Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2019r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 września 2019r. w Suwałkach

sprawy D. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Białymstoku

o wznowienie postępowania

w związku z odwołaniem D. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 13 maja 2019 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie od decyzji z dnia 13 maja 2019r. w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją z dnia 23 sierpnia 2013r.;

2.  zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. do przeliczenia emerytury D. P. przyznanej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i obliczonej na zasadach określonych w art. 26 tej ustawy na dzień 7 maja 2019r., bez pomniejszania jej podstawy o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed obliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie społeczne.

Sygn. akt III U 569/19

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 13.05.2019r. odmówił D. P. wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją z dnia 23.08.2013r.

Wskazał, że decyzję wydał w związku ze skargą o wznowienie postępowania z dnia 7.05.2019r. na podstawie art. 149 §3, art. 145a §2 ustawy z dnia 14.06.1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018r., poz. 2096 z poźn. zm.).

Zgodnie z art. 145a §2 kpa w sytuacji, gdy Trybunał Konstytucyjny wyda orzeczenie o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, skargę o wznowienie postępowania należy wnieść w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem jego ogłoszenia.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 06.03.2019r. sygn. P 20/16 zostało ogłoszone w Dzienniku Ustaw RP z dnia 21.03.2019r. (poz. 539).

D. P. skargę o wznowienie postępowania złożyła 7.05.2019r., a więc po terminie.

W odwołaniu od tej decyzji D. P. wskazała, że jest dla niej krzywdząca. Wyrok Trybunału z dnia 6 marca nie był dostatecznie rozpowszechniony w przestrzeni publicznej. W związku z tym nie wiedziała o możliwości złożenia wniosku o ponowne przeliczenie emerytury w związku z ogłoszeniem tego wyroku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, uzasadniając jak w zaskrzonej decyzji i przytaczając w całości sentencję wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6.03.2019r. P 20/16.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie od samej zaskarżonej decyzji nie jest zasadne.

Uznać natomiast należało, że organ rentowy pozostawał co najmniej w dwumiesięcznej zwłoce z wydaniem decyzji przeliczającej emeryturę D. P. przyznanej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i obliczonej na zasadach określonych w art. 26 tej ustawy na dzień 7.05.2019r., bez pomniejszania jej podstawy o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed obliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie społeczne.

Ustosunkowując się do odwołania D. P. od zaskarżonej decyzji z dnia 13.05.2019r. o odmowie wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją z dnia 23.08.2013r., to wskazać należy, że stosowanie do art. 145a §2 kpa skargę o wznowienie postępowania, w sytuacji gdy Trybunał Konstytucyjny wyda orzeczenie o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, rzeczywiście wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Odwołująca się uchybiła temu terminowi. Nie wykazała przy tym, iż nastąpiło to nie z jej winy. Okoliczność, iż nie śledzi informacji związanych z orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego ją nie usprawiedliwia. Organ rentowy nie miał obowiązku powiadamiania jej o zapadłym orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego. Stąd odwołania za uzasadnionego uznać nie można było.

Poza tym wskazać należy, że w przypadku nawet uwzględnienia wniosku o wznowienie postępowania to i tak nie odniosłoby to oczekiwanego rezultatu. Otóż w obliczu art. 146 §1 i art. 151 §2 kpa organ rentowy nie mógłby uchylić decyzji z dnia 23.08.2013r., gdyż minęło od jej doręczenia 5 lat. Nie mógłby też zastosować art. 114 ust. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który między innymi stanowi, że w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczenia lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczenia lub ich wysokość, albo że przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Tak bowiem jednoznacznie wypowiadał się Sąd Najwyższy w kwestii wznowienia postępowania w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Choćby ostatnio Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 23.08.2018r. I uK 355/17 wskazał, że przepis art. 190 ust. 4 Konstytucji wyraźnie odsyła w przypadku w nim określonym do przepisów określających zasady i tryb wznowienia postępowania (stanowi ten przepis art. 190 ust. 4 Konstytucji, że orzeczenie Trybunału o niezgodności z Konstytucją aktu normatywnego, na postawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania). Tymczasem instytucja przewidziana w art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.) nie jest wznowieniem postępowania sensu stricto, lecz co najwyżej „swoistym wznowieniem postępowania”, ma szerszy charakter niż wznowienie postępowania i nieco odmienne od niego przesłanki. Z istoty swej służy też innym celom, pozwalając ponownie ustalić prawo do świadczeń emerytalno-rentowych lub ich wysokości przy wykorzystaniu mniej rygorystycznych podstaw niż określone w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego podstawy wznowienia takiego postępowania. Nie jest też ograniczona jakimkolwiek terminem. Co jednak szczególnie istotne, orzeczenie, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji, stanowi samodzielną i szczególną podstawę wznowienia postępowania wymienioną expressis verbis w przepisach regulujących postępowanie zarówno sądowe (art. 401 ¹ KPC i art. 540 § 2 KPK), jak i administracyjne (art. 145a KPA). Stosownie do art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w powołanej ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Za przepis, na podstawie którego może dojść do wzruszenia decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o akt normatywny uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niezgodny z Konstytucją, należy zatem uznać art. 145a KPA.

Zgodnie natomiast z art. 145a kpa można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucja, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja, przy czym skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejście w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Stosownie zatem do art. 146 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego uchylenie decyzji z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego została wydana decyzja, nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia decyzji upłynęło pięć lat. W takim przypadku, zgodnie z art. 151 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazuje okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.

Jakiekolwiek więc argumenty wykazane przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 6.03.2019r. P 20/16 o niezgodności art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r., poz. 1270 oraz z 2019r., poz. 39), w brzemieniu obowiązującym do 30.09.2017r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953r. kobiet, które przed 1.01.2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, nie mogą powodować, że można byłoby uchylić decyzję z dnia 23.08.2013r., w której przy wyliczeniu emerytury odwołującej się w wieku powszechnym zastosowano właśnie zakwestionowany przez Trybunał art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dotyczy to też i argumentów przytoczonych w tym względzie i samych zainteresowanych). Sąd bowiem powszechny rozpoznający sprawę musi stosować się do wszystkich przepisów prawa, nawet jeżeli Trybunał Konstytucyjny spóźnił się ze swoim rozstrzygnięciem. Zwłaszcza sąd powszechny musi tak postąpić w obliczu autorytetu Sądu Najwyższego. Nie może dowolnie orzekać nawet jeżeli pobierający świadczenie emerytalne rzeczywiście są pokrzywdzeni. Trzeba jednoznacznie wskazać, że sytuacja uznania przez Trybunał Konstytucyjny przepisu za niezgodny z Konstytucją nie jest w żadnym razie tożsama z ujawnieniem nowych okoliczności czy błędem organu rentowego. Stąd nie można zastosować w niniejszej sprawie art. 114 § 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zaistniałą sytuację może tylko naprawić ustawodawca w drodze uchwalenia stosownych przepisów prawa. Sądowi jest wiadomym, że 15.05.2019r. Komisja ustawodawcza przekazała Marszałkowi Senatu Rzeczypospolitej Polskiej stosowny projekt o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych co do zaistniałego w omawianym zakresie stanu rzeczy.

Mimo jednak takiego stanu rzeczy nic nie stało na przeszkodzie, aby na wniosek odwołującej się D. P. przeliczyć jej emeryturę przyznaną na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i obliczonej na zasadach określonych w art. 26 tej ustawy na dzień 7.05.2019r., bez pomniejszania jej podstawy o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie społeczne. Wszakże czytamy we wniosku D. P. z dnia 7.05.2019r., że składa skargę o ponowne przeliczenie (czy to obliczenie) jej emerytury. Jeżeli przecież Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r., poz. 1270 oraz z 2019r., poz. 39), w brzemieniu obowiązującym do 30.09.2017r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953r. kobiet, które przed 1.01.2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, to należy ten art. 25 ust. 1b odnośnie kobiet urodzonych w 1953r., które przed 1.01.2013r. nabywają prawo do emerytury na podstawie art. 46, tak traktować jakby go nie było. Skoro więc kobieta urodzona w 1953r. pobierająca świadczenia emerytalne na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej, tak jak odwołująca się, składa wniosek o właściwe wyliczenie jej emerytury to Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązany był do obliczenia emerytury na dzień złożenia wniosku w oparciu o obowiązujące wobec niej przepisy prawa. Te zaś nie przewidziały już pomniejszenia podstawy ich emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie społeczne. W sytuacji przecież wniosku o przeliczenie emerytury od dnia złożenia wniosku nie mają zastosowania przepisy dotyczące wznowienia postępowania.

Mając zatem wszystko powyższe na względzie, należało na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalić odwołanie od decyzji z dnia 13.05.2019r. Z uwagi natomiast na treść art. 477 ⁹ § 4 kpc w zw. z art. 477 ¹⁴ §3 kpc należało zobowiązać organ rentowy do przeliczenia emerytury D. P. na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i obliczonej na zasadach określonych w art. 26 tej ustawy na dzień 7.05.2019r., bez pomniejszania jej podstawy o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie społeczne.

Zgodnie bowiem z art. 477 ⁹ § 4 kpc jeżeli organ rentowy nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy od dnia zgłoszenia roszczenia w sposób przepisany, odwołanie można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminy.

Zgodnie natomiast z art. 477 ¹⁴ § 9 kpc jeżeli odwołanie wniesiono w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy, sąd w razie uwzględnienia odwołania zobowiązuje organ rentowy do wydania decyzji bądź orzeka co do istoty sprawy.

PW/ich