych zeznań świadków - co przesądza o tym, że Sąd I instancji nie dokonał własnych rozstrzygnięć faktycznych i prawnych, ani szczegółowej analizy całokształtu materiału dowodowego ujawnionego w toku postępowania sądowego oraz jego wszechstronnej i wnikliwej oceny, pomimo wskazań Sądu Apelacyjnego w tym zakresie;

2. art. 399 § 1 k.p.k. poprzez nierozważenie odpowiedzialności karnej oskarżonego w aspekcie innego przepisu ustawy karnej, stypizowanego w art. 296 § 1a k.k., jak również brak rozważenia, pomimo wskazań Sądu Apelacyjnego, możliwości potraktowania wszystkich działań oskarżonego przy zastosowaniu art. 12 k.k., jako realizacji jednego z góry powziętego zamiaru;

3. art. 201 k.p.k. poprzez niezasadne oddalenie wniosku o powołanie innych biegłych, celem zasięgnięcia opinii, pomimo tego, że opinia zespołu biegłego Z. cechowała się niepełnością, niejasnością i oczywistą nieznajomością tematu, zaś jej autorzy, pomimo imponującego dorobku z zakresu wyceny przedsiębiorstw, nie posiadali żadnych wiadomości specjalistycznych z wąskiego zakresu niepublicznego szkolnictwa wyższego, o czym świadczyła akcentowana przez pełnomocnika okoliczność, która samodzielnie dyskredytowała opinię, w postaci zbudowania definicji uprawnień założycielskich, stanowiących fundament opinii, w oparciu o artykuł z serwisu (...) autorstwa radcy prawnego ze Ś.; a nadto wbrew twierdzeniom Sądu, opinia zespołu biegłego Z. w zasadniczym stopniu była sprzeczna z opinią biegłego W.;

4. art. 442 § 3 k.p.k. poprzez zignorowanie wskazań Sądu Apelacyjnego i brak poświęcenia jakiejkolwiek uwagi zagadnieniu zmian wprowadzonych przez D. C. (1) w antydatowanych statutach uczelni i konsekwencji z tego płynących dla założyciela uczelni -str. 24 uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego;

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegający na:

a) uznaniu, że utrata praw założycielskich nie miała charakteru majątkowego, podczas gdy zgodnie z opinią biegłego W. i przyjętą przezeń metodą likwidacyjną, szkoda ta stanowiła równowartość kwoty, jaka przypadłaby (...) sp. z o.o. w przypadku likwidacji (...) S. C. B.;

b) pominięciu, że właścicielki (...) zaznaczyły, że nie wyraziłyby zgody na sprzedaż nieruchomości należących do spółki, wiedząc o przeniesieniu uprawnień założycielskich w stosunku do C. B. na rzecz (...) sp. z o.o. oraz wiedząc o zmianie statutu (...), który pozbawił założyciela wpływu na gospodarkę finansową uczelni, podczas gdy z zapatrywań prawnych i wskazań Sądu Apelacyjnego płynęła uwaga, że niekorzystne rozporządzenie mieniem nie musi wiązać się z powstaniem rzeczywistej szkody w mieniu, a polegać ma na takim rozporządzeniu mieniem, które z punktu widzenia interesów pokrzywdzonego jest niekorzystne - str. 23 uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego;

c) ustaleniu, że oskarżony nie działał z bezpośrednim zamiarem kierunkowym popełnienia przestępstwa oszustwa, gdyż nie zamierzał doprowadzić (...) do niekorzystnego rozporządzenia swoim mieniem, jako że chciał zapłacić za nieruchomości środkami pochodzącymi z kredytu, podczas gdy wniosku o kredyt w ogóle nie złożył, zaś środki którymi zamierzał zapłacić (...) sp. z o.o miały pochodzić albo z projektu (...) (...) co było niemożliwe, zgodnie z zeznaniami A. O. - albo z potrącenia wierzytelności uczelni wobec (...) sp. z o.o. z tytułu fikcyjnych faktur, których wystawienie rozważał w takim samym stopniu jak zaciągnięcie kredytu”.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego (adw. W. O.), na podstawie art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k. zarzucił:

„w zakresie czynu opisanego w punkcie I zaskarżonego wyroku:

1. obrazę prawa materialnego tj. art. 296 §1 i 2 k.k. poprzez błędne uznanie, iż swoim zachowaniem D. C. (1) nie wypełnił wszystkich znamion zarzucanego mu przestępstwa tj. nie wyrządził szkody (...) Sp. z o.o. wobec czego nie dopuścił się on popełnienia zarzucanego mu przestępstwa, podczas gdy utracona przez (...) Sp. z o.o. wartość rynkowa wynikająca z utraty w dniu 24 maja 2012 r. praw założycielskich do (...) (...) C. B. i (...) (...) (...) wyniosła 945.408,32 zł (słownie: dziewięćset czterdzieści pięć tysięcy czterysta osiem złotych i 32/100);

2. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a polegała na:

a) naruszeniu art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. w zw. z art. 442 §3 k.p.k. poprzez brak analizy zaleconej w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Szczecinie II Wydział Karny z dnia 9 lutego 2017 r. (sygn. akt II AKa 210/16), nie dostosowanie się do wskazań Sądu Odwoławczego, odrzucenie jego zapatrywań prawnych, że prawa założycielskie do wyższej uczelni wprawdzie jako same w sobie nie stanowią wartości majątkowej, to jednak stanowią istotny składnik majątku pokrzywdzonej Spółki, jako całości, a tym samym wyraźnie zwiększały wartość rynkową Spółki;

b) naruszeniu art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. w zw. z art. 442 §3 k.p.k. poprzez brak analizy zaleconej w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Szczecinie II Wydział Karny z dnia 9 lutego 2017 r. (sygn. akt II AKa 210/16), nie dostosowanie się do wskazań Sądu Odwoławczego, odrzucenie jego zapatrywań prawnych w zakresie charakteru szkody, w sytuacji gdy Sąd Odwoławczy wskazał, iż żadna spółka prawa handlowego (prowadząca działalność gospodarczą), nie inwestowałaby swoich pieniędzy w założenie wyższej uczelni prywatnej, bez intencji uzyskania z tego tytułu korzyści, Gzy chociażby zwrotu kwoty wyłożonej na ich powstanie, a tym samym odrzucenie przez oskarżonego propozycji zwrotu praw spółce (co doprowadziło do postępowania karnego w niniejszej sprawie), miało na celu utrzymanie przez Spółkę (...) bezwartościowych składników majątku, co doprowadziło do dowolnego przyjęcia, iż oskarżony swoim zachowaniem nie wypełnił znamion zarzucanych mu czynów;

c) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k., poprzez dokonanie wybiórczej oraz całkowicie dowolnej analizy zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego w szczególności opinii biegłych, tj. opinii biegłego P. W. i opinii biegłego prof. D. Z. (1) poprzez przyjęcie, iż zaprezentowane przez obu biegłych definicje „aktywa" są tożsame (por. str. 34 uzasadnienia wyroku), w sytuacji gdy Sąd jednocześnie ustalił, iż „według P. W. prawa założycielskie są aktywem, zaś według D. Z. (1) nie są" a ponadto Sąd ustalił, iż „biegli nie zgodzili się w zakresie zdefiniowania prawa założycielskiego jako aktywa" (por. str. 34 uzasadnienia wyroku), co powoduje oczywistą sprzeczność rozumowania Sąd I instancji i prowadzi do błędnego wniosku końcowego, iż prawa założycielskie nie mają wartości, a tym samym nie została wyrządzona znaczna szkoda w pokrzywdzonej Spółce;

d) naruszeniu art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k., poprzez dokonanie wybiórczej oraz całkowicie dowolnej analizy zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego w szczególności opinii biegłych, tj. opinii biegłego P. W. i opinii biegłego prof. D. Z. (1) poprzez przyjęcie, nie da się określić rynkowej wartości praw założycielskich, w sytuacji gdy taki wniosek nie wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, wręcz przeciwnie biegli w tym zakresie nie byli zgodni, co więcej w kluczowym zakresie, tj. dotyczącym definicji pojęcia „aktywa" nie zgodzili się, co powoduje oczywistą sprzeczność rozumowania Sąd I instancji i prowadzi do błędnego wniosku końcowego, iż prawa założycielskie nie mają wartości, a tym samym nie została wyrządzona znaczna szkoda w pokrzywdzonej Spółce;

e) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k., poprzez dokonanie wybiórczej oraz całkowicie dowolnej analizy, zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego w szczególności opinii biegłych poprzez przyjęcie, iż w świetle obu opinii, że prawa założycielskie będące przedmiotem przeniesienia nie mają wartości materialnej i nie stanowią aktywa w rozumieniu ustawy o rachunkowości (por. str. 26 uzasadniania wyroku), w sytuacji gdy Sąd jednocześnie ustala, iż nie podziela stanowiska biegłego P. W. w zakresie w jakim nie zgodził się z opinią biegłego prof. D. Z. (1), iż prawa założycielskie nie stanowią aktywa i w związku z tym nie można ich wycenić, (por. str. 28 uzasadnienia wyroku);

f) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k., poprzez dokonanie wybiórczej oraz całkowicie dowolnej analizy zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego w szczególności opinii wydanej pod kierownictwem prof. D. Z. (1) poprzez przyjęcie, iż opinia ta jest rzeczowa, logiczna i przekonywująca, a biegli w sposób klarowny i logiczny wykazali jakich cech nie posiadają prawa założycielskie, a tym samym nie mogą stanowić aktywa, w sytuacji gdy biegli w zakresie kluczowym dla sprawy, tj. definicji praw założycielskich wydali opinię wyłącznie w oparciu o informacje ze strony internetowej (...) (por. str. 7 opinii zespołu biegłych pod przewodnictwem D. Z. (1) z dnia 31 stycznia 2018 r.), co daje podstawy do powzięcia uzasadnionych wątpliwości co do rzetelności opinii, bowiem ww. portal internetowy nie jest fachowym źródłem wiedzy, a prezentowane tam treści stanowią subiektywne, niepoparte naukowym dorobkiem twierdzenia twórców porad internetowych; Biegli jednoznacznie wskazali w trakcie opinii uzupełniającej, iż w/w definicja pochodząca z portalu internetowego stała się wyłączną podstawą ustalenia przez nich charakteru prawnego i ekonomicznego „praw założycielskich" a w konsekwencji ustalenia, iż nie posiadają one wartości;

g) naruszenie art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k., poprzez dokonanie wybiórczej oraz całkowicie dowolnej analizy zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego w szczególności opinii biegłego P. W. poprzez przyjęcie, iż nie można ustalić rzeczywistej wartości poniesionej przez (...) szkody materialnej, gdyż przedstawione przez P. W. wyliczenie jest teoretyczne, hipotetyczne a nie rzeczywiste, w sytuacji gdy Sąd Apelacyjny w Szczecinie uchylając wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 13 września 2016 r., sygn. akt III K 284/13 wskazał, iż oczywistym jest, iż praktycznie każda ekspertyza w zakresie wyceny musi się opierać na założeniach teoretycznych;

h) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k., poprzez dokonanie wybiórczej oraz całkowicie dowolnej analizy zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego w szczególności pisemnej opinii biegłego P. W. z dnia 30 sierpnia 2013 r. i opinii ustnych wydanych w toku rozprawy głównej poprzez przyjęcie, iż wnioski końcowe opinii są nieprawidłowe a ustalenia faktyczne i prawne są prawidłowe, w sytuacji, gdy opinia jako całość jest spójna i logiczna, nie jest wewnętrznie sprzeczna i prowadzi do rzetelnych wniosków końcowych, iż wartość rynkowa wynikająca z utraty w dniu 24 maja 2012 r. praw założycielskich do (...) (...) C. B. i (...) (...) (...) wyniosła 945.408,32 zł (słownie: dziewięćset czterdzieści pięć tysięcy czterysta osiem złotych i 32/100);

i) naruszeniu art. 201 k.p.k. w zw. z art. 193 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku dowodowego pełnomocnika. oskarżyciela posiłkowego o dopuszczenie dowodu z opinii Instytutu (...) na okoliczność ustalenia wartości rynkowej praw założycielskich na dzień 24 maja 2012 r. i wartości szkody, jaką w związku z utratą praw założycielskich poniosła (...) sp. z o.o., albowiem między opiniami wydanymi w sprawie zachodzi sprzeczność w zakresie w jakim konieczność jest ustalenia czy prawa założycielskie stanowią aktywa czy też nie, ponadto biegli pod kierownictwem prof. D. Z. (1) nie mają odpowiedniego doświadczenia i wiadomości specjalnych, nie zawarli rozważań o charakterze merytorycznym oraz oparli się na opracowaniu z serwisu internetowego e-porady.pl, pochodzącego od osoby nie mającej merytorycznego naukowego dorobku, co prowadzi do wniosku, iż opinia w zasadniczej części stanowi pogląd osoby, która nie jest biegłym w sprawie, a przede wszystkim jest to pogląd niezweryfikowany żadnymi badaniami naukowymi;

j) naruszeniu art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. w zw. z art. 193 k.p.k., polegające na wadliwym przyjęciu w oparciu o opinię zespołu biegłych pod przewodnictwem prof. D. Z. (1), iż oskarżony nie zrealizował wszystkich znamion zarzucanych mu czynów, w postaci wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, w sytuacji, gdy w aktach sprawy znajdują się dwie sprzeczne ze sobą opinie co do wniosków końcowych, a sprzeczność ta nie została w żaden sposób przez Sąd rozstrzygnięta i zweryfikowana;

k) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. polegające na całkowicie dowolnej analizie zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego, w szczególności polegającej na pominięciu treści raportu z oszacowania wartości (...) (...) C. B. w S. sporządzonego w dniu 29 października 2012 r. przez (...), podczas gdy jak wynika z treści przedmiotowego raportu wartość (...) (...) C. B. na dzień 31 sierpnia 2011 r. wyniosła 6.520,507 zł, a po zastosowaniu 20% dyskonta z tytułu braku płynności, wartość wycenianej uczelni wyniosła 5.216,405 zł, co jest równoznaczne z wartością praw założycielskich szkół wyższych, co ma przełożenie na wartość wyrządzonej oskarżycielowi posiłkowemu szkody;

l) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie przez Sąd dokumentu prywatnego w postaci raportu z oszacowania wartości (...) (...) C. B. z siedzibą w S. z dnia 29 października 2012 r., mimo, iż Sąd uznał wszystkie dowody z dokumentów i kopii dokumentów zgromadzonych w przedmiotowej sprawie za wiarygodne i zgodne z zeznaniami świadków;

m) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. polegające na bezzasadnym odmówieniu wiarygodności części zeznań świadka T. K. (1) w zakresie w jakim stwierdza, iż posiadanie praw założycielskich szkół w S. i S. (1) ma"* istotne znaczenie dla spółki (...) w sytuacji, gdy świadek jako prezes spółki, która prowadzi sprawy księgowe oskarżyciela posiłkowego, ma wiedzę w zakresie gospodarki majątkowej i finansowej założyciela;

n) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez odmowę wiarygodności zeznań świadków E. P. (1) i M. M. w zakresie w jakim wskazały, iż przeniesienie uprawnień szkół wyższych z (...) Sp. z o.o. na (...) Sp. z o.o. przez D. C. (1) spowodowało szkodę majątkową Spółce o wartości 2 750 000,00 zł (słownie: dwa miliony siedemset pięćdziesiąt tysięcy i 00/100);

o) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k., poprzez pominięcie spójnych zeznań stron transakcji zbycia udziałów (...) Sp. z o.o. tj. świadków E. P. (1), M. M. i M. S. (1) w części, w której zgodnie stwierdzili, iż spółka (...) sp. z o.o. jako założyciel szkół wyższych ma konkretną wartość, taką jaką ma uczelnia, a spółka (...) bez uczelni nie miałaby wartości, jak również w części, w której wskazali, iż w ich ocenie wycena praw do szkół i nieruchomości to 50/50, co oznacza, iż prawa założycielskie szkół wyższych stanowią 50% ceny nabycia udziałów w (...) Sp. z o.o., tj. 2 750 000,00 zł (słownie: dwa miliony siedemset pięćdziesiąt tysięcy i 00/100);

p) naruszeniu art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie zeznań świadka S. J. (1), którego zeznania w całości zostały uznane za wiarygodne, spójne, konsekwentne i logiczne, w zakresie w jakim świadek stwierdza, iż prawa założycielskie szkół wyższych stanowią 50% ceny nabycia udziałów w (...) Sp. z o.o.;

q) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez dokonanie całkowicie dowolnej oceny materiału dowodowego poprzez przyjęcie, iż w sprawie nie mamy do czynienia ani z pewną i rzeczywistą startą w majątku spółki ani utratą przyszłych, prawdopodobnych korzyści, w sytuacji gdy uzyskanie korzyści majątkowych z tytułu posiadania praw założycielskich jest możliwe w przypadku zbycia samej spółki lub w przypadku likwidacji uczelni;

r) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez dokonanie wybiórczej oraz całkowicie dowolnej analizy zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego, polegającej w szczególności na przyjęciu przez Sąd, iż nie można określić wartości majątkowej praw założycielskich szkół wyższych, a w konsekwencji D. C. (1) nie wyrządził szkody związanej z przeniesienie praw założycielskich (...) (...) C. B. oraz (...) (...) (...);

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, które miały wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a który polegał na bezzasadnym przyjęciu, wbrew zgromadzonemu w przedmiotowej sprawie materiałowi dowodowemu, że:

a) D. C. (1) nie wyrządził Spółce swoim zachowaniem znacznej szkody majątkowej;

b) uzyskanie potencjalnych korzyści w razie zbycia Spółki lub likwacji uczelni nie było wysoce prawdopodobne;

c) utracona przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. wartość rynkowa wynikająca z utraty w dniu 24 maja 2012 r. praw założycielskich do szkół wyższych wyniosła 945.408,32 zł, jest wartością opartą na niepewnych i teoretycznych założeniach biegłego P. W., a wycena praw założycielskich przez biegłego ma charakter hipotetyczny, podczas gdy biegły na stronie 84 pisemnej opinii z dnia 30 sierpnia 2013 r. wskazuje, iż ustalone wartość rynkowa praw założycielskich, znajduje rynkowe potwierdzenia w rzeczywistej transakcji, która dokonana była z uwzględnieniem wartości tych praw;

d) (...) Sp. z o.o. przez działanie oskarżonego D. C. (1) mogło ponieść szkodę jedynie ewentualną - utratę szansy uzyskania korzyści majątkowej, a utracone korzyści są jedynie potencjalne i warunkowe i jako takie nie mogą stanowić szkody w rozumieniu art. 296 §1 k.k., podczas gdy oskarżyciel posiłkowy wskutek procederu oskarżonego poniósł szkodę majątkową;

e) zmiana statutów uczelni wyższych mimo, iż w ocenie Sądu zmierzała do uniezależnienia uczelni od założyciela, to nie wiązała się z wyrządzeniem (...) Sp. z o.o. szkody majątkowej w rozumieniu art. 296 §1 k.k. podczas gdy zmiana statutu doprowadziła do zwiększenia uprawnień założyciela i jego wpływu na funkcjonowanie szkół wyższych - gospodarkę finansową uczelni np. w przypadku likwidacji uczelni wyższej;

f) (...) Sp. z o.o. z tytułu posiadania statusu założyciela (...) (...) C. B. i (...) (...) (...) nie osiągała jakichkolwiek korzyści majątkowych, podczas gdy korzyści majątkowe wynikają odrębności organizacyjnej i finansowej uczelni wobec założyciela, na co wskazują świadkowie w przedmiotowej sprawie;

g) uznanie, iż korzyści majątkowej wynikające z prawa powoływania organów uczelni są potencjalne i nie można ich uznać za pewnie.

W zakresie czynu opisanego w punkcie II zaskarżonego wyroku:

1. obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, a polegała na:

a) naruszeniu art. 4 k.p.k. w zw. z 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. w zw. z 442 §3 k.p.k. poprzez brak analizy zaleconej w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Szczecinie II Wydział Karny z dnia 9 lutego 2017 r. (sygn. akt II AKa 210/16), nie dostosowanie się do wskazań Sądu Odwoławczego, odrzucenie jego zapatrywań prawnych w zakresie czynu II, w którym wskazano, iż niekorzystność rozporządzenia, nie musi wiązać się z powstaniem rzeczywistej szkody w mieniu, a polegać ma na takim rozporządzeniu mieniem, które z punktu widzenia interesów pokrzywdzonego jest niekorzystne, a co na gruncie niniejszej sprawy zdecydowanie by nastąpiło w przypadku, gdyby plan oskarżonego doszedł do skutku;

b) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie zeznań świadka A. K. (1) złożonych na rozprawie w dniu 20 marca 2014 r. i w dniu 6 kwietnia 2018 r., w których świadek stwierdza, iż oskarżony D. C. (1) planując sprzedaż nieruchomości nie chciał za nie zapłacić, a w konsekwencji chciał doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem spółki (...) sp. z o.o. poprzez obciążenie (...) Sp. z o.o. przez (...) (...) C. B. z siedzibą w S. fikcyjną fakturą za kursy kształcenia studentów prowadzone przez (...) sp. z o.o. na rzecz (...) (...) C. B. w kwocie 5.000.000 zł by tym samym dokonać kompensacji wierzytelności CB z wierzytelnością (...) sp. z o.o. jaka jej przysługiwałaby w przypadku ceny sprzedaży nieruchomości przy ul. (...) (...)w S. i K. (...)w S. (1) (...) (...) C. B.;

c) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez dokonanie całkowicie dowolnej analizy zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego polegającej na pominięciu zeznań świadków w zakresie w jakim wskazywali, iż oskarżony D. C. (1) wprowadził ich w błąd w zakresie prawnych możliwości pozyskania środków unijnych na zakup
nieruchomości, jak również w zakresie w jakim wbrew rzeczywistym zamiarom, oskarżony zapewnił, iż własność budynków będzie nadal powiązana z udziałowcami (...) Sp. z o.o.;

d) naruszeniu art. 2 §2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. poprzez dokonanie błędnej oceny zeznań świadka Ł. P., który jednoznacznie stwierdza, iż oskarżony miał znaleźć „takiego rzeczoznawcę, który zaniży w wycenie wartość budynków", co w konsekwencji sprawdza się do stwierdzenia, iż D. C. (1) miał zamiar doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez udziałowców (...) sp. z o.o.;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, które miały wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia a który polegał na bezzasadnym przyjęciu, wbrew zgromadzonemu w przedmiotowej sprawie materiałowi dowodowemu, że:

a) brak jest podstaw do przypisania oskarżonemu wypełnienia znamion przestępstwa z art. 18 §1 k.k. w zw. z art. 271 §1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. (tj. iż oskarżony D. C. (1) polecił a także nakłaniał rzeczoznawcą majątkowego W. G. do uzyskania korzystnej dla siebie wyceny budynków szkół wyższych, poprzez zaniżenie wartości nieruchomości przy ul. (...) (...)i przy ul. (...), podczas gdy jak wynika z:

- zeznań Ł. P., oskarżony D. C. (1) powiedział w/w świadkowi, iż ma on znaleźć takiego rzeczoznawcę, który zaniży w wycenie wartość budynków;

- zeznań świadka K. B., D. C. (1) kontaktował się bezpośrednio z W. G.,

D. C. (1) nakłaniał rzeczoznawcę W. G. do sporządzenia zaniżonych operatów w/w nieruchomości, co w konsekwencji miało wpływ na błędną ocenę Sądu i naruszenie prawa materialnego tj. art. 18 § 1 k.k. w zw. z art. 271 §1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. poprzez błędne uznanie, iż oskarżony nie wypełnił znamion przestępstwa z art. 18 §1 k.k. w zw. z art. 271 §1 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k.;

b) brak jest podstaw do przyjęcia, że oskarżony swoim zachowaniem wypełnił wszystkie znamiona zarzucanego mu czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z ar. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. podczas gdy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie tj. zeznania świadków K. B., E. P. (1), M. M., S. J. (1), A. K. (1) wskazują, iż oskarżony D. C. (1) poprzez swoje przestępne działanie dążył aby C. B., który wówczas już był zależny od (...) Sp. z o.o. nie dokonał rzeczywistej zapłaty ceny za zakup budynków należących do udziałowców (...) Sp. z o.o.”.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje wniesione przez prokuratora oraz pełnomocników oskarżyciela posiłkowego okazały się generalnie uzasadnione, stąd implikowały one uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy oskarżonego D. C. (1) do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie. W szczególności, w przekonaniu sądu ad quem, we wniesionych skargach odwoławczych trafnie zakwestionowano m.in. naruszenie przepisów postępowania (art. 201 k.p.k., art. 410 k.p.k.) oraz komplementarność oceny dowodów (art.7 k.p.k.), dokonanej przez Sąd Okręgowy w sposób zbyt uproszczony. Jednocześnie charakter i zakres tych uchybień jest taki, iż mogły one mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, albowiem w konsekwencji, rzecz jasna, pozwalają skutecznie zakwestionować dotychczasowe ustalenia faktyczne (co też skarżący trafnie podnieśli – art. 438 pkt 3 k.p.k.), skutkujące uniewinnieniem oskarżonego D. C. (1) od zarzucanych mu czynów, jednakże w niczym nie przesądzają ostatecznego kierunku rozstrzygnięcia jego sprawy karnej.

W tym miejscu - jedynie dla porządku - po raz kolejny trzeba przypomnieć, że przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., jeżeli tylko: 1) jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy; 2) stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających, zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego; 3) jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego a nadto zostało logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (vide np. wyroki SN: z 09.11.1990 r., WRN 149/90, OSNKW 1991, z. 7-9, poz. 41; z 04.07.1995 r., II KRN 72/95, LEX nr 162495; z 03.09.1998 r., V KKN 104/98, Prok. i Pr. 1999/2/6; postanowienia SN: z 01.09.2010 r., IV KK 78/10, OSNwSK 2010/1/1653; z 18.12.2012 r., III KK 298/12, LEX nr 1232292; z 28.04.2015 r., II KK 89/15, LEX nr 1682543; z 15.03. 2018 r., II KK 91/18, LEX nr 2473785; z 11.04.2018 r., IV KK 104/18, LEX nr 2498022). Niestety Sąd Okręgowy nie w pełni sprostał tym standardom procesowym, pomimo niewątpliwie dużego nakładu pracy oraz znacznego zaangażowania widocznego z lektury materiału aktowego.

Przede wszystkim trafne są te wszystkie argumenty autorów apelacji, które ogniskują się wokół uchybień dotyczących przeprowadzenia dowodów z opinii biegłych. Już sama ta okoliczność (z uwagi na skomplikowaną materię przedmiotowej sprawy karnej, wymagającą - jak się wydaje - jednak wiedzy specjalnej), nie pozwala na odparcie podniesionego zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, albowiem mógł on mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia (art. 438 pkt 3 k.p.k.), gdyż zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez Sąd I instancji z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, wbrew treści art. 7 k.p.k., jest jednak rezultatem oceny obarczonej nieuprawnioną dowolnością, a to na skutek naruszenia unormowania przewidzianego w art. 201 k.p.k. (art. 438 pkt 2 k.p.k.). W szczególności należy przypomnieć, że we wnioskach opinii biegłego P. W. wskazano m.in., że poprzez doprowadzenie do przekazania praw założycielskich do uczelni: (...) (...) C. B. w S. (dalej jako: (...)) oraz (...) (...) (...) w S. (1) (dalej jako: (...)), spółce Instytut (...) Sp. z o.o. (dalej jako: (...)), Spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. (dalej jako: (...) Sp. z o.o.) poniosła szkodę (w postaci utraconej wartości rynkowej) w wysokości 945.408,32 zł. Wypada przypomnieć, że taką też kwotę przyjął prokurator w konstrukcji zarzutu nr I (przedstawionego D. C. (1)) - „(…) czym wyrządził spółce znaczną szkodę majątkową w kwocie 945.408,32 zł stanowiącej wartość rynkową przeniesionych praw założycielskich w/w szkół”. Jednocześnie bezsporne jest, że przeciwne wnioski wynikają z opinii zespołu biegłych prof. D. Z. (1) (k. 2532 i n.), w/g której prawa założycielskie nie są aktywem, nie mają wartości materialnej i stąd niemożliwe jest oszacowanie ich rynkowej wartości (zob. str. 19 opinii). Jeśli zatem (jak już wyżej podniesiono) biegły P. W. jednoznacznie wskazał, iż utracona przez (...) Sp. z o.o. wartość rynkowa wynikająca z utraty praw założycielskich do (...) i (...) wyniosła 945.408,32 zł (zob. str. 85 opinii), to m.in. z tego powodu pełnomocnicy oskarżyciela posiłkowego oraz prokurator domagali się zasięgnięcia trzeciej opinii - „ Instytutu (...) na okoliczność ustalenia wartości rynkowej praw założycielskich na dzień 24 maja 2012 r., ewentualnie wartości szkody, jaką w związku z utrata praw założycielskich poniosła (...) sp. z o.o., albowiem między opiniami zachodzi sprzeczność (…)” vide protokół rozprawy głównej z dnia 12.06.2018 r. (k. 2632-2632v). Następnie w tym samym dniu rozprawy (w którym też nastąpiło zamknięcie przewodu sądowego) Sąd Okręgowy wydał postanowienie następującej treści: „ Na podstawie art. 201 kpk oddalić wniosek o dopuszczenie dowodu z trzeciej opinii na okoliczność ustalenia wartości rynkowej praw założycielskich, albowiem wbrew twierdzeniom pełnomocników oskarżyciela posiłkowego oraz wbrew twierdzeniom prokuratora opinie biegłego P. W. i zespołu pod przewodnictwem prof. D. Z. (2) co do zasady nie zawierają sprzeczności. Natomiast obie opinie odpowiadają warunkom, jakie opinia powinna spełniać z art. 200 par. 2 kpk, są opiniami pełnymi, jasnymi i nie zawierają sprzeczności wewnętrznych.” (k. 2633v). Wobec takiego postąpienia procesowego zdumienie budzą te akapity uzasadnienia zaskarżonego wyroku, które tłumaczą przeprowadzoną ocenę dowodów z opinii biegłych, albowiem zamieszczono tam twierdzenia zupełnie odmienne, jak np. „(…) biegli nie zgodzili się w zakresie zdefiniowania prawa założycielskiego jako aktywa”, „(…) za niezgodnością i niezasadnością dokonanej wyceny świadczy rzeczowa argumentacja prof. Z., który na rozprawie zakwestionował założenia P. W.” (str. 34 uzasadnienia SO). Wątpliwości te pogłębia jeszcze konstatacja, iż „(…) Sąd podzielając zgodne wnioski obu opinii z zastrzeżeniem dotyczącym wyliczonej wartości praw założycielskich w opinii biegłego W., doszedł do przekonania, że nie można ustalić rzeczywistej wartości poniesionej przez (...) sp. z o.o. szkody materialnej, gdyż przedstawione przez P. W. wyliczenie jest teoretyczne, hipotetyczne, a nie rzeczywiste” (str. 27 uzasadnienia SO). W tej sytuacji skarżący trafnie akcentują, że stanowisko Sądu I instancji nie jest racjonalne i nie można go – na tym etapie postępowania - zaakceptować. Wypada przypomnieć od dawna utrwalony pogląd, iż sprzeczność w samej opinii biegłego (sprzeczność wewnętrzna) lub między dwiema albo większą liczbą opinii (sprzeczność zewnętrzna) zachodzi właśnie wówczas, gdy w jednej opinii, w dwóch albo większej ich liczbie, co do tych samych, istotnych okoliczności, dokonane zostały odmienne ustalenia, odmienne oceny albo też z przeprowadzonych takich samych czynności w opiniach tych sformułowane zostały odmienne wnioski ( vide np. postanowienie SN z 22.10.2015 r., III KK 239/15, LEX nr 1820402; wyrok SA w Katowicach z 29.11.2017 r., II AKa 379/17, LEX nr 2480863; wyrok SA w Poznaniu z 18.12.2014 r., II AKa 152/14, LEX nr 1665123). Z taką sytuacją niewątpliwie mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

Dodatkowo nie bez znaczenia wydaje się uwaga skarżących kierowana pod adresem opinii zespołu D. Z. (1) wskazująca iż opinia ta, skonstruowana została w swych założeniach - w odniesieniu do kluczowej dla sprawy definicji „praw założycielskich” - w oparciu o artykuł T. K. pod tytułem: „Czy założyciel uczelni niepublicznej może przenieść prawa założycielskie innej jednostce posiadającej osobowość prawną”, opublikowany na portalu (...) pl. (...) podnoszą, że portal ten nie ma charakteru fachowego źródła wiedzy, zaś prezentowane tam treści stanowią subiektywną, nie popartą żadnymi wiarygodnymi źródłami wiedzy, opinię autora porady prawnej, który dodatkowo nie jest specjalistą z zakresu szkolnictwa wyższego. Przypomnieć należy, iż zespół biegłych D. Z. w ustnej uzupełniającej opinii potwierdził, iż definicja, na której się oparł wydając opinię w całości rzeczywiście pochodziła ze strony „e-porady24.pl”, zaś „(…) sam proces wyszukiwania był trudny i karkołomny, to było jedynie do czego dotarliśmy. Nie weryfikowaliśmy dorobku naukowego T. K. (3).” (str. 13 in fine protokołu rozprawy z dnia 24 kwietnia 2018 r. k. 2596). W przekonaniu sądu odwoławczego już same powyższe sformułowania użyte przez biegłych, stawiają pod znakiem zapytania rzetelność i fachowość ich opracowania. Wydaje się bowiem, że źródłem „wiedzy specjalnej” biegłego, składającego ekspertyzę na zlecenie organu procesowego, nie mogą być jedynie bliżej niezweryfikowane tezy zamieszczone w poradnictwie internetowym. Jest rzeczą oczywistą, że wiadomości specjalne ze swej istoty są atrybutem biegłych, a kontrola opinii przez organ procesowy - siłą rzeczy - doznaje tu pewnych ograniczeń. Tym niemniej obowiązkiem sądu orzekającego korzystającego z takiego dowodu, jest zawsze przeprowadzenie analizy i oceny zgodności opinii z zakresem ekspertyzy, a także z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania oraz sprawdzenie zupełności opinii, kompletności materiałów będących jej podstawą, poprawności metodologicznej (zastosowanych metod badawczych), komunikatywności części sprawozdawczej i przyjętych sposobów wnioskowania ( vide np. wyrok SN z 28.05.2001 r., IV KKN 89/01, LEX nr 51839).

Pozostając w kręgu potrzeby sięgania po „wiadomości specjalne” biegłego, mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 193 § 1 k.p.k.), warto zauważyć, że czym innym jest jednak analiza dostępnych już ustaleń biegłego pod kątem ewentualnej potrzeby ich uzupełnienia (względnie nawet ich potwierdzenia przez innego biegłego), a czym innym dokonanie przez sąd samodzielnych ustaleń z zakresu „wiadomości specjalnych”, co niewątpliwie miało miejsce w przedmiotowej sprawie. Rzecz bowiem w tym, że wiedza sądu nie stanowi dowodu w sprawie, a umożliwia jedynie i ułatwia sądowi ocenę dowodu z opinii biegłego. Nawet gdyby sąd posiadał wiadomości specjalne, to i tak jest zobowiązany skorzystać z dowodu w postaci opinii biegłego, a więc nie może zrezygnować z opinii biegłego, jeżeli ustalenie faktu wymaga wiedzy specjalnej (zob. np. wyroki SN: z 06.11.2000 r., IV KKN 477/99, LEX nr 51136; z 02.03.2017 r., II KK 358/16, LEX nr 2259785). Procedura karna nie daje bowiem sądowi prawa do arbitralnego dyskwalifikowania opinii bez wykazania, że jest ona niepełna lub niejasna albo też nierzetelna. Przy tym jeżeli sąd nie akceptuje wniosków opinii dotyczących istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności, których stwierdzenie wymaga wiadomości specjalnych (art. 193 § 1 k.p.k.), to sąd ten nie może zanegować wydanej opinii (po ewentualnej próbie jej uzupełnienia) bez powołania innego biegłego posiadającego tego typu wiadomości, czyli innymi słowy, sąd nie może zastępować biegłych w opiniowaniu w zakresie wiedzy specjalistycznej (zob. wyrok SA w Warszawie z 26.10.2017 r., II AKa 178/17, LEX nr 2418150). W zaistniałej zatem sytuacji procesowej, racjonalnym wyborem było zatem dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego (art. 201 k.p.k. w zw. z art. 193 k.p.k.), co nota bene zostało zgłoszone przez strony procesowe. Mając na uwadze powyższe uwagi, skarżący trafnie wywodzą, że doszło do obrazy powyższych przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia (art. 201 k.p.k. w zw. z art. 193 k.p.k.). Tymczasem nowa opinia pozwoliłaby m.in. na poczynienie jednoznacznych ustaleń w zakresie możliwości oszacowania wartości rynkowej praw założycielskich obu uczelni na dzień 24.05.2012 r., ewentualnie też - wartości szkody, jaką w związku z utratą tych praw założycielskich mogła ponieść (...) Sp. z o.o. (zmniejszenie wartości rynkowej (...) Spółki Sp. z o.o.).

Słusznie również podnoszą skarżący, że rozważania Sądu Okręgowego, co do charakteru szkody wyrządzonej (...) Sp. z o.o., wskutek utraty praw założycielskich do dwóch wyższych szkół nie mają charakteru kompleksowego. Mianowicie analiza ta zdaje się nie uwzględniać uzupełniających uwag biegłego P. W., który wskazał, że wprawdzie prawa założycielskie do wyższej uczelni choć same w sobie nie stanowią wartości majątkowej, to jednak stanowiły istotny składnik majątku pokrzywdzonej Spółki jako całości i zwiększały też rynkową wartość Spółki jako całości. P. W. podniósł, iż „wizerunkowa korzyść posiadania tych uczelni przez (...) może być traktowana jako swego rodzaju wartość dodana wygenerowana z racji posiadanej marki na rynku lokalnym szkół wyższych, rozpoznawalności. Przy przyjęciu założeń wskazanych w opinii prawa założycielskie posiadały wartość ekonomiczną, rynkową” (str. 6 protokołu rozprawy głównej z dnia 24.04.2018 r. – k. 2592v). Co ciekawe wnioski takie wynikają nie tylko z opinii w/w biegłego, ale i – jak się wydaje - z zeznań świadków: S. J. (1) (k. 1981v), M. S. (1) (k. 1922), E. P. (1) (k. 1942), czy teżM. M. (k.1921v). Te ostatnie osoby podkreśliły w swoich relacjach, iż właśnie posiadanie przez Spółkę praw założycielskich do dwóch wyższych szkół stanowiło ważny element przesądzający o zakupie przez nie Spółki i zapłaceniu za nią sumy 5,5 mln zł. Wypada zauważyć, że kwota ta przekraczała wartość nieruchomości należących do Spółki, której jedynym majątkiem były właśnie dwa budynki wynajmowane przez szkoły oraz rzeczone prawa założycielskie do dwóch wyższych uczelni. Jak się wydaje nie bez znaczenia dla określenia wartości (...) Sp. z o.o. może być również fakt, że mogła ona prowadzić działalność w oparciu o sukces szkół oraz uznaną już ich renomę na rynku, co mogło znacząco zwiększyć możliwości zarobkowania.

Trafne są także argumenty skarżących, iż Sąd Okręgowy nie pochylił się nad sygnalizowaną przez świadka A. K. (1) kwestią dotyczącą przeprowadzonych przez Spółkę (...) Sp. z o.o. szkoleń dla studentów C. B., którzy mieli przekazywać opłaty za te kursy właśnie spółce (...) Sp. z o.o. (k. 405-406). Powyższe może bowiem także przemawiać za uznaniem, iż Spółka (...) w związku z posiadaniem praw założycielskich do w/w uczelni niepublicznej osiągała z tego tytułu wymierne korzyści finansowe. Świadek A. K. (1) relacjonowała, że z tytułu kursów zorganizowanych dla studentów C. B. w ostatnich trzech latach na konto Spółki (...) Sp. z o.o. została przekazana kwota 5 mln zł. W tym świetle, jak się wydaje, utrata praw założycielskich do szkół (...) i S. (...), mogła wywrzeć wpływ na wartość (...) Sp. z o.o., jako przedsiębiorstwa, które mogło utracić istotny element majątku. Nadto wydaje się, że o braku warunkowego, czy też ewentualnego charakteru szkody poniesionej przez pokrzywdzony podmiot gospodarczy, może świadczyć także i to, że właścicielki (...) Sp. z o.o. zbywając jej udziały, bądź Spółkę w całości, mogły z tytułu posiadania praw założycielskich uzyskać wyższą cenę sprzedaży, co obecnie – jak się wydaje - nie jest możliwe, skoro wartość rynkowa Spółki miała aktualnie ulec znaczącemu obniżeniu.

Na obecnym etapie postępowanie nie sposób także zaaprobować zapatrywania Sądu I instancji, wskazującego jedynie na ewentualność poniesienia szkody przez pokrzywdzoną Spółkę, z uwagi na wysoce niepewny charakter uzyskania w toku procesu likwidacji szkół jakichkolwiek środków z tytułu posiadania praw założycielskich. Bezsporne jest, że aby spółka mogła uzyskać takie środki w sytuacji postawienia uczelni w stan likwidacji, szkoły musiałaby posiadać nadwyżki finansowe, a Kolegium uczelni musiałoby wyrazić zgodę na przekazanie owej nadwyżki na rzecz założyciela (k.1094 - 1095). Biorąc jednak pod uwagę, iż przy braku ingerencji oskarżonego D. C. (1) w statuty obu uczelni, Spółka - założyciel miałaby realny wpływ na wybór władz szkoły, a tym samym na jej gospodarkę finansową, ten warunkowy charakter uzyskania nadwyżek – jak się wydaje - traciłby na intensywności. Nadto, z wyliczeń biegłego P. W. wynika, iż na dzień 24 maja 2012 r. (tj. na dzień zawarcia aktu notarialnego), a więc na dzień utraty praw założycielskich, gdyby szkoły zostały postawione w stan likwidacji, takie nadwyżki by istniały (str. 80 opinii P. W.).

Na marginesie powyższych uwag nie sposób pominąć, trafnych spostrzeżeń skarżących, iż pewne zarzuty Sąd Okręgowy, kierowane do opinii biegłego P. W. są też niezrozumiałe, choćby te, iż wyliczenia wartości szkody dokonane przez w/w biegłego są tylko teoretyczne, oparte na hipotetycznych i niepewnych założeniach (str. 34 uzasadnienia SO). Niekiedy opinie biegłych, dla uzyskania wniosków końcowych, wymagają poczynienia pewnych założeń hipotetycznych. Jednakże - w zaistniałej sytuacji procesowej - skoro Sąd I instancji powziął wątpliwości co do rzetelności tej opinii, to winien wcześniej (co już wyżej podkreślono) postąpić po myśli art. 201 k.p.k., nie zaś oddalać zgłoszone w tej kwestii wnioski dowodowe.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł też uwagi Sądu Apelacyjnego w Szczecinie w wyroku z 09.02.2017 r. (II AKa 210/16), iż żadna spółka prawa handlowego (prowadząca działalność gospodarczą), nie inwestowałaby swoich pieniędzy w założenie wyższej uczelni prywatnej, bez intencji uzyskania z tego tytułu korzyści, czy chociażby zwrotu kwoty wyłożonej na jej powstanie. Za taką konstatacją może także przemawiać okoliczność, iż dowiedziawszy się o działaniach D. C. (1) wskutek których (...) Sp. z o.o. została właścicielem praw założycielskich do wyższych uczelni, właścicielki Spółki (...) Sp. z o.o. zwróciły się do oskarżonego o zwrotne przeniesienie tychże uprawnień założycielskich Spółce (...) Sp. z o.o., czemu jednak D. C. zdecydowanie się sprzeciwił. W świetle powyższego nie sposób racjonalnie przyjąć, że oskarżony odrzucając tę propozycję, i tym samym doprowadzając do wszczęcia postępowania karnego w niniejszej sprawie, czynił to celem utrzymania przez Spółkę (...) Sp. z o.o. bezwartościowych składników majątku.

W tym miejscu przypomnieć również wypada stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w uchwale z 03.07.2003 r. (III CZP 38/03, OSNC 2004/9/134), gdzie podniesiono, że odpłatne i systematyczne wykonywanie przez dłużnika zajęć dydaktycznych jest wykonywaniem przez osobę prawną we własnym imieniu, zawodowo działalności usługowej w sposób zorganizowany i ciągły. Działalność taka, wykonywana przez uprawnionych pracowników uczelni, charakteryzuje się profesjonalnym charakterem, jest podporządkowana regułom opłacalności i racjonalnego gospodarowania, jest działaniem wykonywanym na własny rachunek uczelni jako odrębnej osoby prawnej, a nie na rachunek jej założyciela, a ponadto charakteryzuje się niewątpliwie powtarzalnością działań i uczestnictwem w obrocie gospodarczym. Wymienione elementy komercyjne, charakteryzujące także działalność dydaktyczną uczelni niepaństwowych, wyraźnie odróżniają tę działalność od tożsamej przedmiotowo działalności publicznych szkół wyższych, które mają ustawowy, konstytucyjny obowiązek wykonywania zadań publicznych przez świadczenie bezpłatnych usług edukacyjnych. Wobec powyższego działalność polegająca na świadczeniu przez uczelnię niepaństwową odpłatnych usług edukacyjnych w sposób spełniający wymogi uznania tej działalności za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ust. 1 Pr.d.g. pozwala na uznanie takiego podmiotu za przedsiębiorcę (zob. też H. Izdebski, J. M. Zieliński, Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz, Warszawa 2015, s. 111-112). W doktrynie i orzecznictwie coraz częściej pojawiają się głosy, iż uczelnie niepubliczne, mimo że nie są klasycznymi podmiotami gospodarczymi, to w wielu kwestiach swojej działalności zachowują się tak, jak inne podmioty na rynku, prowadzące działalność gospodarczą. Wyższe szkoły niepubliczne, jako podmioty prywatne niedotowane przez państwo, działają w wielu aspektach w sposób właściwy przedsiębiorstwu. Zaakcentować przy tym należy, iż sama ustawa o szkolnictwie wyższym w wielu miejscach posługuje się w stosunku do określenia działalności wszystkich typów szkół wyższych pojęciami taki, jak: zysk, przychód, działalność gospodarcza, bilans finansowy i dla założycieli szkół niepublicznych, jako inwestorów zysk będzie zawsze determinował sposób i cel ich działania (zob. A. Bednarczyk – Płachta: Zysk założyciela szkoły wyższej niepublicznej jako inwestora w odniesieniu do zmian w prawie o szkolnictwie wyższym [w:] Przegląd Prawa Publicznego 3/2017, s. 32-38). Odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy, zauważyć należy, iż w statutach obu szkół przewidziano wprost możliwość prowadzenia przez nie działalności gospodarczej oraz uzyskiwania z tego tytułu realnych dochodów.

Apelacje wywiedzione przez skarżących skutkowały także rozstrzygnięciem kasatoryjnym w zakresie oceny drugiego z zarzucanych oskarżonemu czynów. Istotnym argumentem jest tutaj fakt wprowadzenia właścicielek udziałów Spółki w błąd, iż ich zbycie nastąpi na rzecz podmiotu pozostającego w grupie kapitałowej, gdy tymczasem wskutek działań oskarżonego (tj. spowodowanie przeniesienia praw założycielskich na inny podmiot), szkoły te stały się podmiotami niezwiązanymi ze spółką (...) Sp. z o.o., czego świadomości w/w nie miały. Sąd Okręgowy deprecjonując tą okoliczność wskazał, iż rzeczona Spółka, w razie dojścia do skutku transakcji, otrzymałaby kwotę należną za sprzedaż nieruchomości (określoną na podstawie rzetelnych operatów), co wyklucza możliwość przyjęcia, że działał on w celu niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez właścicielki udziałów Spółki. Jednakże ponownie należy zwrócić uwagę, iż niekorzystność rozporządzenia, nie musi wiązać się z powstaniem rzeczywistej szkody w mieniu, a polegać ma na takim rozporządzeniu mieniem, które z punktu widzenia interesów pokrzywdzonego jest niekorzystne, a co na gruncie niniejszej sprawy zdecydowanie by nastąpiło w przypadku, gdyby plan oskarżonego doszedł do skutku (zob. np. wyroki SN: z 20.08.2000 r., V KKN 267/00, OSNKW 2000, z. 9-10, poz. 85; z 24.04.2018 r., V KK 384/17, OSNKW 2018, z. 9, poz. 59; z 28.06.2017 r., III KK 100/17, LEX nr 2320356). Zeznania świadków E. P. (1) oraz M. M., ale także ustalona chronologia przebiegu wydarzeń - tj. wycofanie się z transakcji sprzedaży nieruchomości, po uzyskaniu przez nie informacji o przeniesieniu praw założycielskich do (...) oraz (...) (...) na inną spółkę prawa handlowego, tj. (...) Sp. z o.o., zdają się wskazywać, że wyrażenie zgody na sprzedaż budynków mogło wiązać się z zapewnieniem oskarżonego, iż pieniądze na ten cel zostaną pozyskane z funduszy unijnych i szkoły wraz budynkami, z uwagi na posiadane prawa założycielskie, pozostaną w zależności od spółki (...) Sp. z o.o.

Wreszcie, skoro zdaniem Sądu Okręgowego, „(…) kluczowe dla ustaleń stanu faktycznego były wyjaśnienia i zeznania T. S. (1), która współpracowała z D. C. (1), jako członek zarządu (...) sp. z o.o. oraz kanclerz (...) (...) (...), współdziałała z D. C. (1) w przeniesieniu praw założycielskich obu uczelni” ( vide str. 19 uzasadnienia SO), to wypada zauważyć, że Sąd Okręgowy mając naturalnie w polu widzenia unormowanie art. 8 k.p.k., winien uwzględnić w swych rozważaniach także i tę okoliczność, że T. S. (1) (poprzednio B.) złożyła w tej sprawie w prokuraturze zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, a następnie została za nie (art. 296 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.) skazana prawomocnym wyrokiem (k. 2604).

W tej sytuacji dokonana przez Sąd I instancji niepełna ocena całokształtu skomplikowanej materii przedmiotowej sprawy karnej, w świetle zarzutów skarżących, jako zdecydowanie przedwczesna nie może być akceptowana, zaś stwierdzone uchybienia są wystarczające do wydania rozstrzygnięcia kasatoryjnego (art. 436 k.p.k.). Z kolei szczegółowe odniesienie się do pozostałych argumentów wniesionych apelacji, jawi się bowiem jako przedwczesne ze względu na konieczność ponownego przeprowadzenia postępowania dowodowego i jego stosownego uzupełnienia. Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 437 § 2 k.p.k., należało uchylić zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonego D. C. (1) przekazać Sądowi Okręgowemu w Szczecinie do ponownego rozpoznania.

W niczym nie przesądzając końcowego rozstrzygnięcia, w toku ponownego rozpoznania Sąd Okręgowy winien przede wszystkim rozważyć wagę zasygnalizowanych zagadnień i szczegółowo odnieść się do kwestii wyżej poruszonych, po uprzednim podjęciu starań zmierzających do uszczegółowienia materiału dowodowego w opisanym zakresie (nowa opinia biegłych), a w szczególności prowadzić przewód respektując odpowiednie normy procesowe, winien dążyć do wnikliwszej analizy zebranego materiału dowodowego tak osobowego, jak i dokumentarnego. W tym celu Sąd ten powinien, po odebraniu wyjaśnień od oskarżonego (oczywiście jeśli ten nie skorzysta z prawa do ich odmowy), przesłuchać właścicielki (...) Spółka z o.o. oraz T. S., a także biegłych. Gdy mowa o pozostałych dowodach to należy wskazać, że o ile Sąd I instancji nie będzie widział potrzeby, albo stan sprawy nie będzie tego wymagał ( vide inicjatywa i stanowiska stron) rozpoznając ją ponownie, w związku z treścią rozstrzygnięcia sądu odwoławczego, może skorzystać z dyspozycji art. 442 § 2 k.p.k. i poprzestać na ujawnieniu tychże dowodów.

Rzeczą Sądu I instancji będzie zatem dokonanie rzetelnych ustaleń faktycznych, opartych na całokształcie zgromadzonego materiału dowodowego, a następnie przeprowadzenie gruntownej analizy i dokonanie wyrobu prezentowanych wersji zdarzeń, ocenionych w sposób zgodny z regułami procesowania (w tym naturalnie zgodnie z zasadą art. 5 § 2 k.p.k.), logiką i doświadczeniem życiowym, a nadto w przypadku takiej konieczności - sporządzenie przekonywającego uzasadnienia swego stanowiska, w sposób wolny od uproszczeń i uwzględniający cały materiał dowodowy, zgodnie z wymaganiami art.424 k.p.k. Należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną okoliczność. Mianowicie udowodnienie jakiegoś zagadnienia nie musi oznaczać, iż dane ustalenie musi zawsze wynikać bezpośrednio z konkretnych dowodów. Może ono wypływać także z nieodpartej logiki sytuacji stwierdzonej konkretnymi dowodami, jeżeli stanowi ona oczywistą przesłankę, na podstawie której doświadczenie życiowe nasuwa jednoznaczny wniosek, że dana okoliczność faktyczna istotnie wystąpiła (zob. np. wyroki SN: z 04.10.1973 r., III KR 243/73, OSNKW 1974, z. 2., poz. 33; z 24.04.2018 r., V KK 379/17, LEX nr 2490933).

Z kolei o tym kto poniesie koszty procesu w związku z rozstrzygnięciem kasatoryjnym, zostanie stwierdzone w „orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie” ( arg. ex art. 626 § 1 k.p.k.).

Z tych wszystkich powodów orzeczono, jak w wyroku.

SSA Andrzej Mania SSA Andrzej Olszewski SSA Stanisław Stankiewicz