Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2019 roku

Sąd Okręgowy w Płocku, VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia: Hanna Parzybut-Dan (spr.)

Sędziowie: Ewa Solecka

del. Piotr Czerkawski

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Tomasz Suchodolski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 listopada 2019 roku w P.

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w C.

przeciwko M. K.

o odszkodowanie w związku z nie zawarciem umowy przyrzeczonej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Ciechanowie

z dnia 2 kwietnia 2019 roku, sygn. akt IV P 95/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w C. na rzecz pozwanej M. K. kwotę 1.350 (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Hanna Parzybut-Dan

del. Piotr Czerkawski Ewa Solecka

UZASADNIENIE

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. wniosła o zasądzenie od M. K. kwoty 19.920 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Pozwana M. K. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2019 r. Sąd Rejonowy w Ciechanowie oddalił powództwo i zasądził od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. na rzecz M. K. kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji dokonał następujących ustaleń faktycznych:

M. K. jest lekarzem rodzinnym. Powód zaproponował pozwanej pracę w nowej przychodni w M., a w związku z tym zawarcie przedwstępnej umowy o pracę. Pozwana zapewniła, że wypowie umowę o pracę u dotychczasowego pracodawcy, u którego obowiązywał ją 3 – miesięczny okres wypowiedzenia, po podpisaniu umowy przyrzeczonej.

Pozwana wypowiedziała umowę o pracę w Centrum Medycznym (...) w P., w którym była zatrudniona. W dniu 5 października 2017 r. pomiędzy (...) Spółką z ograniczona odpowiedzialnością w C. a M. K. została zawarta przedwstępna umowa o pracę. Na jej podstawie pracodawca zobowiązał się do zawarcia z pozwaną umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku lekarza medycyny rodzinnej. Strony zgodnie oświadczyły, iż zobowiązują się zawrzeć umowę o pracę na następujących warunkach:

a)  miejsce wykonywania pracy : (...), (...)-(...) M., ul. (...),

b)  wymiar czasu pracy: pełen etat,

c)  wynagrodzenie miesięczne za pracę: 9 960 zł brutto/miesięcznie.

Termin zawarcia umowy przyrzeczonej i rozpoczęcia pracy przez pozwaną strony ustaliły na dzień 1 lutego 2018 r. (§ 3 umowy). W § 4 przedwstępnej umowy, przewidziano karę umowną, w przypadku gdyby nie doszło do zawarcia umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie pozwanej, wówczas pozwana miała być zobowiązana do zapłaty na rzecz powoda kary umownej w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia w kwocie 19.920 złotych brutto, co nie wyłączało odpowiedzialności pozwanej za szkodę przewyższającą wysokość kary umownej, o ile szkoda u pracodawcy wystąpi w związku z nie zawarciem umowy przyrzeczonej.

Powód zaproponował pozwanej świadczenie pracy na podstawie umowy zlecenia, aby lepiej poznała pacjentów w nowym miejscu pracy. Na podstawie umowy zlecenia zawartej w dniu 2 listopada 2017r. M. K. wykonywała czynności lekarza medycyny rodzinnej w (...) w M. przy ulicy (...) jeden dzień w tygodniu, tj. w czwartki przez 3 godziny.

Pismem z dn. 22 stycznia 2018 r. pełnomocnik pozwanej adw. T. D., zwrócił się do powodowej spółki o przesłanie w formie elektronicznej na wskazany adres mailowy, projektu umowy o pracę w związku z zawartą przez strony umową przedwstępną. W odpowiedzi, wraz z pismem z dnia 26 stycznia 2018 r. powodowa spółka wysłała do pełnomocnika pozwanej dwa egzemplarze umowy o pracę na czas nieokreślony, datowane na dzień 24 stycznia 2018 r., prosząc o ich podpisanie, a następnie odesłanie jednego egzemplarza w terminie 3 dni od otrzymania pisma na adres powodowej spółki. Jeden z egzemplarzy umowy o pracę był podpisany przez A. O. (1) – pełnomocnika powodowej spółki. Umowa o pracę zawierała postanowienia zgodne z umową przedwstępną. Został do niej załączony zakres obowiązków pozwanej. W odpowiedzi na powyższe pismo, pełnomocnik pozwanej M. K. w mailu z dnia 30 stycznia 2018 r. przesłał skan podpisanej przez niego w imieniu pozwanej jako pełnomocnika w dniu 29 stycznia 2018 r. umowy o pracę oraz potwierdzenie nadania listu poleconego.

Pismem z dnia 30 stycznia 2018 r. pozwana M. K. cofnęła wypowiedzenie umowy o pracę z dnia 2 października 2017 r. w Centrum Medycznym (...) w P..

Następnie pismem z dnia 1 lutego 2018 r. w imieniu pozwanej, w oparciu o udzielone pełnomocnictwo, adw. T. D. dokonał wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony zawartej w dniu 24 stycznia 2018 r. pomiędzy (...) Spółką z ograniczona odpowiedzialnością w C. a M. K. z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia. Jednocześnie wraz z wypowiedzeniem zostało dostarczone zwolnienie lekarskie pozwanej obejmujące okres od 1 do 14 lutego 2018 r.

W piśmie z dnia 5 lutego 2018 r. powodowa spółka poinformowała powódkę, iż nie uznaje wystosowanego zaświadczenia lekarskiego z dnia 31 stycznia 2018 r. wskazującego jej niezdolność do pracy w okresie od 1 do 14 lutego 2018 r. Jako powód braku uznania zwolnienia lekarskiego, powodowa spółka wskazała brak właściwego oznaczenia Spółki jako pracodawcy, gdyż w zwolnieniu lekarskim został wskazany NIP innego podmiotu. Jednocześnie powód wezwał pozwaną do natychmiastowego stawienia się do pracy. W odpowiedzi na to pismo, pełnomocnik pozwanej wystosował do pełnomocnika powoda pismo z dnia 14 lutego 2018r. z informacją, żeby odesłał zwolnienie lekarskie w celu jego sprostowania.

Pismem z dn. 28 lutego 2018 r. pozwana została wezwana przez powodową spółkę do dostarczenia wszelkiej dokumentacji niezbędnej do założenia akt osobowych, w szczególności: kwestionariusza osobowego, dokumentów potwierdzających kwalifikacje zawodowe, dyplomu ukończenia studiów medycznych, orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwskazań do wykonywania pracy na stanowisku lekarza medycyny rodzinnej, świadectw pracy wystawionych przez dotychczasowych pracodawców.

W piśmie z dnia 11 czerwca 2018 r. pozwana została wezwana przez (...) spółkę z o.o. do zapłaty kary umownej w wysokości 19.920 złotych w terminie 3 dni liczonych od otrzymania wezwania.

M. K. w okresie od 1 lutego 2018 r. do 17 lutego 2018 r. została zgłoszona przez powodową spółkę do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego.

Miesięczne wynagrodzenie pozwanej M. K. liczone jak ekwiwalent na urlop wypoczynkowy miało wynosić 9.960 zł brutto.

W niniejszej sprawie Sąd I instancji ocenił jako zasadniczo bezsporny i ustalił go na podstawie zgromadzonych i wyszczególnionych wyżej dokumentów, których prawdziwość nie była podważana przez strony, zeznań pozwanej M. K. oraz zeznań świadków A. O. (1) i M. T..

Sąd Rejonowy przyznał pełen walor wiarygodności zeznaniom pozwanej oraz zeznaniom świadków A. O. (2) i M. K., którzy w swoich zeznaniach przedstawiali okoliczności dotyczące prowadzonych z pozwaną negocjacji odnośnie jej współpracy z powodową spółką oraz okoliczności zawarcia przedwstępnej umowy o pracę.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo, zauważając, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują umowy przedwstępnej dotyczącej zawarcia w przyszłości umowy o pracę, ale też nie wyłączają dopuszczalności jej zawarcia. Uznał , że znajdują odpowiednie stosowanie przepisy Kodeksu cywilnego na podstawie art. 300 k.p.). Bazując na orzecznictwie Sądu Najwyższego ocenił, iż zawarcie umowy przedwstępnej obejmującej umowę o pracę nie jest sprzeczne z zasadami prawa pracy (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 21 czerwca 1972 r., III PZP 13/72, OSNCP 1972 nr 11, poz. 201; wyrok z 15 marca 1977 r., I PRN 22/77, LEX nr 14368 oraz postanowienie z 13 maja 1977 r., I PZ 23/77, OSPiKA 1979 nr 3, poz. 47 z glosą J. Brola).

Wedle stanowiska Sądu Rejonowego umowa przedwstępna z dnia 5 października 2017r. spełniała warunki określone w art. 389 § 1 k.c., gdyż strony zobowiązały się do zawarcia oznaczonej umowy przyrzeczonej (umowy o pracę) i określiły jej istotne postanowienia. W szczególności strony uzgodniły termin zawarcia umowy przyrzeczonej (1 lutego 2018 r.), rodzaj umowy przyrzeczonej (umowa o pracę na czas nieokreślony), stanowisko, na jakim powódka zostanie zatrudniona (lekarz medycyny rodzinnej), wymiar czasu pracy (pełen etat) oraz wynagrodzenie za pracę (9.960 zł brutto miesięcznie).

Poza tym w § 4 przedwstępnej umowy, strony przewidziały karę umowną w przypadku gdyby nie doszło do zawarcia umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie pozwanej, pozwana miała być zobowiązana do zapłaty na rzecz powoda kary umownej w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia w kwocie 19.920 złotych brutto, co nie wyłączało odpowiedzialności pozwanej za szkodę przewyższającą wysokość kary umownej, o ile szkoda u pracodawcy wystąpi w związku z nie zawarciem umowy przyrzeczonej.

W sprawie niniejszej doszło jednak do zawarcia przez strony przyrzeczonej umowy o pracę na czas nieokreślony. Już sam fakt, iż pomiędzy stronami doszło do zawarcia przyrzeczonej umowy, w ocenie Sądu wyłącza możliwość domagania się przez powoda od pozwanej zastrzeżonej kary umownej na podstawie § 4 umowy przedwstępnej. W tym miejscu wskazać jednak należy, iż instytucja kary umownej z art. 483 k.c. ma ściśle cywilistyczny charakter i zasadniczo nie zachodzi możliwość jej zastosowania na podstawie art. 300 k.p. w stosunkach pracy. Prawo pracy przewiduje, odrębny od prawa cywilnego, własny system odpowiedzialności materialnej pracowników, w tym odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną pracodawcy i za mienie powierzone pracownikowi (art. 114 – 127 k.p.), a także odszkodowania dla pracodawcy z tytułu naruszenia przez pracownika postanowień umowy, przewidzianej w art. 101 ² § 1 k.p. Możliwość zastosowania kar umownych na gruncie prawa pracy jest ograniczona wyłącznie do umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Powód nie udowodnił innych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej wynikających z ogólnych przepisów kodeksu cywilnego czy też przepisów kodeksu pracy oraz wysokości poniesionej szkody. Zasady współżycia społecznego, na które powołuje się powód w pozwie, nie mogą stanowić źródła praw podmiotowych. W ocenie sądu brak jest podstaw by przyjąć że pozwana wypowiadając umowy o pracę z powodem nadużyła prawa. Z tych względów, powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c. ,zasądzając od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.700 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).

Apelację od wyroku złożyła (...) Spółka z o.o. w C., zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w postaci: umowy o pracę z dnia 24stycznia 2018 r., zawartej pomiędzy powódką a pozwaną w dniu 29 stycznia 2018 r.; pisma pozwanej z dnia 30 stycznia 2018 r. cofającego wypowiedzenie umowy o pracę z dnia 2 października 2017 r. w Centrum Medycznym (...) w P., wypowiedzenia umowy o pracę z dnia 01 lutego 2018 r. zawartej pomiędzy stronami; zwolnienia lekarskiego pozwanej z dnia 31 styczni 2018 r., przesłuchania pozwanej na rozprawie w dniu 30 października 2018r., poprzez uznanie, iż działanie pozwanej polegające na zawarciu umowy przyrzeczonej z powódką oraz skorzystanie ze zwolnienia lekarskiego w okresie od dnia 01 lutego 2018 r. do dnia 14 lutego 2018 r., nie miały na celu uniknięcia zapłaty kary umownej wynikającej z umowy przedwstępnej oraz uniknięcia świadczenia pracy na rzecz powódki jak również nie świadczą o braku u pozwanej woli świadczenia pracy na rzecz powódki, pomimo iż na rozprawie w dniu 30 października 2018 r. pozwana wskazała wprost, iż poprosiła o możliwość pozostania w (...)co skutkowało cofnięciem wypowiedzenia umowy o pracę jak również, iż w dniach 15 i 16 lutego 2018 r. pozwana nie stawiła się w pracy u powódki, bo podpisała pełnomocnictwa i nie miałam zamiaru pracować u powódki, co jednoznacznie świadczy o braku woli pozwanej w zakresie świadczenia jakiejkolwiek pracy na rzecz powódki pomimo zawarcia umowy przyrzeczonej poprzedzonej umową przedwstępną.

2. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie materiału dowodowego w postaci pisma pozwanej z dnia 02 lipca 2018 r., zatytułowanego: wycofanie wypowiedzenia umowy o pracę z dnia 23 maja 2015 r., w którym to znajduje się prośba pozwanej o dalsze reprezentowanie jej interesów prawnych przez C. G. i/lub kancelaria prawne współpracujące z przychodnią dotyczące firmy (...) sp. z o.o., co jednoznacznie wskazuje, iż od momentu udzielenia stosownego pełnomocnictwa, tj. od dnia 18 stycznia 2018 r., działania pozwanej miały na celu pozostanie u dotychczasowego pracodawcy (...) z jednoczesnym uniknięciem zapłaty na rzecz powódki kary umownej a co za tym idzie pozwana podjęła decyzję o utrzymaniu dotychczasowego stosunku pracy z(...) przez zawarciem umowy przyrzeczonej z Powódką;

3. naruszenia prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie za wiarygodne zeznań pozwanej w zakresie podjęcia decyzji o pozostaniu u dotychczasowego pracodawcy w dniu 30 stycznia 2018 r., bowiem w tym dniu została jej przedstawiona oferta kontynuacji zatrudnienia z lepszymi warunkami finansowymi, co pozostaje sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego jak również zasadami logicznego rozumowania, tego rodzaju decyzji nie mogła bowiem zostać podjęta zarówno przez pozwaną jak i jej pracodawcę impulsywnie, w ciągu jednej chwili, bowiem wymaga dokładnej analizy ekonomicznej, biorąc pod uwagę ponad 4-krotny wzrost wynagrodzenia pozwanej od dnia 1 lutego 2018 r. w (...) jak również potrzebę przeprowadzenia procesu rekrutacji w przypadku odmowy pozwanej, z uwagi na utratę przydziału pacjentów w(...), związaną z odejściem lekarza zaś jak wnika z treści zeznań pozwanej - protokół z dnia 30 października 2018 r., pozwana sama poprosiła o pozostanie w (...).

4. naruszenie prawa materialnego tj. art. 8 k.p. poprzez jego niezastosowanie w okolicznościach przedmiotowej sprawy, podczas gdy zachowanie pozwanej jednoznacznie wskazuje, że zawarła ona z powodem umowę przyrzeczoną tylko z uwagi na zagrożenie karą umowną, nie zaś by wyrażała jakąkolwiek wolę świadczenia pracy na rzecz powódki, co znajduje swoje potwierdzenie w materiale dowodowym zgromadzonym w przedmiotowym postępowaniu;

5. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 30 § 2[1] k.p. poprzez uznanie przez Sąd, iż zwolnienie lekarskie pozwanej na okres od dnia 01 lutego 2018 r. do dnia 14 lutego 2018 r. zawiera cały okres wypowiedzenia umowy, podczas gdy termin wypowiedzenia kończy się odpowiednio w sobotę lub ostatniego dnia miesiąca, co oznacza, iż pozwana w dniach 15 i16 lutego 2018 r. (czwartek i piątek) powinna świadczyć pracę na rzecz powódki, przy czym faktycznie nie tylko nie stawiła się do pracy u powódki, ale świadczyła pracę w tym okresie na rzecz innego podmiotu - (...) co jednoznacznie świadczy, iż pozwana nie miała zamiaru świadczyć pracy na rzecz powódki;

6. naruszenie prawa materialnego tj. art. 483 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż możliwość zastosowania kar umownych na gruncie prawa pracy jest ograniczona wyłącznie do umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, w sytuacji gdy rzeczony przepis nie zawiera takiego wyłączenia, zaś podlega odpowiedniemu stosowaniu z uwagi na brak jego sprzeczności z przepisami kodeksu pracy, co uzasadnia fakt, iż kara umowna aktualizuje się dopiero na skutek zawinionego działania kandydata do pracy.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy przyjął za własne ustalenia Sądu I instancji, uznając je za prawidłowe w świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego. W postanowieniu z dnia 10 listopada 1998 r. III CKN 792/98 Sąd Najwyższy przyjął pewną regułę wymagań procesowych, które stawiane uzasadnieniu orzeczenia oddalającego apelację, wydanego na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji, a inne orzeczeniu reformatoryjnemu, wydanemu po uzupełnieniu postępowania dowodowego przez sąd odwoławczy. W pierwszym wypadku sąd odwoławczy nie musi powtarzać dokonanych prawidłowo ustaleń; wystarczy stwierdzenie, że ustalenia sądu pierwszej instancji podziela i przyjmuje za swoje (por. np. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 13 grudnia 1935 r. C.III.680/34, Zb.Urz. 1936, poz. 379, z dnia 14 lutego 1938 r. C.II. (...), (...) 1938, poz. 380, z dnia 9 kwietnia 1938 r. C.II. (...), (...) 1938, poz. 505 oraz z dnia 14 lutego 1938 r. C.II. (...), (...) 1938, poz. 380). Konieczne jest jednak wówczas ustosunkowanie się do wszystkich zarzutów apelacji i wyjaśnienie, dlaczego zarzuty te zostały uznane za bezzasadne; wystarczy przy tym wskazanie - jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia - art. 385 k.p.c. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 lutego 1998 r. III CKN 372/97, nie publ. oraz z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/98, OSNC 1999, z. 3, poz. 60).Inaczej musi być w wypadku zmiany zaskarżonego orzeczenia, wydanego na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym. Wtedy sąd odwoławczy obowiązany jest dokonać własnych ustaleń, wskazując, na jakich dowodach je oparł, a także motywując, z jakich przyczyn innym dowodom wiarygodności odmówił. Konieczna jest także ocena zarzutów zgłoszonych w apelacji oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku, z przytoczeniem przepisów prawa materialnego i formalnego (por. też orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 1937 r. C.II.1334/37, Zb.Urz. 1938, poz. 375).

Ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego w przedmiotowej sprawie zostały oparte na prawidłowo i logicznie ocenionych dowodach i nie doszło w tym zakresie do naruszenia art. 233§1 k.p.c. Naruszenie zasad swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu przesłanek tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 23 maja 2018 r., III AUa 972/17, LEX nr 2504702). Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00 LEX nr 56906). Zaskarżonemu wyrokowi takich zarzutów przypisać nie można.

Sąd I instancji odniósł się do zgromadzonych dowodów w sposób obiektywny, logicznie wiążąc fakty. Po pierwsze , zauważyć należy, że powód wyprowadza z materiału dowodowego odmienną ocenę okoliczności faktycznych , zarzucając, że fakty takie jak:: zawarcie umowy o pracę z dnia 24stycznia 2018 r., pismo pozwanej z dnia 30 stycznia 2018 r. cofające wypowiedzenie umowy o pracę z dnia 2 października 2017 r. w Centrum Medycznym (...) w P., wypowiedzenie umowy o pracę z dnia 1 lutego 2018 r. zawartej pomiędzy stronami; złożenie zwolnienia lekarskiego pozwanej z dnia 31 stycznia 2018 r. za okres od 1 do 14 lutego 2018 r. świadczą jednoznacznie o braku woli pozwanej w zakresie świadczenia jakiejkolwiek pracy na rzecz powodowej spółki, a celem zawarcia umowy przyrzeczonej od momentu jej podpisania była chęć uniknięcia zapłaty kary umownej ( pkt 1 i 2 zarzutów apelacyjnych). Sąd II instancji nie podzielił oceny dokonanej przez powoda, bowiem opiera się ona na dowolnej interpretacji woli pozwanej co do zamiaru niepodejmowania pracy u powoda już od momentu podpisania umowy o pracę dnia 29 stycznia 2018 r. Taka analiza przyczynowo- skutkowa zdarzeń prawnych dokonana przez powoda nie znajduje oparcia w materiale dowodowym. Niewątpliwie pozwana podpisując umowę przedwstępną z dnia 5 października 2017 r. z powodem miała na celu zamiar świadczenia pracy na jego rzecz na podstawie umowy o pracę. Obie strony umowy dążyły do tego, aby pozwana poznała nowe warunki pracy w spółce (...), stąd początkowo M. K. wykonywała pracę w ramach umowy zlecenia raz w tygodniu. Jednoczenie równolegle pracowała w ramach stosunku pracy w Centrum Medycznym (...) w P.. Powódka otrzymywała od powoda korzystniejsze płacowe warunki zatrudnienia niż w dotychczasowym zakładzie, gdyż wynagrodzenie zgodnie z umową przedwstępną miało wynieść 9.960 zł brutto. Natomiast utrudnieniem były dojazdy do C., o czym świadczą zeznania pozwanej oraz świadka M. T.. M. K. rozważała bowiem wynajęcie lub kupno mieszkania w C.. Z zeznań pozwanej wynika, że po podpisaniu umowy o pracę dnia 29 stycznia 2018 r. otrzymała od Centrum Medycznego (...) w P. korzystniejszą ofertę zatrudnienia, dlatego zdecydowała się pozostać w (...). Wynagrodzenie w (...) od 1 lutego 2018 r. wynosiło 9000 zł, zatem było porównywalne z tym, które oferował powód. Decyzja M. K. o pozostaniu w Centrum Medycznym (...). podyktowana była korzystniejszymi warunkami zatrudnienia, które zaproponował jej dotychczasowy pracodawca. Konkludując, stwierdzić należy, że Sąd I instancji logicznie powiązał fakty związane z decyzjami pozwanej, dlatego nadintrepretacją są twierdzenia powoda, że pozwana podpisując umowę o pracę z dnia 24 stycznia 2018 r. wiedziała, że nie będzie pracować u powoda. Innymi słowy, nie można zarzucić pozwanej, że jej działania były pozorowane dla uniknięcia zapłaty kary umownej. Miała bowiem prawo do wyboru zatrudnienia. Skoro dla pozwanej warunki zatrudnienia w G. (...) były korzystniejsze , toteż mogła po rozważeniu wszystkich okoliczności, kontynuować pracę u dotychczasowego pracodawcy. Zgodnie z art. 65 ust.1.Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa. Na podstawie art. 65 ust.2 Konstytucji obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę. Zatem Konstytucją RP gwarantuje każdemu prawo do wyboru miejsca pracy, co oznacza zagwarantowaną prawem ustawy zasadniczej wolność wyboru zatrudnienia i zawodu z ograniczeniem wypływającym z właściwej ustawy.

W judykaturze zostało przesądzone ,że dopuszczalne jest zawarcie umowy, przez którą strony zobowiązują się do zawarcia umowy o pracę tj. umowy przedwstępnej ( patrz: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 1972 r., III PZP 13/72, OSNC 1972/11/201, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 1974 r.III PZP 22/74OSNC 1975/2/23). W uchwale z dnia 21.VI.1972 r. III PZP 13/72 (OSNCP 1972, z. 12, poz. 201) Sąd Najwyższy uznał za dopuszczalne zawarcie umowy na mocy art. 389 k.c., przez którą strony zobowiązują się do zawarcia umowy o pracę. W tejże uchwale, w konsekwencji powyższego stanowiska, została przyjęta teza, że uchylenie się przez zakład pracy od zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę daje podstawę do odpowiedniego zastosowania art. 390 § 1 k.c. w związku z art. XII § 3 przep. wprow. k.c. w zakresie naprawienia szkody przewidzianego tymi przepisami.

Na tle powyższego należy rozstrzygnąć kwestię dopuszczalności kary umownej w umowie przedwstępnej o pracę. Ze względu na zobowiązaniowy charakter stosunku pracy oraz brak wyczerpującego unormowania określonych kwestii niezbędne jest sięganie poprzez art. 300 k.p. do Kodeksu cywilnego w sprawach nieuregulowanych, w tym właśnie – w zakresie umowy przedwstępnej, uregulowanej w art. 389 i 390 k.c. Umowa przedwstępna jest aktem w pewnym znaczeniu niesamoistnym, pomocniczym, jest środkiem wiodącym do celu, jest przygotowaniem umowy głównej czy też umowy przyrzeczonej. Sankcją za niedochowanie zobowiązania z umowy przyrzeczonej jest roszczenie odszkodowawcze lub roszczenie o zawarcie umowy przyrzeczonej . Pracodawcy nie przysługuje bowiem roszczenie o zawarcie umowy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r.,I PZP 5/77, LexPolonica nr 296570, OSNCP 1977, nr 10, poz. 180) natomiast pracownikowi – przysługuje zarówno roszczenie o zawarcie umowy przyrzeczonej jak również żądanie odszkodowania, w razie uchylenia się przez pracodawcę od zawarcia umowy. Jedną z najważniejszych zasad prawa pracy, jaką jest swoboda nawiązania pracy, znajduje gwarancję w Konstytucji (art. 65) i w Kodeksie pracy (art. 11), jak i w aktach prawa międzynarodowego. Zgodnie z art. 65 ust. 2 Konstytucji „obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę. W tym miejscu należy jednakże zadać pytanie o relację zastrzeżonej kary umownej do podkreślonych najważniejszych zasad prawa pracy. Na podstawie art. 483 § 1k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Bezpośrednie stosowanie przepisów Kodeksu cywilnego w stosunkach pracy przy mechanizmie kary umownej powodowałoby ograniczenie swobody wyboru pracy, wbrew zasadom art.65 Konstytucji. Kara umowna nie może prowadzić do przymusu lub ograniczenia wolności zatrudnienia. Kara umowna zawarta w umowie przedwstępnej ogranicza tę wolność wyboru. Narzuca obowiązek – sankcjonowany koniecznością zapłaty określonej kwoty – zawarcia umowy o pracę z jednym, konkretnym pracodawcą. Dlatego trzeba uznać, że kara umowna, jako ograniczenie konstytucyjnej zasady swobody wyboru pracy, pozostaje niezgodna z podstawowymi zasadami prawa pracy. Z tego też względu mechanizm kary umownej z art. 484 k.c. nie będzie mógł znaleźć zastosowania poprzez art. 300 k.p., z powodu naruszenia dyspozycji np. z art. 10 k.p. Na podstawie art. 10 § 1k.p.każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania zawodu.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 8 k.p. poprzez jego niezastosowanie wskazać należy, że realizacja praw pozwanej nie była wadliwa z punku widzenia społeczno- gospodarczego przeznaczenia prawa ani zasad współżycia społecznego. Wedle stanowiska apelującego, pozwana złamała pewne normy obyczajowo – moralne , jak zasadę wzajemnego zaufania nakazującą stronom indywidulanego stosunku pracy wzajemną lojalność ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2012 r.II PK 250/11OSNP 2013/11-12/127, (...).Orz. (...), M.P.Pr. (...)-602). Jak wykazano wyżej, wolność wyboru zatrudnienia bez przymusu gwarantowała pozwanej Konstytucja oraz przepisy art. 10 k.p. Kara umowna (art. 483 § 1 k.c.) nie może być zastrzeżona na wypadek wyrządzenia pracodawcy przez pracownika szkody wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych (art. 114 i następne k.p.). Taki pogląd prawny płynie z wyroku Sądu Najwyższego z dnia z dnia 8 stycznia 2008 r.II PK 120/07, OSNP 2009/3-4/40, OSP 2009/12/127.

Poza sporem pozostają zarzuty powoda naruszenia prawa materialnego art. 30§ 2 ¹ k.p., gdyż przedmiotem postępowania było roszczenie o zapłatę kary umownej.

Wobec powyższego, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację, zaś o kosztach orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).

Hanna Parzybut-Dan Ewa Solecka Piotr Czerkawski