Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 listopada 2019 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Janusz Supiński

Protokolant: Sylwia Laskowska

po rozpoznaniu w dniu 15.10.2019 r. w Giżycku

sprawy z powództwa (...) SA w B.

przeciwko D. P.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanej D. P. na rzecz powoda (...) SA w B. kwotę 29.018,13 (dwadzieścia dziewięć tysięcy osiemnaście 13/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 19.04.2019r. do dnia zapłaty.

II.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

III.  Zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.068 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 522/19

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w B. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej D. P. kwoty 29.018,13 złotych wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 12.04.2019 r. do dnia zapłaty. Nadto domagał się zasądzenia od pozwanej kosztów procesu. Powód oparł roszczenie na zawartej z pozwaną w dniu 31.07.2018 r. umowie pożyczki nr (...) oraz podpisanym przez pozwanego wekslu, zgodnie z którym pozwany zobowiązał się do zapłaty dnia 11.04.2019 r. kwoty 29.018,13 zł. W uzasadnieniu powód podniósł, że pozwana poprzez podpisanie weksla, zobowiązała się do zapłaty kwoty wskazanej w wekslu, stąd też powód wezwał pozwaną do wykupu weksla, a po bezskutecznym upływie zakreślonego terminu, skierował niniejszy pozew. Nadto powód podał, że pozwana, podpisując kalendarz spłaty rat znała doskonale wysokość zobowiązania i termin spłaty.

Pozwana D. P. kwestionowała zgłoszone powództwo tak co do zasady, jak i co do wysokości. Wskazała przy tym, że przedłożony przez powoda weksel został wypełniony nieprawidłowo, niezgodnie z zawartym porozumieniem wekslowym, albowiem powód nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia, a to wobec dokonywanych przez pozwaną wpłat na poczet kapitału pożyczki. Nadto, zdaniem pozwanej umowa pożyczki wiążąca strony zawiera klauzule niedozwolone, zastrzegające na rzecz powoda opłaty nienależne i rażąco wygórowane. Odnosi się to do ustalonej w umowie opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia prowizyjnego, a także wynagrodzenia z tytułu przyznania pozwanej „Twojego pakietu”. Pozwana podniosła, że została obciążona opłatami, które oderwane są od faktycznie poniesionych kosztów. Argumentowała nadto, że suma kosztów pozaodsetkowych naliczona przez powoda w kwestionowanej umowie pożyczki jest wyższa od faktycznie udzielonej pożyczki, co jest niezgodne z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Pozwana kwestionowała także wysokość odsetek, które były naliczane od kwot nienależnych powodowi. Podniosła wreszcie, że nie otrzymała od powoda wypowiedzenia umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla, co skutkować winno bezskutecznością owego wypowiedzenia.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 31.07.2018 r. (...) S.A. z siedzibą w B. jako pożyczkodawca oraz pozwana D. P. jako pożyczkobiorca zawarł umowę pożyczki gotówkowej nr (...), na podstawie której pozwana otrzymała pożyczkę w wysokości 13.000 zł. Dodatkowo powód naliczył opłatę przygotowawczą w kwocie 129,00 zł, wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 10.871,00 zł oraz wynagrodzenie z tytułu przyznania na wniosek pożyczkobiorcy (...) w wysokości 2.000,00 zł. Odsetki umowne od udzielonej pozwanemu pożyczki wynosiły 5.632,00 zł. Zgodnie z zawartą umową pozwana miała dokonać spłaty pożyczki w 48 równych miesięcznych ratach po 659,00 zł każda w łącznej wysokości 31.632,00 zł. Termin ostatniej raty przypadał na 9.08.2022 r.

(dowód: umowa pożyczki – k. 35-39, harmonogram spłat – k. 40)

Zabezpieczeniem pożyczki był weksel własny in blanco nie na zlecenie, którego ważność strony określiły w umowie do momentu spłaty zobowiązań pożyczkobiorcy z tytułu tej umowy. Integralną częścią przedmiotowej umowy była deklaracja wekslowa, regulująca tryb i terminy upoważniające pożyczkodawcę do wypełnienia weksla.

(dowód: deklaracja wekslowa – k. weksel- k. 4)

Pozwana D. P. na dzień 12.03.2019 r. zapłaciła na rzecz powoda łącznie kwotę 2.658,00 zł z tytułu zawartej umowy pożyczki.

(dowód: karta rozliczeniowa pozwanej - k. 31-32)

W dniu 12.03.2019 r. powód wypowiedział pozwanej umowę pożyczki z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia i informacją o wypełnieniu weksla. Powód wskazał, że dług pozwanej obejmuje kwotę 28.974,00 zł niespłaconej pożyczki oraz 44,13 zł tytułem umownych odsetek z tytułu braku spłaty rat w terminie za każdy dzień zwłoki w spłacie pożyczki. Pozwana otrzymała w/w wypowiedzenie umowy pożyczki, podobnie jak wcześniej otrzymała również wezwanie do zapłaty.

(dowód: wypowiedzenie z dowodem doręczenia pozwanej - k. 49-54,

ostateczne wezwanie do zapłaty z dowodem doręczenia – k. 42-46)

Środki pieniężne z w/w umowy pożyczki zostały w części przeznaczone na spłatę zobowiązania pozwanej wynikającego z zawartej z powodem umowy pożyczki nr (...) z dnia 21.10.2016 r.

(dowód: umowa pożyczki nr (...) z harmonogramem spłat – k. 120-125

pismo powoda z dnia 31.10.2019 r. – k. 130)

Sąd zważył, co następuje:

Bezspornym w sprawie jest ustalony wyżej stan faktyczny w zakresie łączącej pozwaną z powodem umowy pożyczki nr (...), co wynika przede wszystkim z treści dokumentów zalegających w aktach sprawy, ale również z twierdzeń samej pozwanej. Mając na uwadze, że strona pozwana nie kwestionowała we wskazanym zakresie twierdzeń powoda, należało uznać w/w depozycje za wiarygodne i oprzeć na nich rozstrzygnięcie niniejszej sprawy, tym bardziej, że korelują one z bezosobowym materiałem dowodowym sprawy.

Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia pozostała zasada odpowiedzialności pozwanej wobec powoda z tytułu zawartej umowy pożyczki (a to wobec kwestionowania przez pozwaną skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki), a w konsekwencji ewentualna wysokość zobowiązania pozwanej wobec powoda (wobec wpłat dokonywanych przez pozwaną oraz kwestionowania przez pozwaną prawidłowości wypełnienia weksla). Kwestiami spornymi okazały się również kwestie dotyczące stosunku podstawowego w kontekście podnoszonych przez pozwaną zarzutów odnośnie stosowania przez powoda w umowie niedozwolonych klauzul umownych oraz sprzeczności samej umowy pożyczki z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim.

Analizując roszczenia powoda, w pierwszej kolejności należało odnieść się do skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki, w kontekście podnoszonych przez pozwaną zarzutów zmierzających do zakwestionowania samej zasady odpowiedzialności pozwanej wobec powoda. Niewątpliwym w tym kontekście jest zapis pkt 8.1 umowy stron, wedle którego pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę jeśli opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od otrzymania wezwania (umowa k 35-39). Z dokumentów, zalegających w aktach sprawy wynika, że takie opóźnienie miało miejsce (k. 31). Powód zatem mógł dokonać wypowiedzenia umowy, oczywiście po uprzednim wezwaniu pozwanej do zapłaty zaległości. Takie też wezwanie powód skierował do pozwanej na adres podany przez nią w umowie. Wskazać należy, że pkt 13.2 w/w umowy przewidywał, że korespondencję przesyła się na adres z umowy, chyba, że pożyczkobiorca zawiadomi pożyczkodawcę o zmianie tego adresu. W sprawie nie ulega wątpliwości, że pozwana nie wskazywała powodowi żadnego innego adresu, a korespondencja kierowana do pozwanej została przez nią odebrana. Powód przedłożył zarówno dowód doręczenia pozwanej wezwania do zapłaty, jak i dowód doręczenia w/w wypowiedzenia umowy pożyczki (vide: k. 92, 97). Na marginesie wskazać należy, że samo już przedłożenie przez powoda dowodu z książki nadawczej powoda pozwana na przyjęcie domniemania faktycznego doręczenia przesyłki adresatowi. Domniemanie to może być przez adresata obalone przez wykazanie, że nie miał możliwości zapoznania się z zawartym w niej oświadczeniem woli (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.03.2010 r., II CSK 454/09, LEX). Pozwana w tym zakresie nie podjęła żadnej inicjatywy dowodowej, co wyklucza przyjęcie, iż nie miała jakiejkolwiek możliwości zapoznania się z pismami strony powodowej. Sumując powyższe, należało uznać wypowiedzenie umowy przez powoda za skuteczne. Prawidłowo również dokonano uprzedniego wezwania pozwanej do zapłaty zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki.

Konsekwencją uznania skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki przez pożyczkodawcę była analiza poprawności wypełnienia weksla przez powoda jako, że roszczenie niniejszego pozwu oparto o weksel. Niewątpliwym przy tym jest, że weksel stanowił zabezpieczenie spłaty pożyczki, był on wystawiony in blanco nie na zlecenie, a zasady wypełnienia weksla regulowała deklaracja wekslowa. Zgodnie z w/w deklaracją wierzyciel upoważniony był do wypełnienia weksla m.in. gdy opóźnienie w płatności kwoty równej wartości jednej pełnej raty przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty należności w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Jednocześnie deklaracja wekslowa przewidywała, że pożyczkodawca będzie mógł wypełnić weksel wyłącznie na sumę odpowiadającą zadłużeniu pożyczkobiorcy. Wskazany zapis deklaracji wekslowej był zatem analogiczny z zapisem umowy (pkt 8.1) dotyczącym warunków koniecznych dla skutecznego wypowiedzenia umowy. Skoro zatem wypowiedzenie umowy było skuteczne, to i takież samo było upoważnienie powoda do uzupełnienia weksla, oczywiście wyłącznie na sumę odpowiadającą zadłużeniu pożyczkobiorcy.

Odnosząc się w tym miejscu do samej treści weksla stwierdzić należy, że kwota niespłaconej pożyczki wpisana tamże przez stronę powodową, tj. 29.018,13 zł wynika wprost z harmonogramu spłat dokonywanych przez pozwaną. Przed wypełnieniem weksla pozwana uiściła zadłużenie wynikające z umowy pożyczki w łącznej wysokości 2.658,00 zł. Kwota 29.018,13 zł wskazana została w wypowiedzeniu umowy pożyczki jako suma kwot: 28.974,00 zł niespłaconej pożyczki oraz 44,13 zł tytułem odsetek umownych. Kwota 28.974,00 zł to kwota pozostała do spłaty po uiszczeniu przez pozwaną kwoty 2.658,00 zł. (31.632,00 zł – 2.658 zł = 28.974,00 zł). Z kolei kwota 44,13 zł wskazana w wypowiedzeniu i wpisana na wekslu stanowi odsetki umowne dzienne, obliczone na podstawie pkt 4.1 postanowień umowy, zgodnie z którym pożyczkodawca nalicza odsetki za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie. Prawidłowości wyliczeń owych odsetek pozwana skutecznie nie zakwestionowała. Powyższe prowadzi do wniosku, że w tym zakresie weksel został wypełniony prawidłowo i odpowiada realnej wysokości zadłużenia pozwanej. Sumując powyższe, stwierdzić należy, że oprócz kwoty 28.974,00 zł, stanowiącej całkowitą kwotę do spłaty wynikającą wprost z umowy pożyczki, pozwana w związku z nieterminową spłatą winna uiścić również kwotę 44,13 zł wynikającą z pkt 4.1 umowy pożyczki.

W związku z powyższym, analiza zestawienia wpłat pozwanej przedłożonego przez powoda prowadzi do konkluzji, że strona powodowa wypełniła obowiązek udowodnienia zarówno istnienia porozumienia wekslowego oraz jego treści, a to w zakresie kwoty niespłaconej pożyczki oraz umownych odsetek dziennych, jak i częściowego spełnienia świadczenia przez pozwaną, wynikającego z umowy pożyczki. Z drugiej strony pozwana we wskazanym zakresie pozostała całkowicie biernym uczestnikiem niniejszego procesu, nie podważając w żaden sposób twierdzeń powoda, ani tym bardziej nie wykazując poprawności wypełnienia posiadanego weksla z zapisami deklaracji wekslowej. Sama bowiem pozwana wskazała, że nie dysponuje stosownymi dowodami wpłat.

W niniejszej sprawie Sąd dostrzegł zarzuty pozwanej odnośnie stosunku podstawowego (umowy pożyczki), które jednak w ocenie Sądu okazały się nieuzasadnione. To na pozwanej, jako zobowiązanej z weksla ciążył ciężar dowodu odnośnie zgłoszonych zarzutów co do stosunku podstawowego (umowy pożyczki). Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2014 r., sygn. akt III CSK 100/13 przepis art. 10 ustawy z 1936 r. - Prawo wekslowe obciąża dłużnika wekslowego ciężarem udowodnienia okoliczności w nim wymienionych w celu zwolnienia się z zobowiązania wekslowego. Ugruntowany jest też pogląd w myśl którego ciężar dowodu, że weksel in blanco został wypełniony w sposób sprzeczny z porozumieniem spoczywa na dłużniku wekslowym, który zarzut podniósł. W niniejszej sprawie strona pozwana nie wykazała skutecznie, że powództwo jest niezasadne, twierdzenia zaś w tym zakresie stanowiły jedynie niczym niepoparte, gołosłowne argumenty. Na marginesie jedynie wskazać należy, że ustawodawca przesądził o dopuszczalności badania treści stosunku podstawowego w przypadku dochodzenia przez pierwszego wierzyciela należności z weksla in blanco przeciwko jego wystawcy, także z urzędu, w tym w sprawach z udziałem konsumentów (por. wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 24 września 2018 r., IX Ca 1252/18). W realiach niniejszej sprawy Sąd nie dostrzegł rażącego naruszenia interesów konsumenta poprzez nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, oraz działania wbrew dobrym obyczajom w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku.

W szczególności w realiach przedmiotowej sprawy umowa pożyczki łącząca strony przewidywała obowiązek uiszczenia przez pożyczkobiorcę prowizji za udzielenie pożyczki w kwocie 10.871,00 zł. Prowizja owa jest specyficznym rodzajem wynagrodzenia, pobieranym za pośrednictwo w zawieraniu umów. Nie ma przepisów, które zakazywałyby pobierania prowizji przy umowach pożyczki, co więcej - art. 5 pkt 6a ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2016r., poz. 1528 ze zm.) jednoznacznie dopuszcza możliwość pobierania prowizji i wszelkiego rodzaju opłat. Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 10 ustawy, kredytodawca powinien jednak o wszelkich informacjach związanych z tymi kosztami poinformować kredytobiorcę. Należy więc zauważyć, iż umowa konsumencka jest obwarowana warunkami do zastrzeżenia tego rodzaju prowizji, które pożyczkodawca musi spełnić. Dodatkowo wszelkie opłaty i prowizje pobierane przez kredytodawców powinny wyrównywać rzeczywiste koszty poniesione przez niego w związku z podjęciem danej czynności i nie powinny być rażąco wysokie dla konsumenta. Nie powinny być zatem formułowane w sposób ryczałtowy, bez odzwierciedlenia w kosztach ponoszonych przez pożyczkodawcę. Niewątpliwie prowizja pełnić ma przede wszystkim funkcję kompensacyjną celem wyrównania poniesionych przez pożyczkodawcę kosztów udzielenia pożyczki. W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uznał, iż wysokość prowizji za udzielenie pożyczki jest adekwatna do kwoty udzielonej pożyczki oraz ogólnego zadłużenia pozwanej, jak również niewygórowana w stosunku do kosztów i nakładu pracy poniesionych przez powoda. Powód był uprawniony także do obciążenia pozwanej jako konsumenta kosztami manipulacyjnymi w tym opłatą przygotowawczą za udzielenie pożyczki oraz opłatą z tytułu przyznania „Twojego pakietu”. Bezsprzecznie zasadnym jest także dochodzenie odsetek umownych. Wszystkie te koszty składają się na umowę, która zawarta jest zgodnie z dobrymi obyczajami i poszanowaniem praw konsumenta. Pozwana przy tym nie wykazała w żaden sposób, by odsetki były naliczane od kwot nienależnych powodowi. Kwota odsetek została obliczona adekwatnie do liczby dni opóźnienia spłaty poszczególnych rat pożyczki w stosunku do terminów uzgodnionych w kalendarzu spłat.

Odnosząc się do sformułowanego przez pozwaną zarzutu co do niezgodności samej umowy pożyczki z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim, w szczególności w zakresie wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu wskazać należy na treść art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.), który stanowi, że maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru: (...) ≤ (K x 25%) + (K x x 30%). Poszczególne symbole we wskazanym równaniu oznaczają: (...) maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, K - całkowitą kwotę kredytu, n - okres spłaty wyrażony w dniach, R - liczbę dni w roku (ust. 1). Ustęp 2 w/w artykułu przewiduje, że pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu, zaś ustęp 3 wprowadza sankcję naruszenia ustępu 1, przewidując, że pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu. Sąd dokonał stosownego przeliczenia wartości wynikających z umowy stron według ustawowego wzoru : (13.000 x 25%) + (13.000 x (...) x 30%) uzyskując wynik (...) na poziomie 18.529,45 zł. Porównując ów wynik z wysokością kosztów określonych w umowie (13.000 zł) stwierdzić należy, że pozaodsetkowe koszty kredytu pozwanej nie przekraczają ustawowej wysokości, a tym samym zarzut pozwanej nie mógł zostać uznany za uzasadniony.

W świetle powyższych uwag Sąd uznał, że powód z tytułu zwrotu pożyczki powinien otrzymać od pozwanej: 28.974,00 zł jako zwrot niespłaconej pożyczki oraz 44,13 zł tytułem odsetek umownych z tytułu nieterminowej spłaty, co skutkowało orzeczeniem jak w pkt I sentencji wyroku (28.974,00 zł + 44,13 zł). Przy tym na marginesie należy wskazać, że strona powodowa wyjaśniła w jakim zakresie do kwoty udzielonej pożyczki nr (...) doliczyła kwotę zadłużenia z tytułu zawartej poprzedniej umowy.

W odniesieniu do żądania odsetek w przedmiotowej sprawie wskazać należy, że w oparciu o regulację zawartą w art. 48 prawa wekslowego zasadnym było zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 29.018,13 zł. Jak wskazuje literatura przedmiotu w przypadku weksli płatnych w oznaczonym dniu (z terminem płatności) oprocentowanie kapitału, jeżeli zostało przez strony ustalone musi zostać uwzględnione z góry, przy oznaczeniu sumy wekslowej, co oznacza, że wierzyciel oblicza odsetki od kapitału i dolicza je do niego, a co łącznie stanowi sumę wekslową, dokładnie w wekslu oznaczoną. Natomiast czym innym są odsetki za opóźnienie w zapłacie sumy wekslowej, których wierzyciel może żądać na podstawie art. 48 pkt 2 prawa wekslowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9.07.2015 r., V Aca 8/15, OSA/Kat.2015 nr 4, poz. 3, L.). Wynikająca z art. 5 prawa wekslowego klauzula oprocentowania ma zastosowanie tylko do weksli płatnych za okazaniem lub pewien czas po okazaniu. Żądanie zasądzenia odsetek w wysokości przewyższającej odsetki ustawowe za opóźnienie jako niedopuszczalne podlegało oddaleniu, o czym orzeczono jak w pkt II sentencji.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., o czym jak w pkt III sentencji. Na koszty te składała się kwota 1.451,00 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu oraz 3.617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.